Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

‘Mbani Ali Kumbali ya Yahova?’

‘Mbani Ali Kumbali ya Yahova?’

‘Mumbagope Yahova Mulungu wanu, mumbamutumikire ndipo mumuphatisise.’—BZAKUTONGA 10:20.

NYIMBO: 28, 32

1, 2. (a) N’thangwe ranyi mpsakufunika kukhala kumbali ya Yahova? (b) Kodi tin’cezerana ciyani mu nkhani ino?

MPSAKUFUNIKA kwene-kwene kukhala kumbali ya Yahova, thangwe palibe munthu omwe ngwamphanvu, wanzeru na wa lufoyi kuposa iye. Ndipopa tensenefe tin’funika kukhala wakukhulupirika, ticipitiriza kukhala kumbali yace. (Psalymo 96:4-6) Tsono atumiki winango wa Mulungu adatazira kucita bzimwebzi.

2 Mu nkhani ino, tin’cezerana bziratizo bza atumiki winango omwe akhambabziwona kuti ali kumbali ya Yahova, koma nthawe ibodzi-bodziyo akhambacita bzinthu bzomwe iye ambabziwenga. Bziratizobzi bzin’tithandiza kuwona kufunika kwa kukhala wakukhulupirika kwa Yahova nthawe zense.

YAHOVA AMBAWONA BZOMWE BZIRI MU MTIMA MWATHU

3. N’thangwe ranyi Yahova adayezera kuthandiza Kaini, ndipo adamucenjeza ciyani?

3 Kumbukirani bza Kaini. Iye alibe kunamata mirungu yakunama koma Yahova yekha, tsono napo bzikhali tenepo, Yahovayo alibe kukomedwa na kunamata kwaceko. N’thangwe ranyi? Yahova adawona makumbukidwe yakuipa yomwe yakhali mu mtima mwa Kaini. (1 Juwau 3:12) Ndipopa Yahova adamucenjeza kuti: Kodi ‘ukayamba kucita bzabwino, ndin’dzakufuna lini pomwe? Tsono ukaleka kucita bzabwino, pikado idabwithama pa msuwo ndipo inkukukhumba kwene-kwene; kodi un’dzakwanisa kuikunda?’ (Ciyambo 4:6, 7) Yahova adalatiza padeca kuti bzingadakhala kuti Kaini adakungula acikhala kumbali yace, Yahovayo angadakhalambo kumbali ya Kainiyo.

4. Kodi n’ciyani comwe Kaini adacita napo kuti akhana mpata wakukhala ku mbali ya Yahova?

4 Bzingadakhala kuti Kaini adacinja makumbukidwe yace yakuipa, Yahova angadakomedwa na kunamata kwace. Tsono Kaini alibe kutetekera Mulungu, ndipo adalekerera kuti makumbukidwe yace yakuipa pabodzi na bzikhumbo bzace bzimucitise bzinthu bzakuphonyeka. (Tiyago 1:14, 15) Pomwe Kaini akhali mwana, pinango iye akhakumbukira lini kuti angadadzaphonyera Yahova. Tsono iye adadzacita bzinthu bzakuipa, alibe kubvera cenjezo la Mulungu, ndipo adamupandukira mpaka adafika pa kupha m’bale wace caiye!

5. Kodi ni makumbukidwe yaponi yomwe yangaticitise kuluza uxamwali bwathu na Yahova?

5 Ninga Kaini, pinango Mkristau nsiku zino angalewe kuti ankutumikira Yahova, koma pa nthawe ibodzi-bodziyo acimbacita bzinthu bzomwe Yahovayo ambabziwenga. (Juda 11) Ndipo pinango Mkristauyo ambayenda mu utumiki bwakumunda na ku mitsonkhano mwakukhazikika. Koma nthawe ibodzi-bodziyo, pinango iye angakhale na makumbukidwe ya unzazi, bzikhumbo bza dyera, ayai ciwengo. (1 Juwau 2:15-17; 3:15) Makumbukidwe yamweya yangamucitise kufika pa kucita pikado. Wanthu winango ambadziwa lini bzomwe timbakumbuka ayai kucita, koma Yahova ambadziwa, ndipo iye ambadziwa penu ifepano tiri kumbali yace ayai ne.—Werengani Jeremiya 17:9, 10. *

6. Kodi n’ciyani comwe Yahova ambafuna kuti ticite, ndipo n’ciyani comwe iye adapicira?

6 Yahova ambathamangira lini kutisiya tikacita pikado. Ndipo akawona kuti tinkufamba mu njira yakuphonyeka, iye ambaticenjeza kuti: ‘Bwererani kwa ine ndipo inepano ndin’dzabwererambo kwa imwepo.’ (Malakiya 3:7) Yahova ambadziwa kuti ifepano ndife wakuperewera ndipo timbafunika kulimbana na kuperewerako. Tsono napo bziri tenepo, iye ambafuna kuti tipitirize kukhala wakulimba na kumbatcenkha bzinthu bzakuipa. (Zaiya 55:7) Ndipo tikacita bzimwebzi, iye adapicira kuti an’dzatithandiza na kutipasa mphanvu zakufunikira kuti tikunde bzikhumbo bzathu bzakuipa.—Ciyambo 4:7.

LEKANI KUPUMPSIKA

7. Kodi Salomau adaluza tani uxamwali bwace na Yahova?

7 Pomwe Salomau akhali mng’ono, iye akhali pauxamwali bwakulimba na Yahova. Tenepo, Mulungu adapasa Salomau nzeru zizinji pabodzi na basa likulu la kumanga templo yakudeka ku Jeruzalemu. Koma na kupita kwa nthawe, Salomau adadzaluza uxamwali bomwe akhanabo na Yahova. (1 Wamambo 3:12; 11:1, 2) N’thangwe ranyi? Cakutonga ca Mulungu cikhalewa kuti mambo akhafunika lini ‘kukhala na akazi azinji, kuti mtima wace uleke kupambuka.’ (Bzakutonga 17:17) Tsono Salomau alibe kubvera cakutongaci. M’mbuto mwace, iye adakhala na akazi wakukwana 700 na amakhadzi 300! (1 Wamambo 11:3) Azinji mwa akazi amwewa akhali lini wa mtundu wa Jirayeri ndipo akhanamata mirungu yakunama. Tenepo, pomwe Salomau adalowola akazi amwewa adalatiza kuti alibe kubvera cakutongaci.—Bzakutonga 7:3, 4.

8. Kodi ni bzinthu bzakuipa bziponi bzomwe Salomau adacita?

8 Pang’ono na pang’ono, Salomau adadzasiya kufuna cakutonga ca Yahova. Ndipo patsogolo pace, iye adadzacita bzinthu bzakuipa kwene- kwene. Mwa ciratizo, iye adamangira mphatso mirungu yakunama Kimosi pabodzi na Asitereti omwe akhali mulungu wacikazi. Ndipo iye adayambambo kunamata mirungu yakunamayi pabodzi na azikazace. Kuti bzinthu bziipiretu Salomau adakamanga mphatsozi ku phiri lomwe likhali pafupi na Jeruzalemu, mbuto yomwe iye akhadamanga templo ya Yahova! (1 Wamambo 11:5-8; 2 Wamambo 23:13) Pinango Salomau akhakumbuka kuti Yahova angadamulekerera pa bzakuipa bzense bzomwe iye akhacita mwa kumbayenda kukapereka nsembe ku templo.

9. Kodi n’ciyani comwe cidacitika pomwe Salomau alibe kubvera cenjezo la Mulungu?

9 Munthu akacita pikado, Yahova ambailekerera lini nkhaniyo. Ndipo pakulewa bza Salomau, Bibliya limbati: ‘Yahova adakalipa kwene-kwene na Salomau, thangwe mtima wace ukhadapambuka mu njira ya Yahova.’ Tsono pomwe bzimwebzi bzidacitika, Yahova adayezera kuthandiza Salomau mwa ‘kuwonekera kwa iye kawiri kense ndipo adamucenjeza pa bzinthu bzimwebzi, kuti akhafunika lini kutewera mirungu inango, koma iye alibe kubvera bzomwe Yahova adamuuza.’ Ninga bzakutewera bzace, Salomau adaluza uxamwali bomwe akhanabo na Mulungu pabodzi na thandizo lomwe akhamupasa. Ndipo pomwe iye adafa, Yahova alibe kulekerera kuti wana wace atonge mtundu wense wa Jirayeri, ndipo iwo adagumana na mabvuto yakusiyana-siyana kwa magole mazinji.—1 Wamambo 11:9-13.

10. Kodi n’ciyani comwe cingadzonge uxamwali bwathu na Yahova?

10 Ninga momwe bzidacitikira na Salomau, tikakhala na axamwali omwe ambabvesesa lini ayai ambalemekeza lini mitemo ya Mulungu, angadzonge makumbukidwe yathu pabodzi na uxamwali bwathu na Yahova. Ndipo axamwali amwewa pinango angakhale wa m’gwere, koma omwe ali lini pauxamwali bwakulimba na Yahova. Ayai pinango angakhale azibale wathu, wanthu wakufendererana nawo nyumba, anzathu wa ku basa ayai wa ku xikola, omwe ambanamata lini Yahova. Tenepo, kukhala pauxamwali na wanthu ninga amwewa, kungaticitise kuluza uxamwali bwathu na Mulungu.

Kodi axamwali wanu ambakuthandizani kupitiriza kukhala pauxamwali na Yahova? (Onani ndime 11)

11. Kodi n’ciyani comwe cingatithandize kuzindikira penu axamwali wathu mbabwino ayai ne?

11 Werengani 1 Wakolinto 15:33. * Wanthu azinji ana makhalidwe yabwino, ndipo napo wale omwe ambanamata lini Yahova ambacitambo bzinthu bzabwino. Pinango imwepo mumbadziwambo wanthu winango ninga amwewa. Tsono kodi bzimwebzi bzinkuthandauza kuti iwo ni wanthu wabwino? Kodi kukhala pauxamwali na wanthu amwewa kungatithandize kupitiriza kukhala pauxamwali na Yahova? Kodi n’ciyani comwe iwo ambakumbuka mu mtima mwawo? Ndipo ni nkhani ziponi zomwe iwo ambafuna kucezerana kawiri-kawiri na anzawo? Kodi iwo ambafuna kwene-kwene kuceza nkhani zakulewa bza cuma ayai bzinthu bzatsapano bzomwe bzinkukonzedwa ninga mitcini ya nzeru, mitedwe, tablet, bzakutsangalaza na bzinthu bzinango? Kodi iwo ambakhala ankulewa kuipa anzawo kawiri-kawiri? Kodi ambafuna kwene-kwene kusinjirira winango? Jezu adaticenjeza kuti: ‘Pa mulomo pambalewa bzomwe bzadzala mu mtima.’ (Mateu 12:34) Tenepo, mukawona kuti axamwali wanu angadzonge uxamwali bwanu na Yahova, citani bzinthu mwakamfulumize kuti bzimwebzi bzireke kucitika! Cepesani nthawe yakuceza nawo, ndipo bzikafunika malisani uxamwalibo.—Mimwani 13:20.

YAHOVA AMBAFUNA KUTI TIMBANAMATE IYE YEKHA BASI

12. (a) Kodi n’ciyani comwe Yahova adauza Ajirayeri pomwe iwo adacoka ku Edjipito? (b) Ndipo n’ciyani comwe iwo adalewa?

12 Tingapfunze bzizinji na bzomwe bzidacitika pomwe Yahova adacosa Ajirayeri ku Edjipito. Wanthu wense adakonkhana pafupi na phiri la Sinai, ndipo Yahova adawalatiza mphanvu zace m’njira yakudabwisa kwene-kwene. Padawonekera mtambo upswipa kwene-kwene, ndipo kukhacita bziphaliwali, mpheni pabodzi na utsi, kucibvekambo baludya lomwe likhakhala ninga kulira kwa cimbututu. (Kufuluka 19:16-19) Patsogolo pace, Yahova adauza Ajirayeriwo kuti: ‘[Ine] ndine Mulungu omwe ndimbafuna kuti wanthu anamate ine ndekha basi.’ Ndipo Yahova adawapicira kuti iye angadakhala wakukhulupirika kwa wale omwe angadapitiriza kumufuna na kumubvera. (Werengani Kufuluka 20:1-6.) * Na mafalaya, Yahova adadziwisa Ajirayeri kuti iwo angadakhala ku mbali yace, iye angadakhalambo ku mbali yawo. Bzingadakhala kuti imwepo mukhalipombo pa cakucitikaci, kodi mungadabva tani pakubva mafala ya Yahovaya? Mwakusaya kupenukira imwepo mungadatawirambo ninga Ajirayeriwo kuti: ‘Tin’dzacita bzense bzomwe Yahova walewa.’ (Kufuluka 24:3) Tsono pomwe padandopita nthawe ing’ono-ng’ono, padadzacitika pomwe cinthu cinango comwe cidayeza cikhulupiro cawo. Kodi n’ciyani?

13. Kodi n’ciyani comwe Ajirayeri adacita pomwe Mozeji adayenda kukalewalewa na Yahova m’phiri la Sinai?

13 Ajirayeri wense adabva mantha kwene-kwene na bzomwe bzikhacitikabzo, tenepo, iwo adakumbira Mozeji kuti akwire m’phiri la Sinai kuti akalewelewe na Yahova m’dzina lawo. (Kufuluka 20:18-21) Mozeji adakwiradi m’phirimo koma adacedwa kubwerera. Ajirayeriwo adasaya bzakucita m’dambomo pakuti mtsogoleri wawo pakhalibe. Tsono n’ciyani comwe iwo adacita? Bzinkuwoneka kuti iwo akhakhala wakukhulupirika kokha Mozeji akakhala alipo. Tenepo, iwo adacita thupo kwene-kwene ndipo adauza Aroni kuti: ‘Tikonzere mulungu kuti atitsogolere, pakuti tinkudziwa lini comwe cacitikira Mozeji, munthu omwe adaticosa m’dziko la Edjipito.’—Kufuluka 32:1, 2.

14. Kodi n’ciyani comwe Ajirayeri akhakumbuka pomwe akhanamata kamphulu ka oro, tsono Yahova adabva tani na bzimwebzi?

14 Ajirayeri akhadziwa kuti kunamata bzifanikiso n’kuphonyeka. (Kufuluka 20:3-5) Koma napo bzikhali tenepo, iwo adakonza kamphulu ka oro aciyamba kukanamata, ndipo mwakucita bzimwebzi, iwo alibe kubvera cakutonga ca Yahova cakuletsa kunamata bzifanikiso. Tsono iwo alibe kuzindikira bzimwebzi ndipo akhakumbuka kuti akali ku mbali ya Yahova. Ndipo Aroni adalewa kuti kunamata kamphuluko kukhali ‘madyo ya Yahova.’ Tsono n’ciyani comwe Yahova adacita pa nkhaniyi? Iye adauza Mozeji kuti wanthuwo ‘akhadabziipisa’ ndipo akhadasiya njira yomwe Yahovayo akhadawauza ‘kuti ayende.’ Tenepo Yahova adakalipa kwene-kwene na cakucitikaci, mwakuti iye akhafuna kupfudziratu mtundu wense wa Jirayeri.—Kufuluka 32:5-10.

^ ndi. 5 Jeremiya 17:9 Mtima umbapumpsa kwene-kwene kuposa cinthu ciri-cense, ndipo umbafuna kucita cinthu ciri-cense cakuipa. Mbani angaudziwe? 10 Ine Yahova ndimbawona mtima, ndimbapenda bzomwe bziri mu mtima, kuti ndisimbe ali-wense mwakubverana na bzicito bzace, mwakubverana na bzisapo bza mabasa yace.

^ ndi. 11 1 Wakolinto 15:33 Lekani kupumpsika. Kubverana na wanthu wakuipa kumbadzonga makhalidwe yabwino.

^ ndi. 12 Kufuluka 20:1 Mulungu adalewa mafala aya: 2 Inepano ndine Yahova, Mulungu wako; omwe ndidakucosa ku dziko la Edjipito, ku nyumba ya ukapolo. 3 Leka kukhala na mirungu inango, koma ine ndekha. 4 Leka kubzisemera cifanikiso cakundendemerana na bzomwe bziripo kudzulu, na bzomwe bziripo pansi, ayai na bzomwe bziripo m’madzi pansi pa dziko. 5 Leka kubzigodamira, ne kupumpsidwa kuti ubzitumikire, thangwe inepano Yahova, Mulungu wako, ndine Mulungu omwe ndimbafuna kuti wanthu anamate ine ndekha basi; ndipo ndimbalanga thangwe ra bzakuipa bza ababamunthu pa wana wawo, na pa azukulu, na pa azukuludwe, akandiwenga. 6 Koma ndimbalatiza lufoyi lakukhulupirika kwa mibadwo bzulu ya wale omwe ambandifuna na kusunga mitemo yangu.

^ ndi. 21 Tito 2:11 Pakuti kudeka mtima kukulu kwa Mulungu kudawonekera kucibweresa cipulumuso kwa wanthu wa mitundu yense. 12 Bzimwebzi bzatipfunzisa kuti tilambe makhalidwe yakuipa na bzikhumbo bza dziko, koma kuti tikhale wa makumbukidwe yabwino, wacirungamo na wakubzipereka kwa Mulungu mu nkonzedwe uno wa bzinthu, 13 pomwe tinkudikhirira kukwanisika kwa cidikhiro cakukondwesa pabodzi na kuwonekera kwa mbiri ya Mulungu omwe ni mkulu na kwa Mpulumusi wathu, Jezu Kristu, 14 omwe adabzipereka yekha thangwe ra ife kuti atipulumuse ku mtundu uli-wense wa kusaya kubvera mitemo na kuti acenese mtundu wa wa wanthu wace wakupambulika, wakucita nyongo pa mabasa yabwino.

15, 16. Kodi Mozeji na Aroni adalatiza tani kuti akhali kumbali ya Yahova? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba 15.)

15 Yahova ni Mulungu wa nsisi, tenepo adawona kuti bzikhali lini bwino kupfudza mtundu wense wa Jirayeri. M’mbuto mwace, iye adawapasa mpata kuti alatize penu iwo akhafunadi kukhala kumbali yace ayai ne. (Kufuluka 32:14) Pomwe Mozeji adabuluka m’phiri mule, adawona kuti wanthu wense ankuimba, acimbabzina patsogolo pa cifanikiso cire, tenepo, iye adapeya kamphulu ka oroko mpaka kukhala mufu. Patsogolo pace iye adalewa kuti: ‘Mbani ali kumbali ya Yahova? Abwere kuna ine!’ Ndipo ‘Alevi wense adakonkhana’ kumbali ya Mozeji.—Kufuluka 32:17-20, 26.

16 Napo kuti ni Aroni omwe adakonza kamphulu ka oro kale, iye adakungula ndipo adaphatana na Alevi, acikhala kumbali ya Yahova. Atumiki wakukhulupirikawa adalatiziratu padeca kuti akhafuna lini kukhala kumbali ya anyakuphonyawo. Ndipo iwo adacita cakusankhula cabwino, thangwe pa nsiku imweyire, azinji omwe adanamata kamphulu ka oro kale adaphedwa. Koma omwe akhali kumbali ya Yahova adapulumuka ndipo iye adawapicira kuti angadawasimba.—Kufuluka 32:27-29.

17. Kodi tingapfunze ciyani na bzomwe Paulo adalewa pa nkhani ya kunamata bzifanikiso?

17 Kodi tingapfunze ciyani na cakucitikaci? Mpostolo Paulo adati: ‘Bzinthu bzimwebzi bzidawacitikira ninga ciratizo’ kwa ife kuti ‘tireke kunamata bzifanikiso.’ Ndipo iye adalewambo kuti bzinthu bzimwebzi ‘bzidanembedwa kuti bzicenjeze ifepano,’ omwe tinkukhala mu nthawe zakumalizira. ‘Tenepo, ule omwe ankukumbuka kuti adaima asamale kuti aleke kugwa.’ (1 Wakolinto 10:6, 7, 11, 12) Na mafalaya, Paulo adalatiziratu padeca kuti napo mtumiki wa Yahova angayambe kucita bzinthu bzakuipa, acimbakumbuka kuti akali kumbali yace. Tsono kundofuna kukhala pauxamwali na Yahova ayai kundolewa kuti timbamukhulupira, bzimbathandauza lini kuti tinkubvumidwa naye.—1 Wakolinto 10:1-5.

18. Kodi ni makumbukidwe yaponi yomwe yangaticitise kusiya kutumikira Yahova, ndipo bzakutewera bzace bzingakhale bziponi?

18 Ajirayeri adakhala na thupo kwene-kwene pomwe adawona kuti Mozeji ankucedwa kubuluka m’phiri la Sinai. Mpsibodzi-bodzimbo na ifepano nsiku zino, pinango tingayambe kukhala na thupo kwene-kwene thangwe ra kuwona kuti nsiku ya Yahova inkucedwa kufika. Ndipo pinango tingayambe kumbawona kuti tsogolo labwino lomwe Yahova adatipicira likali kutali kwene-kwene ayai kuti ndacadidi lini, bzomwe bzingaticitise kuyamba kumbaikha bzakufuna bzathu pa mbuto yakuyamba, m’mbuto mwa kufuna kwa Yahova. Ndipo tikasaya kusamala, tingasiye kumutumikira ticimbacita bzinthu bzomwe tikhakumbukira lini kuti tingadabzicita.

19. Kodi n’ciyani comwe Yahova ambafuna kuti ticite, ndipo n’thangwe ranyi?

19 Yahova ambafuna kuti timbamubvere na mtima wathu wense ticimbanamata iye yekha basi. (Kufuluka 20:5) N’thangwe ranyi iye ambafuna kuti ticite bzimwebzi? Thangwe ndakuti iye ambatifuna. Ndipo tikasaya kucita bzomwe Yahovayo ambafuna, tin’dzacita bzomwe Sathani ambabzifuna, bzomwe bzin’dzatibweresera ngozi. Paulo adalewa kuti: ‘Bzingakwanisike lini kuti mumbamwere m’kopo ya Yahova na m’kopo ya madimonyo, ndipo bzingakwanisikembo lini kuti mumbadyere pa “citawo ca Yahova” na pa citawo ca madimonyo.’—1 Wakolinto 10:21.

PITIRIZANI KUKHALA PAUXAMWALI BWAKULIMBA NA YAHOVA!

20. Kodi Yahova ambatithandiza tani akawona kuti tayamba kucita bzinthu bzakuipa?

20 Kaini, Salomau pabodzi na Ajirayeri akhana mpata wakukungula acicinja bzicito bzawo bzakuipa. (Mabasa 3:19) Yahova ambathamangira lini kusiya atumiki wace akamuphonyera. Ciratizo pa nkhaniyi ni Aroni, omwe adalekeleredwa na Yahova napo kuti akhadacita bzinthu bzakuipa. Nsiku zinombo, Yahova ambaticenjeza kuti atikhotcerere akawona kuti tayamba kucita bzinthu bzakuipa. Iye ambacita bzimwebzi mwakuphatisa basa Bibliya, mabukhu na abale wathu wauzimu. Tenepo, tikambabvera macenjezo yomwe Yahova ambapereka, iye an’dzatilekerera.

21. Kodi tin’funika kucita ciyani kukhulupirika kwathu kwa Yahova kukayezedwa?

21 Kudeka mtima kukulu kwa Yahova kuna cakulinga. (2 Wakolinto 6:1) Ndipo kumbatithandiza kuti ‘tilambe makhalidwe yakuipa na bzikhumbo bza dziko.’ (Werengani Tito 2:11-14.) * Mu dziko lakuipali, muna bzinthu bzizinji bzomwe bzingayeze kukhulupirika kwathu kwa Yahova. Tenepo, tin’funika kutsimikiza na mtima wathu wense kukhala kumbali ya Yahova, ticimbakumbukira mafala ya m’Bibliya yakuti: ‘Yahova Mulungu wanu, mumbamutumikire ndipo mumuphatisise.’—Bzakutonga 10:20.