Nkhani Yakupfunza 30
Kodi Mungatokonye Tani Mitima ya Wanthu Omwe Ambanamata Lini?
‘Ndakhala bzinthu bzense kwa wanthu wa mtundu uli-wense kuti, m’njira iri-yense ndidzapulumuse winango.’—1 WAKOLINTO 9:22.
NYIMBO 82 ‘Onesani Ceza Canu’
BZOMWE TIN’PFUNZA *
1. Kodi ni kucinja kuponi komwe kunkuwoneka m’madziko manango?
KWA MAGOLE mazinji, wanthu azinji pa dziko la pansi akhanamata. Koma magole yano bzinthu bziri lini tenepoyo. Mbogo ya wanthu omwe ambanamata lini inkuthumizirika. Ndipo m’madziko manango wanthu azinji ambalewa kuti alibe na cipembedzoco. *—Mateu 24:12.
2. Kodi thangwe ranyi wanthu azinji ambanamata lini?
2 Thangwe ranyi mbogo ya wanthu omwe ambanamata lini inkuthumizirika? * Winango ni thangwe ra bzikhumbo ayai thupo na moyo wawo. (Luka 8:14) Winango omwe akhanamata adaleka kukhulupira kuti Mulungu alipo. Winango ambakhulupira Mulungu, koma ambawona kuti nkhani ya cipembedzo idamala mphanvu, njakusaya kufunika ndipo imbapitana na nkhani za siyensiya na cadidi. Pinango iwo ambabva axamwali, apfunzisi ayai anyakumwaza nkhani akulewa kuti moyo udacita kusandulika, koma akanati kubva mathangwe yakubveka bwino yomwe yangawacitise kukhulupira Mulungu. Winango ambafuna lini kunamata thangwe ra bzomwe atsogoleri wa bzipembedzo ambacita kuti adyere wanthu kobiri na kugumana udindo. Ndipo winango ambakhala m’madziko yomwe boma limbaletsa mabasa yacipembedzo.
3. Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?
3 Jezu adatiuza kuti ‘ndokoni mukapfunzise wanthu wa mitundu yense.’ (Mateu 28:19) Kodi tingathandize tani wanthu omwe ambanamata lini kuti adziwe Mulungu na kumufuna acikhala anyakupfunza wa Kristu? Ifepano tin’funika kuzindikira kuti munthu atetekere bzipsa bzabwino, bzimbathemba komwe adakulira. Mwa ciratizo, wanthu wa ku Europa pinango angatitetekere lini tikambawapalizira ninga momwe wanthu wa kucokera ku Ásia angacitire. Thangwe ranyi? Thangwe ndakuti wanthu azinji wa ku Europa, ambadziwa bzinthu bzinango pakulewa bza Bibliya ndipo adabva kale kuti Mulungu ndiye adalenga bzinthu bzense. Koma ku Ásia, azinji ambandodziwa bzinthu bzakucepa ayai ambadziwa lini ne na pang’onopo bzomwe Bibliya limbapfunzisa, ndipo pinango iwo ambakhulupira lini kuti Mulengi alipo. Ndipopa, mu nkhani ino tin’pfunza momwe tingatokonyere mitima ya wanthu wense omwe timbawapalizira, bziribe basa komwe acokera ayai bzomwe ambakhulupira.
MBAWONANI WANTHU OMWE AMBANAMATA LINI KUKHALA WAKUFUNIKA
4. Thangwe ranyi tin’funika kukhala na makhalidwe yabwino?
4 Khalani na makhalidwe yabwino. Gole liri-lense, wanthu omwe ambanamata lini ambakhala Mboni za Yahova. Ndipo azinji wa iwo akhana kale makhalidwe yabwino koma akhakomedwa lini na cinyengo ca cipembedzo cakunama. Winango akhana makhalidwe yabwino, koma winango wa iwo akhafunika kusiya bzikhumbo bzawo bzakuipa. Na thandizo la Yahova, tingakhale na citsimikizo cakuti ifepano tin’dzagumana ‘omwe ana makumbukidwe yabwino yomwe yangawathandize kukagumana moyo wakusaya kumala.’—Mabasa 13:48; 1 Timotio 2:3, 4.
Mbacinjani upalizi bwanu mukambapalizira munthu omwe ambakhulupira lini Bibliya (Onani ndime 5-6) *
5. Kodi n’ciyani comwe cimbacitisa wanthu kutambira na manja mawiri bzipsa bzabwino?
5 Khalani Wakudeka Mtima na wa Ulemu. Kawiri-kawiri, wanthu ambatambira bzipsa bzabwino na manja mawiri, sikuti thangwe ra bzomwe talewa, koma momwe talewera. Iwo ambakomedwa na bzipsabzo tikakhala wakudeka mtima, wa ulemu na kulatiza kuti timbawafuna. Tin’funika lini kungingimiza wanthu kuti atetekere bzomwe tinkuwauza. M’mbuto mwace, tin’funika kucita nyongo yakubvesesa momwe iwo ambawonera nkhani ya cipembedzo. Mwa ciratizo, wanthu winango ambafuna lini kuceza nkhani za cipembedzo na wanthu wacirendo. Winango ambakumbuka kuti ni kusaya ulemu kubvunza munthu kuti awafotokozere bzomwe ambadziwa bza Mulungu. Ndipo winango ambacita manyazi akagumanidwa na munthu ankuwerenga Bibliya, maka-maka munthuyo akakhala ni Mboni ya Yahova. Bziribe basa mathangwe yace, ifepano tin’funika kucita nyongo yakubvesesa makumbukidwe ya wanthu omwe timbawapalizira.—2 Timotio 2:24.
6. Kodi mpostolo Paulo adalatiza tani kuti akhacinja-cinja upalizi bwace, ndipo tingamutewezere tani?
6 Kodi tingacite ciyani penu munthu omwe tinkumupalizira ankukomedwa lini na mafala yomwe tinkuyaphatisa basa ninga, “Bibliya,” “cirengedwe,” “Mulungu” ayai “cipembedzo?” Bzingakhale bwino kutewezera ciratizo ca mpostolo Paulo na kucinja njira zakupalizirira zomwe tinkuphatisa basa. Pomwe Paulo akhalewalewa na Ajuda, akhaphatisa basa Bzinembo. Koma pomwe akhalewalewa na wanthu wa nzeru wacigirego ku Arewopago, iye alibe kulewa kuti bzomwe akhawauzabzo bzikhacokera m’Bzinembo. (Mabasa 17:2, 3, 22-31) Kodi tingatewezere tani ciratizo cace? Mukambaceza na munthu omwe ambakhulupira lini bzomwe Bibliya limbapfunzisa, bzingakhale bwino kuleka kuliguma. Ndipo mukazindikira kuti munthuyo akufuna lini kuwonedwa ankuwerenga Bibliya na imwepo, mulatizeni mavesi mwakusamala kuti winango aleke kuwona, mwa ciratizo mungaphatise basa mtedwe.
7. Mwakubverana na cinembo ca 1 Wakolinto 9:21-23, kodi tin’funika kucita ciyani kuti titewezere ciratizo ca Paulo?
7 Khalani Mbveseri na Mtetekeri Wabwino. Ifepano tin’funika kumbacita nyongo yakubvesesa makumbukidwe ya wanthu omwe timbawapalizira. (Mimwani 20:5) Kumbukirani pomwe ciratizo ca Paulo. Iye adakulira pakati pa Ajuda. Tsono kuti akwanise kupalizira wanthu wa mitundu inango omwe akhadziwa bzinthu bzakucepa ayai ne na pang’ono bza Yahova na Bzinembo, iye akhafunika kucinja upalizi bwace. Mpsibodzi-bodzimbo na ifepano, kuti tibvesese bwino makumbukidwe ya wanthu wa m’gawo lathu, tin’funika kufufudza ayai kubvunza apalizi winango omwe ambalidziwa bwino gawolo.—Werengani 1 Wakolinto 9:21-23. *
8. Kodi tingayambise tani maceza mu utumiki bwakumunda?
8 Cakulinga cathu ni kugumana ‘omwe ngwakuthemera.’ (Mateu 10:11) Tenepo, tikakhala mu utumiki bwakumunda tin’funika kumbakumbira wanthu kuti afotokoze makumbukidwe yawo ndipo akambafotokoza timbawatetekere mwatceru. M’bale munango ku Inglaterra ambabvunza wanthu kuti afotokoze makumbukidwe yawo pa nkhani ya momwe angakhalire na banja lakukondwa, momwe angalerere wana ayai momwe angalimbanire na kusaya cirungamo. Akamala kutetekera mtawiro wawo, iye ambawabvunza kuti: “Kodi mukuwona tani malango aya yomwe yadanembedwa magole 2.000 m’mbuyomu?” Patsogolo pace, mwakusaya kuguma fala lakuti “Bibliya,” iye ambalatiza munthuyo mavesi yakubverana na nkhaniyo, kucokera mu mtedwe mwace.
MOMWE MUNGATOKONYERE MITIMA YA WANTHU MU UTUMIKI BWAKUMUNDA
9. Kodi tingathandize tani munthu omwe ambafuna lini kulewalewa kawiri-kawiri bza Mulungu?
9 Tingatokonye mitima ya wanthu omwe ambafuna lini kulewalewa kawiri-kawiri bza Mulungu, mwa kulewa cinthu comwe iwo ambacidziwa kale. Mwa ciratizo, wanthu azinji ambadabwa kwene-kwene akawona bzinthu bza m’cirengedwe. Tenepo, pinango tingalewe kuti: “Imwepo mukudziwa kuti bzinthu bzizinji bzomwe munthu ambakonza, ambabzikonza mwakutewezera bzinthu bzomwe bziripo kale m’cirengedwe. Mwa ciratizo, wanthu omwe ambakonza mikrofoni ambapfunza bza makutu, ndipo omwe ambakonza kamera ambapfunza bza maso. Tsono n’ciyani comwe mumbakumbuka mukambawona cirengedwe? Kodi mumbakumbuka kuti ni mphanvu yakudabwisa, munthu ayai cinthu cinango?” Mukamala kumutetekera mwatceru, mungathumizire kuti: “Koma ndingabvunze pomwe kuti: ‘Kodi omwe ambakonza bzinthuwa akambapfunza momwe makutu na maso yambaphatira basa ambakhala ankupfunza bza mbani?’ Ndidakomedwa na bzomwe m’dziwi munango wakale adanemba, iye adati: ‘Kodi Ule omwe adakonza khutu angabve lini? Omwe adakonza diso angawone lini? . . . Iye ni omwe ambapasa nzeru wanthu!’ Ndipo apfunzi wa siyensiya winango adafika pakutawiriza nfundo imweyi.” (Psalymo 94:9, 10) Patsogolo pace, tingamuwonese vidiyo pa webisaite ya jw.org pa mbali yakuti “Zochitika pa Moyo wa Anthu Ena” pomwe padanemba kuti “Mmene Moyo Unayambira” (Pitani pomwe padanemba kuti MABUKU > MAVIDIYO.) Pinango tingamupase munthuyo broxura lakuti Kodi Zamoyo Zinachita Kulengedwa? ayai brochura lakuti Mmene Moyo Unayambira—Mafunso 5 Ofunika Kwambiri.
10. Kodi tingayambise tani maceza na munthu omwe ambafuna lini kulewalewa bza Mulungu?
10 Wanthu azinji ambadikhira kukhala na tsogolo labwino. Koma winango wa iwo ana mantha kuti dzikoli lin’dzapfudzidwa ayai lin’dzakhalidwa lini pomwe. Nyakuyang’anira dera munango wa ku Noruega adalewa kuti wanthu omwe ambafuna lini kulewalewa bza Mulungu, kawiri-kawiri ambafuna kulewa nkhani zomwe zimbacitika m’dziko. Akamala kumusana na wanthu, iye ambawabvunza kuti: “Kodi ni mbani omwe imwepo mukumukumbukira kuti angatipase tsogolo labwino? Kodi angakhale wandale, apfunzi wa siyensiya, ayai wanthu winango?” Pambuyo pakuwabvesera, iye ambawerenga ayai ambafotokoza cinembo comwe cimbalewa bza tsogolo labwino. Winango ambadabwa akadziwa bzomwe Bibliya limbapicira bzakuti dzikoli lin’dzapfunzidwa lini nakuti wanthu wakulungama an’dzakhala m’mwemo mpaka kale-kale.—Psalymo 37:29; Mpalizi 1:4.
11. Thangwe ranyi tin’funika kumbaphatisa basa njira zakusiyana-siyana pakupalizira, ndipo tingatewezere tani ciratizo ca Paulo mwakubverana na cinembo ca Waroma 1:14-16?
11 Tikakhala tinkupalizira, tin’funika kumbaphatisa basa njira zakusiyana-siyana. Thangwe ranyi? Thangwe ndakuti munthu ali-wense ngwakusiyana na mwanzace. Nkhani yomwe ingadekere munthu munango, kwa munango ingamudekere lini. Wanthu winango ambakhala wakukonzeka kuceza nafe nkhani za Mulungu ayai Bibliya, pomwe winango ambafuna cakuyamba tilewe nkhani zinango. Koma napo bziri tenepo, ifepano tin’funika kumbalokotera mipata yense kuti timbaceze na wanthu wense. (Werengani Waroma 1:14-16. *) Tsono tin’funika lini kuyebwa kuti ni Yahova omwe ambakulisa cadidi m’mitima ya wale omwe ambafuna kucita bzinthu bzabwino.—1 Wakolinto 3:6, 7.
KUPALIZIRA WANTHU WA KU ÁSIA
Apalizi azinji wa Umambo ankudekera mtima wanthu omwe acokera m’madziko yomwe kulibe Akristau ndipo ankuwalatiza malango yakuthandiza yakucokera m’Bibliya (Onani ndime 12-13)
12. Kodi tingate ciyani kuti tithandize wanthu wa ku Ásia omwe ambakhulupira kuti kulibe Mulungu?
12 Pa dziko lense la pansi, apalizi azinji akakhala ankupalizira ambagumana na wanthu wakucokera ku Ásia, ndipo winango wa iwo ambacokera ku madziko yomwe boma limbaphingiza mabasa ya cipembedzo. Ndipo madziko mazinji ya ku Ásia, wanthu azinji alibe nthawe yakukumbukira kuti Mulengi alipo. Winango ambafuna ndipo ambabvuma tikawakumbira kuti tipfunze nawo Bibliya, koma winango ambakhala alibe basa na kupfunza bzinthu bzipsa. Tsono tingawapalizire tani? Apalizi winango waluso azindikira kuti njira yabwino, ni kuyamba maceza manango yomwe yankubverana lini na Bibliya, mwa ciratizo, kulatiza kuti mumbawakumbukira, ndipo bzikafunika mungafotokoze phindu lomwe mudagumana pa moyo wanu thangwe ra kuphatisa basa cinembo cinango ca m’Bibliya.
13. Kodi n’ciyani comwe wanthu azinji ambadekedwa naco? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)
13 Cinthu cakuyamba comwe wanthu azinji ambadekedwa naco ni malango ya nzeru yomwe yali m’Bibliya. (Mpalizi 7:12) Mpfumakazi inango ya ku Nova York, yomwe imbapalizira wanthu omwe ambalewalewa cirewedwe ca cimandarimi, idalewa kuti: “Ndimbacita nyongo yakulatiza wanthuwo kuti ndimbawakumbukira ndipo ndimbawatetekera. Ndikazindikira kuti mbalendo omwe abwere tsapanopapa, ndimbawabvunza kuti: ‘Kodi moyo wanu unkufamba tani m’dziko lacilendoli? Mwagumana kale basa? Kodi wanthu wa kuno ankukusamalirani bwino?’” Nthawe zinango, mibvunzoyi imbathandiza mpfumakaziyi kuyambisa nkhani zinango zomwe Bibliya limbapfunzisa. Ndipo bzikafunika, mpfumakaziyo imbabzunza pomwe kuti: “Kodi imwepo mukuwona kuti pana cinthu comwe cingathandize wanthu kuti ambabverane? Kodi mungafune kuti ndikulatizeni nfundo inango ya m’Bibliya? Iyo imbati: ‘Ciyambi ca ndewo ciri ninga kuboola damu kuti madzi yabule, tenepo phiringu likanati layambika thawani.’ Kodi mukukumbuka kuti malangoya yangatithandize kukhala bwino na winango?” (Mimwani 17:14) Maceza ninga yamweya yangatithandize kuwona penu munthuyo angafune kudzazungiridwa pomwe.
14 Kodi m’bale ku Taiwan ambathandiza tani wanthu omwe ambalewa kuti ambakhulupira lini Mulungu?
14 Kodi tingapalizire tani wanthu omwe ambakhulupira lini Mulungu? M’bale munango omwe wakhala ankupalizira kwa nthawe itali, adapereka malango aya: “Kawiri-kawiri, munthu akalewa kuti: ‘Inepano ndimbakhulupira lini Mulungu,’ ambakhala akulewa kuti ambakhulupira lini mirungu yomwe wanthu wa komwe ambakhala ambainamata. Inepano ndimbatawiriza makumbukidwe yawoyo ndipo ndimbalewa kuti mirunguyo, imbakonzedwa na wanthu ndipo njacadidi lini. Patsogolo pace, ndimbawerenga Jeremiya 16:20: ‘Kodi munthu angabzikonzere yekha mirungu pomwe mirunguyo njacadidi lini?’ Ndikamala ndimbabvunza kuti: ‘Kodi tingadziwe tani kuti mulungu uyu ngwacadidi ndipo uyu ngwakukonzedwa na wanthu?’ Pakutawira mtawiroyo ndimbatetekera mwatceru, ndipo patsogolo pace ndimbawerenga cinembo ca Zaiya 41:23, comwe cimbati: ‘Tiuzeni bzomwe bzin’dzacitika kutsogolo, kuti tidziwe kuti imwepo ndimwe mirungu.’ Pakumalizira ndimbalatiza polofesiya yakuperekedwa na Yahova yomwe idakwanirisidwa.”
15. Kodi tinkupfunza ciyani na ciratizo ca m’bale wa ku kumabvadzuwa kwa Ásia?
15 M’bale munango ku kumabvadzuwa kwa Ásia adalewa momwe ambacitira ulendo bwakubwereza, iye adati: “Inepano ndimbalatiza wanthu bziratizo bza m’Bibliya, mapolofesiya ya m’Bibliya yomwe yadakwanirisidwa na malamulo ya m’cirengedwe. Patsogolo pace, ndimbawauza kuti bzensenebzi ni umboni bwakuti alipo Mulengi wanzeru. Tenepo munthu akabvuma kuti Mulengi alipo, inepano ndimbamulatiza bzomwe Bibliya limbalewa bza Yahova.”
16. Mwakubverana na cinembo ca Wahebereu 11:6, thangwe ranyi anyakupfunza an’funika kukhulupira Mulungu na Bibliya, ndipo tingawathandize tani kukulisa cikhulupiroco?
16 Tikambapfunza Bibliya munthu na wanthu omwe ambanamata lini, tin’funika kupitiriza kuwathandiza kuti akulise cikhulupiro cawo cakuti Mulungu alipo. (Werengani Wahebereu 11:6. *) Tin’funikambo kuwathandiza kuti ambakhulupire Bibliya. Bzimwebzi bzikulatiza kuti nthawe zinango tin’funika kumbalewa mwakubwereza-bwereza bzomwe timbapfunzisa. Pa pfunziro liri-lense, timbalatize umboni bwakuti Bibliya ni Fala la Mulungu. Bzimwebzi bzingaphatanidze kuwauuza mapolofesiya ya m’Bibliya yomwe yadakwanisika kale, kubverana kwa nkhani za m’Bibliya likambalewa bza siyensiya, momwe Bibliya limbatithandizira pa moyo wathu na bzinthu bzinango.
17. Kodi n’ciyani cingacitike tikambafuna wanthu?
17 Tingathandize wanthu kukhala anyakupfunza wa Kristu mwa kuwalatiza lufoyi cairo, bziribe basa penu iwo ambanamata ayai ne. (1 Wakolinto 13:1) Tikambawapfunzisa, cakulinga cathu n’cakuwalatiza kuti Mulungu ambatifuna ndipo an’funa kuti ifepano timufunembo. Gole liri-lense, wanthu azinji omwe kale-kale akhafuna pang’ono ayai ne na pang’onopo bzakunamata, ambapfunza kufuna Mulungu ndipo ambabatizidwa. Ndipopa tin’funika kukhala na makhalidwe yabwino, kulatiza lufoyi wanthu wense na kuwatetekera akambafotoza makumbukidwe yawo. Timbabvesese thangwe lomwe limbawacitisa kukumbuka tenepo. Ndipo na ciratizo cathu, tiwapfunzise kuti akhale anyakupfunza wa Kristu.
NYIMBO 76 Kodi Mumbabva Tani na Bzimwebzi?
^ ndi. 5 Pomwe tinkupalizira bzipsa bzabwino, kawiri-kawiri timbagumana na wanthu omwe ambanamata lini. Mu nkhani ino, tiniwona momwe tingawauzire cadidi ca m’Bibliya, na momwe tingawathandizire kuti ambakhulupire Bibliya pabodzi na Yahova.
^ ndi. 1 Mwakubverana na kafuku-fuku munango, madziko manangoyo ngaya: Albânia, Alemanha, Austrália, Áustria, Azerbaijão, Canadá, China, Coreia do Sul, Dinamarca, Espanha, França, Holanda, Hong Kong, Irlanda, Israel, Japão, Noruega, Reino Unido, República Tcheca, Suécia, Suíça na Vietnã.
^ ndi. 2 KAFOTOKOZEDWE KA MAFALA MANANGO: Mu nkhani ino, fala lakuti omwe ambanamata lini likuimira wale omwe ambacita lini mbali ya cipembedzo ciri-cense ayai omwe ambakhulupira lini kuti Mulungu alipo.
^ ndi. 7 1 Wakolinto 9:21 Kwa wakusaya cakutonga ndakhala ninga wakusaya cakutonga, napo ndiri lini wakusaya cakutonga pamaso pa Mulungu, koma ndicikhala pansi pa cakutonga na Kristu, kuti ndiwine wakusaya catonga. 22 Kwa wakutepa ndakhala wakutepa, kuti ndiwine wakutepa. Ndakhala bzinthu bzense kwa wanthu wa mtundu uli-wense kuti, m’njira iri-yense ndidzapulumuse winango. 23 Koma ndimbacita bzensebzi thangwe ra bzipsa bzabwino, kuti ndigawane nabzo na winango.
^ ndi. 11 Waroma 1:14 Ndina mangawa kwa Agirego na omwe mbagirego lini, kwa wanthu wanzeru na wakusaya nzeru; 15 ndipopa, ndinkufunisisa kudzapalizira bzipsa bzabwino kwa imwepombo ku Romako. 16 Pakuti ndimbacita lini manyazi na bzipsa bzabwino; cadidi ibzo ni mphanvu ya Mulungu ya cipulumuso kwa wense omwe ana cikhulupiro, cakutoma kwa Ajuda, na kwa Agirego.
^ ndi. 16 Wahebereu 11:6 Ndipo mwakusaya cikhulupiro bzingakwanisike lini kukondwesa Mulungu. Pakuti ali-wense wakufika kwa Mulungu an’funika kukhulupira kuti iye alipodi na kuti ambapereka mabaibai kwa wanthu wakumulinga na mtima wense.
^ ndi. 57 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: M’bale ankupalizira mwanzace omwe ambaphata naye basa ku nyumba ya ulapi, patsogolo pace mwanzaceyo wapita pa mbuto yakucitira Pfunziro la Bibliya pa interneti.
