Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 26

Thandizani Winango Kulimbana Na Thupo Lawo

Thandizani Winango Kulimbana Na Thupo Lawo

‘Mwensenemwe mukhale na makumbukidwe yabodzi, wakufuna abale, wansisi kwene-kwene, na wakubzicepswa.’—1 PEDRU 3:8.

NYIMBO 107 Yahova ni Ciratizo Cabwino ca Lufoyi

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Kodi tingatewezere tani lufoyi la Baba wathu, Yahova?

YAHOVA ambatifuna kwene-kwene. (Juwau 3:16) Ndipopa ifepano tin’funika kutewezera Baba wathu wa lufoyiyu. Tenepo tin’funika kumbacita nyongo yakulatiza ‘makumbukidwe yabodzi, kufuna abale [na kubvera] nsisi kwene-kwene’ wense, maka-maka wale omwe ni ‘abale wathu wa m’cikhulupiro.’ (1 Pedru 3:8; Wagalata 6:10) Ndipo abale wathu wauzimu akagumana na mabvuto, ifepano tin’funika kumbawathandiza.

2. Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

2 Wense omwe an’funa kukhala ku mbali ya banja la Yahova an’dzagumana na mabvuto yomwe yan’dzawacitisa thupo. (Marko 10:29, 30) Ndipo bzinkuwonekeratu kuti pomwe tinkufendera kuphampha kwa mamaliziro ya dzikoli, tin’gumana na mabvuto mazinji kwene-kwene. Kodi tingacite ciyani kuti timbathandizane? Mbatiwoneni bzomwe tingapfunze na bzomwe bzidacitikira Loti, Djobi na Naomi. Tiniwonambo mabvuto yomwe abale wathu ankugumana nayo nsiku zino, na bzomwe tingacite kuti tiwathandize kulimbana na mabvutoyo.

KHALANI WAKUPIRIRA

3. Mwa kubverana na cinembo ca 2 Pedru 2:7, 8, kodi ni cakusankhula cakuipa ciponi comwe Loti adacita, ndipo bzakutewera bzace bzidakhala bziponi?

3 Loti adacita cakusankhula cakuipa pomwe adayenda kukakhala mu mzinda wa Sodoma, thangwe wanthu wa mu mzindayo akhacita bzinthu bza unzazi. (Werengani 2 Pedru 2:7, 8. *) Mzindayo ukhali wa citukuko, koma Loti adagumana na mabvuto mazinji thangwe ra kuyenda kumweko. (Ciyambo 13:8-13; 14:12) Ndipo bzinkuwoneka kuti mkazi wace akhadafika pakufuna kwene-kwene mzindayo ayai wanthu winango omwe akhakhala nawo m’mwemo. Ndipopa pomwe Yahova adafuna kupfudza mzindayo mwakucita kuutentha na moto wa enxofre, mkazaceyo alibe kubvera cenjezo lomwe Yahova adapereka ndipo adafera m’mwemo. Kumbukiranimbo bza wana awiri wacikazi wa Loti. Iwo akhali pa umakhadzi na amuna omwe adaferambo mu mzindamo. Tenepo, Loti adaluza nyumba yace, bzinthu bzomwe akhanabzo, ndipo cinthu comwe cidamuwawa kwene-kwene kuposa bzense ni kufedwa mkazace. (Ciyambo 19:12-14, 17, 26) Pa nthawe yakunesayi, kodi Yahova adaleka kukhala wakupirira na Loti? Ne na pang’onopo.

Thangwe ra nsisi Yahova adatumiza anjo kuti akapulumuse Loti pabodzi na banja lace

(Onani ndime 4)

4. Kodi Yahova adapirira tani na Loti? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)

4 Napo kuti Loti adasankhula yekha kuyenda kukakhala ku Sodoma, koma thangwe ra nsisi Yahova adatumiza wanjo kuti akapulumuse iye pabodzi na banja lace. Pomwe wanjowo adafika mu mzindamo adauza Loti kuti acoke mwakamfulumize. Koma m’mbuto mwakubvera cenjezolo, Bibliya limbati: ‘Loti akhazeza.’ Tsono pomwe wanjowo adawona kuti ankucedwa adaphata boko la Loti pabodzi na wanthu wa m’banja lace aciwacosa kunja kwa mzindayo. (Ciyambo 19:15, 16) Ndipo wanjowo adauza Loti kuti athawire ku dera linango la kumapiri. Tsono m’mbuto mwakubvera cenjezo la Yahovalo, iye adakumbira kuti ayende mu mzinda munango wa pafupi. (Ciyambo 19:17-20) Tenepo Yahova mwakudeka mtima, adamubvera ndipo adabvuma kuti athawire mu mzindayo. Na kupita kwa nthawe, Loti adacita mantha kukhala mu mzindamo ndipo adayenda ku dera la kumapiri, ku m’mbuto komwe Yahova akhadamuuza kuti ayende pakuyamba. (Ciyambo 19:30) Kulewa mwakusaya kupenukira, Yahova adapirira kwene-kwene na Loti. Kodi tingatewezere tani kupirira kwace?

5-6. Kodi tingatewezere tani Yahova mwakuphatisa basa malango ya pa 1 Watesalonika 5:14?

5 Ninga Loti, pinango m’bale wathu wa m’gwere angacite cakusankhula cakuipa acibonera na bzakutewera bzace. Tsono n’ciyani comwe tingacite, bzimwebzi bzikacitika? Pinango mungafune kumuuza kuti iye ankubvuna bzomwe adabzala, ndipo bzingakhale bzacadidi. (Wagalata 6:7) Koma bzingakhale bwino kucita cinthu cinango cakusiyana na bzimwebzi. Tin’funika kuthandiza m’bale wathuyo ninga momwe Yahova adathandizira Loti. Kodi tingamuthandize tani?

6 Yahova adatumiza wanjo sikuti akandocenjeze Loti, koma kuti akamuthandize kupulumuka pomwe mzinda wa Sodoma ungadapfudzidwa. Mpsibodzi-bodzi na ifepano, tikawona m’bale wathu ankusankhula njira yomwe inimubweresera bzakutewera bzakuipa, tin’funika kumucenjeza. Ndipo tin’funikambo kukhala wakukonzeka kumuthandiza. Napo iye acedwe kuphatisa basa malango ya m’Bibliya yomwe wapasidwa, tin’funika kupirira. Tenepo, tin’funika kukhala ninga wanjo awiri wale. Tin’funika kupitiriza kuthandiza m’bale wathuyo sikuti kuleka kumuthandiza thangwe rakuti akucedwa kucinja. Ndipo tingamuthandize mwa mafala na bzicito. (1 Juwau 3:18) Nthawe zinango pinango tingafunike kumulatiza momwe iye angaphatisire basa malango yomwe wapasidwa.—Werengani 1 Watesalonika 5:14. *

7. Kodi tingatewezere tani Yahova momwe adacitira bzinthu na Loti?

7 Yahova alibe kundokhalira kukumbukira bzakuphonya bza Loti. M’mbuto mwace, iye adafulizira mpostolo Pedru kunemba kuti Loti akhali munthu wakulungama. Tenepo ifepano timbakomedwa kwene-kwene kudziwa kuti Yahova ambalekerera bzakuphonya bzathu! (Psalymo 130:3) Ifepano tingatewezerembo ciratizo cace. Mwa njira iponi? Mwa kumbawona makhalidwe yabwino yomwe abale na mpfumakazi zathu anayo. Tikacita bzimwebzi tin’dzapirira nawo, ndipo bzin’dzakhala bzakusaya kunesa iwo kubvuma thandizo lomwe tingawapase.

KHALANI WANSISI

8. Kodi tingalatize tani nsisi?

8 Mwakusiyana na Loti, Djobi adabonera kwene-kwene koma sikuti thangwe ra bzakusankhula bzakuipa bzomwe adacita. Iye adagumana na mabvuto yakusiyana-siyana, adaluza bzinthu bzomwe akhanabzo, ulemu bomwe akhanabo m’mudzi omwe akhakhala pabodzi na thanzi lace. Kuthumizira bzimwebzi, wana wace wense adafa kabodzi na kabodzi. Ndipo pomwe akhalimbana na mabvutoya, adabwera axamwali wace atatu kudzamuzungira, tsono mbuto mwakumutsangalaza, axamwali wacewo adalatiza kuti akhalibe na nsisizo. Thangwe ranyi iwo adacita bzimwebzo? Thangwe ndakuti iwo akhabvesesa lini bzomwe bzikhacitikira Djobi. Ninga bzakutewera bzace iwo adamulewa kuipa acimupasa mulandu thangwe ra mabvuto yomwe iye akhagumana nayo. Kodi mungacite tani kuti muleke kugwera m’bvuto ninga la axamwali wa Djobiwa? Mun’funika kudziwa kuti ni Yahova yekha omwe ambadziwa bzense bzomwe bzimbacitikira munthu. Tenepo, munthu akambafotokoza bza mabvuto yace, mbamutetekerani mwatceru. Ndipo pakutetekerapo mbabvesesani momwe iye ankubvera mu mtima mwace. Mukacita bzimwebzi, mun’dzalatiza nsisi zacadidi kwa m’bale ayai mpfumakazi yanu.

9. Kodi tin’funika kutcenkha kucita ciyani, ndipo thangwe ranyi?

9 Nsisi zingatithandize kutcenkha kumwaza mabvuto yomwe winango ankugumana nayo. Munthu wa magunkha ambalimbisa lini gwere, koma ambalipfudza. (Mimwani 20:19; Waroma 14:19) Ndipo munthu omwe ambamwaza ‘mafala mwakusaya kukumbuka bwino,’ ambalatiza kusaya kudeka mtima ndipo angapweteke mtima wa munthu omwe ankubonera na mabvutoyo. (Mimwani 12:18; Wayefezo 4:31, 32) Ndipopa cinthu cabwino kwene-kwene comwe tensenefe tin’funika kucita ni kumbawona mikhalidwe yabwino yomwe munthu anayo, na kukumbukira momwe tingamuthandizire kulimbana na mabvuto yace.

M’bale akalewa mafala mwakusaya kukumbuka bwino, mbamutetekerani mwakupirira ndipo bzikafunika mbamutsangalazani na mafala yabwino pa nthawe yakuthemera (Onani ndime 10-11) *

10. Kodi cinembo ca Djobi 6:2, 3 cinkutipfunzisa ciyani?

10 Werengani Djobi 6:2, 3. * Nthawe zinango, Djobi adalewambo ‘mafala mwakusaya kukumbuka bwino.’ Patsogolo pace iye adadzawona kuti bzomwe adalewabzo bzikhali bzakuphonyeka. (Djobi 42:6) Bzimwebzi bzingacitikembo na munthu omwe ankucita thupo kwene-kwene thangwe ra mabvuto yomwe ankugumana nayo pa moyo wace. Iye angalewe cinthu comwe patsogolo pace angadzawone kuti bzikhali lini bwino kucilewa. Kodi tin’funika kucita ciyani? M’mbuto mwa kumukalipira, tin’funika kumubvera nsisi. Kumbukirani kuti Yahova akhafuna lini kuti ifepano timbagumane na mabvuto na thupo lomwe tinkugumana nalo nsiku zino. Tenepo, napo mtumiki wakukhulupirika wa Yahova angalewembo mafala mwakusaya kukumbuka bwino thangwe ra mabvuto yomwe ankugumana nayo kwa nthawe itali. Napo iye alewe mafala yomwe yangasunamise Yahova na ifepano kubodzi, tin’funika lini kumbakalipa ayai kuyeruza munthu thangwe ra bzomwe walewa.—Mimwani 19:11.

11. Kodi akulu wa gwere angatewezere tani Eliu pakupereka malango?

11 Nthawe zinango, munthu omwe ankulimbana na thupo angafunikirembo malango ya m’Bibliya ayai thandizo linango. (Wagalata 6:1) Kodi akulu wa gwere angacite tani bzimwebzo? Iwo angacite bwino kutewezera ciratizo ca Eliu, omwe adatetekera mwatceru pomwe Djobi akhafotokoza bza mu mtima mwace. (Djobi 33:6, 7) Iye adapereka malango yace kokha pambuyo pa kubvesesa makumbukidwe ya Djobi. Tenepo akulu omwe ambatewezera ciratizo ca Eliu, ambatetekera mwatceru ndipo ambacita nyongo yakubvesesa momwe munthu ankubvera mu mtima mwace. Kucita bzimwebzi, kumbacitisa kuti munthu omwe ankupasidwa malangoyo atokonyedwe mu mtima.

MBALEWANI MAFALA YAKUTSANGALAZA

12. Kodi Naomi adabzibva tani pomwe adafedwa bayace pabodzi na wana wace awiri wacimuna?

12 Naomi akhali mkazi wakukhulupirika omwe akhafuna Yahova. Koma pomwe bayace pabodzi na wana wace awiri wacimuna adafa, Naomi adasunama kwene-kwene mpaka adafuna kucinja dzina lace kuti likhale ‘Mara,’ lomwe limbathandauza ‘wakuwawa.’ (Rute 1:3, 5, 20, 21) Pa nthawe yakunesayi, Rute omwe akhali mulowola wace adapitiriza kumuthandiza mabvuto yomwe akhagumana nayo. Tsono Rute alibe kundothandiza Naomi bzomwe akhafunikira, koma akhalewalewa mafala yakumutsangalaza, ya lufoyi ndipo akham’pasa thandizo lomwe akhafunikira.—Rute 1:16, 17.

13. Thangwe ranyi munthu omwe wafedwa mwamuna ayai mkazace an’funikira thandizo lathu?

13 Abale wathu wauzimu akafedwa mwamuna ayai mkazi wawo, ambafunikira thandizo lathu. M’banja mwamuna na mkazi ali ninga miti miwiri yomwe inkukulira pabodzi. Na kupita kwa nthawe, mizi ya mitiyo imbapiringixana. Tsono muti m’bodzi ukazulidwa ucifa, omwe wasalayo umbatokonyedwambo. Mpsibodzi-bodzimbo na munthu omwe wafedwa mwamuna ayai mkazi wace, iye angasuname kwa nthawe itali thangwe ra kukumbukira kufedwako. Ciratizo pa nkhaniyi, ni Paula  * omwe adafedwa mwamuna wace mwadzidzidzi, iye adati: “Pomwe mwamuna wangu adafa, moyo wangu udasokonezeka ndipo ndidasaya kuti ndingadaphata muti wanyi, thangwe ra kuluza xamwali wangu wa pa mtima. Iye akhali munthu omwe ndikhamutsudzukira kumuuza bzense bza mu mtima mwangu. Iye akhandithandiza pa mabvuto na pa mtendere. Ndipo nthawe zense iye akhanditetekera pomwe ndikhamuuza mabvuto yangu. Tsono pomwe iye adafa, bzidakhala ninga kuti mbali inango ya thupi langu yafa.”

Kodi tingathandize tani wale omwe adafedwa mwamuna ayai mkazi wawo? (Onani ndime 14-15) *

14-15. Kodi tingatsangalaze tani munthu omwe wafedwa mwamuna ayai mkazace?

14 Kodi tingatsangalaze tani munthu omwe wafedwa mwamuna ayai mkazace? Cinthu cakuyamba comwe tin’funika kucita ni kulewalewa na nyakufedwayo, napo tikhale na manyazi ayai tisaye bzakulewa. Paula, omwe wafotokozedwa pakuyamba ule, adati: “Ndimbadziwa kuti infa ni cinthu comwe cimbacitisa wanthu kusaya cakuphata. Ndipo iwo ambacita thupo kuti bzomwe angalewe bzingakalipise nyakufedwayo. Koma cakuipiratu kuposa kulewa cinthu comwe n’cakukalipisa ni kuleka kulewa cinthu ciri-cense.” Kawiri-kawiri, nyakufedwa ambadikhira lini kuti timuuze cinthu comwe cingacinje moyo wace pa nthawe imweyoletu. Paula adalewa pomwe kuti: “Ndikhatenda kwene-kwene pomwe axamwali wangu akhalewa kuti, ‘Bzikundiwawa kwene-kwene bzomwe bzacitikabzi.’”

15 William, omwe adafedwa mkazace m’magole yapitaya, adalewa kuti: “Ndimbakumbukira bza mkazangu wanthu winango akandiuza bzinthu bzabwino bzomwe iye akhacita. Bzimwebzi bzimbanditsimikizira kuti iye akhafunidwa na kulemekezedwa, ndipo bzimbandilimbisa kwene-kwene. Mafala yawo yambanditsangalaza, thangwe mkazangu akhali wakufunika kwene-kwene kwa ine ndipo akhacita mbali ikulu pa moyo wangu.” Mkazi mansiwa wakucemeredwa Bianca adalewa kuti: “Ndimbatsangalazidwa wanthu winango akapemba pabodzi nane na kundiwerengera mavesi mawiri ayai ibodzi ya m’Bibliya. Ndipo ndimbabva bwino kwene-kwene iwo akambalewa bza mwamuna wangu na kunditetekera ndikambalewa bza iye.”

16. (a) Kodi tin’funika kucita ciyani kwa wale omwe afedwa? (b) Mwakubverana na Tiyago 1:27, kodi ifepano tina udindo buponi?

16 Ninga momwe Rute adathandizira mibzala wace Naomi, ifepano tin’funika kupitiriza kuthandiza wale omwe afedwa. Paula, omwe wafotokozedwa pakuyamba ule, adati: “Pomwe bayangu adafa, wanthu azinji adabwera kudzandithandiza na kunditsangalaza. Koma na kupita kwa nthawe thandizo lire likhayenda licicepa thangwe iwo akhadzatanganidwa na mabasa yawo ya nsiku na nsiku. Ndipo moyo wangu ukhadacinja kwene-kwene. Bzimbakhala bwino wanthu winango akazindikira kuti nyakufedwa an’funika kuthandizidwa kwa minyezi, magole ayai kuyenda na kuyenda.” N’cadidi kuti, munthu ali-wense ngwakusiyana na munango. Winango ambazolowera moyo upsa mwakusaya kucedwa, koma winango ambawawidwa kwene-kwene akambacita cinthu ciri-cense comwe kale-kale akhacita pabodzi na munthu omwe adafa. Tenepo, momwe munthu ambabvera akafedwa kumbasiyana na munango. Ndipopa tin’funika kumbakumbukira kuti Yahova watipasa mwayi na udindo bwakusamalira wale omwe afedwa mwamuna ayai mkazi.—Werengani Tiyago 1:27. *

17. Thangwe ranyi tin’funika kumbathandiza wale omwe adathawidwa na mwamuna ayai mkazi wawo?

17 Wanthu winango ambalimbana na msunamo pabodzi na thupo thangwe ra kuthawidwa na mwamuna ayai na mkazi wawo. Bzimwebzi bzidacitika na Joyce, omwe bayace adamuthawa aciyenda kukakhala na mkazi winango. Joyce adati: “Pomwe ndidalambana na bayangu, ndidawawidwa kwene-kwene kuposa kuwawa komwe ndingadabva ndingadakhala mansiwa. Bzingadakhala kuti iye adafa na ngozi ayai matenda, cingadakhala lini cakusankhula cace. Koma ndibzo lini bzomwe bzidamucitikira, iye adasankhula kundisiya. Tenepo, ndidabziwona kukhala wakusaya kufunika na wapezi-pezi.”

18. Kodi tingathandize tani wale omwe adafedwa ayai adathawidwa na mwamuna ayai mkazi?

18 Tikambacita tubzinthu tung’ono-tung’ono twakulatiza kudekera mtima wale omwe adafedwa ayai adathawidwa na mwamuna ayai mkazi, iwo an’dzawona kuti timbawafuna. Pa nthawe yomwe ali wokhayi, ni pomwe ambafunikira kwene-kwene axamwali wabwino. (Mimwani 17:17) Kodi imwepo mungalatiza tani kuti ndimwe xamwali wawo wabwino? Mungawacemere kuti mukadye nawo cakudya. Mungawakumbire kuti muyende nawo mu utumiki bwakumunda ayai ku mbuto inango kuti mukapitidwe kamphepo. Ndipo nthawe zinango mungawacemere kuti adzakhale namwe pa kunamata kwanu ninga banja. Mukacita tenepo, mun’dzakondwesa Yahova, thangwe iye ‘ali pafupi na wale omwe adasweka mtima’ ndipo ni ‘nyakukhotcerera akazi mansiwa.’—Psalymo 34:18; 68:5.

19. Kodi cinembo ca 1 Pedru 3:8, cimbatiuza kuti ticite ciyani?

19 Tsapanopapa, Umambo bwa Mulungu buniyamba kutonga dziko la pansiri, ndipo ‘kubonera [kwense] kun’dzayebwedwa.’ Tinkudikhirira na mtima wense nthawe yomwe ‘bzinthu bzakale bzin’dzakumbukiridwa lini pomwe, ne kubwera mu mtima.’ (Zaiya 65:16, 17) Tsono pomwe tinkudikhirira nthawe imweyi, tin’funika kupitiriza kuthandizana. Ndipopa mbalatizani m’mafala na bzicito kuti mumbafuna wense omwe ambacita mbali ya banja la uzimu.—Werengani 1 Pedru 3:8. *

NYIMBO 111 Bzomwe Bzimbatikondwesa

^ ndi. 5 Loti, Djobi na Naomi adagumana na mabvuto mazinji pa moyo wawo, koma napo bzikhali tenepo iwo adatumikira Yahova mwakukhulupirika. Mu nkhani ino, tiniwona bzomwe tingapfunze na bziratizo bzawo. Tiniwonambo thangwe race mpsakufunika ifepano kukhala wakupirira, wansisi na kumbalewa mafala yakutsangalaza kwa abale na mpfumakazi zathu zikagumana na mabvuto.

^ ndi. 3 2 Pedru 2:7 Koma adapulumusa Loti munthu wakulungama, omwe akhabva kuwawa kwene-kwene mu mtima mwace thangwe ra khalidwe la kunyansa la wanthu wakuswa bzakutonga. 8 Mwamuna wakulungamayo akhatsautsika mu mtima nsiku na nsiku na bzomwe akhawona na kubva pomwe akhakhala pakati pawo, pabodzi na bzakucita bzawo bzakusaya kubvera bzakutonga.

^ ndi. 6 1 Watesalonika 5:14 Ndipo ndinkukudandaulirani abale kuti: Mulangize wanthu wakucita bzakusaya kulongosoka, mutsangalaze anyakusunama, muthandize anyakutepa, mucipirira na wanthu wense.

^ ndi. 10 Djobi 6:2 “Bzingadakhala bwino kuti kubonera kwangu kuyezedwe kulemera kwace na kuikhidwa pa phimo pabodzi na kuzunzika kwangu! 3 Pakuti tsapano kunkulemera kwene-kwene kuposa mcenga wa m’nyanza, ndipopa mafala yangu yandokhala yapezi-pezi yokha-yokha.

^ ndi. 13 Madzina yomwe yali mu nkhani ino yacinjidwa.

^ ndi. 16 Tiyago 1:27 Kunamata komwe n’kwakucena na kwakubvumidwa pa maso pa Mulungu na Baba, nkuku: kusamalira nkhungwa na akazi mansiwa m’matsautso yawo, pabodzi na kupitiriza kukhala wakusaya nthonsa ya ku dziko.

^ ndi. 19 1 Pedru 3:8 Pakumalizira, mwensenemwe mukhale na makumbukidwe yabodzi, wakufuna abale, wansisi kwene-kwene, na wakubzicepswa.

^ ndi. 63 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: M’bale munango adasunama kwene-kwene ndipo ankulewa ‘mafala mwakusaya kukumbuka bwino,’ tsono mkulu munango wa gwere ankumutetekera mwakupirira. Ndipo pomwe m’baleyo wagwa nfuwa, mkuluyo ankumupasa malango mwakudeka mtima.

^ ndi. 65 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Banja lipsa linkuceza na m’bale omwe wafedwa mkazace. Ndipo banjalo linkusimba bzinthu bzabwino bzomwe mkaziyo akhacita.