Nkhani Yakupfunza 20
Kodi Mbani ‘Mambo wa Kumpoto’ Ntsiku Zino?
‘Moyo wace un’dzafika kuphampha, ndipo pan’dzawoneka lini nyakumuthandiza.’—DANYERI 11:45.
NYIMBO 95 Ceza Cinkuyenda Cicithumizirika
BZOMWE TIN’PFUNZA *
1-2. Kodi tin’pfunza ciyani mu nkhani ino?
IFEPANO tiri kuphampha kwa ntsiku zakumalizira za dziko lino. Pana umboni buzinji bwakulatiza bzimwebzo. Tsapanopapa, Yahova na Jezu Kristu an’pfudza maboma yentse yomwe yambatsutsana na Umambo bwa Mulungu. Tsono pomwe bzikanati kucitika bzimwebzi, mambo wa kumpoto (norte) na mambo wa kummwera (sul) ati apitirize kumbamenyana na kuboneresa atumiki wa Mulungu.
2 Mu nkhani ino tin’pfunza bza polofesiya yomwe iri pa Danyeri 11:40–12:1. Tiniwona omwe akuimira mambo wa kumpoto ntsiku zino. Ndipo tin’pfunzambo kuti tin’funika lini kucita mantha na bzomwe bzin’dzacitika kutsogoloku thangwe Yahova an’dzatipulumusa.
MAMBO WA KUMPOTO WA NTSIKU ZINO
3-4. Kodi mbani mambo wa kumpoto wa ntsiku zino? Fotokozani.
3 Pomwe boma la União Soviética lidamala mphanvu yakutonga mu 1991, atumiki wa Mulungu wa m’dzikolo adakhala pa mtendere mu nthawe yakucepa, yomwe Danyeri adalewa kuti ikhali ‘thandizo lakucepa.’ (Danyeri 11:34) Tenepo, iwo adayamba kupalizira mwakutsudzuka ndipo mu nthawe yakucepa mbogo ya apalizi idathumizirika kwene-kwene m’madziko yakutongedwa na bomalo. Tsono, na kupita kwa nthawe boma la Rússia na madziko yanango yomwe yambathandizira bomalo yadakhala mambo wa kumpoto. Ninga momwe tidawonera mu nkhani idamala ire, kuti boma likhale mambo wa kumpoto ayai mambo wa kummwera, iro lin’funika kucita bzinthu ibzi: (1) kuboneresa kwene-kwene atumiki wa Mulungu, (2) kucita bzinthu mu njira yakulatiza padeca kuti ambawenga Yahova na atumiki wace, na (3) kutsutsana na mambo wa kummwera.
4 Onani mathangwe yomwe yangaticitise kulewa kuti boma la Rússia na madziko yomwe yambabverana nalo ni mambo wa kumpoto wa ntsiku zino. (1) Iwo ambaboneresa atumiki wa Mulungu mwa kuwazunza na kuwaletsa kupalizira m’madziko yomwe iwo ambatonga. (2) Cizunzoco cikulatiza kuti iwo ambawenga Yahova na atumiki wace. (3) Iwo ambanesana na mambo wa kummwera omwe ni boma la Grã-Bretanha na América lomwe lina mphanvu kwene-kwene pa dziko lentse la pantsi. Mbatiwoneni bzomwe boma la Rússia na madziko yomwe yambabverana nalo yakucita na bzomwe bzikulatiza kuti iwo ni mambo wa kumpoto.
MAMBO WA KUMPOTO NA MAMBO WA KUMMWERA AKADAPITIRIZA KUNESANA
5. Kodi polofesiya ya Danyeri 11:40-43 imbatipasa cithunzi-thunzi ca nthawe iponi, ndipo n’ciyani cimbacitika pa nthawe imweyi?
5 Werangani Danyeri 11:40-43. * Polofesiya imweyi imbatithandiza kudziwa bzentse bzomwe bzin’citika kuphampha kwa ntsiku zakumalizira. Mavesi yamweya yambalatiza kuti mambo wa kumpoto ambawengana kwene-kwene na mambo wa kummwera. Mpolofeta Danyeri adalewa kuti mu nthawe yakumalizira, mambo wa kumpoto ‘an’dzasunthana’ na mambo wa kummwera.—Danyeri 11:40.
6. Fotokozani bzomwe bzikulatiza kuti mambo wa kumpoto ambabverana lini na mambo wa kummwera.
6 Mambo wa kumpoto na mambo wa kummwera akadapitiriza kukhumbzana kuti awoneke mbani angatonge dziko lentse la pantsi. Mwa ciratizo, kumbukirani bzomwe bzidacitika pambuyo pa Nkhondo Yaciwiri ya pa Dziko Lentse la Pantsi, boma la União Soviética pabodzi na madziko yomwe yambalithandiza, adayamba kutonga madziko mazinji ya ku Europa. Na thangwe limweri, mambo wa ku kummwera adabverana na madziko yanango, ndipo adakonza thimu la anyankhondo kuti akamenyane na mambo wa kumpoto, omwe akhadziwika na dzina lakuti Organização do Tratado do Atlântico Norte (OTAN). Mambo wa kumpoto na mambo wa kummwera ambadzonga kobiri zizinji thangwe ra kukonza bzifuzo bza nkhondo bzamphanvu. Nthawe zinango, mambo wa kumpoto ambathandizira anyamadulanthaka wa mambo wa kummwera, ndipo mambo wa kummwera ambathandizirambo anyamadulanthaka wa mambo wa kumpoto. Ndipo bzimwebzi bzidacitika kale ku África, Ásia na ku América Latina. M’magole yano, boma la Rússia pabodzi na madziko yomwe yambabverana nalo, akhala wamphanvu kwene-kwene pa dziko lentse la pantsi. Iwo ambanesana na mambo wa kummwera mwakuphatisa basa komputadori. Ndipo wamambowo ambanamizirana kuti akuphatisa basa programa za mu komputadori kuti adzonge cuma na nkhani za ndale za maboma yawoyo. Ndipo ninga momwe Danyeri adalewera, mambo wa kumpoto akadapitiriza kuzunza atumiki wa Mulungu.—Danyeri 11:41.
MAMBO WA KUMPOTO ADAPITA ‘M’DZIKO LAKUDEKA’
7. Kodi ‘dziko Lakudeka’ likuimira ciyani?
7 Pa Danyeri 11:41 pambalewa kuti mambo wa kumpoto an’dzapita mu ‘dziko Lakudeka.’ Kodi dzikolo ndiponi? Kale-kale, likhaimira dziko la Jirayeri. Dzikolo likhawoneka kukhala ‘lakudeka kwene-kwene kuposa madziko yentse.’ (Zakiyeri 20:6) Iro likhali lakudeka thangwe rakuti wanthu wa m’dzikolo akhanamata Yahova. Tsono kuyambira pa cikondweso ca Pentekosite ca mu gole la 33, dzikolo likugumanika lini pomwe ku mbuto iri-yentse. Bzimwebzi mpsakubveka thangwe atumiki wa Yahova akugumanika pa dziko lentse la pantsi. Tsono kodi ‘dziko Lakudekalo’ likuimira ciyani ntsiku zino? Likuimira gulu la Yahova. Gululo liri ninga dziko lomwe atumiki wa Yahova ambakhala m’mwemo mwakuphatana na kucita mabasa yawo yomwe yambabverana na kunamata kwacadidi.
8. Pomwe boma la Alemanha likhali mambo wa kumpoto, lidapita mu ‘dziko Lakudeka’ mu njira iponi?
8 Mu ntsiku zakumalizira zino, mambo wa kumpoto wapita mwakubwereza-bwereza mu ‘dziko Lakudeka.’ Mwa ciratizo, pomwe boma la Alemanha likhali mambo wa kumpoto, lidapita mu ‘dziko Lakudekalo’ mu njira yakuzunza na kupha atumiki azinji wa Mulungu. Adacita bzimwebzi maka-maka pa nthawe ya Nkhondo Yaciwiri ya pa Dziko Lentse la Pantsi. Ndipo, pomwe boma la União Soviética lidadzakhalambo mambo wa kumpoto, lidapitambo mu ‘dziko Lakudeka’ mu njira yakuzunza na kufungira m’kawoko atumiki wa Mulungu.
9. Kodi boma la Rússia pabodzi na madziko yomwe yambabverana nalo, adapita mu ‘dziko la Lakudeka’ mwa njira iponi?
9 M’magole yano, boma la Rússia pabodzi na madziko yomwe yambabverana nalo, adapitambo mu ‘dziko la Lakudeka.’ Mu njira iponi? Mu 2017, boma la Rússia lidaletsa mabasa ya mboni za Yahova, ndipo lidafungira m’kawoko abale na mpfumakazi. Ndipo adawaletsambo kuphatisa basa mabukhu yathu pabodzi na Bibliya la Tradução do Novo Mundo. Kuthimizira bzimwebzi, bomalo lidafunga Beteli ya ku Rússia pabodzi na nyumba zathu zakucitira mitsonkhano. Pomwe bzimwebzi bzidacitika, mu 2018 Bungwe Lakutonga lidalewa kuti boma la Rússia pabodzi na madziko yomwe yambabverana nalo ni mambo wa kumpoto. Tsono, napo kuti atumiki wa Mulungu akuzunzidwa kwene-kwene, iwo ambawenga lini bomalo ne kucita bzinthu kuti licinjidwe. M’mbuto mwace iwo ambateweza malango ya m’Bibliya yakulewa kuti tin’funika kumbapempherera ‘wentse omwe ali m’mbuto zapadzulu,’ maka-maka akatonga kuti basa lathu lireke kucitidwa.—1 Timotio 2:1, 2.
KODI MAMBO WA KUMPOTO NDIYE OMWE AN’DZAPFUDZA MAMBO WA KUMMWERA?
10. Kodi mambo wa kumpoto ndiye omwe an’dzapfudza mambo wa kummwera? Fotokozani.
10 Polofesiya ya pa Danyeri 11:40-45 imbalewa maka-maka bzomwe mambo wa kumpoto an’dzacita. Kodi bzimwebzi bzikuthandauza kuti mambo umweyu an’dzapfudza mambo wa kummwera? Nee. Mambo wa kummwera an’dzakhala akalipo pa nthawe yomwe Yahova na Jezu an’dzapfudza wanthu pa nkhondo ya Armagedo. (Cibvumbulutso 19:20) Thangwe ranyi tikulewa tenepoyo? Mbatiwoneni bzomwe bzimbalewedwa mu polofesiya ya Danyeri na ya Cibvumbulutso.
Pa nkhondo ya Armagedo, Jezu Kristu pabodzi na acikunda wace wakudzulu an’dzapfudza dziko la Sathaniri, acipulumusa wanthu wa Mulungu (Onani ndime 11)
11. Kodi polofesiya ya Danyeri 2:43-45 imbalatiza ciyani? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)
11 Werengani Danyeri 2:43-45. * Mpolofeta Danyeri adalewa bza cifanikiso cikulu comwe mbali za thupi lace n’za bzitsulo bzakusiyana-siyana. Ndipo mbali iri-yentse ikhaimira boma lomwe lingadatonga m’dziko lakukhalidwa na atumiki azinji wa Mulungu. Boma liri-lentse lingadatonga mu nthawe zakusiyana-siyana. Minyendo ya cifanikisoco nja simbi yakusanganizidwa na dongo. Minyendoyo imbaimira boma lakumalizira lakufotokozedwa na Danyeri, lomwe ni boma lakuphatana la Grã-Bretanha na América. Polofesiya ya Danyeriyi imbalatiza kuti boma limweri lin’dzakhala likadatonga pomwe Umambo bwa Mulungu bun’dzabwera kudzapfudza maboma yentse ya wanthu.
12. Kodi msolo wacinomwe omwe ukufotokozedwa mu polofesiya ya Juwau ukuimira ciyani, ndipo thangwe ranyi mpsakufunika kudziwa bzimwebzi?
12 Mpostolo Juwau adalewambo bza maboma yomwe yangadadzatonga madziko yakukhalidwa na atumiki azinji wa Mulungu. Mu polofesiya ya Juwau mabomaya yakuimira cirombo comwe cina misolo minomwe. Msolo wacinomwe wa ciromboci ukuimira boma lakuphatana la Grã-Bretanha na América. Mpsakufunika kwene-kwene kudziwa bzimwebzi, thangwe umweyu ni msolo wakumalizira wa ciromboci. Msolo wacinomwe wa ciromboci un’dzakhala ukadatonga pomwe Kristu pabodzi na anyankhondo wakudzulu an’dzabwera kudzapfudza sikuti msolo okhayo, koma cirombo centseneco. *—Cibvumbulutso 13:1, 2; 17:13, 14.
KODI N’CIYANI COMWE MAMBO WA KUMPOTO AN’CITA TSAPANOPAPA?
13-14. Kodi mbani ‘Gogi wa dziko la Magogi,’ ndipo n’ciyani comwe cin’dzamucitisa kuti amukire atumiki wa Mulungu?
13 Polofesiya ya Zakiyeri imbatithandiza kudziwa bzomwe bzin’dzacitika pomwe akanati kupfudziwa mambo wa kumpoto na wa kummwera. Bzikuwoneka kuti mapolofesiya ya Zakiyeri 38:10-23; Danyeri 2:43-45; 11:44–12:1 na Cibvumbulutso 16:13-16, 21 yakulewa bzinthu bzibodzi-bodzi. Penu n’tenepo, onani momwe pinango bzingadzacitikire.
14 Citsautso cikulu cikadzayamba, ‘wamambo wa pa dziko lentse’ an’dzacita ciphatano acikhala gulu libodzi la mitundu. (Cibvumbulutso 16:13, 14; 19:19) Bibliya limbacemera ciphatano ca mitunduyo kuti ‘Gogi wa dziko la Magogi.’ (Zakiyeri 38:2) Gulu la mitunduyo lin’dzamukira atumiki wa Mulungu, ndipo lin’dzayezera kupha wentse. Kodi n’ciyani comwe cin’dzanyosa nzou pa mthunzi? M’matsomphenya yakulewa bza nthawe imweyi, Juwau adawona matalala makulu-makulu yacikhala yakulemera kwene-kwene yakugwera anyamadulanthaka wa Mulungu. Matalalayo pinango yakuimira mafala yamphanvu yaciyeruzo yomwe atumiki wa Yahova an’dzayapalizira. Pinango mafalayo yan’dzacitisa kuti Gogi wa Magogi amukire na kuyezera kupha atumiki wentse wa Mulungu.—Cibvumbulutso 16:21.
15-16. (a) Kodi Danyeri 11:44, 45 akulewa bza ciyani? (b) Kodi n’ciyani comwe cin’dzacitika na mambo wa kumpoto pabodzi na Gogi wa Magogi?
15 Kupaliziridwa kwa mafala yaciyeruzo pabodzi na kumukiridwa kwa wanthu wa Mulungu, bzikuwoneka kukhala bzinthu bzibodzi-bodzi na bzomwe bzimbafotokozedwa pa Danyeri 11:44, 45. (Werengani. *) M’cinemboci Danyeri adalewa kuti ‘ku mabvadzuwa na kumpoto kun’dzabveka mafala’ yomwe mambo wa kumpoto an’dzaipidwa nayo. Tenepo, mambo wa kumpotoyo ‘an’dzayenda na ukali kwene-kwene kuti akaphe azinji.’ Bzikuwoneka kuti fala lakuti ‘azinji’ likuimira atumiki wa Yahova. * Pa mavesiya pinango Danyeri akhalewa bza kumukiridwa kwakumalizira kwa atumiki wa Mulungu.
16 Pomwe mambo wa kumpoto mwakuthandizidwa na maboma yanango ya pa dziko la pantsi an’dzamukira atumiki wa Mulungu, bzimwebzi bzin’dzacitisa kuti Mulungu Wamphanvu-zentse akalipe nabzo, ndipo nkhondo ya Armagedo in’dzayamba. (Cibvumbulutso 16:14, 16) Pa nthawe imweyi, mambo wa kumpoto na mitundu inango yomwe ikucita mbali ya Gogi wa Magogi an’dzapfudziwa, ndipo pan’dzawoneka lini ‘nyakumuthandiza.’—Danyeri 11:45.
Pa nkhondo ya Armagedo, Jezu Kristu pabodzi na acikunda wace wakudzulu an’dzapfudza dziko la Sathaniri, acipulumusa wanthu wa Mulungu (Onani ndime 17)
17. Kodi mbani Migeli omwe ambafotokozedwa pa Danyeri 12:1, ndipo iye akucita ciyani?
17 Pa Danyeri 12:1 pambafotokoza momwe tin’dzapulumusidwira pabodzi na momwe an’dzapfudzidwira mambo wa kumpoto na madziko yomwe yakumuthandizira. (Werengani Danyeri 12:1. *) Kodi vesiri likuthandauza ciyani? Migeli ni dzina linango la Mambo wathu, Jezu Kristu. Iye akuthandiza atumiki wa Mulungu kuyambira mu 1914, pomwe adayamba kutonga kudzulu. Tsapanopapa Migeli an’pfudza anyamadulanthaka wace wentse pa nkhondo ya Armagedo. Nkhondoyo in’dzakhala cakucitika cakumalizira comwe Danyeri adalewa kuti ni nthawe ya ‘matsautso makulisa’ yomwe yakanati kuwoneka kuyambira pomwe wanthu adalengedwa. Polofesiya ya Juwau yakufotokozedwa m’bukhu la Cibvumbulutso imbalewa kuti bzakucitika bzomwe bzimbatewerana na nkhondo imweyi bzimbacemeredwa ‘citsautso cikulu.’—Cibvumbulutso 6:2; 7:14.
KODI DZINA LANU LIN’DZAKHALA ‘LIDANEMBEDWA M’BUKHU LA OMWE AN’DZAPULUMUKA’?
18. Thangwe ranyi tin’funika lini kubva mantha na bzomwe bzin’dzacitika kutsogoloku?
18 Tin’funika lini kubva mantha na bzomwe bzin’dzacitika kutsogoloku. Thangwe ranyi? Thangwe ndakuti polofesiya ya Danyeri na ya Juwau imbatitsimikizira kuti wale omwe akutumikira Yahova na Jezu an’dzapulumuka pa citsautso cikulu. Danyeri adalewa kuti madzina ya omwe an’dzapulumuka yan’dzakhala ‘[yadanembedwa] m’bukhu.’ (Danyeri 12:1) Kodi tingacite ciyani kuti madzina yathu yanembedwembo m’bukhumo? Tin’funika kutsimikizira kuti timbakhulupira Jezu, omwe ni Mwana wa Bira wa Mulungu. (Juwau 1:29) Tin’funikambo kubzipereka kwa Mulungu, ticibatizidwa. (1 Pedru 3:21) Ndipo tin’funikambo kumbalatiza kuti tikuthandizira Umambo bwa Mulungu mwa kupfunzisa winango bza Yahova.
19. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kucita, ndipo thangwe ranyi?
19 Tsapano ni nthawe yakuti tilimbise cikhulupiro cathu kwa Yahova na gulu lace lomwe lina wanthu wakukhulupirika. Ino ni nthawe yakuti tithandizire Umambo bwa Mulungu. Tikacita bzimwebzi, tin’dzapulumuka pomwe Umambo bwa Mulungu bun’dzapfudza mambo wa kumpoto na mambo wa kummwera.
NYIMBO 149 Nyimbo ya Kusekerera Kukunda kwa Yahova
^ ndi. 5 Kodi mbani ‘mambo wa kumpoto’ ntsiku zino? Ndipo an’dzapfudzidwa tani? Mitawiro ya mibvunzoyi in’dzalimbisa kwene-kwene cikhulupiro cathu, ndipo in’dzatikonzekeresambo kuti tidzalimbane na bzineso bzomwe tin’dzagumana nabzo kutsogolo.
^ ndi. 5 Danyeri 11:40 “Pa nthawe yakumalizira, mambo wa kummwera an’dzasunthana na mambo wa kumpoto, ndipo mambo wa kumpotoyo an’dzamubwerera ninga conzi, na ngolo zace za nkhondo, pabodzi na acikunda wace omwe an’dzakhala adapakira mahaci. Iye an’dzapita m’madziko, acipfunza bzentse ninga momwe yambacitira madzi yakusefukira. 41 Ndipo iye an’dzapitambo m’dziko lakudeka, ndipo madziko mazinji yan’dzakhukhumudwa naye. Tsono omwe an’dzapulumuka m’nyumba mwace, mbawa: Edomu, Moabe pabodzi na wa mbali zinango za Amoni. 42 Iye an’dzapitiriza kufuthulira boko lace madziko; ndipo pakulewa bza dziko la Edjipito, iro lin’dzapulumuka lini. 43 Iye an’dzatonga Cuma cakubisika ca oro, siriva pabodzi na bzinthu bzinango bzakufunika bza ku Edjipito. Ndipo wanthu wa ku Libiya na wa ku Itiyopiya an’dzamutewera.”
^ ndi. 11 Danyeri 2:43 Ninga momwe mwawonera kuti simbi idasanganizikana na dongo lakutota, iwo an’dzasanganizikanambo na wanthu, iwo an’dzakhala lini wakuphatana ninga momwe simbi na dongo bzimbaphatanambo lini. 44 “Ndipo m’ntsiku za atongi wale, Mulungu wa kudzulu an’dzakhazikisa umambo bomwe cipo bucidzapfudzidwa. Ndipo umambobo bun’dzaperekedwa lini kwa wanthu winango koma bun’dzaphwanya, bucimalisa umambo bwentse bulipobu, bucidzakhala kwa muyaya. 45 Tenepo bzin’dzakhala ninga momwe mwawonera, mwala omwe wagwatiwa pa phiri, koma sikuti na manja ya wanthu, ndipo mwalayo wapfudza simbi, mkuwa, siriva na oro. Mulungu Mbuya mkululetu adadziwisa mambomwe bzomwe bzin’dzacitika ku tsogolo. Matuloya njacadidi ndipo kuthumbudzula kwace n’kwakukhulupirika.”
^ ndi. 12 Kuti mudziwe bzinango bza polofesiya ya Danyeri 2:36-45 na ya Cibvumbulutso 13:1, 2, onani Nsanza ya Mulindiri ya 15 Junho 2012, tsamba 7; 12; 14 na 19, Chichewa.
^ ndi. 15 Danyeri 11:44 “Koma ku mabvadzuwa na kumpoto kun’dzabveka mafala yomwe yan’dzamukalipisa, ndipo iye an’dzayenda na ukali kwene-kwene kuti akaphe azinji. 45 Ndipo iye an’dzamanga matendi ya umambo pakati pa nyanza ikulu na pa phiri lakudekesera lakucena; tenepo moyo wace un’dzafika kuphampha ndipo pan’dzawoneka lini nyakumuthandiza.”
^ ndi. 15 Kuti mudziwe bzinango, onani Nsanza ya Mulindiri ya 15 Maio 2015, matsamba 29-30, Chichewa.
^ ndi. 17 Danyeri 12:1 Pa nthawe imweyo, an’dzaima Migeli, mambo mkulu, omwe ambathandiza wana wa wanthu. Ndipo in’dzafika nthawe ya matsautso makulisa yomwe yakanati kuwoneka ciyambiremo ca mtundu wa wanthu mpaka nthawe imweyo. Pa nthawe imweyo, an’dzapulumuka munthu ali-wentse wa mtundu wako omwe ana dzina lace lakunembedwa m’bukhu.
