Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Khalani na Cikhulupiro—Mucimbacita Bzakusankhula bza Nzeru!

Khalani na Cikhulupiro—Mucimbacita Bzakusankhula bza Nzeru!

‘Pitirizani kukumbira na cikhulupiro, mucileka kupenukira.’—TIYAGO 1:6.

NYIMBO: 3, 6

1. Kodi n’ciyani comwe cidacitisa kuti Kaini acite cakusankhula cakuipa ndipo bzakutewera bzace bzidakhala bziponi?

KAINI akhafunika kucita cakusankhula cakufunika kwene-kwene. Iye angadasankhula kutsogolera makumbukidwe yace yakuphonyeka, angadakhala na bzakutewera bzabwino. Tsono Bibliya limbatiuza kuti Kaini adalekerera kuti makumbukidwe yace yatsogoleredwe na bzicito bzace, bzomwe bzidamubweresera bzakutewera bzakuipa. Cakusankhula cace cakuipa cidabweresa infa kuna m’bale wace Abeli na kumalisa uxamwali bomwe akhanabo na Mulengi wace.—Ciyambo 4:3-16.

2. N’thangwe ranyi mpsakufunika kucita bzakusankhula bzabwino?

2 Tensenefe timbacita bzakusankhula pa moyo wathu. Ndipo bzakusankhula bzinango mpsakufunika kwene-kwene pomwe bzinango ne. Tenepo, bzakusankhula bzathu bzizinji bzingatokonye kwene-kwene moyo wathu. Tikambacita bzakusankhula bzabwino, tin’dzacepesa mabvuto ndipo tin’dzakhala na mtendere wa mu mtima pa moyo wathu. Koma tikacita bzakusankhula bzakuipa, moyo wathu un’dzadzala na mabvuto ndipo tin’dzakhala wakukhumudwa.—Mimwani 14:8.

3. (a) Kodi tin’funika kukhulupira ciyani kuti timbacite bzakusankhula bzanzeru? (b) Kodi tin’cezerana mibvunzo iponi?

3 Kodi n’ciyani comwe cin’dzatithandiza kuti ticite bzakusankhula bzanzeru? Tin’funika kukhulupira kuti Mulungu ambafuna kutithandiza ndipo an’dzatipasa nzeru zakufunikira kuti timbacite bzakusankhula bzabwino. Tin’funikambo kukhulupira Fala lace pabodzi na malango yace. (Werengani Tiyago 1:5-8.) Tikakhala wakufendererana na Yahova na kufuna kwene-kwene Fala lace, bzin’dzatithandiza kukhulupira kuti iye ambadziwa bzomwe mpsabwino kuna ife. Ndipo tikafuna kucita bzakusankhula, cakuyamba tin’dzawona bzomwe Bibliya limbalewa. Tsono tingathumizire tani luso lathu kuti timbacite bzakusankhula bzabwino? Ndipo tin’funika kucinja bzakusankhula bzathu bzomwe tikhadacita kale?

TENSENEFE TIMBAFUNIKA KUCITA BZAKUSANKHULA

4. Kodi Adamu akhafunika kucita cakusankhula ciponi ndipo bzakutewera bzace bzidakhala bziponi?

4 Wanthu adayamba kumbacita bzakusankhula kucokera paciyambi ca mbiri ya wanthu. Mwamuna wakuyamba, Adamu, akhafunika kusankhula kutetekera Mulengi wace, Yahova, ayai kutetekera mkazi wace, Eva. Koma Adamu adasankhula kutetekera Eva, omwe adamucitisa kuti acite cakusankhula cakuphonyeka kwene-kwene. Ninga bzakutewera bzace, Yahova adathamangisa Adamu mu zunde la Edeni ndipo patsogolo pace iye adafa. Nsiku zino, ifepano timbabonerambo thangwe ra cakusankhula cakuphonyeka ca Adamu.

Yahova adatipasa Bibliya, lomwe limbatipfunzisa momwe tingacitire bzakusankhula bzanzeru

5. Kodi tin’funika kuwona tani udindo bwa kucita bzakusankhula?

5 Wanthu winango angakumbuke kuti moyo ungadakhala wakusaya kunesa angadakhala kuti ambacita lini bzakusankhula pa bzinthu bzense. Pinango imwepo mungakumbukembo tenepo. Koma mpsabwino kukumbukira kuti Yahova alibe kulenga wanthu ninga mareboti yomwe yambakumbuka lini ayai kucita cakusankhula. Iye adatipasa Bibliya, lomwe limbatipfunzisa momwe tingacitire bzakusankhula bzanzeru. Yahova ambafuna kuti ticite bzakusankhula ndipo bzimwebzi bzingatithandize. Kumbukirani bziratizo bzakutewerabzi.

6, 7. Kodi ni cakusankhula ciponi comwe Ajirayeri akhafunika kucita, ndipo n’thangwe ranyi bzidawanesa kucita cakusankhulaci? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba 9.)

6 Pomwe Ajirayeri akhakhala mu dziko lakupiciridwa, iwo akhafunika kusankhula kunamata Yahova ayai kutumikira mirungu inango. (Werengani Djosuwe 24:15.) Bzikhawoneka ninga kuti kucita cakusankhula pa nkhaniyi kukhali kwakusaya kunesa. Tsono, cakutewera ca cakusankhula cawo cingadakhala moyo ayai infa. Mu nthawe ya Ayeruzi, Ajirayeri adapitiriza kucita bzakusankhula bzakuphonyeka. Iwo adaleka kunamata Yahova ndipo adayamba kunamata mirungu yakunama. (Wayeruzi 2:3, 11-23) Patsogolo pace, mu nthawe ya mpolofeta Eliya, wanthu wa Mulungu akhafunika kusankhula kutumikira Yahova ayai mulungu wakunama Baala. (1 Wamambo 18:21) Bzikhawoneka ninga kuti bzikhali bzakupusa kucita cakusankhula thangwe kutumikira Yahova nthawe zense n’kwabwino. Ndipo munthu wa nzeru angatumikire lini mulungu wakusaya moyo. Koma bzikhali bzakunesa kuti wanthuwo acite cakusankhula cabwino. Bibliya limbalewa kuti Ajirayeri adaneseka kucita cakusankhula pa nkhaniyi. Ndipopa Eliya adalimbisa wanthuwo kuti asankhule kunamata Mulungu wa cadidi, Yahova.

7 N’thangwe ranyi Ajirayeri adaneseka kucita cakusankhula canzeru? Cakuyamba, iwo akhalibe cikhulupiro kuna Yahova ndipo adalamba kumutetekera. Iwo akhakhulupira lini Yahova ndipo alibe kukhala na nthawe yakupfunza bza iye ne nzeru zace. Bzingadakhala kuti adapfunza bza Yahovayo, kupfunzako kungadawathandiza kucita bzakusankhula bzanzeru. (Psalymo 25:12) Caciwiri, Ajirayeri akhatengera bzicito bza mitundu inango. Tsono wanthu wa mitundu inangoyo adacitisa Ajirayeriyo kukhala na makumbukidwe ninga yawo ndipo adafika mpaka kumbawacitira bzakusankhula. Tenepo, Ajirayeri adayamba kutewezera wanthu wa mitunduwo acinamatambo mirungu yawo yakunama, napo kuti Yahova akhadawacenjeza kale kwa magole mazinji m’mbuyomo.—Kufuluka 23:2.

KODI MPSAKUFUNIKA KUTI WANTHU WINANGO AMBATICITIRE BZAKUSANKHULA?

8. Kodi n’ciyani comwe tinkupfunza na ciratizo ca Ajirayeri?

8 Ciratizo ca Ajirayeri cinkutipfunzisa kuti tikambafuna kucita bzakusankhula bzanzeru, tin’funika kumbaphatisa basa Bibliya. Wagalata 6:5 ambaticenjeza kuti munthu ali-wense ana udindo pa bzakusankhula bzace. Tenepo tin’funika lini kupasa munthu ali-wense udindo bwakuti aticitire bzakusankhula. M’mbuto mwace, munthu ali-wense an’funika kupfunza bzomwe Mulungu ambalewa kuti mpsabwino acisankhula kucita bzimwebzo.

Tikalekerera kuti wanthu aticitire bzakusankhula, patsogolo pace tin’dzasankhula kutewera iwo

9. N’thangwe ranyi ni ngozi kulekerera kuti winango aticitire bzakusankhula?

9 Kodi tingalekerere tani kuti winango ambaticitire bzakusankhula bzathu? Tikambacita cakusankhula cakuipa thangwe ra kukakamizidwa na winango. (Mimwani 1:10, 15) Bzimwebzi bzingatibwerese mabvuto. Ni udindo bwathu kutewera cikumbu-mtima cathu cakupfunzisidwa na Bibliya. Tikalekerera kuti wanthu aticitire bzakusankhula, patsogolo pace tin’dzasankhula kutewera iwo. Cakusankhula cimweci cingatibweresere ngozi.

10. Kodi Paulo adapereka cenjezo liponi kwa Wagalata?

10 Mpostolo Paulo adacenjeza Akristau wa ku Galata kuti aleke kulekerera kuti wanthu ambawacitire bzakusankhula. (Werengani Wagalata 4:17.) Abale winango wa m’gwere la ku Galata akhambafuna kucitira anzawo bzakusankhula. Kodi cakulinga cawo cikhali ciponi? Akristau wadyerawa, akhafuna kuti abale ambatewere iwo m’mbuto mwa kutewera apostolo. Iwo akhali wakubzikuza, ndipo akhalemekeza lini ufulu bwa kusankhula bwa abalewo.

11. Kodi tingathandize tani winango pomwe an’funa kucita bzakusankhula?

11 Tensenefe tingapfunze na ciratizo cabwino ca mpostolo Paulo. Iye akhadziwa kuti abale wace akhana ufulu bwakucita bzakusankhula bzawo, ndipo iye akhalemekeza ufulu bwawobo. (Werengani 2 Wakolinto 1:24.) Nsiku zino, akulu wa m’gwere angatewezere ciratizo cimweci pomwe ankupereka malango pa nkhani ya ufulu bwa kusankhula bwa ali-wense payekha. Ndipo comwe iwo ambacita ni kufotokozera abalewo nfundo za m’Bibliya. Tenepo, akulu ambasamala kuti Mkristau ali-wense ambacite yekha bzakusankhula thangwe an’dzalimbana yekha na bzakutewera bzace. Pamwepa tina pfunziro lakufunika lakuti: Tingathandize winango kuti abvesese malango ya m’Bibliya yomwe angayaphatise basa pa bvuto lacelo. Tsono, abale na mpfumakazi zathu ana udindo na ufulu bwakucita wokha bzakusankhula bzawo. Ndipo iwo akambacita wokha bzakusankhula bzanzeru, an’dzagumana phindu. Kulewa cadidi, tin’funika lini kuwona ninga kuti tina udindo bwa kusankhulira abale na mpfumakazi zathu bzomwe acite.

Akulu wa lufoyi ambathandiza winango kuti ambacite wokha bzakusankhula bzawo (Onani ndime 11)

KUTEWERA BZAKUFUNA BZA MTIMA KUNGABWERESE NGOZI

12, 13. N’thangwe ranyi ni ngozi kucita bzakusankhula pomwe tidakalipa ayai tidataya mtima?

12 Nsiku zino, wanthu azinji ambatewera bzakufuna bza mtima wawo akambacita bzakusankhula. Koma kucita bzimwebzi kungabwerese ngozi. Bibliya limbaticenjeza kuti tin’funika lini kuthemba mtima wathu wakuperewera ayai makumbukidwe yathu pakucita bzakusankhula. (Mimwani 28:26) Tin’funika lini kukhulupira mtima wathu thangwe ‘mtima ngwakunyenga kwene-kwene kuposa cinthu ciri-cense, ndipo umbafuna kucita cinthu ciri-cense cakuipa.’ (Jeremiya 17:9) Bibliya limbafotokoza bziratizo bzizinji bza wanthu omwe adakhala na bzakutewera bzakuipa thangwe adathemba mtima wawo wakuperewera. (1 Wamambo 11:9; Jeremiya 3:17; 13:10) Tsono, n’ciyani comwe cingacitike tikatewera mtima wathu tikambacita bzakusankhula?

13 Yahova ambatiuza kuti timbamufune na mtima wathu wense na kufuna anzathu ninga momwe timbabzifunira tekha. (Mateu 22:37-39) Koma tin’funika kusamala kwene-kwene. Mu ndime zapitazi, mavesi yalatiza kuti ni ngozi kulekerera kuti bzomwe tinkubva mu mtima bzitsogolere makumbukidwe na bzicito bzathu. Mwa ciratizo, mpsakunesa kuti munthu omwe adakalipa ayai omwe ataya mtima acite cakusankhula cabwino. (Mimwani 14:17; 24:10; 29:22; Mirewengo 32:6-12) Tin’funika kubvuma kuti Bibliya litsogolere makumbukidwe yathu. (Waroma 7:25) Pakucita bzakusankhula bzakufunikira, tin’funika lini kulekerera kuti mtima wathu utitsogolere.

MUKACINJA BZAKUSANKHULA BZANU

14. Kodi timbadziwa tani kuti ni bwino nthawe zinango kucinja bzakusankhula bzathu?

14 Tin’funika kumbacita bzakusankhula bzanzeru. Tenepo, munthu wa nzeru ambadziwa kuti nthawe zinango iye angacinje cakusankhula comwe adacita kale-kale. Yahova adatipasa ciratizo cabwino kwene-kwene pa nkhaniyi. Kumbukirani bzomwe iye adacita mu nsiku za Djona ku Ninive: ‘Pomwe Mulungu wacadidi adawona bzomwe iwo akhadacita, pabodzi na momwe iwo akhadasiyira njira zawo zakuipa, iye adacinja makumbukidwe yace, acileka kuwabweresera tsoka lomwe akhafuna kuwabweresera.’ (Djona 3:10) Pomwe Yahova adawona kuti wanthu wa ku Ninive akhadasiya kucita bzinthu bzakuipa, iye adacinja bzomwe akhafuna kuwacitirabzo. Bzimwebzi bzinkulatiza kuti iye ngwakulekerera, ngwakubzicepswa ndipo ngwansisi. Mwakusiyana na wanthu azinji, Yahova ambacita lini bzakusankhula mwakusaya kukumbuka bwino, napo pomwe iye adakhumudwa.

Pomwe Yahova adawona kuti wanthu wa ku Ninive akhadasiya kucita bzinthu bzakuipa, iye adacinja bzomwe akhafuna kuwacitirabzo

15. N’thangwe ranyi nthawe zinango tingafunike kucinja cakusankhula cathu?

15 Nthawe zinango tingafunike kucinja bzakusankhula bzathu, maka-maka bzikakhala kuti bzinthu bzacinja pa moyo wathu. Kumbukirani kuti Yahova nthawe zinango adacinja bzakusankhula bzace. (1 Wamambo 21:20, 21, 27-29; 2 Wamambo 20:1-5) Pinango tingafunike kucinja cakusankhula cathu tikatambira nkhani ipsa. Kumbukirani ciratizo ca Mambo Davide. Iye adabva bzinthu bzinango pakulewa bza Mefiboseti omwe akhali mzukulu wa Sauli ndipo adadzamalizira kucita cakusankhula cakuphonyeka. Tsono pomwe Davide adabvesesa cadidi ca nkhaniyo, iye adacinja cakusankhula caceco. (2 Samuweri 19:24-29) Bzimwebzi bzinkulatiza kuti nthawe zinango, bzingakhale bwino kucinja cakusankhula cathu.

16. (a) Kodi n’ciyani comwe cingatithandize kucita bzakusankhula bzabwino? (b) N’thangwe ranyi tin’funika kumbakumbukira bzakusankhula bzathu bza kale, ndipo tingacite tani bzimwebzi?

16 Bibliya limbalewa kuti tireke kukhala na mfulumira tikambacita bzakusankhula bzakufunika kwene-kwene. (Mimwani 21:5) Kuti ticite cakusankhula cabwino tin’funika kukhala na nthawe yakukwanira kuti tikumbukire mwakusamala mbali zense za nkhaniyo. (1 Watesalonika 5:21) Msolo wa banja unati kucita cakusankhula ciri-cense, un’funika kukhala na nthawe ya kufufudza bzomwe Bibliya na mabukhu manango yambalewa pa nkhaniyo. Bzingakhalembo bwino kubva makumbukidwe ya wanthu wa m’banja mwace bza nkhaniyo. Lekani kuyebwa kuti Mulungu adauza Abalahamu kuti atetekere mkazi wace. (Ciyambo 21:9-12) Akulu wa m’gwere an’funikambo kukhala na nthawe ya kufufudza anati kucita cakusankhula ciri-cense. Ndipo akatambira malango yatsapano yakulatiza kuti an’funika kucinja momwe akhacitira bzinthu, iwo an’funika lini kugopa kuti kucinja kwawoko kungacitise kuti abale aleke kuwalemekeza. Akulu wakubzicepswa an’funika kukhala wakukonzeka kucinja makumbukidwe yawo na bzakusankhula bzawo. Ndipo mpsabwino kwene-kwene kuti tensenefe titewezere ciratizo cawo. Kucita bzimwebzi kungathandizire kuti gwere likhale pa mtendere na lakuphatana.—Mabasa 6:1-4.

KUMBIRANI THANDIZO LA YAHOVA KUTI MUCITE BZAKUSANKHULA BZABWINO

17. Kodi n’ciyani comwe cingatithandize kucita bzakusankhula bzabwino?

17 Bzakusankhula bzinango bzimbakhala bzakufunika kwene-kwene kuposa bzinango. Mwa ciratizo, kusankhula kukhala pa banja ayai kusankhula munthu omwe tingalowole ayai kulowodwa naye ni bzakusankhula bzakufunika kwene-kwene. Cakusankhula cinango cakufunika ni kusankhula nthawe yakuyamba utumiki bwa nthawe zense. Tinati tacita bzakusankhula pa nkhani zakufunika ninga zimwezi, tin’funika kukumbukira mwakusamala bza nkhanizi ticikumbira thandizo kwa Yahova. Kucita bzimwebzi kungatenge nthawe ikulu, koma penu tin’funa kucita cakusankhula canzeru, tin’funika kukhulupira Yahova, kutetekera malango yace na kutewera citsogozo cace. (Mimwani 1:5) Yahova ambatipasa malango yabwino m’Fala lace, Bibliya. Tenepo, mpsakufunika kuti ifepano timbafufudze na kumbakumbira citsogozo ca Yahova. Iye angatithandize kucita bzakusankhula bzabwino bzomwe mpsakubverana na cakulinga cace. Tinati tacita cakusankhula cakufunika, nthawe zense tin’funika kubzibvunza kuti: ‘Kodi cakusankhulaci cinkulatiza kuti ndimbafuna Yahova? Kodi cin’dzacitisa kuti banja langu likhale lakukondwa na la mtendere? Ndipo cin’dzalatiza kuti ndine wakupirira na wakudeka mtima?’

18. N’thangwe ranyi Yahova ambafuna kuti timbacite tekha bzakusankhula?

18 Yahova ambatingingimiza lini kuti timbamufune ayai kuti timbamutumikire. M’mbuto mwace, iye ambatipasa ufulu bwakusankhula kuti timbabzisankhulire tekha. Iye ambalemekeza udindo na ufulu bwathu bwakusankhula penu tin’funa kumutumikira ayai ne. (Djosuwe 24:15; Mpalizi 5:4) Koma iye ambafuna kuti timbacite bzakusankhulabzo mwakubvera na Bibliya. Tikakhulupira citsogozo ca Yahova na kuphatisa basa malango yomwe ambatipasa, tin’dzacita bzakusankhula bzanzeru. Ndipo kucita bzimwebzi kun’dzalatiza kuti ndife wakukhazikika mu njira zathu zense.—Tiyago 1:5-8; 4:8.