1. Kodi ni wanthu aponi omwe kawiri-kawiri ambapasidwa ulemu? Kodi tin’cezerana ciyani mu nkhani ino?

KODI kulemekeza winango n’ciyani? Ni kucita nawo bzinthu mwaulemu na kulatiza kuti timbawakumbukira. Kawiri-kawiri, wanthu ambalemekeza wale omwe ambacita basa lakufunika ayai wale omwe ana udindo ayai mpando wakufunika kwene-kwene. Mu nkhani ino, tiniwona kuti ni mbani omwe tin’funika kuwalemekeza na thangwe race tin’funika kumbacita bzimwebzo.

2, 3. (a) Kodi n’thangwe ranyi Yahova ngwakuthemera kutambira ulemu bwakupambulika? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lino.) (b) Kodi Mwana wa Bira wakufotokozedwa pa Cibvumbulutso 5:13 ni mbani, ndipo n’thangwe ranyi tin’funika kumulemekeza?

² Pa Cibvumbulutso 5:13 pambalewa kuti ‘Omwe adakhala pa mpando wa umambo’ na ‘Mwana wa Bira’ ambathemera kupasidwa ulemu. ‘Ule omwe adakhala pa mpando wa umambo’ ni Yahova. Bzakulengedwa bzauzimu bzakudzulu bzakulewedwa pa Cibvumbulutso kapitulo 4 bzimbatipasa thangwe libodzi lomwe Yahova, ‘Omwe ambakhala’ kwa muyaya ambathemera  kulemekezedwa. Ibzo bzimbalewa kuti: ‘Ndimwe wakuthemera Yahova, inde, Mulungu wathu, kupasidwa mbiri, ulemu na mphanvu, thangwe ndimwe mudalenga bzinthu bzense, ndipo mwa kufuna kwanu bzidawoneka ndipo bzidalengedwa.’—Cibvumbulutso 4:9, 11.

³ ‘Mwana wa Bira’ wakulewedwa pa Cibvumbulutso 5:13 ni Jezu Kristu. Kodi timbadziwa tani bzimwebzi? Pomwe Jezu akhali pa dziko la pansi akhacemeredwa ‘Mwana wa Bira wa Mulungu omwe ankucosa pikado za m’dziko.’ (Juwau 1:29) Kodi ni mambo uponi omwe adabzipereka kale kuti afere wanthu wace? Ndipopa limweri ni thangwe labwino la kumulemekezera. Jezu an’themerambo kulemekezedwa thangwe ‘iye ni Mambo wa omwe ambatonga ninga wamambo na Mbuya wa omwe ambatonga ninga ambuya.’ (1 Timotio 6:14-16) Pinango mungabve ninga momwe bzakulengedwa bzakudzulu bzidabvera bzomwe bzidaimba kuti: ‘Mwana wa Bira omwe adaphedwa ndiye an’themera kutambira mphanvu na cuma na nzeru na ulemu na umbiri pabodzi na cisimbo.’—Cibvumbulutso 5:12.

4. Kodi n’thangwe ranyi kulemekeza Yahova na Kristu ni cinthu canzeru?

⁴ Pa Juwau 5:22, 23 pambalewa kuti Yahova adaikha Kristu kuti akhale mtongi kwa wanthu wense. Limweri ni thangwe likulu lomwe tin’funika kulemekezera Jezu. Ndipo tikambacita bzimwebzi, timbakhala tinkulemekezambo Yahova. Tikasankhula kulemekeza Jezu na Baba wace, tingadzakhale na moyo wakusaya kumala.—Werengani Psalymo 2:11, 12.

5. Kodi n’thangwe ranyi wanthu ambafunikira kupasidwa ulemu?

⁵ Munthu adalengedwa ‘m’cifanikiso ca Mulungu.’ (Ciyambo 1:27) Bzimwebzi bzinkuthandauza kuti wanthu ana luso la kulatiza makhalidwe yakundendemerana na ya Mulungu. Mwa ciratizo, wanthu angalatize lufoyi, kudeka mtima na nsisi. Munthu adalengedwambo na cikumbu-mtima comwe ni munthu wa mkati omwe ambatiuza bzabwino na bzakuipa, kukhulupirika na kusaya kukhulupirika, bzinthu bzakuthemera na bzakusaya kuthemera. (Waroma 2:14, 15) Wanthu azinji ambafuna bzinthu bzabwino na bzakudeka ndipo ambafuna kukhala mwa mtendere na winango. Bzimwebzi bzimbatidabwisa lini thangwe Yahova ni Mulungu omwe ambafuna bzinthu bzakulongosoka na bza mtendere. Mwakusaya kupenukira, wanthu wense adalengedwa na luso la kukwanisa kutewezera Yahova. Limweri ni thangwe lomwe tin’funika kumbalemekezera wanthu.—Psalymo 8:5.

6, 7. Pa nkhani yakupereka ulemu, kodi Akristau wacadidi mbakusiyana tani na wanthu winango?

⁶ Timbadziwa kuti wanthu winango ambafunika kupasidwa ulemu, koma bzingakhale bzakutinesa kudziwa kuti ni mtundu uponi wa ulemu omwe tin’funika kuwapasa ndipo tingacite bzimwebzo mwa njira iponi. Bziri tenepo thangwe wanthu azinji ambatsogoleredwa kwene-kwene na mzimu wa dziko la Sathaniri. Wanthu azinji ambawona wanthu winango ninga mulungu wawo. M’mbuto mwa kuwalemekeza mu njira yomwe Yahova ambakomedwa nayo, wanthuwo ambapereka ulemu bwakunyanya kwa wanthu winango mwakuti ambawalemekeza ninga kuti ni mulungu wawo. Iwo ambafika mpaka kutewezera kabvalidwe na makhalidwe ya wanthu wa ndale na atsogoleri wa bzipembedzo, anyakucita masenzeka, wanthu wa m’mafilme na winango wakubvekera.

⁷ Akristau wacadidi ambadziwa kuti kucita bzimwebzi n’kuphonyeka. Pa wanthu wense  omwe adakhala kale na moyo, ni Jezu yekha omwe adapereka ciratizo cakuthemera kucitewezera. (1 Pedru 2:21) Tin’funika kukumbukira kuti wanthu ‘wense adaphonya ndipo ambaifikira lini mbiri ya Mulungu.’ (Waroma 3:23) Palibe munthu omwe an’themera kunamatidwa. Tikapasa wanthu ulemu bwakusaya kuthemera, bzingasunamise Yahova.

8, 9. (a) Kodi Mboni za Yahova zimbawona tani akulu-akulu wa m’maboma? (b) Kodi ni pa bzakucitika bziponi bzomwe tin’funika lini kuwabvera?

⁸ Alipo wanthu winango omwe adathemera kuti timbawalemekeze thangwe ra udindo bomwe anabo. Mwa ciratizo, kumbukirani bza akulu-akulu wa maboma na bzomwe iwo ambacita pakuthandizira wanthufe. Iwo ambathandizira wanthu kuti akhale wakukhotcerereka ndipo ambasamalira bzakusaya bza nzika za dziko lawo. Basa lawolo ndaphindu kwene-kwene. Mpostolo Paulo adalewa kuti tin’funika kumbawona akulu-akulu wa m’mabomawa ninga ‘atongi akulu-akulu’ nakuti timbateweze malamulo yawo. Iye adati: ‘Apaseni wanthu wense bzomwe wan’themera. Omwe afune mtsonkho m’paseni mtsonkho,’ ndipo ‘omwe afune ulemu, m’paseni ulemubo.’—Waroma 13:1, 7.

⁹ Ninga Mboni za Yahova, tin’funika kucita bzense bzomwe tingakwanise kuti timbalemekeze akulu-akulu wa m’maboma. N’cadidi kuti dziko liri-lense lina malamulo yace, na tenepo, bzomwe maboma yangafune, bzingasiyane mwakubverana na mbutoyo. Napo bziri tenepo, ifepano timbateweza bzomwe iwo ambafuna. Koma penu iwo angatikumbire kuti ticite bzinthu bzomwe bzingaphonyere mitemo ya Yahova, tin’funika lini kuwabvera. Pa bzakucitika bzimwebzi, timbabvera na kulemekeza Yahova, m’mbuto mwa kubvera wanthu.—Werengani 1 Pedru 2:13-17.

10. Kodi atumiki wa Yahova wa kale adakhala tani ciratizo cabwino kwa ife nsiku zino?

¹⁰ Tingapfunze kucokera kwa atumiki wa Yahova wakale omwe adalatiza ulemu kwa maboma pabodzi na akulu-akulu wakuimira mabomayo. Zuze na Mariya ni bziratizo bzabwino. Pomwe Waroma akhafuna kudziwa kuti ni wanthu angasi omwe akhalipo mu dzikolo, Zuze na Mariya adayenda ku Beremu kuti akabzinembese kumweko napo Mariya akhadasala pang’ono kuti abereke. (Luka 2:1-5) Mpostolo Paulo ni m’bodzi mwa wanthu omwe akhalemekeza mautongi. Pomwe adanamiziridwa kuti wacita cinthu cakuipa, mwa ulemu iye adabzikhotcerera kwa Mambo Herode Agripa na kwa Festo, mtongi m’bodzi wa mu umambo bwa Roma m’cigawo ca Judeya.—Mabasa 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) N’thangwe ranyi timbapasa lini atsogoleri wa bzipembedzo ulemu bwakupambulika? (b) Kodi n’ciyani comwe cidacitika pomwe Mboni inango ya ku Áustria idapereka ulemu kwa munthu munango wa ndale?

¹¹ Apa tani bza atsogoleri wa bzipembedzo? Kodi tin’funikambo kuwapasa ulemu bwakupambulika? Tin’funika kumbawalemekeza ninga momwe timbalemekezera munthu ali-wense. Tsono kungakhale kuphonyeka tikawapasa ulemu bwakupambulika, napo penu iwo an’funa bzimwebzo. N’thangwe ranyi? Thangwe rakuti iwo ambapfunzisa lini cadidi pakulewa bza Mulungu na Fala lace, Bibliya. Jezu adatsimula apfunzisi wa bzipembedzo bzakunama ndipo adalewa kuti mbacinyengo na kuti mbatsogoleri wakuipa. (Mateu 23:23, 24) Ku mbali inango n’kuphonyeka lini kupereka ulemu bwakupambulika kwa akulu-akulu wa maboma. Ndipo iwo nthawe zinango ambatithandiza thangwe ra kucita bzimwebzi.

¹² M’bodzi wa akulu-akulu amwewa akhali Dr. Heinrich Gleissner, wandale wa kudziko  la Áustria. Pa Nkhondo Yaciwiri ya pa Dziko lense, iye adamangidwa na a Nazi. Pomwe adapakizidwa mu komboyo kuti ayende ku kawoko, iye adadziwana na Leopold Engleitner, Mboni ya nyongo ya ku Áustria. M’bale Engleitner mwa ulemu adafotokozera Dr. Gleissner bzomwe iye akhakhulupira ndipo Gleissner akhatetekera mwa tceru kwene-kwene. Pomwe nkhondoyo idamala, Gleissner kazinji kense adaphatisira basa udindo bwace kuti athandize Mboni za Yahova za ku Áustria. Pinango imwepo mumbadziwa bzinthu bzinango bzabwino bzomwe akulu-akulu wa boma adacitira Akristau, thangwe rakuti iwo adawalatiza ulemu.

13. Kodi ni mbani maka-maka omwe tin’funika kumbawalemekeza, ndipo n’thangwe ranyi?

¹³ Tin’funika kumbalemekeza abale na mpfumakazi zathu. Bzimwebzi mpsakufunika maka-maka kwa abale omwe ambatsogolera, ninga akulu, anyakunyang’anira dera, wa m’Komiti ya Mthambi, na wa m’Bungwe Lakutonga. (Werengani 1 Timotio 5:17.) Wensenewa ambanyang’anira wanthu wa Mulungu, ndipo Bibliya limbacemera amuna amwewa kuti ‘mphaso.’ (Wayefezo 4:8) Tenepo tin’funika kumbalemekeza wanthu amwewa bziribe basa mtundu wawo, mapfunziro yawo, momwe moyo wawo uliri ayai cuma cawo. Akristau wakuyambirira adapereka ciratizo cabwino kwa ifepano. Iwo akhalemekeza omwe akhawatsogolera, ndipo ifepano timbacitambo bzibodzi-bodzi nsiku zino. Tikakhala tina amuna amwewa, tin’funika lini kumbawawona ninga wanjo, ayai wanthu wapadzulu kwene-kwene. Tsono tin’funika kumbawalemekeza thangwe ra basa lomwe ambacita pabodzi na kubzicepswa kwawo.—Werengani 2 Wakolinto 1:24; Cibvumbulutso 19:10.

14, 15. Kodi akulu wacikristau mbakusiyana tani na atsogoleri wa bzipembedzo?

¹⁴ Akuluwa ni abusa wakubzicepswa. Iwo ambafuna lini kuti wanthu ambawacitire bzinthu  ninga momwe ambacitiridwira wanthu wakubvekera. Tenepo iwo mbakusiyana kwene-kwene na atsogoleri wa bzipembedzo wa nsiku zino na atsogoleri wa bzipembedzo wa nthawe ya Jezu. Iye adalewa bza iwo kuti: ‘Iwo ambafuna mbuto zapadzulu kwene-kwene pa madyo na mipando yakutsogolo m’masinagoga, ndipo ambafunambo kumusidwa na wanthu m’mbuto za malonda.’—Mateu 23:6, 7.

¹⁵ Akulu wacikristau ambabvera mafala ya Jezu yakuti: ‘Lekani kubvuma kumbacemeredwa Rabi, thangwe rakuti mpfunzisi wanu ni m’bodzi yekha basi, ndipo mwensenemwe ndimwe abale. Ndipo lekanimbo kumbacemera munthu ali-wense wa pansi pano kuti Baba, pakuti Baba wanu ni m’bodzi yekha, Omwe ali kudzulu. Lekani kumbacemeredwa atsogoleri, pakuti Mtsogoleri wanu ni m’bodzi yekha basi, Kristu. Koma omwe ni mkulu pakati panu, akhale mtumiki wanu. Ali-wense wakubzikuza an’dzacepswedwa, koma ali-wense wakubzicepswa an’dzakuzidwa.’ (Mateu 23:8-12) Akulu wa m’magwere yense ya pa dziko la pansi akambakhala wakubzicepswa na kubvera mafala ya Jezu, an’dzafunidwa na kulemekezedwa na abale wawo.

16. N’thangwe ranyi tin’funika kupitiriza kucita nyongo ya kulemekeza winango?

¹⁶ Pangatenge nthawe kuti tipfunze momwe tingalemekezere winango. Bzimwebzi bzidacitikambo na Akristau wakuyambirira. (Mabasa 10:22-26; 3 Juwau 9, 10) Koma tin’funika kucita nyongo. Tikambalemekeza winango mu njira yomwe Yahova ambafuna tin’dzatambira bzisimbo bzizinji.

17. Kodi ni bzisimbo bziponi bzomwe tingakhale nabzo tikambalemekeza wanthu wa udindo?

¹⁷ Tikambalemekeza wanthu omwe ana maudindo m’mbuto zomwe timbakhala, iwo angakhotcerere basa lathu lakupalizira ndipo angaliwonembo mu njira yabwino. Bzimwebzi ndibzo bzidacitikira mpainiya munango dzina lace Birgit wa ku Alemanha pomwe adayenda ku msinda wakumaliza mapfunziro ya xikola ya mwana wace wacikazi. Apfunzisi adauza Birgit kuti bzingadakhala bwino kwene-kwene tingadakhala na wana azinji wa Mboni za Yahova mu bzipinda bza mapfunziro. Iwo adalewa kuti wana wa Mboni ambacitisa kuti pa xikola pakhale bwino. Birgit adawauza kuti: “Wana wathu ambapfunzisidwa kuteweza mitemo ya Mulungu, ndipo bzimwebzi bzimbaphatanidza kulemekeza azipfunzisi.” Mpfunzisi m’bodzi adalewa kuti kupfunzisa kungakhala kwakusaya kunesa, bzingadakhala kuti wana wense ali ninga Mboni za Yahova. Iwo adakhala na makumbukidwe yabwino kwa wana wa Mboni, ndipo itapita midzinga mizinji patsogolo pace, m’bodzi wa apfunzisiwo adagumanika pa mtsonkhano wacigawo.

18, 19. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kukumbukira tikambalemekeza akulu?

¹⁸ Mitemo yakugumanika mu Bibliya ingatithandize kuwona momwe tingalemekezere akulu wa gwere. (Werengani Wahebereu 13:7, 17.) Tin’funika kuwatenda thangwe ra basa lawo lomwe ambacita na nyongo. Tikambabvera citsogozo comwe  iwo ambapereka, akuluwo an’dzacita basa lawo mwakukondwa. Bibliya limbalewa kuti tin’funikambo kutewezera cikhulupiro cawo. Koma bzimwebzi bzinkuthandauza lini kuti tin’funika kutewezera ndendende momwe mkulu munango ambabvalira, kalewelewedwe kace na kafotokozedwe kace ka nkhani. Tikacita bzimwebzi, bzingawoneke ninga kuti tinkutewera munthu m’mbuto mwa kutewera Kristu. Tileke kuyebwa kuti akulu mbakuperewerambo ninga momwe ife tiriri.

¹⁹ Bzingakhale bzakuthandiza kuna akulu, tikambawalemekeza koma ticileka kumbawawona ninga wanthu wakupambulika kwene-kwene. Mwa njira iponi? Bzingawathandize kuti apitirize kukhala wakubzicepswa ndipo bzingawathandizembo kuti aleke kumbabziwona ninga kuti mbakufunika kuposa winango ayai kuti nthawe zense bzomwe ambacita mpsabwino.

20. Kodi timbagumana phindu liponi tikambalemekeza winango?

²⁰ Kulemekeza winango kumbatithandiza kuti titcenkhe kukhala wa dyera na kupitiriza kukhala wakubzicepswa pomwe wanthu winango angatipase ulemu bwakupambulika. Ndipo timbakhala wakukhotcereredwa thangwe khalidweli limbatithandiza kutcenkha kukhumudwa pomwe wanthu winango omwe timbawalemekeza akatiphonyera. Phindu linango ndakuti tin’dzapitiriza kukhala wakuphatana na gulu la Yahova. Gulu la Yahova limbapereka lini ulemu bwakunyanyira kuna munthu ali-wense, bziribe basa penu ni Mboni ya Yahova ayai ne.

21. Kodi ni phindu liponi lakufunika lomwe tingakhale nalo tikambalemekeza winango?

²¹ Phindu likulu kwene-kwene ndakuti tikambalemekeza winango timbakondwesa Mulungu. Tikambacita bzomwe Yahova ambafuna na kupitiriza kukhala wakukhulupirika kuna iye, bzin’dzacitisa kuti akwanise kutawira Sathani, omwe adalewa kuti palibe munthu omwe angakhale wakukhulupirika. (Mimwani 27:11) Wanthu azinji m’dzikoli ambadziwa lini kulemekeza winango. Tinkutenda kwene-kwene thangwe rakuti tinkudziwa momwe tingaperekere ulemu mu njira yomwe imbakodwesa Yahova!