Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 13

Timbafunane na Mtima Wentse

Timbafunane na Mtima Wentse

‘Funanani na mtima wentse.’—1 PEDRU 1:22.

NYIMBO 109 Lufoyi Lamphanvu Lakucokera mu Mtima

BZOMWE TIN’PFUNZA *

Usiku bwa ntsiku yace yakumalizira, pomwe Jezu akhali pabodzi na apostolo wace iye adalewa bza lufoyi mwakubwere-bwereza (Onani ndime 1-2)

1. Kodi ndiponi lamulo lomwe Jezu adapasa anyakupfunza wace? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)

USIKU bomwe mangwana yace angadadzaphedwa, Jezu adapasa anyakupfunza wace lamulo lakubveka bwino. Iye adawauza kuti: ‘Ninga momwe ine ndidakufunirani, imwepo mumbafunanembo.’ Ndipo adalewa pomwe kuti: ‘Mukacita bzimwebzo, wentse an’dzadziwa kuti ndimwe anyakupfunza wangu, mukambafunana.’—Juwau 13:34, 35.

2. Thangwe ranyi mpsakufunika kuti timbafunane?

2 Jezu adalewa kuti wanthu angadadzazindikira anyakupfunza wace wacadidi, kokha anyakupfunzawo angadalatiza lufoyi lomwe Jezuyo adawalatizambo. Mafalaya yadayamba kuphata basa kuyambira kuna anyakupfunza wace wakuyambirira, ndipo ntsiku zino yakuphatambo basa kuna ifepano. Ndipopa mpsakufunika kuti timbafunane napo bzinese tani.

3. Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

3 Nthawe zinango bzingatinese kumbafunana, thangwe tentse ndife wakuperewera. Napo bziri tenepo, tin’funika kucita nyongo kuti titewezere Jezu. Tenepo mu nkhani ino, tin’pfunza momwe lufoyi lingatithandizire kukhazikisa mtendere, kukhala wakusaya tsankhulo na wakudeka mtima. Pomwe mukupfunza nkhaniyi, bzibvunzeni kuti: ‘Kodi ndikupfunza ciyani na abale na mpfumakazi omwe adapitiriza kumbafunana napo kuti bzikhali bzakunesa?’

MBAKHAZIKISANI MTENDERE NA WINANGO

4. Mwakubverana na Mateu 5:23, 24, thangwe ranyi tin’funika kumbakhazikisa mtendere na abale wathu akatiphonyera?

4 Jezu adalewa kuti m’bale wathu akatiphonyera, tin’funika kumbakhazikisa mtendere na m’baleyo. (Werengani Mateu 5:23, 24. *) Iye adalewa pomwe kuti tikondwese Mulungu, tin’funika kupitiriza kukhala wakubverana na winango. Mulungu ambakomedwa kwene-kwene akatiwona tikucita ciri-centse kuti tikhale pa mtendere na abale wathu. Ndipo tikambakoyera ca mu mtima abale wathu na kulamba kumbakhazikisa mtendere na abalewo, Mulungu ambawona kunamata kwathu kukhala kwapezi-pezi.—1 Juwau 4:20.

5. Fotokozani ciratizo comwe cikuwonesa kuti kukhazikisa mtendere kungakhale kwakunesa.

5 Kukhazikisa mtendere kungakhale kwakunesa. Thangwe ranyi? Onani bzomwe bzidacitika na Mark. * Iye alibe kukomedwa pomwe m’bale winango adamunyoza, acimulewa bzinthu bzakuipa kuna abale winango omwe akhali m’gwere. Kodi n’ciyani comwe Mark adacita? Iye adalewa kuti: “Ndiribe kukwanisa kubziphata ndipo ndidakalipa kwene-kwene.” Na kupita kwa nthawe, Mark adadzabweza ukali bwace. Ndipo adayezera kukumbira m’baleyo kuti amulekere bzakuphonya bzace na kubwezeresa mtendere na iye. Koma m’baleyo alibe kufuna kubva ne kuwona bza kukhazikisa mtendereyo. Pomwe m’baleyo adalamba, Mark adakumbuka kuti: ‘Iye akufuna lini kuti tikhazikise mtendere, thangwe ranyi inepano ndikucita kumupsweterera?’ Napo bzikhali tenepo, nyakunyang’anira dera adamulimbikisa kuti aleke kubwerera mbuyo. Kodi n’ciyani comwe Mark adacita?

6. (a) Kodi Mark adalatiza tani kuti akhafuna kukhazikisa mtendere? (b) Kodi Mark adaphatisa tani basa Wakoloso 3:13, 14?

6 Pomwe Mark adakumbukira momwe makumbukidwe yace yakhaliri, iye adawona kuti akhafunikira kukhala wakubzicepesa na kuleka kumbabziwona kukhala wakufunika kwene-kwene kuposa winango. Ndipo iye adazindikira kuti akhafunikira kucinja makumbukidwe yaceyo. (Wakoloso 3:8, 9, 12) Tenepo mwakubzicepesa, Mark adayenda pomwe kuna m’bale ule ndipo adamukumbira mwakubwereza-bwereza kuti amulekerere. Mark adanemberambo tsamba m’baleyo, lakulewa kuti akupepesa bzomwe bzikhadacitikabzo, ndipo akufunisisa kuti abverane pomwe ninga momwe bzikhaliri pakuyamba. Tenepo Mark adafika pakupereka mphaso zomwe adawona kuti m’baleyo angadakomedwa nazo. Koma mpsakupasa ntsisi kuti m’baleyo ali kubvuma kulekerera Mark ndipo adapitiriza kukhala na ciya. Napo bzikhali tenepoyo, Mark adapitiriza kubvera lamulo la Jezu la kufuna abale na kukhala wakulekerera. (Werengani Wakoloso 3:13, 14. *) Tenepo ninga momwe bzidacitikira Mark, bzingacitikembo kuti ifepano pomwe tikucita nyongo kuti tikhazikise mtendere na winango, iwo angalambe. Koma tikambafuna winango ninga momwe Jezu adacitira, tin’dzapitiriza kuwalekerera na kuwapempherera kuti tikhale nawo pomwe pa mtendere.—Mateu 18:21, 22; Wagalata 6:9.

Tikambafuna abale wathu na mtima wentse, mu mtima mwathu mun’dzakhala mulibe m’mbuto yakukhala tsankhulo (Onani ndime 7-8) *

7. (a) Kodi Jezu adalewa kuti timbacite ciyani? (b) Kodi mpfumakazi inango idagumana na bvuto liponi?

7 Jezu adalewa kuti bzomwe ifepano timbafuna kuti winango aticitire, timbawacitirembo bzimwebzo. Iye adalewa pomwe kuti tin’funika lini kumbandofuna wale omwe ambatifunambo. (Luka 6:31-33) Napo tikufuna lini kuti bzimwebzi bzicitike, koma bzingacitike m’gwere m’bale kuleka kukufendererani ne kukumusani. Kodi mungabzibve tani? Bzimwebzi ni bzomwe bzidacitika na Lara. Iye adafotokoza kuti: “Mpfumakazi inango ikhandinyang’anisa na ntsonga ya diso, koma inepano ndikhadziwa lini thangwe race. Bzimwebzi bzikhandisunamisa ndipo ndikayenda ku mitsonkhano ndikhakhala lini wakukondwa.” Pakuyamba, Lara adakumbuka kuti: ‘Ine ndiribe kuphonya cinthu. Ndipo abale m’gwere ambadziwambo kuti mpfumakaziyo imbakhala lini bwino na winango.’

8. Kodi n’ciyani comwe Lara adacita kuti akhazikise mtendere, ndipo ifepano tingamutewezere tani?

8 Lara adacita ciri-centse kuti akhazikise mtendere. Iye adapemba kwa Yahova ndipo adayenda kukacezerana na mpfumakazi inzaceyo. Iwo adacezerana acimalisa bvutolo, ndipo adakolombexana acikhazikisa mtendere. Pomwe bzimwebzi bzidacitika, bzidawoneka ninga kuti bzinthu bzentse bziri bwino. Lara adalewa kuti: “Na kupita kwa nthawe, mpfumakazi ire idayamba pomwe kundicitira bzinthu ninga momwe ikhacitira pakuyamba. Bzimwebzi bzidandigobola m’mabondo!” Pakuyamba, Lara akhakumbuka kuti angadakhala wakukondwa kokha mpfumakazi inzaceyo ingadacinja makhalidwe yace. Tsono Lara adazindikira kuti cinthu cabwino comwe angadacita, cikhali kupitiriza kulatiza lufoyi kuna mpfumakaziyo na kuilekerera na ‘mtima wentse.’ (Wayefezo 4:32–5:2) Lara adakumbukira kuti lufoyi la Akristau wacadidi, ‘limbakoya lini mathangwe.’ Koma ‘limbalekerera bzinthu bzentse, limbakhulupira bzinthu bzentse, limbadikhira bzinthu bzentse, limbapirira bzinthu bzentse.’ (1 Wakolinto 13:5, 7) Mafalaya yadathandiza Lara kukhala pomwe na mtendere wa mu mtima. Patsogolo pace, mpfumakazi ire idayamba kucitira Lara bzinthu bzabwino. Tenepo mukambakhazikisa mtendere na abale na mpfumakazi zanu mucipitiriza kumbawafuna, mun’dzakhala na citsimikizo centse cakuti ‘Mulungu wa lufoyi na mtendere an’dzakhala namwe.’—2 Wakolinto 13:11.

KHALANI WAKUSAYA TSANKHULO

9. Mwakubverana na Mabasa 10:34, 35, thangwe ranyi tin’funika lini kukhala na tsankhulo?

9 Yahova alibe tsankhulo. (Werengani Mabasa 10:34, 35. *) Tenepo, ifepano tikaleka kukhala na tsankhulo, timbalatiza kuti ndife wana wace. Ndipo timbabvera lamulo lakuti timbafune anzathu ninga momwe timbabzifunira tekha, na kucita nyongo yakupitiriza kukhala pa mtendere na abale wathu wa m’gwere.—Waroma 12:9, 10; Tiyago 2:8, 9.

10-11. Kodi mpfumakazi Ruth idamalisa tani makumbukidwe yace yakuphonyeka?

10 Wanthu winango bzimbawanesa kuleka tsankhulo. Mwa ciratizo, onani bzomwe bzidacitika na mpfumakazi Ruth. Pomwe iye akhali mwana munthu wa ku dziko linango adacitira banja la Ruth cinthu cinango cakuipa kwene-kwene. Kodi bzimwebzi bzidatokonya tani Ruth? Ruth adalewa kuti: “Inepano ndikhawenga cinthu ciri-centse ca dzikolo. Ndipo ndikhakumbuka kuti wanthu wentse wa dzikolo akhali wakuipa, kuphatanidzambo abale na mpfumakazi.” Kodi n’ciyani comwe Ruth adacita kuti amalise makumbukidwe yace yakuphonyekayo?

11 Ruth adazindikira kuti bzikhali bzakufunika kucita nyongo kuti amalise makumbukidwe yace yakuphonyekayo. Tenepo, iye adayamba kuwerenga Buku Lapachaka la Mboni za Yehova lomwe likhana nkhani na relatoriyo za ku dzikolo. Iye adalewa kuti: “Ndidacita nyongo kuti ndiyambe kuwona wanthu wa ku dzikolo mwakusiyana na momwe ndikhawakumbukirira. Ndipo ndidayamba kuwona kuti abale na mpfumakazi wa kumweko akhatumikira Yahova na mtima wawo wentse. Bzimwebzi bzidandithandiza kuwona kuti abalewo akucitambo mbali ya atumiki wa Yahova wa pa dziko lentse.” Pang’ono na pang’ono, Ruth adazindikira kuti akhafunika kucita bzinthu bzinango. Iye adati: “Nthawe zentse pomwe ndikhagumana na abale na mpfumakazi wakucokera ku dzikolo, ndikhacita ciri-centse kuti ndikhale nawo pa uxamwali. Ndikhambaceza nawo na kuwadziwa bwino.” Kodi bzomwe Ruth adacita bzidakhala na phindu? Iye adalewa kuti: “Na kupita kwa nthawe, makumbukidwe yakuphonyeka yomwe ndikhanayo pakulewa bza dziko lire yadamaliratu.”

Tikambafuna abale wathu na mtima wentse, mu mtima mwathu mun’dzakhala mulibe m’mbuto yakukhala tsankhulo (Onani ndime 12-13) *

12. Kodi Sarah akhana bvuto liponi?

12 Wanthu winango angakhale na tsankhulo mwakusaya kudziwa. Mwa ciratizo, Sarah akhabziwona kuti alibe tsankhulo thangwe iye akhalewa lini kuipa wanthu wa mitundu inango, wakusauka ayai abale omwe ana maudindo m’gwere. Napo akhabziwona tenepo, iye adalewa kuti: “Inepano ndidayamba kuwona kuti ndikhacita tsankhulo na mu mtima.” Mwa njira iponi? Sarah pabodzi na wanthu wa m’banja lace adacita mapfunziro yapadzulu, ndipopa iye akhambacita tsantsa na wanthu omwe akhadapfunzambo ninga iye. Ntsiku inango, Sarah adauza xamwali wace kuti: “Inepano nimbacita tsantsa na abale omwe adacita mapfunziro yapadzulu. Ndipo wale omwe alibe mapfunziroyo nimbakhala ndiribe nawo basa.” Bzimwebzi bzikulatiziratu padeca kuti Sarah akhafunika kucinja makumbukidwe yace. Kodi iye angadacinja tani?

13. Kodi tikupfunza ciyani na bzomwe Sarah adacita?

13 Nyakunyang’anira dera winango adathandiza Sarah kuti akumbukire bwino bza khalidwe lace. Sarah adati: “Nyakunyang’anira derayo adanditenda thangwe ra kukhulupirika kwangu pa kutumikira Yahova, kupereka mitawiro pa mitsonkhano na cidziwiso cangu ca m’Bibliya. Patsogolo pace, iye adafotokoza kuti pomwe cidziwiso cathu cikuthimizirika, tin’funikambo kukulisa makhalidwe yacikristau ninga kubzicepesa, ntsisi na kuzindikira kuti pana bzinthu bzomwe tingakwanise lini kubzicita.” Tenepo, Sarah adaphatisa basa bzomwe nyakunyang’anira dera adamuuza. Iye adati: “Ndidazindikira kuti cinthu cakufunika kwene-kwene comwe tin’funika kukhala naco ni kudeka mtima na lufoyi.” Kodi n’ciyani comwe cidadzacitika? Sarah adayamba kumbawona abale wentse na mpfumakazi kukhala wakufunika. Iye adati: “Ndidacita nyongo kuti ndibvesese makhalidwe yomwe yakhacitisa abalewo kukhala wakufunika kwa Yahova.” Tsono tani ifepanombo? Tin’funika lini kubvuma kuti mapfunziro yathu yaticitise kukumbuka kuti ndife wapadzulu kwene-kwene kuposa winango! Tikambafuna abale wathu na mtima wentse, mu mtima mwathu mun’dzakhala mulibe m’mbuto yakukhala tsankhulo.—1 Pedru 2:17.

KHALANI WAKUDEKA MTIMA

14. Mwakubverana na Wahebereu 13:16, kodi Yahova ambabzibva tani tikambadekera mtima wanthu winango?

14 Yahova ambakomedwa kwene-kwene tikambadekera mtima wanthu winango. (Werengani Wahebereu 13:16. *) Iye ambawona kudeka mtimako ninga mbali ya kunamata kwathu, maka-maka tikambathandiza omwe akufunikira thandizo. (Tiyago 1:27; 2:14-17) Ndipopa Bibliya limbatilimbisa kuti timbakhale wakudeka mtima. (Waroma 12:13) Kudeka mtima ni njira ibodzi yakulatizira kuti timbafuna abale wathu, ndipo tikufuna kuwasamalira na kukhala nawo pa uxamwali. Yahova ambakomedwa kwene-kwene tikambapasa munthu cakudya, bzakudjedjeresa ku khosi ayai tikapambula nthawe yathu kuti ticeze naye. (1 Pedru 4:8-10) Njira inango yakulatizira kudeka mtima ni kucemera abale kuti abwere kumui kwathu. Napo bziri tenepo, pana bzinthu bzinango bzomwe bzingatitazise kulatiza khalidweri.

“Pakuyamba, bzikhandinesa kutambira alendo, koma tsapano ndacinja ndipo ndikukomedwa na kumbatambira alendowo” (Onani ndime 16) *

15-16. (a) Thangwe ranyi winango ambawona kuti mpsakunesa kutambira alendo? (b) Kodi n’ciyani comwe Edit adacita kuti ambatambire alendo?

15 Pinango bzingatinese kudekera mtima winango thangwe ra momwe bzinthu bziriri pa moyo wathu. Ciratizo pa nkhaniyi ni mkazi mansiwa wakucemeredwa Edit. Pomwe akhanati kukhala Mboni ya Yahova, iye akhafuna lini kucita tsantsa na wanthu azinji. Iye akhakumbuka kuti wanthu winango ndiwo akhathemera kutambira alendo kumui kwawo, sikuti iye.

16 Pomwe adadzakhala Mboni ya Yahova, Edit adacinja makumbukidwe yaceyo. Ndipo adayambambo kumbatambira alendo. Iye adati: “Pomwe Nyumba yathu ya Umambo ikhamangidwa, mkulu m’bodzi wa gwere adandifenderera acindiuza kuti: ‘Edit, pana banja lomwe likubwera kudzathandizira kumangidwa kwa nyumba yathuyi, kodi ungabvume kuti lidzafikire kumui kwako kwa midzinga miwiri?’ Pamwepo, ndidakumbukira momwe Yahova adasimbira mkazi mansiwa wa ku Zarefati.” (1 Wamambo 17:12-16) Tenepo, Edit adabvuma kuti banjalo lidzafikire kumui kwace. Kodi adagumana phindu liponi? Iye adati: “Banjalo liribe kukhala kumui kwangu midzinga miwiri yokha, koma lidakhala minyezi miwiri. Pa nthawe imweyi, tidakhala pa uxamwali bwamphanvu.” Tsapano Edit ana axamwali wabwino m’gwere, akutumikira ninga mpainiya ndipo ambacemera anzace omwe ambayenda nawo kukapalizira kuti akaceze nawo kumui kwace. Iye adati: “Kupasa kumbandikondwesa kwene-kwene! Ndipo cadidi n’cakuti, ndatambira bzisimbo bzizinji kwene-kwene.”—Wahebereu 13:1, 2.

17. Kodi n’ciyani comwe Luke na mkazace adazindikira pa nkhani ya kutambira alendo?

17 Penu timbatambira kale alendo, kodi bzingafunike kuti tikulise khalidweri? Mwa ciratizo, Luke pabodzi na mkazace ambatambira bwino alendo. Iwo akhadazolowera kumbacemera kumui kwawo abereki wawo, abale wawo, axamwali wawo, kuphatanidzambo anyakunyang’anira dera pabodzi na akazawo. Tsono Luke adati: “Tidazindikira kuti tikhandocemera kokha wale omwe tikhadazolowerana nawo.” Kodi n’ciyani comwe Luke pabodzi na mkazace adacita kuti akulise khalidwe lawo la kutambira alendo?

18. Kodi Luke na mkazace adacinja tani pa nkhani ya kutambira alendo?

18 Luke na mkazace adacinja momwe akhacitira bzinthu pakutambira alendo pomwe adakumbukira mafala ya Jezu yakuti: ‘Mukambandofuna kokha wanthu omwe ambakufunani, kodi mun’dzatambira mabaibai yaponi?’ (Mateu 5:45-47) Na mafalaya, iwo adawona kuti akhafunika kutewezera Yahova, omwe ambadekera mtima wanthu wentse. Tenepo, adayamba kumbacemera abale na mpfumakazi omwe akhanati kuwacemerambo. Luke adati: “Tsapano tentsene timbakomedwa na nthawe yomwe timbakhala tikuceza pabodzi, timbalimbisana ndipo uxamwali bwathu na Yahova bumbalimba.”

19. Kodi timbalatiza tani kuti ndife anyakupfunza wa Jezu, ndipo imwepo mwatsimikiza kucita ciyani?

19 Nkhani ino yatithandiza kuwona kuti tikambafunana na mtima wentse, bzin’dzakhala bzakusaya kunesa kukhazikisa mtendere na winango, tin’dzakhala wakusaya tsankhulo na wakudeka mtima. Tenepo tin’funika kutcenkha makumbukidwe yakuphonyeka yomwe yangatibwerere, ndipo timbafune abale na mpfumakazi zathu na mtima wentse. Tikacita bzimwebzi, tin’dzakhala wakukondwa ndipo tin’dzalatiza kuti ndife anyakupfunza wa Jezu.—Juwau 13:17, 35.

NYIMBO 88 Tidziwiseni Njira Zanu

^ ndi. 5 Jezu adalewa kuti wanthu angadazindikira Akristau wacadidi thangwe ra lufoyi la Akristauwo. Lufoyi lomwe tinalo kuna abale wathu, limbatithandiza kukhazikisa mtendere, kukhala wakusaya tsankhulo na wakudeka mtima. Koma nthawe zinango kucita bzimwebzi bzimbakhala bzakunesa. Tsono mu nkhani ino, tin’pfunza bzomwe tingacite kuti tipitirize kumbafunana na mtima wentse.

^ ndi. 4 Mateu 5:23 Tenepo, penu wabweresa mphaso yako paguwa, ndipo pamwepo wakumbukira kuti m’bale wako anawe thangwe, 24 siya mphasoyo patsogolo paguwalo. Ndoko ukakhazikise mtendere na m’bale wakoyo cakuyamba; ndipo ukabwerera, pereka mphaso yakoyo.

^ ndi. 5 Madzina yanango ya mu nkhani ino yacinjidwa.

^ ndi. 6 Wakoloso 3:13 Pitirizani kupirirana na kulekererana na mtima wentse napo penu alipo omwe ana mathangwe yakudandaulira mwanzace. Ninga momwe Yahova adakulekererani na mtima wentse, imwepo mucitembo tenepoyo. 14 Tsono kuthimizira pa bzentsenebzi, bvalani lufoyi, pakuti limbaphatanidzisa wanthu mwamphanvu kwene-kwene kuposa cinthu ciri-centse.

^ ndi. 9 Mabasa 10:34 Pomwe adawona bzimwebzo Pedru adati: ‘Tsapano ndazindikira kuti Mulungu alibe tsankhulo, 35 koma ambabvuma munthu wakucokera ku mtundu uli-wentse, omwe ambamugopa na kucita cirungamo.’

^ ndi. 14 Wahebereu 13:16 Tenepo, lekani kuyebwa kucita bzabwino na kugawana na winango bzomwe munabzo, pakuti Mulungu ambakomedwa na ntsembe zimwezi.

^ ndi. 61 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Mpfumakazi ikufuna kumalisa kusaya kubvesesana na mpfumakazi inzace. Pa ulendo bwakuyamba bzikuphata lini basa, koma ikubwerera lini mbuyo. Ndipo thangwe ra lufoyi lomwe mpfumakaziyo yalatiza, yakwanisa kumalisa kusaya kubvesesanako.

^ ndi. 63 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: M’bale wacikulire akuwona ninga kuti abale wa m’gwere akumukumbukira lini.

^ ndi. 65 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Mpfumakazi yomwe pakuyamba ikhazeza kutambira alendo, yacinja makumbukidwe yace, ndipo tsapano ikukomedwa na kumbatambira alendowo.