1. Kodi bzinthu bzikhali tani pa moyo wa mpostolo Juwau pafupi-fupi m’gole la 95?

PAFUPI-FUPI m’gole la 95, bzinthu pa moyo wa mpostolo Juwau bzikhali bzakunesa kwene-kwene. Iye akhadakalamba kwene-kwene, akhali mkawoko pa nsuwa ya Patmos ndipo bzikuwoneka kuti ndiye mpostolo omwe akhadasala na moyo pa nthaweyo. (Cibvumbulutso 1:9) Iye akhadziwa kuti anyakutsutsa akhamwaza bzipfunziso bzakunama ndipo akhacitisa migawano m’magwere. Tenepo, bzikhawoneka ninga kuti gwere lacadidi lacikristau likhadasala pang’ono kumala.—Juda 4; Cibvumbulutso 2:15, 20; 3:1, 17.

2. Mwakubverana na Cibvumbulutso 7:9-14, kodi ni matsomphenya yaponi yomwe Juwau adayawona? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)

² Pakati pa bzinthu bzakunesabzi, Juwau adawona matsomphenya yakudabwisa yomwe yakhalewa bza kutsogolo. M’matsomphenyamo, iye adawona wanjo omwe akhadaphata mphepo zakupfudzira citsautso cikulu mpaka nthawe yakudindidwa kwakumalizira kwa akapolo wa Mulungu. (Cibvumbulutso 7:1-3) Amwewa ambacita mbali ya thimu la wanthu wakukwana 144.000 omwe an’dzakatonga pabodzi na Jezu kudzulu. (Luka 12:32; Cibvumbulutso 7:4) Pambuyo pa bzimwebzi, Juwau adawona pomwe thimu linango, ndipo adalewa kuti: ‘Ndidawona thimu likulu la wanthu lomwe palibe munthu angadakwanisa kulilewenga, lakucokera ku mitundu, madzinza, mbumba na bzirewedwe bzense. Iwo akhadaima pa maso pa mpando wa umambo na pa maso pa Mwana wa bira.’ (Werengani Cibvumbulutso 7:9-11. *) Tenepo, kumbukirani  momwe Juwau adakhalira wakukondwa pomwe adadziwa kuti kutsogolo wanthu azinji angadadzanamata Mulungu mwacadidi!

3. (a) Thangwe ranyi matsomphenya yomwe Juwau adawona yangalimbise cikhulupiro cathu? (b) Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

³ Mwakusaya kupenukira, matsomphenyaya yadalimbisa cikhulupiro ca Juwau. Ndipo ifepano omwe tikukhala mu nsiku zakumalizira, timbalimbisidwambo kwene-kwene thangwe ra kudziwa kuti matsomphenyayo yandosala pang’ono kukwanirisidwa! Nthawe zathu zino, wanthu azinji ayamba kunamata Yahova ndipo ana cidikhiro cakuti an’dzapulumuke pa citsautso cikulu na kun’dzakhala na moyo wakusaya kumala pa dziko la pansi pano. Mu nkhani ino, tin’pfunza momwe Yahova adathandizira wanthu wace kudziwa thimu likululi kwa magole yakuposa 80. Ndipo tin’pfunzambo bzinthu bziwiri pakulewa bza thimu limweri: (1) kukula kwace na (2) mitundu ya wanthu wa thimulo. Bzinthu bzimwebzi, bzinilimbisa cikhulupiro ca wanthu wense omwe akudikhirira kucita mbali pa thimu lakusimbidwali.

4. (a) Kodi ni cadidi ciponi ca m’Bibliya comwe bzipembedzo bzizinji bzimbapfunzisa lini? (b) Kodi Anyakupfunza wa Bibliya adalatiza tani kuti akhali wakusiyana na bzimwebzo?

⁴ Bzipembedzo bzizinji bzimbapfunzisa lini cadidi ca m’Bibliya comwe cimbalewa kuti wanthu omwe ambabvera Mulungu an’dzakhala na moyo wakusaya kumala pa dziko la pansi. (2 Wakolinto 4:3, 4) Ndipo ibzo bzimbapfunzisambo kuti wanthu wakulungama akafa ambayenda kudzulu. Koma bzimwebzi bzikhali bzakusiyana na bzomwe anyakupfunza wa Bibliya omwe akhadziwisa Nsanza ya Mulindiri kuyambira mu 1879 akhakhulupira. Iwo akhabvesesa kuti Mulungu an’dzabwezeresa paraizo pa dziko la pansi, ndipo bzulu na bzulu bza wanthu wakubvera angadadzakhala na moyo pa dziko la pansi pano sikuti kudzulu. Napo bziri tenepo, padatenga nthawe kuti anyakupfunzawo azindikire wanthu wakulungamawo.—Mateu 6:10.

5. Kodi n’ciyani comwe Anyakupfunza wa Bibliya akhadabvesesa pakulewa bza mbogo ya wanthu wakukwana 144.000?

⁵ Mpsakubveka kuti Anyakupfunza wa Bibliya akhadabvesesambo kuti mwakubverana na Fala la Mulungu, wanthu winango ‘adagulidwa pa dziko la pansi’ kuti akatonge pabodzi na Jezu kudzulu. (Cibvumbulutso 14:3) Thimu limweri lingadakonzedwa na Akristau wa nyongo na wakubzipereka wakukwana 144.000 omwe adatumikira Mulungu mwakukhulupirika pomwe akhali pa dziko la pansi. Apa tani pakulewa bza thimu likulu?

6. Kodi n’ciyani comwe anyakupfunza wa Bibliya akhakhulupira pakulewa bza thimu likulu la wanthu?

⁶ M’matsomphenya yace, Juwau adawona thimu la wanthu omwe ‘akhadaima pa maso pa mpando wa umambo na pa maso pa Mwana wa bira.’ (Cibvumbulutso 7:9) Mafalaya yadacitisa Anyakupfunza wa Bibliya kufika pakukumbuka kuti thimu likulu la wanthu lingadadzayendambo kukakhala kudzulu ninga wa 144.000. Napo bzikhali tenepo, kodi ni kusiyana kuponi komwe kungadakhala kulipo pakati pa wa 144.000 na thimu likulu? Anyakupfunza wa Bibliya akhakumbuka kuti Akristau omwe akhabvera lini Mulungu mwakukwanira pomwe akhali pa dziko la pansi, ndiwo angadadzacita mbali ya thimu likululi. Napo Akristauwa akhabvera nfundo za Bibliya, pinango iwo akhapitiriza basi kucita mbali ya cipembedzo cakunama. Anyakupfunza wa Bibliya adafika pakuwona kuti Akristauwa akhana nyongo yakucepa, ndipo ikhali yakukwanira kuti akatonge pabodzi na Jezu. Pakuti akhalibe lufoyi likulu kwa Mulungu, thimu likulu la wanthu lingadakaima patsogolo pa mpando wa umambo, sikuti kukakhala pa mipando ya umambo.

7. (a) Kodi anyakupfunza wa Bibliya akhakhulupira kuti ni wanthu aponi omwe angadakhala pa dziko la pansi? (b) Kodi n’ciyani comwe iwo akhakumbuka kuti cingadacitikira atumiki wakukhulupirika wakale?

⁷ Tsono kodi ni mbani omwe angadakhala pa dziko la pansi? Anyakupfunza wa Bibliya akhakhulupira kuti wanthu wakukwana 144.000 pabodzi na thimu likulu, angadayenda kudzulu. Patsogolo pace, bzulu na bzulu bza wanthu angadakhala na mwayi wakukhala pa dziko la pansi, ndipo agadatambira bzisimbo mu Utongi bwa Kristu.  Anyakupfunza wa Bibliyawa, akhakumbuka lini kuti bzulu na bzulu bza wanthuwa, angadakhala wale omwe akhatumikira kale Yahova bukanati kufika Utongi bwa Kristu. Koma iwo akhakumbuka kuti thimu limweri lingadapfunza bza Yahova mkati mwa magole 1.000. Ndipo kuphampha kwa magole yamweya, wale omwe an’dzateweza mitemo ya Yahova an’dzatambira moyo wakusaya kumala pa dziko la pansi pano, koma wale omwe an’dzanyoza mitemoyo, an’dzapfudzidwa. Anyakupfunza wa Bibliya akhakhulupirambo kuti wanthu winango omwe angadatumikira ninga ‘atongi’ pa dziko la pansi mu nthawe imweyire angadayenda kudzulu kuphampha kwa magole 1.000. Atongi amwewa, angadacemeredwa kuti ‘wanthu wakulemekezeka wakale-kale,’ atumiki wakukhulupirika omwe akhadafa Kristu akanati kubwera nakuti iwo akhadalamusidwa.—Psalymo 45:16.

8. Kodi anyakupfunza wa Bibliya akhakumbuka kuti pana magulu matatu yaponi?

⁸ Bzikuwoneka kuti anyakupfunza wa Bibliya akhakhulupira kuti pana magulu matatu aya: (1) wa 144.000, omwe angadatonga pabodzi na Jezu kudzulu; (2) thimu likulu la Akristau wakukhulupirika pang’ono omwe angadakayima patsogolo pa mpando waumambo wa Jezu; ndipo (3) bzulu na bzulu bza wanthu omwe angadakhala pa dziko la pansi ndipo angadapfunzisidwa bza Yahova mkati mwa magole 1.000 ya Utongi bwa Kristu. * Koma na kupita kwa nthawe, Yahova adathandiza anyakupfunzawo kubvesesa bwino-bwino cadidi ca nkhaniyi.—Mimwani 4:18.

9. (a) Kodi thimu likulu lingaime tani pa ‘maso pa mpando wa umambo na pa maso pa Mwana wa bira’? (b) Kodi thangwe ranyi tingalewe kuti mafala ya Cibvumbulutso 7:9 yangatithandize kubvesesa bwino?

⁹ Mu gole la 1935, bzidadziwika padeca kuti ni mbani omwe akhaimira thimu likulu lomwe lidalewadwa mu matsomphenya yomwe mpostolo Juwau adawona. Mboni za Yahova zidabvesesa kuti thimu likulu lin’dzakaima lini kudzulu mwakucita kuwoneka na ‘maso pa mpando wa Umambo na pa maso pa Mwana wa bira.’ Ndipo bzimwebzi bzingacitike napo thimulo likukhala pa dziko la pansi. Mwa ciratizo, kuima pa ‘maso pa mpando wa umambo’ kumbathandauza kuzindikira utongi bwa Yahova na kumubvera. (Zaiya 66:1) Ndipo kuima pa ‘maso pa Mwana wa bira’ kumbathandauza kukhulupira nsembe ya cakulombolera ya Jezu. Mwakundendemerana na bzimwebzi, bukhu la Mateu 25:31, 32, limbalewa kuti ‘mitundu yense ya wanthu’ kuphatanidzambo anyakuipa, ‘in’dzatsonkhanisidwa’ patsogolo pa mpando wa umambo wa Jezu kudzulu. Napo bzin’dzakhala tenepo, koma cadidi n’cakuti mitundu imweyi iri lini kudzulu, koma pa dziko la pansi. Kabvesesedwe kapsa komwe Mboni za Yahova zidakhala nako mu gole la 1935 kali bwino. Iwo adabvesesa kuti thangwe ranyi Bibliya limbalewa lini kuti thimu likulu lin’dzayenda kudzulu. Koma thimu libodzi lokha la wanthu wakukwana 144.000, ni lomwe lina cidikhiro cakudzayenda kudzulu, ndipo ‘an’dzatonga dziko lense la pansi’ pabodzi na Jezu.—Cibvumbulutso 5:10.

10. Thangwe ranyi thimu likulu lin’funika kupfunza bza Yahova yakanati kuyamba magole 1.000?

¹⁰ Kuyambira mu gole la 1935, Mboni za Yahova zimbabvesesa kuti thimu likulu lomwe Juwau adawona, ni Akristau wakukhulupirika omwe ana cidikhiro ca kudzakhala na moyo wakusaya kumala pa dziko la pansi. Koma napo bziri tenepo, wanthu omwe ambacita mbali ya thimuli kuti an’dzapulumuke pa citsautso cikulu, iwo an’funika kupfunza bza Yahova yakanati kuyamba magole 1.000. Ndipo iwo an’funikambo kukhala na cikhulupiro cakulimba kuti adzakwanise ‘kupulumuka pa bzinthu bzense bzomwe bzin’dzacitika’ bukanati kuyamba Utongi bwa magole 1.000 bwa Kristu.—Luka 21:34-36.

11. Thangwe ranyi anyakupfunza wa Bibliya winango akhakumbuka kuti wanthu winango angadakakhala kudzulu pambuyo pa magole 1.000?

¹¹ Tsono tani pakulewa bza nkhani ire yakuti wanthu winango an’dzayenda kudzulu pambuyo pa magole 1.000? Magole mazinji m’mbuyomu, Nsanza ya Mulindiri ya cingerezi ya 15 Fevereiro, 1913, ikhadafokoza bza nkhani imweyi. Tsono anyakupfunza wa Bibliya winango akhabzibvunza kuti: ‘Thangwe ranyi wanthu wakukhulupirika wakale an’dzakhala  pa dziko la pansi, pomwe wanthu omwe akhali wakukhulupirika pang’ono an’dzakakhala kudzulu?’ Pinango iwo akhakumbuka tenepoyo thangwe ra makumbukidwe yakuphonyeka aya: (1) kuti wanthu wa thimu likulu angadakakhala kudzulu (2) nakuti thimu likululo lingadakhala la Akristau wakukhulupirika pang’ono.

12-13. Kodi anyakudzozedwa na omwe ali mu thimu likulu ambandikhira ciyani?

¹² Ninga momwe tawonera, mu gole la 1935, Mboni za Yahova zidadzabvesesa kuti wanthu omwe an’dzapulumuka pa Armagedo ni omwe ambacita mbali ya thimu likulu, lomwe limbalewedwa mu matsomphenya ya Juwau. Iwo an’dzapulumuka pa ‘citsautso cikulu’ pa dziko la pansi pano ndipo an’dzakuwa mwamphanvu kuti: ‘Cipulumuso cathu cacokera kwa Mulungu wathu, omwe adakhala pa mpando wa umambo pabodzi na kwa Mwana wa bira.’ (Cibvumbulutso 7:10, 14) Kuthumizira bzimwebzi, Bibliya limbapfunzisa kuti wale omwe ambalamusidwa kuti akakhale kudzulu, ambatambira ‘cinthu cakufunika’ kuposa wanthu wakhulupirika wakale-kale. (Wahebereu. 11:40) Kubvesesa komwe abale adacita pa nkhani ya thimu likulu, kudawanthandiza kukhala wakukondwa, ndipo iwo adayamba kucemera wanthu azinji kuti atumikire Yahova kuti an’dzakhale na moyo wakusaya kumala.

¹³ Wale omwe ambacita mbali ya thimu likulu, ambakomedwa kwene-kwene na cidikhiro comwe anaco. Iwo ambabvesesa kuti ni Yahova omwe ana udindo bwa kusankhula kuti atumiki wace wakukhulupirika akamutumikire kudzulu ayai pa dziko la pansi pano. Tenepo, wakudzozedwa na omwe ali mu thimu likulu ambazindikira kuti an’dzatambira bzisimbo, koma sikuti thangwe rakuti adathemera, koma ni thangwe rakuti Yahova ngwakudeka mtima ndipo adapereka mwana wace Jezu Kristu ninga cakulombolera.—Waroma 3:24.

14. Thangwe ranyi wanthu azinji akhapenukira bza nkhani yakukwanisika kwa thimu likulu?

¹⁴ Thangwe ra kabvesesedwe kapsa komwe kadafotokozedwa mu gole la 1935, azinji akhabzibvunza kuti thimu likulu la wanthu omwe angadadzakhala pa dziko la pansi pano lingadakhala tani ‘likulu.’ Mwa ciratizo, pomwe kadafokozedwa kabvesesedwe kapsa, Ronald Parkin omwe akhana magole 12 yakubadwa, adalewa kuti: “Pa nthawe imweyire, pa dziko lense la pansi pakhana apalizi wakukwana 56.000, ndipo azinji wa iwo akhali wakudzozedwa. Tenepo, bzikhawoneka ninga mpsakusaya kukwanisika kuwoneka thimu likulu.”

15. Kodi Yahova akukokhanisa tani thimu likulu kuyambira kale-kale?

¹⁵ Na kupita kwa nthawe, gulu lathu lidayamba kutumiza mamisiyonario m’madziko yakusiyana-yakusiyana, ndipo mbogo ya Mboni za Yahova idathumizirika kwene-kwene. Patsogolo pace, mu gole la 1968, idayamba ndondomeko ya pfunziro la Bibliya lakucokera mu bukhu lakuti Choonadi Chimene Chimatsogolera ku Moyo Wosatha. Bukhulo likhafotokoza cadidi mu njira yakusaya kunesa kubvesesa, mwakuti mbogo ya wanthu azinji idafika pa kupfunza cadidi. Ndipo mkati mwa magole manai, kati na kati ya bzulu bza wanthu adabatizidwa.  Kuthumizira bzimwebzi, thangwe ra kumala mphanvu kwa cipembedzo ca Cikatolika ku América Latina na m’madziko manango, na kuletsedwa kwa basa lathu lakupalizira m’madziko ya Leste Europeu na ya ku África, bzulu na bzulu bza wanthu winango adabatizidwa. (Zaiya 60:22) Magole yamalaya, gulu la Yahova lakonza bzinthu bwino bzakusiyana-siyana bzakupfunzisira kuti bzithandize wanthu azinji kupfunza bzomwe Bibliya limbapfunzisa. Ndipo nsiku zino, pana mbogo ya apalizi wakuposa 8 midyau. Tenepo mwakusaya kupenukira, bzikuwonekaratu padeca kuti Yahova akukonkhanisa thimu likulu la wanthu.

16. Kodi thimu likulu la wanthu limbacokera kuponi?

¹⁶ Pomwe Juwau adanemba bza matsomphenya yace, iye adalewa kuti thimu likulu lingadakhala la wanthu wakucokera ‘ku mitundu, madzinza, mbumba na bzirewedwe bzense.’ Ndipo mwakubverana na mafalaya, m’magole yakuyambirira, mpolofeta Zakariya adalewa kuti: ‘Mu nsiku zimwezire, amuna khumi wa bzirewedwe bzense bza wanthu wa mitundu, an’dzaphatirira mkanjo wa mwamuna m’bodzi Mjuda, aciti: “Tiniyenda namwe thangwe tabva kuti Mulungu anamwe.”’—Zakariya 8:23.

17. Kodi ni basa liponi lomwe likuthandiza wanthu wa bzirewedwe bzense na wa mitundu yense?

¹⁷ Mboni za Yahova zimbadziwa kuti kukonkhana kwa wanthu wa bzirewedwe bzakusiyana-siyana, kukukwanisika thangwe ra basa lakupalizira bzipsa bzabwino mu bzirewedwe bzizinji. Tenepo, ifepano tasandulizira kale mabukhu na bzinthu bzinango bzakupfunzisira Bibliya kwa magole 130, koma tsapano  tikusandulizira bzirewedwe bzizinji kwene-kwene, ndipo bzikuwonekeratu kuti basa lathu lakusanduzira likukwanisikadi! Ndipo bzikulatiziratu kuti ni Yahova omwe akukonkhanisa thimu likulu la wanthu wa mitundu yense nsiku zanthu zino. Tsapano, Bibliya na mabukhu yakusiyana-siyana yakugumanika m’bzirewedwe bzizinji, ndipo thimu likululi napo likuimira wanthu wakusiyana-siyana, iwo akutumikira Yahova mwakuphatana. Ndipo atumiki wace, ambadziwika na basa lawo lakupalizira winango cadidi mwakudeka mtima, na lufoyi lomwe analo kuna wanthu winango. Kulewa cadidi, bzinthu bzimwebzi, bzimbalimbisa cikukhulupiro cathu!—Mateu 24:14; Juwau 13:35.

18. (a) Mwakubverana na cinembo ca Zaiya 46:10, 11, thangwe ranyi timbadabwa lini tikawona momwe Yahova akukwanirisira polofesiya yakulewa bza thimu likulu? (b) Thangwe ranyi wanthu omwe an’dzakhala pa dziko la pansi ambawona lini ningati akuluza?

¹⁸ Mapolofesiya yakulewa bza thimu likulu njakukondwesa kwene-kwene! Ndipo kuwona momwe Yahova akuyakwanisira kumbatidadwisa lini. (Werengani Zaiya 46:10, 11. *) Wense omwe ambacita mbali ya thimu likulu ambatenda cidikhiro comwe Yahova ambawapasa. Ndipo iwo ambawona lini ningati akuluza thangwe ra kusaya kusankhulidwa na mzimu wakucena kuti akatonge pabodzi na Jezu kudzulu. Mwa ciratizo, tikambawerenga Bibliya, timbagumana nkhani zakusiyana-siyana zomwe zimbalewa bza amuna na akazi wakukhulupirika omwe adatsogoleredwa na mzimu wakucena, koma ambacita lini mbali ya wanthu wakukwana 144.000. Ndipo m’bodzi wa iwo ni Juwau Batista. (Mateu 11:11) Ndipo munthu munango ni Davide. (Mabasa 2:34) Iwo na wanthu winango azinji, an’dzalamusidwa kuti an’dzakhale na moyo m’paraizo pa dziko la pansi. Wanthu wense wakulamusidwa pabodzi na wa thimu likulu, an’dzakhala na mpata wakulatiza kukhulupirika kwawo kwa Yahova na kubvera utongi bwace.

19. Kodi matsomphenya ya Juwau yambatilimbisa kucita ciyani?

¹⁹ Bzikhanati kale kucitika pa moyo wa wanthu, Yahova kukonkhanisa bzulu na bzulu bza wanthu wa mitundu yense kuti amunamate mwakuphatana. Bziribe basa penu cidikhiro cathu n’cakudzayenda kudzulu ayai n’cakudzakhala pa dziko la pansi, tin’funika kucita ciri-cense comwe tingakwanise kuti tithandize wanthu azinji kuti acitembo mbali ya thimu likulu la ‘mabira manango.’ (Juwau 10:16) Tsapanopapa, Yahova an’bweresa citsautso cikulu comwe cin’dzafudza maboma na bzipembedzo bzomwe bzimbacitisa wanthu kubonera. Tsono wense omwe ambacita mbali ya thimu likulu, ana mwayi wakudzapitiriza kutumikira Yahova pa dziko la pansi mpaka kale-kale!—Cibvumbulutso 7:14.