1. Kodi n’ciyani cingacitike wanthu winango akakhala ana mtima wa mpikisano?

NTSIKU zino m’dzikoli, wanthu azinji ambabziwona kuti mbakufunika kwene-kwene kuposa anzawo thangwe ra khalidwe la mpikisano. Mwa ciratizo, nyamalonda angafune kuti malonda yace yamufambire bwino kuposa malonda ya anzace. Tenepo iye angacite bzinthu bzomwe bzingawawe anzacewo. Nyakuthamanga mapici angapweteke utowa mwanzace kuti awine ndiye mapiciyo. Nyakupfunza omwe akucita mayezo kuti agumane mbuto ku universidade, angakabulari kuti apasali. Pakuti ndife Akristau, ifepano timbadziwa kuti bzimwebzi bzidaipa ndipo yamweya ni ‘mabasa ya thupi.’ (Wagalata 5:19-21) Napo bziri tenepo, kodi m’gwere atumiki wa Yahova angayambise mpikisano mwakusaya kudziwa? Umweyu ni mbvunzo wabwino thangwe mtima wa mpikisano ungadzonge ciphatano comwe ciripo pakati pa ubale bwathu.

2. Kodi tin’cezerana ciyani mu nkhani ino?

² Mu nkhani ino, tin’cezerana bzinthu bzomwe bzingaticitise kubziwona kukhala wakufunika kwene-kwene kuposa abale wathu. Ndipo tin’cezeranambo bza amuna na akazi wakukhulupirika wakufotokozedwa m’Bibliya omwe alibe kubvuma kukhala na mtima wa mpikisano. Cakuyamba, mbatiwoneni momwe tingabzidziwire bwino.

3. Kodi tin’funika kubzicita mibvunzo iponi?

³ Mpsabwino kuti ntsiku na ntsiku timbabzidinge tekha. Tenepo tingacite bzimwebzi mwa kubzibvunza kuti: ‘Kodi nimbakomedwa ndikawona kuti ndina moyo wabwino kuposa wanthu winango? Kodi m’gwere inepano nimbaphata basa na nyongo na mtima  wakuti wanthu andiwone kuti ndine wabwino kwene-kwene kuposa winango? Ayai nimbaphata basa na nyongo thangwe ra kufuna kuti Yahova akomedwe?’ Thangwe ranyi tin’funika kubzicita mibvunzoyi? Onani bzomwe Fala la Mulungu limbalewa.

4. Mwakubverana na Wagalata 6:3, 4, thangwe ranyi tin’funika kutcenkha kumbabzindendemezera na winango?

⁴ Bibliya limbaticenjeza kuti tileke kucita mpikisano na wanthu winango. (Werengani Wagalata 6:3, 4. *) Thangwe ranyi? Thangwe ifepano tikakumbuka kuti timbacita bwino bzinthu kuposa abale wathu, tingakhale wakubzikuza. Tsono, tikakumbukambo kuti abale wathu ambacita bwino bzinthu kuposa ifepano, tingasuname. Makumbukidwe yentseneya ngabwino lini. (Waroma 12:3) Mpfumakazi yakucemeredwa Katerina, * yomwe imbakhala ku Grécia, idalewa kuti: “Inepano ndikhambabzindendemezera na wanthu omwe akhawoneka ninga kuti mbakudeka, ana luso lakupalizira ndipo bzimbawanesa lini kuyambisa uxamwali. Thangwe ra bzimwebzi, inepano ndikhabzibva kuti ndine munthu wakusaya basa.” Ifepano tin’funika kukumbukira kuti Yahova adatikwewera kwa iye sikuti thangwe ra kudeka, luso lakudziwa kulewalewa ayai kubvekera, koma adatikwewa thangwe ndife wakukonzeka kumufuna na kubvera Mwana wace.—Juwau 6:44; 1 Wakolinto 1:26-31.

5. Kodi mukupfunza ciyani na ciratizo ca m’bale Hyun?

⁵ Mbvunzo unango omwe tingabzibvunze nguyu: ‘Kodi abale ambandiwona kuti nimbafuna kukhazikisa mtendere, ayai nimbandokhalira kupitana na anzangu?’ Onani ciratizo ca m’bale wakucemeredwa Hyun, omwe ambakhala ku Coréia do Sul. Pa nthawe inango, iye akhakumbuka kuti abale omwe akhana maudindo m’gwere akhambacita bzinthu thangwe ra kufuna kubziwonesa kuti ambadziwa bzinthu kwene-kwene kuposa iye. Hyun adalewa kuti: “Ndikhambanyoza abalewo ndipo ndikhagaza bzinthu bzentse bzomwe iwo akhalewa.” Kodi kamale-male kace kadakhala kaponi? Iye adalewa pomwe kuti: “Makumbukidwe yangu yadacitisa kuti m’gwere muleke kukhala na ciphatano.” Axamwali wace winango adamuthandiza kubvesesa bvuto lace. Hyun adacinja ndipo tsapano ni mkulu wa gwere wabwino. Ifepano tikawona kuti tina makumbukidwe yakufuna kuyambisa mpikisano sikuti kukhazikisa mtendere, tin’funika kucinja pa nthawe imweyoletu.

6. Mwakubverana na Wagalata 5:26, kodi ni makhalidwe yaponi yakuipa yomwe yangacitise munthu kukhala na mtima wa mpikisano?

⁶ Werengani Wagalata 5:26. * Kodi ngaponi makhalidwe yakuipa yomwe yangacitise munthu kukhala na mtima wa mpikisano? Libodzi pa makhalidweyo ni kubzikuza. Munthu wakubzikuza ambasamwa ndipo ambakhala alibe basa na anzace. Khalidwe linango lakuipa ni njiru. Munthu wa njiru ambandokhumba lini kukhala na cinthu ca mwanzace, koma ambaphingiza kuti mwanzaceyo aleke kukhala na cinthuco. Tenepo, munthu akakhala akucitira njiru mwanzace, bzin’funa kulewa kuti iye ambawenga mwanzaceyo. Kulewa cadidi, tin’funika kutcenkha kukhala na makhalidwe yakuipaya!

7. Kodi ni ciratizo ciponi comwe cikutithandiza kuwona kuti bzidaipa kukhala wakubzikuza na wa njiru?

⁷ Makhalidwe yakuipa yakubzikuza na njiru yali ninga mabvundu yomwe yambapswipiza mafuta ya ndeke. Ndekeyo ingambuluke tsono mabvunduyo yangafunge matubu yomwe yambapita mafutayo ndipo ndekeyo ingaluze mphanvu pomwe ikanati kumbutha icigwa. Mpsibodzi-bodzimbo, munthu angamale  nthawe akutumikira Yahova, tsono iye akakhala wakubzikuza ayai wa njiru an’dzagwa. (Mimwani 16:18) Iye an’dzasiya kutumikira Yahova ndipo an’dzabzidzonga yekha acidzongambo anzace. Tsono tingacite tani kuti tileke kukhala wanthu wakubzikuza na wa njiru?

8. Kodi tingakunde tani khalidwe la kubzikuza?

⁸ Ifepano tingakunde khalidwe la kubzikuza mwa kupitiriza kukumbukira mafala yomwe mpostolo Paulo adanembera Akristau wa ku Firipo. Mafalayo yambati: ‘Lekani kucita ciri-centse na ndewo ayai na dyera, koma mwa kubzicepesa, mbawonani winango kukhala wakukuposani.’ (Wafiripo 2:3) Ifepano tikambawona anzathu kukhala wakutiposa, tin’dzacita lini mapici na wale omwe ana luso kuposa ifepano. M’mbuto mwace, tin’dzakomedwa na maluso yawoyo. Bzimwebzi mpsakufunika maka-maka bzikakhala kuti iwo akuphatisa basa maluso yawoyo pa kutumikira Yahova kuti amutumbizise. Ndipo abale ayai mpfumakazi omwe ana maluso mazinji akaphatisa basa malango ya Paulo, an’dzakwanisambo kuwona makhalidwe yathu yabwino. Tikacita bzimwebzi gwere lin’dzakhala la mtendere na lakuphatana.

9. Kodi tingacite ciyani kuti tireke kucitira njiru m’bale ayai mpfumakazi?

⁹ Tingatcenkhe kucitira njiru m’bale ayai mpfumakazi tikazindikira kuti pana bzinthu bzomwe tingakwanise lini kucita. Ndipo tikakhala wakubzicepesa tin’dzayezera lini kubziwonesa kuti tina luso ayai kuti timbadziwa bzinthu bzizinji kuposa munthu ali-wentse. Koma tin’dzayezera kupfunza na wale omwe ambadziwa bzinthu bzizinji kuposa ifepano. Mwa ciratizo, tiyezezere kuti m’gwere muna m’bale omwe ambafotokoza bwino nkhani za wentse. Tingamubvunze kuti tidziwe kuti ambakonzekera tani nkhani zace. Penu mpfumakazi imbadziwa kuphika bwino, ifepano tingaikumbire kuti itiuze bzomwe bzingatithandize kuti tidziwembo kuphika bwino. Ndipo penu Mkristau tswaka bzimbamunesa kucita uxamwali na wanthu, iye angabvunze munthu omwe bzimbamunesa lini kucita bzimwebzi. Bzimwebzi bzingatithandize kutcenkha kukhala wanthu wa njiru ndipo tingakulise luso lathu.

10. Kodi Gidiyoni adagumana na bvuto liponi?

¹⁰ Onani bzomwe bzidacitika pakati pa Gidiyoni,  omwe akhali wa dzinza la Manase, na amuna wa dzinza la Efraimu. Gidiyoni pabodzi na acikunda wace 300 adakunda nkhondo thangwe ra kuthandizidwa na Yahova. Bzimwebzi bzingadacitisa kuti wanthu akomedwe nawo kwene-kwene. Amuna wa ku Efraimu adayenda kukawonana na Gidiyoni, tsono alibe kuyendera kukamutenda, koma kuti akapopotezane naye. Iwo adawawidwa thangwe rakuti Gidiyoni alibe kuwacemera kucokera pakuyamba kuti ayende nawo pabodzi kukamenyana na anyamadulanthaka wa Mulungu. Iwo akhandofuna kuti wanthu alemekeze dzinza lawo. Tsono iwo adayebwa kuti bzomwe Gidiyoni adacita bzidalemekezesa dzina la Yahova na kukhotcerera wanthu wace.—Wayeruzi 8:1.

11. Kodi Gidiyoni adauza ciyani amuna wa ku Efraimu?

¹¹ Gidiyoni mwakubzicepesa adauza amuna wa ku Efraimu kuti: ‘Kodi n’ciyani comwe ine ndacita pakundendemezera na imwepo?’ Ndipo iye adakumbusa amunawo momwe Yahova adawathandizira kucita bzinthu bzikulu-bzentse. Pomwe adabva bzimwebzi, amunawo ‘adagwesa nfuwa.’ (Wayeruzi 8:2, 3) Gidiyoni adabzicepesa kuti akhazikise mtendere pakati pa wanthu wa Mulungu.

12. Kodi tikupfunza ciyani na bzomwe amuna wa ku Efraimu adacita na bzomwe Gidiyoni adacita?

¹² Kodi ifepano tingapfunze ciyani na nkhani imweyi? Na bzomwe adacita amuna wa ku Efraimu, tikupfunza kuti tin’funika lini kumbabzilemekezesa tekha, koma tin’funika kumbalemekezesa Yahova. Omwe ndife misolo ya mabanja pabodzi na akulu wa gwere, tingapfunze na bzomwe Gidiyoni adacita. Munthu akakalipa na cinthu comwe ifepano tacita, tin’funika kubvesesa kuti thangwe ranyi iye wakalipa. Ndipo cinango, tin’funikambo kumutenda pa cinthu cabwino comwe iye acita. Bzimwebzi bzimbafuna kubzicepesa maka-maka tikawona kuti munthuyo waphonya. Tsono mtendere ngwakufunika kwene-kwene pakati pathu kuposa kulatiza kuti tina lazau.

13. Kodi Ana adagumana na bvuto liponi, ndipo iye adacita ciyani?

¹³ Kumbukiranimbo ciratizo ca Ana. Iye akhadalowodwa na Mlevi wakucemeredwa Elikana, omwe akhamufuna kwene-kwene. Tsono Elikana akhana mkazi winango pomwe wakucemeredwa Penina. Elikana akhafuna kwene-kwene Ana kuposa Penina. Tsono ‘Penina akhana wana, koma Ana akhalibe.’ Thangwe ra bzimwebzi, Penina akhamuseka Ana kuti ‘amukhukhumudwise.’ Kodi Ana adacita ciyani? Bzimwebzi bzikhamuwawa kwene-kwene! ‘Anayo akhalira ndipo akhadya lini.’ (1 Samuweri 1:2, 6, 7) Napo bziri tenepo, Bibliya limbalewa lini kuti Ana adayezera kumubwezera Penina bzinthu bzakuipa bzomwe akhamucitabzo. M’mbuto mwace, iye adafotokozera Yahova bzomwe bzikhali mu mtima mwace ndipo akhakhulupira kuti Yahovayo angadamuthandiza kumalisa bvutolo. Kodi Penina adasiya kucitira Ana bzinthu bzakuipa? Bibliya limbalewa lini. Tsono bzomwe timbadziwa mpsakuti Ana adakhala pomwe na mphanvu ndipo adapitiriza kukhala pomwe na mtendere  mu mtima mwace. Ndipo ‘nkhope yace ikhali lini pomwe yakusunama.’—1 Samuweri 1:10, 18.

14. Kodi tikupfunza ciyani na ciratizo ca Ana?

¹⁴ Kodi tingapfunze ciyani na ciratizo ca Ana? Mukawona kuti munthu akuyezera kucita namwe mpikisano, kumbukirani kuti imwepo mungakwanise kubziphata pa nkhaniyo. Lekani kubvuma kucita naye mapici. M’mbuto mwa kubwezera cakuipa na cakuipa, yezerani kukhazikisa mtendere na munthuyo. (Waroma 12:17-21) Napo iye akusaya kufuna, imwepo mun’dzapitiriza kukhala na mtendere mu mtima mwanu.

15. Kodi Apolo na Paulo akhadandendemerana pa bzinthu bziponi?

¹⁵ Pakumalizira, onani bzomwe tingapfunze na ciratizo ca Apolo na mpostolo Paulo. Amuna awiriwa akhadziwa kwene-kwene Bzinembo. Iwo akhali wanthu wakudziwika ndipo akhali apfunzisi wabwino. Ndipo akhadathandiza kale wanthu azinji kukhala anyakupfunza. Tsono iwo akhacitirana lini njiru.

16. Kodi Apolo akhana khalidwe liponi?

¹⁶ Apolo akhali ‘mbadwe ya ku Alexandria,’ omwe ukhali mzinda wakubvekera omwe wanthu akhayenda kukapfunza mu nthawe ya Akristau wakuyambirira. Iye akhali munthu omwe akhana luso lakulewalewa ndipo ‘[akhadziwa] bwino Bzinembo.’ (Mabasa 18:24) Pomwe Apolo akhali ku Kolinto, abale winango adalatiza kuti akhafuna kwene-kwene iye kuposa abale winango, kuphatanidzambo Paulo. (1 Wakolinto 1:12, 13) Kodi Apolo adathandizira nzeru ya mgawanoyi? Iye alibe kucita bzimwebzo. Nthawe inango pambuyo pa Apolo kucoka ku Kolinto, Paulo adamuuza kuti abwerere pomwe kumweko. (1 Wakolinto 16:12) Paulo angadacita lini bzimwebzi bzingadakhala kuti adawona kuti Apoloyo ana nzeru zakufuna kugawa gwere. Kulewa cadidi, Apolo adaphatisa bwino basa luso lace kuti apalizire bzipsa bzabwino na kulimbikisa abale wace. Ndipo ifepano tikutsimikiza kuti Apolo akhali munthu wakubzicepesa. Mwa ciratizo,  Bibliya limbalewa lini kuti iye adakalipa pomwe Akila na Prisila adamufotokozera ‘njira ya Mulungu mwakulondoza.’—Mabasa 18:24-28.

17. Kodi Paulo adakhazikisa tani mtendere?

¹⁷ Mpostolo Paulo akhawona basa labwino lomwe Apolo akhacita. Tsono Paulo akhakumbuka lini kuti wanthu angadawona kuti Apolo ambadziwa bzinthu kwene-kwene kuposa iye. Tikambawerenga bzomwe Paulo adanembera Akristau wa ku Kolinto, timbawona kuti iye akhali munthu wakubzicepesa, wakuzindikira malire na wakusaya kunesa. Paulo alibe kukomedwa pomwe wanthu adalewa kuti ‘ine ndine wa Paulo,’ m’mbuto mwace, adawakumbusa wanthuwo kuti ni Yahova Mulungu na Jezu omwe adathandiza wanthuwo kuti akhale anyakupfunza.—1 Wakolinto 3:3-6.

18. Mwakubverana na 1 Wakolinto 4:6, 7, kodi tikupfunza ciyani na ciratizo ca Apolo na Paulo?

¹⁸ Kodi tingapfunze ciyani na ciratizo ca Apolo na Paulo? Ifepano tingaphatire basa Yahova na nyongo ndipo tingathandize wanthu azinji kuti ayende patsogolo acifika pa kubatizidwa. Tsono timbabvesesa kuti bzinthu bzimbatifambira bwino thangwe ra kuthandizidwa na Yahova. Ciratizo ca Apolo na Paulo cikutipfunzisa pomwe cinthu cinango cakuti tikakhala na maudindo mazinji m’gwere, tingacite bzinthu bzizinji kuti tikhazikise mtendere m’gweremo. Timbatenda kwene-kwene akulu wa gwere pabodzi na atumiki wakuthandiza akambacita bzinthu bzakukhazikisa mtendere na ciphatano pakuphatisa basa Fala la Mulungu pakupereka malango na kuthandiza wentse kuti abvere Jezu Kristu acitewezera ciratizo cace!—Werengani 1 Wakolinto 4:6, 7. *

19. Kodi ali-wentse wa ifepano an’funika kucita ciyani? (Onanimbo kwadru yakuti: “ Tcenkhani Kuyambisa Mpikisano.”)

¹⁹ Mulungu adapasa ali-wentse wa ifepano maluso yakusiyana-siyana. Ifepano tingaphatise basa malusoyo ‘pakutumikira winango.’ (1 Pedru 4:10) Ifepano tingabzibve kuti bzomwe tikucita mpsing’ono-ng’ono. Tsono tubzinthu tung’ono-tung’ono tomwe tumbacitisa kuti pakhale pana ciphatano tuli ninga misono ya cakubvala yomwe imbacitisa kuti cakubvalaco cikhale cakuphatana. Tenepo, ifepano tin’funika kucita nyongo yakucosa mu mtima mwathu makumbukidwe yomwe yangayambise mpikisano. Mbatitsimikizeni kucita ciri-centse comwe tingakwanise kuti tikhazikise mtendere na ciphatano m’gwere.—Wayefezo 4:3.