Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

NKHANI YAKUPFUNZA 5

‘Msolo wa Mwamuna Ali-wentse ni Kristu’

‘Msolo wa Mwamuna Ali-wentse ni Kristu’

‘Msolo wa mwamuna ali-wentse ni Kristu.’—1 WAKOLINTO 11:3.

NYIMBO 12 Yahova, Mulungu Mkulu

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Kodi ni makumbukidwe yaponi yakuphonyeka yomwe amuna winango ambakhala nayo pakusamalira akazi na wana wawo?

KODI fala lakuti ‘utsogoleri’ limbathandauza ciyani kwa imwepo? Amuna winango ambabvuma kuti miyambo ayai kakhalidwe ka adzinza wawo kacite mbali ya momwe iwo ambasamalirira akazawo pabodzi na wana wawo. Onani bzomwe idalewa mpfumakazi yakucemeredwa Yanita. Iye adati: “Komwe ine nimbakhala, mkazi ambawonedwa kuti ni ng’ono kwene-kwene ndipo an’funika kumbawonedwa ninga kapolo.” Ndipo m’bale winango wakucemeredwa Luke omwe ambakhala ku Estados Unidos adalewa kuti: “Azipai winango ambapfunzisa wana wawo wacimuna kuti akazi bzin’funika kumbandowanyang’anisisa sikuti kubvera bzomwe iwo ambalewa, ndipo makumbukidwe yawo yalibe basa.” Tsono Yahova ambafuna lini kuti amuna ambacite bzinthu kuna akazawo mwa njira imweyi. (Ndendemezerani na Marko 7:13.) Kodi amuna angapfunze tani kukhala msolo wa banja wabwino?

2. Kodi n’ciyani comwe misolo ya mabanja in’funika kudziwa, ndipo n’thangwe ranyi?

2 Kuti mwamuna akhale msolo wa banja wabwino, cakuyamba iye an’funika kubvesesa bzomwe Mulungu ambafuna kuti iye acite. Ndipo an’funikambo kubvesesa thangwe lomwe Yahova adakhazikisira utsogoleri, na bzomwe iye angacite kuti atewezere Yahova na Jezu. Thangwe ranyi mpsakufunika kuti mwamuna adziwe bzimwebzi? Thangwe Yahova adapasa misolo ya mabanja udindo bwakusamalira banja, ndipo iye ambadikhira kuti iwo abuphatise bwino basa.—Luka 12:48b.

KODI UTSOGOLERI N’CIYANI?

3. Mwakubverana na 1 Wakolinto 11:3, kodi Yahova adalinganiza tani banja lace la kudzulu na la pa dziko la pantsi?

3 Werengani 1 Wakolinto 11:3. * Vesiri likulatiza momwe Yahova adalinganizira banja lace la kudzulu na la pa dziko la pantsi. Utsogoleri bumbaphatanidza bzinthu bziwiri bzakufunika kwene-kwene, ninga mphanvu yakutsogolera yomwe munthu ambasidwa na kudziwa kuti ndiye an’dzatawira mulandu. Yahova ni “msolo,” ayai ana mphanvu ya kutsogolera, ndipo wana wace wentse kuyambira wanjo na wanthu, ndiye omwe ambawanyag’anira. (Waroma 14:10; Wayefezo 3:14, 15) Yahova adapasa Jezu udindo bwa kunyang’anira gwere, tsono Jezuyo ambanyang’aniridwambo na Yahova mwa njira ya momwe iye ambacitira bzinthu na ifepano. (1 Wakolinto 15:27) Yahova adapasambo amuna udindo bwakuti ambatsogolere akazi pabodzi na wana wawo. Tsono amunawo ambanyang’aniridwa na Yahova pabodzi na Jezu mwa njira yomwe iwo ambasamalirira mabanja yawo.—1 Pedru 3:7.

4. Kodi Yahova na Jezu ana mphanvu iponi?

4 Pakuti Yahova ni Msolo wa banja lace lentse, iye ana mphanvu yakukhazikisa malamulo kuna wana wace na kutsimikizirambo kuti iwo akubvera malamuloyo. (Zaiya 33:22) Ndipo Jezu omwe ni msolo wa gwere lacikristau, iye ana ugo bwakukhazikisambo malamulo na kuwonesesa kuti malamuloyo yakutewezedwa.—Wagalata 6:2; Wakoloso 1:18-20.

5. Kodi msolo wa banja lacikristau ana ugo buponi, ndipo ugo bwacebo buna malire yaponi?

5 Ninga Yahova na Jezu, msolo wa banja lacikristau ana ugo bwakusankhulira banja lace bzakucita. (Waroma 7:2; Wayefezo 6:4) Tsono ugo bwacebo, buna malire. Mwa ciratizo, malamulo yaceyo yan’funika kukhala yakubverana na mitemo ya m’Fala la Mulungu. (Mimwani 3:5, 6) Ndipo msolo wa banja alibe ugo bwa kukhazikisa malamulo kuna wanthu omwe ni wa m’banja lini lace. (Waroma 14:4) Ndipo wana wace wacimuna na wacikazi akakula acicoka pamui, wanawo ambapitiriza kulemekeza paiyo, koma iye alibe udindo bwa kuwatsogolera pomwe.—Mateu 19:5.

THANGWE RANYI YAHOVA ADAKHAZIKISA UTSOGOLERI?

6. Thangwe ranyi Yahova adakhazikisa utsogoleri?

6 Yahova adakhazikisa utsogoleri thangwe rakuti iye ambafuna banja lace. Banjalo ni mphaso yakucokera kwa iye. Utsogoleri bumbacitisa kuti banja la Yahova lifambe mwa mtendere na mwakulinganizika. (1 Wakolinto 14:33, 40) Bzingadakhala kuti Yahova alibe kukhazikisa utsogoleri, banja lace lingadakhala lakusaya kulinganizika na lakusaya kukondwa. Mwa ciratizo, palibe omwe angadadziwa kuti ni mbani omwe an’funika kusankhula bzakucita na kutsogolera bzomwe bzasankhulidwabzo.

7. Mwakubverana na Wayefezo 5:25, 28, kodi Yahova ambafuna kuti amuna ambasamalire tani akazawo?

7 Penu mpsabwino kuti mwamuna ambakhale mtsogoleri m’banja, n’thangwe ranyi akazi azinji ambabzibva kuti ambaboneresedwa ndipo ambasamaliridwa lini bwino na abayawo? Thangwe ndakuti amuna azinji ambabvera lini mitemo ya Yahova yakulewa bza banja, ndipo iwo ambasankhula kuteweza miyambo ayai bzikhalidwe bza dziko lawo. Nthawe zinango iwo ambaboneresa akazawo thangwe ra kufuna kukwanirisa bzikhumbo bzawo bzakuipa. Mwa ciratizo, mwamuna angabonerese mkazace thangwe ra kufuna kuti mkaziyo ambamugope kwene-kwene, ayai thangwe ra kufuna kubziwonesa kuna wanthu kuti ndiye omwe ambatonga pamuipo. Iye angakumbuke kuti an’funika lini kungingimiza mkazaceyo kuti ambamufune, koma angacite cinthu comwe cingacitise mkaziyo kuti ambamugope. Ndipo iye pinango angalokotere manthayo ninga njira yakumbaboneresera nayo mkazaceyo. * Amuna omwe ambakumbuka mwa njira imweyi na kucita bzimwebzi, ambalemekeza lini akazawo ninga momwe bzimbafunikira, ndipo bzomwe iwo ambacitabzi bzimbapitaniratu na bzomwe Yahova ambafuna.—Werengani Wayefezo 5:25, 28. *

KODI N’CIYANI CINGATHANDIZE MWAMUNA KUKHALA MSOLO WA BANJA WABWINO?

8. Kodi mwamuna angapfunze tani kukhala msolo wa banja wabwino?

8 Mwamuna angakhale msolo wa banja wabwino mwa kutewezera momwe Yahova na Jezu ambaphatisira basa utsogoleri bwawo. Cakuyamba, mbatiwoneni makhalidwe mawiri yomwe Yahova na Jezu ambayalatiza pakucita bzimwebzi. Ndipo tiniwonambo momwe msolo wa banja angatewezerere makhalidweyo pakutsogolera mkazace na wana wace.

9. Kodi Yahova ambalatiza tani khalidwe la kubzicepesa?

9 Kubzicepesa. Yahova ni munthu wa nzeru kwene-kwene m’cirengedwe centse. Napo bziri tenepo, iye ambatetekera makumbukidwe ya atumiki wace. (Ciyambo 18:23, 24, 32) Ndipo iye ambabvuma makumbukidwe yawoyo. (1 Wamambo 22:19-22) Yahova ngwakulungamiratu, koma napo bziri tenepo, iye ambadikhirira lini kuti ifepano timbacite bzinthu mwakulungamiratu. M’mbuto mwace, iye ambathandiza atumiki wace kuti ambacite bzinthu bzomwe bziniwabweresera phindu. (Psalymo 113:6, 7) Ndipopa Bibliya limbalewa kuti Yahova ni ‘mthandizi’ wathu. (Psalymo 27:9; Wahebereu 13:6) Mambo Davide adazindikira kuti adakwanisa kucita basa lomwe adapasidwa, thangwe ra kubzicepesa kuna Yahova.—2 Samuweri 22:36.

10. Kodi Jezu adalatiza tani khalidwe la kubzicepesa?

10 Onani ciratizo ca Jezu. Iye akhali mpfunzisi na Mbuya wa anyakupfunza wace. Napo bzikhali tenepo, iye adatsuka nzayo za anyakupfunzawo. Thangwe ranyi Yahova adacitisa kuti nkhani imweyi inembedwe m’Bibliya? Mwakusaya kupenukira, iye akhafuna kuti misolo ya mabanja pabodzi na wanthu winango akhale na ciratizo cabwino cakutewezera. Jezu caiyeyo adalewa kuti: ‘Ndakupasani ciratizo, kuti mucitembo ninga momwe ndakucitiranimu.’ (Juwau 13:12-17) Napo kuti Jezu akhana udindo, iye alibe kudikhira kutumikiridwa. M’mbuto mwace, iye akhatumikira winango.—Mateu 20:28.

Msolo wa banja angalatize kuti ngwakubzicepesa na wa lufoyi mwa kumbacitambo mabasa ya pamui na kuthandizambo banja lace kuti likhale pa uxamwali bwakulimba na Yahova (Onani ndime 11, 13)

11. Kodi msolo wa banja angatewezere tani kubzicepesa kwa Yahova na Jezu?

11 Bzomwe tikupfunza. Penu msolo wa banja ngwakubzicepesa, iye ambalatiza khalidweri mu njira zakusiyana-siyana. Mwa ciratizo, iye ambadikhirira lini kuti mkazace na wana wace akhale wakulungamiratu pakucita bzinthu. Napo wanthu wa m’banja mwace akakhala kuti akubverana lini na bzomwe alewa, iye ambakhala wakukonzeka kutetekera makumbukidwe yawo. Marley omwe ambakhala ku Estados Unidos adalewa kuti: “Ine na bayangu nthawe zinango timbasiyana makumbukidwe pa nkhani zinango. Koma nimbawona kuti iye ambawonambo makumbukidwe yangu kukhala yakufunika ndipo ambayalemekeza. Nthawe zentse iye akafuna kucita cinthu, ambayamba kundibvunza kuti abvembo bzomwe ndikukumbuka.” Amuna wakubzicepesa ambakhala wakukonzeka kuphatambo mabasa ya pamui, napo wanthu alewe kuti mabasayo ngaamuna lini. Bziribe kupusa kucita bzinthu mwakubzicepesa. Thangwe ranyi? Mpfumakazi yakucemeredwa Rachel idalewa kuti: “Komwe inepano ndidacokera, mwamuna akathandiza mkazace kutsuka bzombo na kupukuta m’nyumba, avizinyu pabodzi na abale wace ambabzibvunza penu iye ni mwamunadi. Iwo ambakumbuka kuti iye an’kwanisa lini kutonga mkazace.” Penu bzimwebzi bzimbacitikambo komwe imwepo mumbakhala, kumbukirani kuti Jezu adatsuka nzayo za anyakupfunza wace, napo kuti limweri likhali basa la akapolo. Msolo wa banja wabwino, ambakhala lini na thupo lakuti wanthu animuwona tani, koma iye ambakhala na thupo la momwe angathandizire mkazi pabodzi na wana wace kukhala na moyo wabwino. Kuthimizira pa khalidwe lakubzicepesa, pana khalidwe linango lakufunika kwene-kwene lomwe msolo wa banja an’funika kukhala nalo. Kodi ndiponi?

12. Kodi Yahova na Jezu ambalatiza tani kuti ambatifuna?

12 Lufoyi. Bzinthu bzentse bzomwe Yahova ambacita, ni thangwe ra lufoyi. (1 Juwau 4:7, 8) Ndipo iye ambalatiza kuti ambatifuna mwakutipasa bzomwe timbafunikira kuti tikhale naye pa uxamwali, mwakuphatisa basa Fala lace, Bibliya na gulu lace. Iye ambatithandiza kukhala wakukhotcerereka mwa kutiuza kuti ambatifuna. Tsono tani pa nkhani ya bzomwe timbafunikira mwakuthupi? Bibliya limbalewa kuti Yahova ‘ambatipasa bzinthu bzentse bzomwe bzimbatikondwesa.’ (1 Timotio 6:17) Ifepano tikaphonya Yahova ambititsimula, tsono iye ambaleka lini kutifuna. Ndipo thangwe ra lufoyi likulu lomwe iye analo kuna ifepano, Yahova adatipasa cakulombolera. Jezu adalatizambo kuti ambatifuna mwa kupereka moyo wace kuti atipulumuse. (Juwau 3:16; 15:13) Palibe comwe cingaphe lufoyi lomwe Yahova na Jezu analo kuna wale omwe mbakukhulupirika.—Juwau 13:1; Waroma 8:35, 38, 39.

13. Thangwe ranyi mpsakufunika kuti msolo wa banja ambalatize kuti ambafuna banja lace? (Onanimbo kwadru yakuti “ Kodi Mwamuna Omwe Alowola Tsapanopa Angacite Ciyani Kuti Mkazace Ambamulemekeze?”)

13 Bzomwe tikupfunza. Bzentse bzomwe msolo wa banja ambacita, an’funika kumbabzicita mwalufoyi. Thangwe ranyi bzimwebzi mpsakufunika? Mpostolo Juwau akutawira kuti: ‘Omwe ambawenga m’bale wace [ayai banja lace] omwe ambamuwona, angafune lini Mulungu, omwe akanati kumuwona.’ (1 Juwau 4:11, 20) Msolo wa banja omwe ambafuna mkazace na wana wace, iye ambawapasa bzomwe ambafunikira kuti akhale pa uxamwali na Yahova, ndipo ambawapasambo bzomwe iwo ambafunikira mwakuthupi. (1 Timotio 5:8) Iye ambapfunzisa wana wace ndipo ambawatsimula. Ndipo iye ambasankhula kucita bzinthu bzomwe bzimbatumbisisa Yahova na kupasa phindu banja lace. Tsapano mbatiwoneni momwe misolo ya mabanja ingatewezerere Yahova na Jezu mwakuphatisa basa nfundo zimwezi.

KODI MSOLO WA BANJA AN’FUNIKA KUMBACITA CIYANI?

14. Kodi msolo wa banja, angathandize tani banja lace kukhala pa uxamwali na Yahova?

14 Kuthandiza banja lace kuti likhale pa uxamwali na Yahova. Jezu adalatiza kuti akhali ninga pai wace, thangwe adathandiza anyakupfunza wace kukhala na cikhulupiro cakulimba. (Mateu 5:3, 6; Marko 6:34) Mwa njira ibodzi-bodziyi, cinthu cakufunika kwene-kwene kuna msolo wa banja, ndico kuthandiza banja lacero kuti likhale pa uxamwali bwakulimba na Yahova. (Bzakutonga 6:6-9) Iye ambacita bzimwebzi mwa kutsimikizira kuti iye pabodzi na banja lace ambawerenga na kupfunza Fala la Mulungu, ambagumanika pa mitsonkhano, ambapalizira, ndipo akulimbisa uxamwali bwawo na Yahova.

15. Kodi msolo wa banja angalatize tani banja lace kuti ambalifuna?

15 Kucitisa banja lace kubzibva kuti ambalifuna. Yahova adalatiza kuti ambafuna Mwana wace Jezu, napo pakati pa wanthu azinji. (Mateu 3:17) Ndipo Jezuyo adalatizambo kuti akhafuna anyakupfunza wace na mafala pabodzi na bzomwe iye akhacita. Na thangwe limweri, anyakupfunzawo adalatizambo kuti akhafunambo Jezuyo. (Juwau 15:9, 12, 13; 21:16) Msolo wa banja angalatize kuti ambafuna mkazace na wana wace na bzomwe iye ambacita, ninga mwa ciratizo, kumbapfunza nawo Bibliya. Ndipo iye an’funikambo kumbauza wanthu wa m’banja lacewo kuti ambawafuna na kumbawatenda, napo pakakhala pakati pa wanthu azinji, bzikafunikira.—Mimwani 31:28, 29.

Msolo wa banja kuti akondwese Yahova, iye an’funika kumbapasa mkazace na wana wace bzomwe ambafunikira pa moyo (Onani ndime 16)

16. Kodi msolo wa banja an’funika kumbacita ciyani, ndipo an’funikambo kumbatcenkha ciyani?

16 Kupasa banja lace bzomwe limbafunikira mwakuthupi. Yahova adapasa Ajirayeri bzinthu bzakuthupi, napo kuti iwo akhafunikira kulangiwa thangwe ra kusaya kubvera kwawo. (Bzakutonga 2:7; 29:5) Ndipo ntsiku zino, iye ambatipasambo bzomwe ifepano timbafunikira. (Mateu 6:31-33; 7:11) Mwa njira ibodzi-bodziyi, Jezu adadyesambo anyakupfunza wace. (Mateu 14:17-20) Ndipo iye adapoza wanthu azinji omwe akhaduwala. (Mateu 4:24) Msolo wa banja kuti akondwese Yahova, iye an’funika kumbapasa banja lace bzomwe iro limbafunikira. Napo bziri tenepo, pana cinthu cinango comwe iye an’funika kutcenkha. Iye an’funika lini kumbamala nthawe izinji akuphata basa mpaka kucita kutazira kumbathandiza banja lace kukhala na cikhulupiro cakulimba na kumbalilatiza lufoyi.

17. Kodi Yahova na Jezu ambatipfunzisa tani na kutipasa malango?

17 Kupfunzisa. Yahova ambatipfunzisa na kutithandiza, thangwe iye ambadziwa bzomwe mpsabwino kuna ifepano. (Wahebereu 12:7-9) Jezu ambatewezera Pai wace mwakupfunzisa mwalufoyi wale omwe ali pantsi pa utongi bwace. (Juwau 15:14, 15) Iye ambapereka malango ya mphanvu, koma mwakudeka mtima. (Mateu 20:24-28) Ndipo iye ambabvesesa kuti ifepano ndife wanthu wakuperewera, ndipo kawiri-kawiri timbacita bzinthu bzakuphonyeka.—Mateu 26:41.

18. Kodi msolo wa banja wabwino, ambakumbukira ciyani?

18 Msolo wa banja omwe ambatewezera Yahova na Jezu, ambakhala munthu wakubvesesa. Ndipo iye ambabvesesa kuti wanthu m’banja lace, ni wanthu wakuperewerambo. Tenepo iye ambathamangira lini kukalipira mkazace pabodzi na wana wace. (Wakoloso 3:19) M’mbuto mwace, iye ambateweza malango yomwe yali pa Wagalata 6:1 ndipo ambayezera kuthandiza banja lacero na ‘[mtima] wakuderekha,’ ndipo iye ambakumbukira kuti iye ni munthu wakuperewerambo. Tenepo ninga Jezu, iye ambazindikira kuti ciratizo cace cabwino ndiyo njira yabwino yakupfunzisira.—1 Pedru 2:21.

19-20. Kodi msolo wa banja angatewezere tani Yahova na Jezu pakumbasankhula kucita bzinthu?

19 Kusankhula kucita bzinthu bzomwe bzingabweresere phindu banja lace. Yahova pakusankhula kucita bzinthu, iye ambakumbukirambo ubwino bwa wanthu winango. Mwa ciratizo, iye adasankhula kulenga moyo, sikuti thangwe ra kufuna kugumana phindu la iye yekha, koma thangwe ra kufuna kuti ifepano tikhalembo na moyo wakukondwa. Ndipo palibe omwe adamungingimiza kupereka moyo wa Mwana wace kuti adzatitsudzule ku pikado. Yahova adacita bzimwebzi thangwe ra kukumbukira bzomwe bzingadadzakhala bzabwino kuna ifepano. (Waroma 15:3) Ndipo Jezu adasankhulambo kucita bzinthu mwa kukumbukira ubwino bwa winango. Mwa ciratizo, pomwe Jezu akhadaneta kwene-kwene, m’mbuto mwakupuma, iye adapfunzisa mthithi wa wanthu.—Marko 6:31-34.

20 Msolo wa banja wabwino, ambadziwa kuti cinthu cakunesa kwene-kwene, ni kusankhula kucita bzinthu bzomwe bzingabweresere phindu banja lace. Ndipo iye ambawona kuti nkhaniyi njakusenzeka lini nayo. Tenepo iye ambacita nyongo ya kuleka kusankhula kucita bzinthu akakhala alibe mathangwe yabwino yakucitira bzinthubzo, ayai kondocita thangwe ra momwe akubvera pa nthaweyo. M’mbuto mwace, iye ambabvuma kuti Yahova amuthandize kusankhula kucita bzinthu bzabwino. * (Mimwani 2:6, 7) Mwa njira imweyi, iye ambakumbukira bzomwe mpsabwino kuna banja lace, sikuti bza iye yekha.—Wafiripo 2:4.

21. Kodi tin’dzacezerana ciyani mu nkhani yakutewera?

21 Yahova adapasa misolo ya mabanja udindo bwakunesa, ndipo iye akudikhirira kuti iwo acite nyongo kuti akwanirise udindo bwawobo. Tsono msolo wa banja omwe ambacita nyongo yakutewezera ciratizo ca Yahova na Jezu, bzinthu bzin’dzamufambira bwino. Ndipo penu mkazace ambacitambo mbali yace, iwo an’dzakhala na banja lakukondwa. Kodi mkazi an’funika kumbabuwona tani ugo bwa mwamuna wace? Kodi mkaziyo ambagumana na mabvuto yaponi? Mu nkhani yakutewera tin’dzacezerana mibvunzo imweyi.

NYIMBO 16 Tumbizani Yahova Thangwe ra Mwana Wace Wakudzozedwa

^ ndi. 5 Mwamuna akalowola, iye ambakhala msolo wa banjalo. Kodi ni udindo buponi bomwe Yahova adapasa wanthu winango? Thangwe ranyi Yahova adacita bzimwebzi? Ndipo amuna angapfunze ciyani na ciratizo ca Yahova na Jezu? Mu nkhani yakutewera tin’dzapfunza bzomwe amuna na akazi angapfunze na ciratizo ca Jezu pabodzi na bziratizo bzinango bza m’Bibliya. Ndipo mu nkhani yacitatu, tin’dzapfunzambo momwe amuna angaphatisire basa udindo bwawo m’gwere.

^ ndi. 3 1 Wakolinto 11:3 Tsono, nin’funa mudziwe kuti msolo wa mwamuna ali-wentse ni Kristu, ndipo msolo wa mkazi ni mwamuna, ndipo msolo wa Kristu ni Mulungu.

^ ndi. 7 Nzeru yakuti mpsabwino kuti amuna ambabonerese akazawo mpaka kufika pakumbawamenya, nthawe zinango imbawonesedwa m’mavidiyo, m’mathambwe yakucitira masenzeka na m’mabukhu manango. Ndipopa, amuna anango angakumbuke kuti bziribe kuipa kuboneresa akazawo.

^ ndi. 7 Wayefezo 5:25 Imwembo amuna, mbafunani akazanu, ninga momwe Kristu ambalifunira gwere lace, acibzipereka thangwe ra iro. 28 Tenepo, amuna ambafune akazi wawo ninga momwe ambafunira mathupi yawo. Omwe ambafuna mkazace, ambabzifunambo yekha.

^ ndi. 20 Kuti mudziwe bzizinji bzomwe bzingakuthandizeni kusankhula kumbacita bzinthu bzabwino, onani nkhani yakuti Zosankha Zanu Zizilemekeza Mulungu,” mu Ntsanza ya Mulindiri ya 15 Abril, 2011, Chichewa, matsa. 13-17.