Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

NKHANI YAKUPFUNZA 4

Pitirizani Kulatizana Lufoyi Cairo

Pitirizani Kulatizana Lufoyi Cairo

‘Pakufuna abale, khalani na lufoyi cairo pakati panu.’ —WAROMA 12:10.

NYIMBO 109 Lufoyi Lamphanvu Lakucokera mu Mtima

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Kodi n’ciyani cikulatiza kuti m’mabanja mumbakhala na lufoyi lakucepa?

BIBLIYA lidaleweratu kuti m’ntsiku zakumalizira, wanthu an’dzakhala ‘wakusaya kufuna abale wawo.’ (2 Timotio 3:1, 3) Timbakwanisa kuwona polofesiya imweyi ikukwanisika ntsiku zino. Mwa ciratizo, wanthu azinji omwe adalowolana akulambana, winango ambakhala acinesana ndipo wana ambabzibva kuti mbakufunidwa lini. Ndipo mabanja manango napo kuti yambakhala nyumba ibodzi, yambalatizana lini lufoyi. Muyeruzi munango wa mabanja adalewa kuti: “Mai, pai na wana ambabverana lini pamui thangwe ali-wentse ambakhala akucita bzace pa komputadori, pa tablet, pa telefoni, ayai akubzina videogame.” Napo kuti ambakhala nyumba ibodzi, iwo ambadziwana lini bwino-bwino.

2-3. (a) Mwakubverana na Waroma 12:10, kodi tin’funika kulatiza lufoyi cairo kuna yani? (b) Kodi mu nkhani ino tin’cezerana ciyani?

2 Ifepano tin’funika lini kukhala wakusaya lufoyi ninga momwe wanthu wa m’dzikoli aliri. (Waroma 12:2) M’mbuto mwace tin’funika kukulisa lufoyi sikuti kwa wanthu wa m’banja mwathu okha, koma kwa abale na mpfumakazi zathu m’gwere. (Werengani Waroma 12:10. *) Kodi lufoyi cairo n’ciyani? Ni mtundu wa lufoyi omwe wanthu wa m’banja ambalatizana. Umweyu ndiwo mtundu wa lufoyi omwe tin’funika kulatiza kuna abale na mpfumakazi zathu m’gwere. Tikambalatiza lufoyi cairo, timbathandiza m’bale ayai mpfumakazi ali-wentse kutumikira nafe Yahova mwakukondwa.—Mikeya 2:12.

3 Kuti tidziwe momwe tingalatizire lufoyi la mtundu umweyu, bwerani tiwone bzomwe tingapfunze na bziratizo bza m’Bibliya.

‘YAHOVA NGWALUFOYI CAIRO’

4. Kodi cinembo ca Tiyago 5:11 cimbatiuza ciyani pakulewa bza lufoyi la Yahova?

4 Bibliya limbalewa bza makhalidwe yabwino yomwe Yahova anayo. Mwa ciratizo, iro limbalewa kuti ‘Mulungu ni lufoyi.’ (1 Juwau 4:8) Tikapfunza bza Yahova, ifepano timbafuna kukhala axamwali wace. Bibliya limbalewa pomwe kuti ‘Yahova ngwalufoyi cairo.’ (Werengani Tiyago 5:11. *) Mafala ya pa cinemboci yakulatiza kuti Yahova ambatifuna kwene-kwene!

5. Kodi Yahova ambalatiza tani ntsisi, ndipo ifepano tingamutewezere tani?

5 Onani kuti Tiyago 5:11 ambalewa bza lufoyi cairo la Yahova pabodzi na khalidwe linango lomwe limbaticitisa kumufenderera, lomwe ni ntsisi zace. (Kufuluka 34:6) Njira ibodzi ya momwe Yahova ambalatizira ntsisi kwa ifepano, ndiyo kutilekerera bzomwe timbamuphonyera. (Psalymo 51:1) M’Bibliya, fala lakuti ntsisi limbathandauza bzinthu bzizinji sikuti kundolekerera munthu akaphonya. Ntsisi ni momwe munthu ambabvera mu mtima mwace akawona munthu munango adasunama, ndipo ambacita ciri-centse kuti athandize munthuyo. Yahova akutiuza kuti ana cikhumbo cikulu cakufuna kutithandiza, kuposa comwe mai ambakhala naco kwa mwana wace. (Zaiya 49:15) Tikakhala tidasunama, ntsisi za Yahova zimbamucitisa kuti atithandize. (Psalymo 37:39; 1 Wakolinto 10:13) Ifepano tingalatize ntsisi kwa abale na mpfumakazi zathu mwa kuwalekerera akatiphonyera, na kuleka kuwakoyera ca ku mtima. (Wayefezo 4:32) Koma njira yakuyamba ya momwe tingalatizire ntsisi, ndiyo kuthandiza abale na mpfumakazi zathu akakhala kuti akugumana na mabvuto. Lufoyi likaticitisa kubvera ntsisi wanthu winango, timbakhala tikutewezera Yahova omwe ngwalufoyi cairo.—Wayefezo 5:1.

JONATANI NA DAVIDE ‘[ADAKHALA] PA UXAMWALI BWAMPHANVU’

6. Kodi Jonatani na Davide adalatizana tani lufoyi cairo?

6 M’Bibliya mumbagumanika nkhani za wanthu wakuperewera omwe adalatiza lufoyi cairo. Onani ciratizo ca Jonatani na Davide. Bibliya limbalewa kuti: ‘Atamaliza kucezerana pakati pa Davide na Jonatani, padakhala uxamwali bwa mphanvu kwene-kwene ndipo Jonatani adayamba kumufuna Davide ninga momwe akhabzifunira yekha.’ (1 Samuweri 18:1) Yahova adasankhula Davide kuti akhale mambo m’mbuto mwa Sauli. Thangwe ra bzimwebzi, Sauli adacitira njiru Davide ndipo akhafuna kumupha. Koma mwana wa Sauli, Jonatani alibe kuthandiza pai wace pomwe akhafuna kupha Davideyo. Jonatani na Davide adalumbira kukhala pa uxamwali nakuti ambathandizane nthawe zentse.—1 Samuweri 20:42.

Jonatani na Davide akhali axamwali wakuti ponda ndipondembo, napo kuti Jonatani akhali mkulu kwene-kwene kuposa Davide (Onani ndime 6-9)

7. Kodi n’ciyani cingadacitisa kuti Jonatani na Davide aleke kukhala pa uxamwali?

7 Lufoyi cairo lomwe likhalipo pakati pa Jonatani na Davide, limbawonekera tikawona bzinthu bzinango bzomwe bzingadatazisa uxamwali bwawobo. Mwa ciratizo, Jonatani akhali mkulu kwa magole 30 kuposa Davide. Iye pinango angadakumbuka kuti akhalibe bzinthu bzakundendemerana na Davideyo, ndipo pakhalibe bzinthu bzomwe angadapfunza na iye, pakuti akhali mwana. Koma Jonatani alibe kukumbuka bzimwebzi. Iye akhamulemekeza kwene-kwene Davide.

8. Thangwe ranyi imwepo mukukumbuka kuti Jonatani akhali xamwali wabwino kwa Davide?

8 Jonatani angadacitira njiru Davide. Pakuti Jonantani akhali mwana wa Mambo Sauli, pinango iye angadakumbuka kuti ndiye akhathemera kuti akhale mambo pambuyo pa Babace. (1 Samuweri 20:31) Koma Jonatani akhali wakubzicepesa ndipo akhali wakukhulupirika kwa Yahova. Tenepo, iye adathandizira nzeru ya Yahova yakuti Davide adzakhale mambo kutsogolo. Ndipo iye akhali wakukhulupirikambo kwa Davide, napo kuti bzimwebzi bzidakalipisa Sauli.—1 Samuweri 20:32-34.

9. Kodi timbadziwa tani kuti Jonatani alibe kucitira njiru Davide? Fotokozani.

9 Jonatani akhana lufoyi cairo kuna Davide, ndipopa iye alibe kumucitira njiru. Jonatani akhana luso lakuthusa misewe ndipo akhali mcikunda wakukhwimika. Iye na pai wace Sauli akhadziwika kuti ‘akhali wa luwiro kuposa mphungu’ ndipo ‘akhali wamphanvu kuposa mphondolo.’ (2 Samuweri 1:22, 23) Tenepo, Jonatani angadabzitumbiza thangwe ra bzinthu bzakudabwisa bzomwe akhacita. Koma iye alibe kucita bzimwebzi, ne kucitira njiru Davide thangwe ra bzinthu bzabwino bzomwe Davideyo akhacita. M’mbuto mwace, iye akhadabwa thangwe ra kukhwimika kwa Davide pabodzi na kukhulupira kwace Yahova. Mwa ciratizo, pomwe Davide adapha Goliyati, Jonatani adamufuna kwene-kwene. Kodi tingalatize tani lufoyi cairo kuna abale na mpfumakazi zathu ninga momwe Jonatani adacitira na Davide?

KODI TINGALATIZE TANI LUFOYI CAIRO NTSIKU ZINO?

10. Kodi ‘kufunana na mtima wentse’ kumbathandauza ciyani?

10 Bibliya limbatiuza kuti: ‘Funanani na mtima wentse.’ (1 Pedru 1:22) Yahova ambatipasa ciratizo pa nkhani imweyi. Iye ambatifuna na mtima wentse, mwakuti tikakhala wakukhulupirika kwa iye, palibe cinthu comwe cingacitise Yahova kuleka kutifuna. (Waroma 8:38, 39) Fala la cigirego lomwe lidasanduliziridwa kuti ‘na mtima wentse’ limbathandauza munthu omwe ambacita nyongo ikulu kuti alatize lufoyi. Nthawe zinango, ifepano timbafunikira kucita nyongo na kulimbikira kuti tilatize lufoyi cairo kuna abale na mpfumakazi zathu. Wanthu winango akatiphonyera, ifepano tin’funika kupitiriza kumbapirirana mwa lufoyi ticimbacita nyongo kuti tikhale wakuphatana mwa mzimu na mwa mtendere ninga cingwe cakutimangiridza. (Wayefezo 4:1-3) Ndipo tikacita nyongo yakupitiriza kukhala ‘mwa mtendere’ na abale na mpfumakazi zathu, tin’dzandokhalira lini kuwona bzakuphonya bzawo. Koma tin’dzacita ciri-centse comwe tingakwanise kuti timbawone abale wathuwo ninga momwe Yahova ambawawonera.—1 Samuweri 16:7; Psalymo 130:3.

Paulo adauza Evodiya na Sintike kuti apfunze kukhala pa uxamwali. Nthawe zinango bzimbakhala bzakunesa kuti tibverane na abale na mpfumakazi zathu (Onani ndime 11)

11. Thangwe ranyi nthawe zinango bzimbakhala bzakunesa kulatiza lufoyi cairo?

11 Nthawe zizinji bzimbakhala lini bzakupusa kulatiza lufoyi cairo kuna abale na mpfumakazi zathu, maka-maka tikakhala kuti tiri kuwona bzakuphonya bzawo. Pinango bzimwebzi, bzidacitikirambo Akristau wa m’magole dzana yakuyambirira. Mwa ciratizo, Evodiya na Sintike, bziribe kuwanesa kuthandizira ‘basa la bzipsa bzabwino na [Paulo].’ Koma pa mathangwe manango bzidawanesa kuphata basa pabodzi. Tenepo, Paulo adawacenjeza kuti ‘akhale na makumbukidwe yabodzi mwa Mbuya.’—Wafiripo 4:2, 3.

Akulu wa gwere omwe ni maswaka na akulu wa gwere wacikulire angakhale pa uxamwali bwamphanvu (Onani ndime 12)

12. Kodi tingakulise tani lufoyi cairo kuna abale na mpfumakazi zathu?

12 Kodi tingakulise tani lufoyi cairo kuna abale na mpfumakazi zathu ntsiku zino? Ifepano tikawadziwa bwino abale wathu, bzin’dzakhala bzakupusa kuwabvesesa na kukulisa lufoyi cairo kuna iwo. Ifepano tingakhale nawo pa uxamwali napo penu iwo mbakulu msinkhu, ni maswaka ayai penu tidasiyana nawo mtundu. Kumbukirani kuti Jonatani akhana magole 30 yakubadwa kuposa Davide. Koma napo bzikhali tenepo, iye adakhala xamwali wa Davideyo. Kodi imwepo mungakhale pa uxamwali na munthu omwe ni mkulu ayai ni ng’ono kuposa imwepo? Mukacita bzimwebzi, imwepo mun’dzalatiza kuti mumbafuna ‘gulu lentse la abale.’—1 Pedru 2:17.

Onani ndime 12 *

13. Thangwe ranyi tingabzibve kuti ndife wakufendererana na axamwali wathu kuposa abale wentse m’gwere?

13 Kodi kulatiza lufoyi cairo kuna abale wathu kumbathandauza kukhala xamwali wa munthu ali-wentse m’gwere? Nee, bzimwebzi bzingakwanisike lini. Nthawe zinango tingabverane kwene-kwene na wanthu winango ticisaya kubverana na winango. Bzimwebzi bzimbacitika thangwe rakuti omwe timbabverana nawowo ambafuna bzinthu bzomwe ifepano timbafunambo. Jezu adacemera apostolo wace kuti ‘axamwali,’ koma iye akhafuna kwene-kwene mpostolo Juwau. (Juwau 13:23; 15:15; 20:2) Koma Jezu akhawona lini Juwau kukhala wakufunika kwene-kwene kuposa apostolo winangowo. Pa nthawe inango, pomwe Juwau na m’bale wace Tiyago adakumbira Jezu kuti adzawapase mbuto zakupambulika mu Umambo bwa Mulungu, iye adawatawira kuti: ‘Pakulewa bza omwe an’dzakhala ku boko langu lamadidi ayai lamadzere, inepano ndiribe ugo bwakupasa munthu mwayi umweyu.’ (Marko 10:35-40) Ninga Jezu, ifepano tin’funika lini kumbawona axamwali wathu kukhala wakufunika kwene-kwene kuposa wanthu winango. (Tiyago 2:3, 4) Thangwe tikacita bzimwebzi, tingathandize lini gwere kukhala mwa mtendere.—Juda 17-19.

14. Mwakubverana na Wafiripo 2:3, kodi n’ciyani cin’dzatithandiza kutcenkha kubziwona kuti ndife wakufunika kuposa winango?

14 Tikambalatizana lufoyi cairo, m’gwere tin’dzabziwona lini kukhala wakufunika kwene-kwene kuposa winango. Kumbukiranimbo bzomwe Jonatani adacita, iye alibe kucitira njiru Davide ayai kuyeza kukhala mambo m’mbuto mwa Davideyo. Tenepo, tentsenefe tingatewezerembo ciratizo ca Jonatani. Lekani kumbacitira njiru anzanu wa ku basa thangwe ra luso lawo, koma mwakubzicepesa ‘mbawonani winango kukhala wakukuposani.’ (Werengani Wafiripo 2:3. *) Kumbukirani kuti munthu ali-wentse ana luso kuti athandizire gwere. Tikambakulisa khalidwe lakubzicepesa, tin’dzawona bzinthu bzabwino bzomwe abale na mpfumakazi zathu ambabzicita, ndipo tin’dzatewezerambo ciratizo cawo.—1 Wakolinto 12:21-25.

15. Kodi mwapfunza ciyani na bzomwe bzidacitikira Taniya?

15 Tikagumana na mabvuto pa moyo wathu, Yahova ambatitsangalaza na lufoyi lace cairo, ndipo ambatithandiza mwakuphatisa basa abale na mpfumakazi zathu. Onani bzomwe bzidacitika na banja linango, pambuyo pakugumanika pa ntsiku ya Sabudu pa Mtsonkhano wa madziko, wa gole la 2019, wa msolo wakuti: ‘Lufoyi Limbamala Lini.’ Mtsonkhano umweyu udacitikira ku Estados Unidos. Taniya, omwe ana wana atatu adalewa kuti: “Pomwe ndikhafambisa karo pa kubwerera kumui, karo inango idathawa mbali yayene icidzagudza karo yathu. Palibe ne m’bodzi wa ifepano adapwetekeka. Tenepo, tidabula m’karomo ticiima pakati pa mseu. Ndipo munthu munango adaticemera kuti tikapakire karo yace kuti tikhale wakukhotcerereka. Iye akhali m’bodzi wa abale wathu omwe akhacokerambo ku mtsonkhanoko. Umweyi ndiye lini yekha omwe adaima. Abale na mpfumakazi wa ku Suécia omwe akhacokerambo ku mtsonkhanoko adaimambo. Ine na mwana wangu wacikazi tidakumbatiridwa na mpfumakazi, ndipo bzimwebzi bzidaticitisa kubva bwino. Ndidauza abale na mpfumakaziwo kuti ayende, ifepano tingadakhala bwino. Koma iwo alibe kuyenda. Iwo adakhala nafe pabodzi pamwepo mpaka pomwe a zaumoyo adafika. Ndipo iwo adatsimikizira kuti bzentse bzomwe tikhafunikira tikhanabzo. Pa nthawe yentse yomwe tidagumana na bvutoli, tidawona kuti Yahova ambatifuna. Bzomwe bzidacitikabzi, bzidakulisa lufoyi lathu kwa abale na mpfumakazi, ndipo bzidalimbisambo lufoyi na kutenda kwathu Yahova.” Kodi mukukumbukira pomwe mukhafunikira thandizo, ndipo abale na mpfumakazi zanu adakulatizani lufoyi cairo?

16. N’thangwe ranyi tin’funika kumbalatizana lufoyi cairo?

16 Kumbukirani bzinthu bzabwino bzomwe bzimbacitika tikalatizana lufoyi cairo. Ifepano timbalimbisa abale na mpfumakazi zathu pomwe iwo akugumana na mabvuto. Ndipo timbawathandiza kutumikira Yahova mwakukondwa. Ifepano timbalatiza kuti ndife anyakupfunza wa Jezu, ndipo timbacitisa wanthu omwe ana mtima wabwino kufuna kutumikira Yahova. Ndipo kuposa bzentse, timbatumbiza ‘Baba wa ntsisi zikulu na Mulungu wa mtsangalazo wentse,’ Yahova. (2 Wakolinto 1:3) Mbatipitirizeni tentse kukulisa na kulatiza lufoyi cairo!

NYIMBO 130 Khalani Wakulekerera

^ ndi. 5 Jezu adalewa kuti anyakupfunza wace an’dzadziwika thangwe ra lufoyi lomwe liripo pakati pawo. Ifepano timbayezera kulatiza lufoyi limweri. Ndipo timbalimbisa lufoyi lomwe tinalo kuna abale wathu mwa kupitiriza kulatiza lufoyi cairo. Ifepano tingalimbise lufoyi lomwe tinalo kuna abale wathu wa m’gwere ayai axamwali wathu. Nkhani ino in’tithandiza kukulisa lufoyi la mtundu umweyu kuna abale na mpfumakazi zathu m’gwere.

^ ndi. 2 Waroma 12:10 Pakufuna abale, khalani na lufoyi cairo pakati panu. Pakulatizana ulemu, khalani patsogolo.

^ ndi. 4 Tiyago 5:11 Onani! Timbawona kuti mbakukondwa wale omwe adapirira. Mudabva bza kupirira kwa Djobi na kuwona bzomwe Yahova adamupasa, mucidziwa kuti Yahova ngwalufoyi cairo na wantsisi.

^ ndi. 14 Wafiripo 2:3 Lekani kucita ciri-centse na ndeu ayai na dyera, koma mwa kubzicepesa, mbawonani winango kukhala wakukuposani.

^ ndi. 58 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Mkulu wa gwere tswaka omwe agumana phindu na bzakucitika bza pa moyo bza mkulu wa gwere wacikulire, akutambiridwa bwino ku mui kwa mkulu wa gwere wacikulireyo, pomwe ayenda kukamuzungira. Iwo na azikazawo akulatizana mtima wakupasa.