Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

NKHANI YAKUPFUNZA 25

Lekani Kukhukhumudwisa ‘Wana Ang’onowa’

Lekani Kukhukhumudwisa ‘Wana Ang’onowa’

‘Lekani kunyoza m’bodzi wa wana ang’onowa.’—MATEU 18:10.

NYIMBO 113 Mtendere Omwe Tinawo

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Kodi Yahova adacita ciyani kuna ali-wentse wa ifepano?

YAHOVA adakwewera kwa iye ali-wentse wa ifepano. (Juwau 6:44) Kumbukirani thandauzo la mafala yamweya. Pomwe Yahova akhanyang’anisisa wanthu azinji pa dziko la pantsi, iye adawona cinthu cakufunika kwa imwepo. Iye adawona kuti imwepo ndimwe wabwino ndipo mungamufune. (1 Nkhani 28:9) Yahova ambakudziwani, ambakubvesesani ndipo ambakufunani. Bzimwebzi mpsakutsangalaza kwene-kwene!

2. Kodi Jezu adatithandiza tani kubvesesa kuti bira ali-wentse wa Yahova ngwakufunika kwa iye?

2 Yahova ambacita namwe thupo, ndipo ambacitambo thupo na abale pabodzi na mpfumakazi zanu zentse. Kuti tibvesese bzimwebzi, Jezu adandendemezera Yahova na makabusa. Kodi n’ciyani comwe makabusa an’dzacita bira m’bodzi akataika pa mthithi wa mabira 100? Iye an’dzasiya ‘mabira 99 ku mapiri aciyenda kukanyang’ana omwe watayikayo.’ Iye akagumana birayo an’dzamukalipira lini, koma an’dzakomedwa kwene-kwene. Kodi tikupfunza ciyani pamwepa? Tikupfunza kuti bira ali-wentse ngwakufunika kwa Yahova. Jezu adati: ‘Baba wangu omwe ali kudzulu akufuna lini kuti m’bodzi pa wana ang’onowa ataike.’—Mateu 18:12-14.

3. Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

3 Ifepano tikufuna lini kukhala mwala wakukhukhumudwisa kuna abale ayai mpfumakazi zathu. Kodi tingatcenkhe tani kukhukhumudwisa abale wathu? Ndipo n’ciyani comwe tingacite munthu akatikalipisa? Nkhani ino in’tawira mibvunzo imweyi. Tsono cakuyamba, bwerani tidziwe kuti mafala yakuti ‘wana ang’onowa’ yomwe yali pa Mateu kapitulo 18 yan’funa kulewanyi.

KODI ‘WANA ANG’ONOWA’ MBANI?

4. Kodi ‘wana ang’onowa’ mbani?

4 ‘Wana ang’onowa’ mbanyakupfunza wa Jezu wa misinkhu yentse. Wentsenewo ali ninga wana, thangwe mbakukonzeka kupfunzisidwa na Jezu. (Mateu 18:3) Napo kuti mbakusiyana cikhalidwe, komwe adabadwira, momwe ambawonera bzinthu pabodzi na unthu bwawo, wentsenewo ambakhulupira Kristu. Ndipo Kristuyo ambawafuna kwene-kwene.—Mateu 18:6; Juwau 1:12.

5. Kodi Yahova ambabzibva tani akawona kuti munthu akalipisa m’bodzi wa atumiki wace?

5 Wentse ‘wana ang’onowa’ mbakufunika kwa Yahova. Kuti tibvesese momwe iye ambabvera, kumbukirani momwe ife timbabvera na wana. Wanawo mbakufunika kwa ifepano. Ifepano timbafuna kukhotcerera wanawo thangwe iwo alibe mphanvu, ambadziwa lini bzizinji, ndipo alibe nzeru ninga munthu mkulu. Ifepano timbakomedwa lini kuwona munthu akuboneresa mwanzace, maka-maka akakhala kuti akuboneresedwayo ni mwana. Mwa njira ibodzi-bodziyi, Yahova ambafuna kutikhotcerera. Tenepo, bzimbamuwawa ndipo ambakalipa akawona kuti munthu akalipisa m’bodzi wa atumiki wace.—Zaiya 63:9; Marko 9:42.

6. Mwakubverana na 1 Wakolinto 1:26-29, kodi dziko limbawawona tani anyakupfunza wa Jezu?

6 Kodi ni mwa njira inango iponi anyakupfunza wa Jezu ali ningati ‘wana ang’ono’? Kodi ni wanthu aponi omwe dziko limbawawona kuti mbakufunika kwene-kwene? Ni wanthu wakudala, wakubvekera na atongi. Tsono mwakusiyana na amwewa, anyakupfunza wa Jezu ambawoneka ninga kuti ni ‘wana ang’ono’ wakusaya kufunika na wakusaya basa. (Werengani 1 Wakolinto 1:26-29. *) Tsono Yahova ambawawona lini tenepoyo.

7. Kodi Yahova an’funa kuti timbawawone tani abale na mpfumakazi zathu?

7 Yahova ambafuna atumiki wace wentse, bziribe basa penu ana magole mazinji akumutumikira ayai apfunza tsapanopa cadidi. Abale na mpfumakazi zathu zentse, mbakufunika kwene-kwene kwa Yahova. Tenepo, an’funikambo kukhala wakufunika kuna ifepano. Ndipopa mpsakufunika kuti timbafune ‘gulu lentse la abale,’ sikuti kucita kusankhula. (1 Pedru 2:17) Tin’funika kukhala wakukonzeka kucita ciri-centse comwe tingakwanise kuti tiwathandize na kuwakhotcerera. Tikawona kuti tacita cinthu comwe munthu alibe kukomedwa naco, tin’funika lini kukhala phee ninga kuti palibe kucitika cinthu ticimbakumbuka kuti an’funika kutilekerera aciyebwa bzomwe bzacitikabzo. Thangwe ranyi wanthu winango ambawawidwa? Abale na mpfumakazi winango ambabziwona kuti alibe na basalo thangwe ra komwe iwo adakulira. Winango apfunza tsapanopa cadidi, ndipo akanati kudziwa momwe angacitire bzinthu wanthu akawaphonyera. Muli mwentse momwe bzingakhalire, ifepano tin’funika kucita ciri-centse comwe tingakwanise kuti tikhazikise mtendere na anzathu. Kuthimizira bzimwebzi, napo munthu omwe aphonyeredwayo an’funikambo kudziwa kuti an’funika lini kukhala acimbakalipa-kalipa. Akacita bzimwebzi an’dzakhala wakukondwa ndipo an’dzakhala pa uxamwali bwabwino na abale wace.

MBAWONANI WINANGO KUKHALA WAKUKUPOSANI

8. Kodi anyakupfunza wa Jezu akhana makumbukidwe yaponi?

8 Thangwe ranyi Jezu adaphatisa basa mafala yakuti ‘wana ang’onowa’? Anyakupfunza wace adamubvunza kuti: ‘Kodi mbani maka-maka omwe ni mkulu mu Umambo bwa kudzulu?’ (Mateu 18:1) Adjuda azinji mu nthawe imweyire akhambafuna kuti wanthu ambawawone kuti mbakufunika kwene-kwene. Mdziwi munango adalewa kuti: “Wanthu azinji adafera kutumbizidwa, kufuna kubvekera na kufuna kulemekezedwa na wanthu winango.”

9. Kodi anyakupfunza wa Jezu akhafunika kucita ciyani?

9 Jezu akhadziwa kuti anyakupfunza wace akhafunika kucita nyongo kuti aleke kutewezera makumbukidwe yakuphonyeka yomwe Adjuda azinji akhanayo, yakuti mbani omwe akhali wakufunika pakati pawo. Iye adawauza kuti: ‘Mkulu pakati panu akhale ninga mwana ndipo mtsogoleri akhale ninga mtumiki.’ (Luka 22:26) Ifepano timbakhala ninga ‘wana’ tikambawona ‘winango kukhala’ wakutiposa. (Wafiripo 2:3) Tikakulisa khalidwe limweri, tin’dzacepesa kukalipisa wanthu winango.

10. Kodi ni mafala yaponi ya Paulo yomwe tin’funika kuyakumbukira?

10 Abale na mpfumakazi zathu ambatiposa pakucita bzinthu bzinango. Bzimwebzi bzimbatinesa lini kubvesesa tikambawona makhalidwe yawo yabwino. Ifepano tin’funika kuphatisisa mafala yomwe mpostolo Paulo adauza Akristau wa ku Kolinto, yomwe yambati: ‘Mbani akukucitisa kukhala wakusiyana na winango? Inde, una ciyani comwe ulibe kucita kutambira? Penu udacita kutambira bzinthu bzimwebzo, thangwe ranyi ukubzikuza ninga kuti ulibe kucita kutambira?’ (1 Wakolinto 4:7) Tin’funika kukhala wanthu wakupenya kuti tireke kucita bzinthu bzomwe bzingacitise wanthu winango kutiwona kuti ndife wanthu wakufunika kwene-kwene kuposa winango. Mwa ciratizo, m’bale omwe ambakwanisa kufotokoza bwino nkhani ayai mpfumakazi yomwe imbayambisa mapfunziro mwakusaya kunesa, iwo an’funika nthawe zentse kupasa mbiri Yahova pa bzinthu bzomwe ambacitabzo.

MBALEKERERANI NA MTIMA WENTSE

11. Kodi Jezu akhafuna kulewanyi pomwe adafotokoza ciratizo ca mambo na kapolo wace?

11 Pomwe Jezu adamala kuuza ateweri wace kuti aleke kumbakhukhumudwisa anzawo, iye adafotokoza ciratizo cakulewa bza mambo na kapolo wace. Mamboyo adalekerera kapoloyo mangawa makulu yomwe kapoloyo angadakwanisa lini kuyabweza. Na kupita kwa nthawe, kapolo m’bodzi-bodziyo adalamba kulekerera kapolo mwanzace omwe akhanaye mangawa mang’ono-ng’ono. Pakumalizira, mamboyo adafungirisa m’kawoko kapolo omwe adalamba kulekerera mwanzaceyo. Kodi tikupfunza ciyani pamwepa? Jezu adalewa kuti: ‘Baba wangu wa kudzulu an’dzakucitiranimbo bzibodzi-bodzibzi, ali-wentse wa imwepo akasaya kulekerera m’bale wace na mtima wentse.’—Mateu 18:21-35.

12. Kodi n’ciyani cingacitike munthu akatiphonyera ticilamba kumulekerera?

12 Bzomwe kapolo omwe alibe kulekerera mwanzace ule adacita bziribe kuwawa iye yekha, bzidawawambo wanthu winango. Cakuyamba, kapoloyo adalatiza kuti akhalibe ntsisi, mwakuphata mwanzace acim’pitisa ‘m’kawoko mpaka abweze mangawayo.’ Caciwiri, iye adakalipisa akapolo anzace omwe adadziwa bzomwe bzikhacitikabzo. Pomwe ‘[akapolowo] adawona bzomwe bzikhadacitika, adabva ntsisi kwene-kwene.’ Mpsibodzi-bodzimbo, bzakucita bzathu bzimbakalipisambo wanthu winango. Penu munthu an’tiphonyera ifepano ticilamba kumulekerera, kodi n’ciyani comwe cingacitike? Cakuyamba, iye angakomedwe lini thangwe ra ifepano kusaya kumulekerera, kusaya kumutetekera na kusaya kumulatiza lufoyi. Caciwiri, anzathu m’gwere angaipidwe akadziwa kuti ifepano tiri lini pa mtendere na munthuyo.

Kodi imwepo mun’dzakoyera mwanzanu cakumtima ayai mun’dzamulekerera na mtima wentse? (Onani ndime 13-14) *

13. Kodi tikupfunza ciyani na ciratizo ca Crystal?

13 Ifepano tikambalekerera abale na mpfumakazi zathu, timbagumana phindu ndipo iwo ambagumanambo phindu. Bzimwebzi ni bzomwe bzidacitika na mpfumakazi inango yomwe ni mpainiya, yomwe imbadziwika na dzina lakuti Crystal. Iye adakalipisidwa na mpfumakazi ya m’gwere mwace. Crystal adalewa kuti: “Nthawe zinango mafala yace yakhakhala ninga kuti cisu cikundiceka. Napo mu utumiki, ndikhafuna lini kuyenda naye pabodzi kuti tikapalizire. Ndidayamba kusunama na kuluza mphanvu.” Crystal akhakumbuka kuti ana mathangwe yabwino yakukhalira wakusunama. Tsono iye alibe kukoyera cakumtima mpfumakaziyo ayai kukhumba bzakufuna bzace bzokha. Iye adaphatisa basa mwakubzicepesa malango ya m’Bibliya yakugumanika mu nkhani yakuti: Khululukani Kuchokera Mumtimamu Ntsanza ya Mulindiri ya 15 Outubro, 1999, Chichewa. Iye adalekerera mpfumakazi yaceyo. Crystal adati: “Tsapano ndikubvesesa kuti tin’funika kucita nyongo yakucinja unthu bwathu ndipo Yahova ngwakukonzeka kutilekerera ntsiku zentse. Ndikubzibva ninga kuti ndatula cimtolo cakulemera comwe dziko likhadandisenzesa. Ndipo ndayamba pomwe kukhala wakukondwa.”

14. (a) Mwakubverana na Mateu 18:21, 22, kodi n’ciyani comwe mpostolo Pedru akhabvesesa lini? (b) Kodi n’ciyani cingatithandize bzimwebzi bzikaticitikirambo?

14 Ifepano timbadziwa kuti kulekerera ni cinthu cabwino comwe tin’funika kucita. Tsono nthawe zinango bzingatinese kucita bzimwebzi. Mpostolo Pedru adabzibvambo tenepo nthawe zinango. (Werengani Mateu 18:21, 22. *) Kodi n’ciyani comwe cingatithandize? Cakuyamba, kumbukirani kuti Yahova adakulekererani kale kangasi. (Mateu 18:32, 33) Ifepano tiribe kuthemera kulekereredwa naye, tsono iye ambatilekerera fovolo. (Psalymo 103:8-10) Tenepo, ifepano tin’funikambo kumbafunana. Ndipopa, kulekerera ni cinthu lini comwe tingacite kusankhula kucita ayai kusaya kucita. Bzinese bzitani tin’funika kulekerera abale na mpfumakazi zathu. (1 Juwau 4:11) Caciwiri, kumbukirani bzomwe bzimbacitika tikambalekerera winango. Tingathandize munthu omwe atiphonyerayo kucitisa kuti gwere likhale lakuphatana, kukhotcerera uxamwali bwathu na Yahova ticikhalambo wakupepukidwa. (2 Wakolinto 2:7; Wakoloso 3:14) Cakumalizira, pembani kwa Yahova omwe akukukumbirani kuti mumbalekerere. Lekani kubvuma kuti Sathani akutaziseni kukhala pa mtendere na Akristau anzanu. (Wayefezo 4:26, 27) Penu tin’funa lini kupita mu gango la Sathani tin’funika kuthemba Yahova kuti atithandize.

LEKANI KUKHALA NA CAKUMTIMA

15. Mwakubverana na Wakoloso 3:13, kodi tingacite ciyani tikawawidwa mu mtima thangwe ra bzakucita bza m’bale ayai bza mpfumakazi?

15 Tani penu Mkristau mwanzanu wacita bzinthu bzomwe mulibe kukomedwa nabzo? Kodi mun’funika kucita ciyani? Citani nyongo kuti mupitirize kukhala pa mtendere. Pembani kwa Yahova mucimufotokozera momwe mukubvera. Mukumbireni Yahovayo kuti asimbe munthu omwe akuphonyeraniyo nakuti akuthandizeni kuwona makhalidwe yabwino yomwe Yahova ambakomedwa nayo kuna munthuyo. (Luka 6:28) Penu mun’kwanisa lini kuyebwa bzomwe m’bale wanu akuphonyerani, kumbukani njira yabwino ya momwe mungamufotokozere. Nthawe zentse bzimbakhala bwino kukumbukira kuti m’bale wanuyo alibe kukuphonyerani utowa. (Mateu 5:23, 24; 1 Wakolinto 13:7) Mukakhala mukuceza naye khalani na mtima wakufuna kumulekerera. Tsono mungacite tani bzikakhala kuti iye akufuna lini kuti mukhale naye pa mtendere? ‘Pitirizani’ kupirira. Lekani kuneta naye m’bale wanuyo. (Werengani Wakoloso 3:13. *) Kuposa bzentse, lekani kumukoyera cakumtima thangwe bzimwebzi bzingadzonge uxamwali bwanu na Yahova. Lekani kubvuma kuti cinthu ciri-centse cikudzongeni. Mukateweza bzimwebzi, mun’dzalatiza kuti mumbafuna kwene-kwene Yahova kuposa cinthu ciri-centse.—Psalymo 119:165.

16. Kodi ali-wentse wa ifepano ana udindo buponi?

16 Timbatenda kwene-kwene mwayi omwe tinawo wakutumikira Yahova pabodzi mwakuphatana ninga ‘thimu libodzi’ lokha la mabira lakutsogoleredwa na ‘m’busa m’bodzi.’ (Juwau 10:16) Bukhu lakuti Gulu Lochita Chifuniro cha Yehova pa tsamba 165, limbalewa kuti: “Pomwe mukukomedwa na ciphatano cimweci, mun’funika kukumbukira kuti muna udindo bwakuthandizira ciphatanoco kuti cileke kumala.” Ndipopa ifepano tin’funika “kuyezera kumbawona abale na mpfumakazi zathu ninga momwe Yahova ambawawonera.” Kuna Yahova, tentsene ndife ‘wana ang’ono’ wakufunika. Kodi abale na mpfumakazi zanu mumbawawonambo tenepoyo? Yahova ambawona ndipo ambatenda bzentse bzomwe imwepo mumbacita kuti muthandize abalewo.—Mateu 10:42.

17. Kodi tatsimikiza kucita ciyani?

17 Ifepano timbafuna abale wathu wacikristau. Tenepo, tikutsimikiza ‘kuleka kuikhira m’bale [wathu] mwala wakumukhukhumudwisa ayai cinthu cakumuphingiza.’ (Waroma 14:13) Ifepano timbawona abale na mpfumakazi zathu kukhala zakutiposa, ndipo tikufuna kuwalekerera na mtima wentse. Ndipo tireke kubvuma kukhukhumudwa na bzakucita bza anzathu. Bwerani ticite ‘bzinthu bzomwe bzimbabweresa mtendere na bzinthu bzomwe mpsakulimbikisana.’—Waroma 14:19.

NYIMBO 130 Khalani Wakulekerera

^ ndi. 5 Pakuti ndife wanthu wakuperewera, nthawe zinango tingacite ayai kulewa bzinthu bzomwe bzingakalipise abale na mpfumakazi zathu. Kodi tin’funika kucita ciyani bzimwebzi bzikacitika? Kodi timbacita ciri-centse comwe tingakwanise kuti tipitirize kukhala pa mtendere na abale wathu? Kodi timbakulumiza kukumbira kuti atilekerere bzomwe taphonyabzo? Ayai pinango timbandolewa kuti “penu iwo bzikuwawawa mpsawouko, ife tiribe nabzo basa.” Ayai tani penu ifepano timbadiza lini kukalipa thangwe ra mafala ayai bzicito bza anzathu? Kodi ifepano timbalamba kucinja, ticilewa kuti tidabadwa tenepoyo? Ayai timbabvesesa kuti tin’funika kucinja?

^ ndi. 6 1 Wakolinto 1:26 Thangwe ra kucemeredwa kwanu, abale, mungawone kuti pakati pa wale omwe adacemeredwa naye, palibe dziwi kwene-kwene m’makumbukidwe ya wanthu, ne wamphanvu kwene-kwene, ne wanthu azinji wakudala. 27 Tsono, Mulungu adasankhula bzinthu bzapezi-pezi bza dzikoli kuti anyazise nabzo adziwi; ndipo Mulungu adasankhulambo bzinthu bzakusaya mphanvu bza dzikoli kuti anyazise nabzo bzinthu bzamphanvu, 28 ndipo Mulungu adasankhula bzinthu bzapezi-pezi na bzakunyozeka bza mdzikoli, kuti acitise bzinthu bzomwe bziripo kukhala bzakusaya phindu, 29 kuti paleke kuwoneka munthu wakubzitumbiza pa maso pa Mulungu.

^ ndi. 14 Mateu 18:21 Patsogolo pace Pedru adamufenderera acimubvunza kuti: “Mbuya, kodi m’bale wangu angandiphonyere kangasi, kuti inepano ndimulekerere? Mpaka kanomwe?” 22 Jezu adati kwa iye: “Ndikukuuza lini kuti kanomwe kokha, koma mpaka nthawe 77.”

^ ndi. 15 Wakoloso 3:13 Pitirizani kupirirana na kulekererana na mtima wentse napo penu alipo omwe ana mathangwe yakudandaulira mwanzace. Ninga momwe Yahova adakulekererani na mtima wentse, imwepo mucitembo tenepoyo.

^ ndi. 56 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Mpfumakazi iri m’Nyumba ya Umambo ndipo ikubva ciya thangwe ra mpfumakazi inzace. Pambuyo pakucezerana pawokha nkhaniyo iwo ayebwa bzomwe aphonyeranabzo, ndipo akupalizira pabodzi mwakukondwa.