AJIRAYERI omwe akhakhala mu dziko lomwe Mulungu adawapasa akhambayamba kuwerenga kuyamba kwa gole pa nthawe yakulima na kubzala, bzomwe bzikhacitika pakati pa mwezi wa Setembro na Outubro.

Wanthu akhaphatisa basa mwezi kuti adziwe kuti mwezi una ntsiku zingasi. Nthawe zinango, mwezi ukhambakhala na ntsiku 29 ayai 30. Ndipo iwo akhaphatisa basa dzuwa kuti adziwe kuti gole layamba ayai kumala. Tsono gole lomwe likhawerengedwa mwakuphatisa basa minyezi likhakhala lifupi pakundendemezera na gole lomwe likhawerengedwa mwakuphatisa basa dzuwa. Ndipopa iwo adafunika kunyang’ana njira kuti bzentse bziwiri bzimbabverane. Iwo akhacita bzimwebzi mwa kumbathimizira ntsiku ayai, nthawe zinango, kumbathimizira mwezi, pinango likafuna kuyamba gole lipsa. Bzimwebzi bzikhacitisa kuti kalendariyo imbabverane na nthawe yakubzala na nthawe yakubvuna.

Tsono mu nthawe ya Mozeji, Mulungu adauza wanthu wace kuti kwa iwo, gole lingadadzayambira m’mwezi wa Abibe omwe umbadziwikambo na dzina lakuti Nisani. Ntsiku zino, mwezi umweyu umbayambira pakati pa mwezi wa Março na Abril. (Kufuluka 12:2; 13:4) Phwando lomwe likhambacitika pa nthawe imweyi likhambacitika pa nthawe yakubvuna sevada. —Kufuluka 23:15, 16.

Mdziwi wa nkhani zakale, wakucemeredwa Emil Schürer, adati: “Bzikhali bzakupusa kudziwa nthawe yomwe angadathimizira mwezi unango pa kalendariyo.” Ndipo iye adalewa pomwe kuti: “Paskwa ikhacitika pa nthawe yomwe mwezi ukhawoneka upulumira pa ntsiku ya 14 Nisani. Nthawe zentse ikhacitika pakapita ntsiku ibodzi kucokera ntsiku yomwe usiku na masikati imbakhala na maora mabodzi-bodzi. Tsono bzikawoneka kuti Paskwa ya gole limweri in’citika pomwe ntsiku imweyi ikanati kufika, akhathimizira mwezi ubodzi, omwe ukhadzakhala mwezi waci 13. Koma mwezi umweyu ukhathimiziridwa pomwe ukanati kufika mwezi wa Nisani.”

Mboni za Yahova zimbaphatisa basa njira ibodzi-bodziyi kuti zidziwe ntsiku caiyo yakucita Cilaliro ca Mbuya. Cilaliro cimweci cimbacitika pakati pa mwezi wa Março na Abril, pa ntsiku yomwe imbandendemerana na ntsiku ya 14 Nisani ya kalendariyo ya Cihebereu. Magwere ya pa dziko lentse la pantsi yambadziwisidwiratu ntsikuyo pomwe ikanati kufika. *

Tsono, kodi Ahebereu akhadziwa tani kuti mwezi wamala ndipo mwezi upsa wayamba? Ntsiku zino, mpsakupusa kwa ifepano thangwe tingandowone pa kalendariyo yathu ayai mu telefoni yathu. Tsono kale-kale bzikhali lini bzakupusa.

Pa nthawe ya Cigumula, mwezi ukhalewengedwa kuti una ntsiku 30. (Ciyambo 7:11, 24; 8:3, 4) Pomwe padapita nthawe, kwa Ahebereu mwezi ukhakhala lini na ntsiku 30 ndendende. Mwakuphatisa basa kalendariyo ya Ahebereu, iwo akhayamba kuwerenga mwezi kuyambira ntsiku yomwe mwezi upsa ukhayamba kuwonekera. Ndipo bzimwebzi bzikhacitisa kuti mweziyo umbamale na ntsiku 29 ndipo nthawe zinango na ntsiku 30.

Pa nthawe inango Davide na Jonatani adalewa kuti: “Mangwana mwezi upsa uniyamba kuwonekera.” (1 Samuweri 20:5, 18) Bzimwebzi bzikulatiza kuti mu nthawe imweyire, bzikhakwanisika wanthu kudziwiratu ntsiku yomwe mwezi uniyamba. Tsono, kodi Ajirayeri wentse akhadziwa tani ntsiku yakuyamba ya mwezi upsa? Bukhu lacidjuda lakucemeredwa Míxena, lomwe limbalewa bza miyambo na malamulo ya Adjuda, limbatithandiza kubvesesa. Iro limbalewa kuti pa nthawe inango, nyumba ya mphala ya Adjuda yakucemeredwa Sinedriyo ikhathandizambo basa limweri. Pa ntsiku yaci 30 ya mwezi, iwo akhatsonkhana kuti acezerane bzimwebzi. Amuna omwe akhacita mbali ya nyumba ya mphalayo akhana basa lakuwona ntsiku yakuyamba ya mwezi upsa. Tsono, kodi iwo akhaphatisa basa ciyani?

Pa nthawe imweyo, pakhasankhulidwa amuna kuti ambakhale m’mphepete mwa mzinda wa Jeruzalemu kuti ambawone penu mwezi upsa wayamba kuwonekera ayai ne. Iwo akauwona, akhambauza Sinedriyoyo. Ndipo wanthu omwe akhacita mbali ya Sinedriyoyo akawona kuti bzomwe bzalewedwabzo mpsacadidi, mwezi upsayo wawonekadi, iwo akhadziwisa kuti wayamba mwezi upsa. Tsono, tani penu  mitambo ayai pfulere latazisa amuna omwe adasankhulidwawo kuwona penu mwezi upsa wayamba kuwonekera? Mwezi omwe akhaliwo, ukhalewedwa kuti una ntsiku 30. Ndipo mwezi upsa ukhayamba.

Bukhu lakucemeredwa Míxena, limbalewa pomwe kuti Sinedriyo ikhadziwisa kuti mwezi upsa wayamba mwakuphatisa basa moto omwe ukhagasidwa pa Phiri la Miolivera pafupi na mzinda wa Jeruzalemu. Pa nthawe inango ku Jirayeri, moto ukhaphatisidwa basa pakudziwisa wanthu nkhani. Na kupita kwa nthawe, iwo akhambadzacita kutuma wanthu kuti adziwise Ajirayeri wentse nkhani. Adjuda omwe akhakhala mu Jeruzalemu na Ajirayeri wentse akhadziwisidwa kuti mwezi upsa wayamba. Bzimwebzi bzikhacitisa kuti iwo ambacite maphwando pa nthawe ibodzi-bodzi.

Kuti mukwanise kudziwa kubverana komwe kukhalipo pakati pa minyezi ya Cihebereu, maphwando na nyengo mu nthawe ya Ajirayeri, onani cithunzi-thunzi comwe cikubverana na nkhani ino.