Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

NKHANI YAKUPFUNZA 9

Maswaka—Kodi Mungacite Ciyani Kuti Wanthu Winango Ambakuthembeni?

Maswaka—Kodi Mungacite Ciyani Kuti Wanthu Winango Ambakuthembeni?

‘Una gulu la aperekezi la maswaka lomwe liri ninga mame.’—PSALYMO 110:3.

NYIMBO 39 Tikhale na Dzina Labwino Kwa Mulungu

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Kodi maswaka yangacite ciyani m’gwere?

MASWAKA imwepo muna bzinthu bzizinji bzakucita m’gwere. Azinji wa imwepo muna mphanvu kwene-kwene. (Mimwani 20:29) Imwepo mungacite bzizinji pa kuthandiza abale na mpfumakazi zanu. Pinango imwepo mukufuna kukhala mtumiki wakuthandiza, tsono pinango mumbakumbuka kuti wanthu ambakuonani kuti mukali mwana ndipo mukanati kukonzeka kuti mupasidwe mabasa manango m’gwere. Napo kuti mukali mwana, koma pana bzinthu bzomwe mungacite kuti abale ambakuthembeni na kukulemekezani m’gwere mwanu.

2. Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

2 Mu nkhani ino tin’pfunza bza moyo wa Mambo Davide. Ndipo tiniwonambo mwacigwatho bza moyo wa Aza na Jehosafati omwe akhali wamambo awiri wa Djuda. Tenepo tin’pfunza bza mtundu wa mabvuto yomwe wanthu atatuwa adagumana nayo, bzomwe iwo adacita, ndipo tiniwonambo bzomwe maswaka yangapfunze na bziratizo bzawo.

BZOMWE TINGAPFUNZE NA MAMBO DAVIDE

3. Kodi maswaka yangathandize tani abale wacikulire m’gwere?

3 Pomwe Davide akhali mwana, iye adapfunza maluso yomwe yadadzathandiza wanthu winango. Iye akhafuna kwene-kwene Yahova. Davide adakulisa luso la kuimba, ndipo iye adaphatisa basa luso limweri pa kuthandiza Sauli omwe akhali Mambo wakuikhidwa na Mulungu. (1 Samuweri 16:16, 23) Maswakamwe, kodi muna luso lomwe mungaliphatise basa kuti muthandize winango m’gwere? Azinji wa imwepo munalo. Mwa ciratizo, imwepo mumbawona kuti abale wacikulire ambakomedwa kwene-kwene mukawathandiza kuphatisa basa matableti yawo, ayai mitcini minango, pakucita pfunziro lawo la pa okha, ayai pa mitsonkhano. Imwepo mumbakwanisa kuthandiza abale wacikulirewo thangwe rakuti mumbadziwa kuphatisa basa mitcini ya nzeru.

Davide akhali munthu wakuthembeka, ndipo akhali wakukhulupirika pa kusamalira thimu la mabira ya pai wace, na kuyakhotcerera ku cimbalangondo (Onani ndime 4)

4. Ninga Davide, kodi maswaka yangakulise makhalidwe yaponi? (Onani cithunzi-thunzi ca pa tsamba lakuyamba.)

4 Davide adalatiza pa moyo wace wa ntsiku na ntsiku kuti iye akhali munthu wakuthembeka. Mwa ciratizo, pomwe akhali tswaka adaphata basa na nyongo pa kuusa mabira ya pai wace. Limweri likhali basa la kugopswa kwene-kwene. Patsogolo pace Davide adafotokozera Mambo Sauli kuti: ‘Mbuya wangu, ndine makabusa wa mabira ya babangu. Padabwera mphondolo na cimbalangondo ndipo pomwe ciri-centse mwa bzirombobzi cidatenga bira pa mkumbi wa mabirayo, ndidatewera ciromboco ndipo ndidacikantha, ndicipulumusa birayo mkamwa mwace.’ (1 Samuweri 17:34, 35) Davide akhadziwa kuti akhana udindo bwa kukhotcerera mabira yale. Ndipopa mwakukhwimika iye adamenyana na bzirombo kuti akhotcerere mabirayo. Mwakutewezera Davide, maswaka yangaphate basa na nyongo pakucita basa lomwe apasidwa.

5. Mwakubverana na Psalymo 25:14, kodi n’ciponi cinthu cakufunika kwene-kwene comwe maswaka yan’funika kucita?

5 Davide pomwe akhali tswaka, iye adakulisa uxamwali bwace na Yahova. Uxamwali bomwe iye akhanabo na Yahova bukhali bwakufunika kwene-kwene kuposa kukhwimika kwace ayai luso lace la kudziwa kuimba. Yahova akhali lini Mulungu wa Davide basi, koma iye akhalimbo Xamwali wace wa pa mtima. (Werengani Psalymo 25:14. *) Maswaka, cinthu cakufunika kwene-kwene comwe mun’funika kucita, ndico kulimbisa uxamwali bwanu na Baba wanu wa kudzulu. Ndipo mukacita bzimwebzi, imwepo mun’dzatambira maudindo mazinji m’gwere.

6. Kodi ni makumbukidwe yaponi yakuphonyeka yomwe wanthu winango akhanayo pakulewa bza Davide?

6 Davide akhafunika kukunda makumbukidwe yakuphonyeka yomwe wanthu winango akhanayo pakulewa bza iye. Mwa ciratizo, pomwe Davide adabzipereka kuti amenyane na Goliyati, Mambo Sauli adayeza kumuletsa mwa kumuuza kuti iwepo ‘ukali mulumbwana.’ (1 Samuweri 17:31-33) Ndipo pakuyambirira m’bale wace caiye wa Davideyo adamunyoza mwa kulewa kuti iye angadakwanisa lini kucita bzinthu. (1 Samuweri 17:26-30) Tsono, Yahova alibe kukumbuka kuti Davide akhali mulumbwana kwene-kwene, ayai kuti iye angadakwanisa lini kucita bzinthu. Yahova akhamudziwa bwino Davide. Tenepo, Davide adakwanisa kupha Goliyati thangwe ra kuthemba Xamwali wace Yahova.—1 Samuweri 17:45, 48-51.

7. Kodi imwepo mukupfunza ciyani na nkhani ya Davide?

7 Kodi tikupfunza ciyani na ciratizo ca Davide? Tikupfunza kuti tin’funika kukhala wakupirira. Pangatenge nthawe kuti wale omwe adakudziwani pomwe mukhali mwana abvume kuti tsapano mwakula. Tsono, tsimikizani kuti Yahova ambawona lini kokha mawonekedwe yanu yakunja, iye ambadziwa momwe imwepo muliri na bzomwe mungakwanise kucita. (1 Samuweri 16:7) Limbisani uxamwali bomwe munabo na Mulungu. Davide adacita bzimwebzi mwa kumbanyang’anisisa bzomwe Yahova adalenga. Ndipo Davideyo adakumbukira kwene-kwene bzomwe akhapfunza na cirengedweco pakulewa bza Mulengi. (Psalymo 8:3, 4; 139:14; Waroma 1:20) Cinthu cinango comwe mungacite, ni kukumbira Yahova kuti akupaseni mphanvu zomwe mukufunikira. Mwa ciratizo, kodi anzanu wa kuxikola ambakusekani thangwe ra kukhala m’bodzi wa Mboni za Yahova? Penu bziri tenepo, pembani kwa Yahova kuti akuthandizeni kupirira bvutolo. Ndipo phatisani basa malango yomwe yakugumanika m’Fala lace, m’mabukhu yathu na m’mavidiyo. Pa nthawe iri-yentse yomwe munim’kumbira Yahova kuti akuthandizeni mukakhala mukugumana na mabvuto, cikhulupiro canu cin’dzakhala cakulimba. Anzanuwo an’dzawona kuti mumbathemba Yahova ndipo iwo an’dzakukhulupirani.

Abale wakubzicepesa omwe ni maswaka, ambathandiza anzawo mu njira zakusiyana-siyana (Onani ndime 8-9)

8-9. Kodi n’ciyani cidathandiza Davide kudikhirira mwakupirira mpaka kudzakhala mambo, ndipo maswaka yangapfunze ciyani na ciratizo cace?

8 Onani mabvuto yanango yomwe Davide adagumana nayo. Pomwe iye adadzozedwa kuti akhale Mambo, adadikhirira magole mazinji kuti ayambe kutonga ninga mambo wa Adjuda. (1 Samuweri 16:13; 2 Samuweri 2:3, 4) Pa nthawe imweyi, kodi n’ciyani cidathandiza Davide kuti adikhirire mwakupirira? M’mbuto mwa kubwerera m’mbuyo, iye adaphatisa basa nthawe imweyi kuti acite bzinthu bzomwe angadakwanisa kucita. Mwa ciratizo, pomwe Davide akhakhala ninga nyakuthawa-thawa mu dziko la Afiristi, iye adaphatisa basa nthawe imweyi kuti amenyane na anyamadulanthaka wa Ajirayeri. Na bzomwe iye adacitabzi, adakhotcerera malire ya umambo bwa Djuda.—1 Samuweri 27:1-12.

9 Kodi maswakamwe mungapfunze ciyani na ciratizo ca Mambo Davide? Phatisani basa mipata yomwe mungakhale nayo kuti muthandize abale wanu. Onani ciratizo ca m’bale wakucemeredwa Ricardo. * Kuyambira pomwe akhali mwana, iye akhafuna kukhala mpainiya wakukhazikika, koma akulu wa gwere adamuuza kuti akhanati wakonzeka. Tsono m’mbuto mwa kubva utofu ayai kukalipa, Ricardo akhambamala nthawe izinji ali mu utumiki. Iye adati: “Ndikakumbukira m’mbuyo, nimbawona kuti ndidacita bwino kucita nyongo yakuyenda patsogolo. Ndikhazungira wale omwe akhalatiza kuti akufuna kudziwa bzinthu bzizinji, ndipo ndikhakonzekera bwino ulendo bwakubwereza, ndipo ndikhayambisiratu pfunziro la Bibliya. Tenepo, pomwe ndikhapalizira kwene-kwene, ni pomwe mantha yangumbo yakhamala.” Tsapano Ricardo ni mpainiya wakukhazikika ndipo ni mtumiki wakuthandiza.

10. Kodi n’ciyani comwe Davide adacita pa nthawe inango pomwe akhafunika kusankhula kucita cinthu cakufunika?

10 Mbatiwoneni pomwe bzinthu bzinango bzomwe bzidacitika pa moyo wa Davide. Pa nthawe yomwe iye na acikunda wace akhathawa Sauli mu dziko la Afiristi, iwo adasiya mabanja yawo pamui aciyenda kukamenya nkhondo. Ndipo pomwe iwo akhali ku nkhondoko, anyamadulanthaka wawo winango adabwera kudzatenga mabanja yawoyo aciyenda nayo ku ukapolo. Pakuti Davide akhadziwa kumenya nkhondo, bzingadamunesa lini kuyenda kukalombola mabanjayo. Tsono m’mbuto mwa kubzithemba, iye adakumbira Yahova kuti amutsogolere. Na thandizo la wantsembe wakucemeredwa Abiatari, Davide adabvunza Yahova kuti: ‘Kodi nditewere thimu la akapondoli?’ Yahova adamutawira kuti atewere thimulo ndipo bzentse bzingadamufambira bwino. (1 Samuweri 30:7-10) Kodi tikupfunza ciyani na bzomwe bzidacitikabzi?

Maswaka yan’funika kumbakumbira akulu wa gwere kuti ambayapase malango (Onani ndime 11)

11. Kodi n’ciyani comwe mun’funika kucita mukafuna kusankhula kucita cinthu?

11 Mukafuna kusankhula kucita cinthu, mbayambani kukumbira anzanu kuti akuthandizeni. Mbabvunzani abereki wanu. Ndipo akulu wa gwere omwe ambadziwa bzizinji, angakuthandizenimbo na malango yabwino. Yahova ambakhulupira amuna omwe adawasankhulawa, ndipo imwepo mungawakhulupirembo. Yahova ambawona amunawa ninga ‘mphaso’ za gwere. (Wayefezo 4:8) Imwepo mun’dzagumana phindu mukambatewezera cikhulupiro cawo na kumbateweza malango yomwe iwo ambakupasani. Tsapano mbatiwoneni bzomwe tingapfunze na Mambo Aza.

BZOMWE TINGAPFUNZE NA MAMBO AZA

12. Kodi Mambo Aza akhana makhalidwe yaponi pomwe adayamba kutonga?

12 Mambo Aza pomwe akhali tswaka, akhali wakubzicepesa na wakukhwimika. Mwa ciratizo, pambuyo pa infa ya pai wace Abiya, iye adadzakhala mambo acipfudza bzifanikiso. Ndipombo ‘iye adauza Adjuda kuti alinge Yahova Mulungu wa abereki wawo, ndipo adawauzambo kuti ateweze Lamulo na mitemo.’ (2 Nkhani 14:1-7) Pomwe Zera wa ku Etiyopia na acikunda wace 1.000.000 adabwera ku Djuda kuti adzamenye nkhondo na Aza, Azayo adakumbira Yahova kuti amuthandize. Iye adati: ‘Yahova, bziribe basa penu wanthu omwe mukuthandiza mbazinji ayai mbakutepa. Tithandizeni Yahova, Mulungu wathu, pakuti ifepano timbakhulupira imwepo.’ Mafala yabwinoya, yakulatiza kuti Aza akhakhulupira kwene-kwene kuti Yahova angadamupulumusa pabodzi na wanthu wace. Aza adakhulupira Baba wace wakudzulu, ndipo ‘Yahova adakunda a Etiyopia.’—2 Nkhani 14:8-12.

13. Kodi n’ciyani comwe cidadzacitika na Aza, ndipo thangwe ranyi?

13 Bzikhali bzakupasa mantha pomwe Zera adabwera na acikunda wace 1.000.000 kudzamenya nkhondo na Aza. Koma thangwe ra kuthemba Yahova, Aza adakunda nkhondoyo. Tsono bzakupasa ntsisi mpsakuti, pomwe Aza adadzagumana na mabvuto yanango, iye alibe kudzathemba pomwe Yahova kuti amuthandize. Pomwe iye adakhumbzidwa na Mambo wakuipa wa ku Jirayeri wakucemeredwa Baasa, Aza adayenda kukakumbira mambo wa ku Siriya kuti adzamuthandize. Bzomwe iye adacitabzi, bzidamukolomolera mabvuto. Yahova mwakuphatisa basa mpolofeta wace Hanani, adauza Aza kuti: ‘Pakuti imwepo mwathemba mambo wa ku Siriya m’mbuto mwa kuthemba Yahova, Mulungu wanu, gulu la anyankhondo wa mambo wa ku Siriyayo lathawa m’manja mwanu.’ Kulewa cadidi, kuyambira nthawe imweyo, Aza akhandokhala ali ku nkhondo. (2 Nkhani 16:7, 9; 1 Wamambo 15:32) Kodi tikupfunza ciyani na nkhaniyi?

14. Kodi imwepo mungathembe tani Yahova, ndipo n’ciyani comwe cin’dzacitika mukacita bzimwebzi?

14 Pitirizani kukhala wakubzicepesa ndipo mbathembani Yahova nthawe zentse. Pomwe imwepo mudabatizidwa, mudalatiza kuti muna cikhulupiro cakulimba ndipo mumbathemba Yahova. Ndipo Yahovayo adakomedwa kukutambirani kuti mucite mbali ya banja lace. Tsapano cinthu comwe mun’funika kucita, ni kupitiriza kuthemba Yahovayo. Bzikuwoneka kuti bziribe kunesa kuthemba Yahova pomwe mukufuna kusankhula kucita bzinthu bzakufunika kwene-kwene pa moyo wanu. Tsono nthawe zinango mun’dzafunika kucita ciyani? Mpsakufunika kwene-kwene kumbathemba Yahova pomwe mukufuna kusankhula kucita bzinthu, bzomwe bzikuphatanidza nyimbo zomwe mukufuna kuzibva, basa lomwe mukufuna kuphata na bzomwe mukufunisisa pa moyo wanu. Lekani kumbathemba nzeru zanu zokha. M’mbuto mwace, mbathembani mitemo ya m’Bibliya yomwe ingakuthandizeni kusankhula kucita bzinthu bzabwino, ndipo mbabvumani mitemoyo kuti ikutsogolereni pa bzomwe mukufuna kucitabzo. (Mimwani 3:5, 6) Mukacita bzimwebzi, mun’dzakondwesa Yahova ndipo abale m’gwere mwanu an’dzakulemekezani.—Werengani 1 Timotio 4:12. *

BZOMWE TINGAPFUNZE NA MAMBO JEHOSAFATI

15. Mwakubverana na 2 Nkhani 18:1-3; 19:2, kodi Mambo Jehosafati adaphonya ciyani?

15 Tikupenukira lini kuti imwepo ninga ifepano, ndimwe wakuperewera ndipo nthawe zinango mumbaphonyambo. Tsono napo bziri tenepo, bzimwebzi bzingakutaziseni lini kucita bzentse bzomwe mungakwanise pa basa la kutumikira Yahova. Mbaticezeraneni bza Mambo Jehosafati. Iye akhana makhalidwe mazinji yabwino. Pomwe akhali mulumbwana, ‘iye akhalinga Mulungu wa baba wace, ndipo akhateweza mitemo ya Mulunguyo.’ Ndipo kuthimizira bzimwebzi, iye adatumiza antsembe kuti ayende m’mizinda ya Djuda kuti akapfunzise wanthu bza Yahova. (2 Nkhani 17:4, 7) Tsono Jehosafati nthawe zinango adacita bzinthu bzakuipa. Tenepo, thangwe ra bzinthu bzomwe adacitabzo, iye adapasidwa malango na munthu omwe akhaimikira Yahova. (Werengani 2 Nkhani 18:1-3; * 19:2. *) Kodi mukupfunza ciyani na ciratizoci?

Maswaka yomwe yambaphata basa na nyongo, yomwe ngakukhulupirika, yambakhala na mbiri yabwino (Onani ndime 16)

16. Kodi imwepo mukupfunza ciyani na ciratizo ca Rajeev?

16 Mbabvumani malango ndipo mbayaphatisani basa. Ninga maswaka mazinji, bzingakuneseni kuwona kutumikira Yahova kukhala cinthu cakufunika kwene-kwene pa moyo wanu. Onani ciratizo ca tswaka linango lakucemeredwa Rajeev. Pakulewa bza nthawe yomwe akhali mulumbwana, iye adati: “Nthawe zinango inepano ndikhadziwa lini bzomwe ndikhafuna pa moyo wangu. Ninga maswaka mazinji, inepano ndikhafunisisa kwene-kwene kucita masenzeka yakulimbisa thupi na bzinthu bzakutsangalaza, m’mbuto mwakumbayenda ku mitsonkhano na mu utumiki.” Kodi n’ciyani cidathandiza Rajeev? Mkulu wa gwere wa kudeka mtima, adamuthandiza na malango yanango. Rajeev adati: “Mkuluyo adandithandiza kukumbukira mtemo omwe uli pa 1 Timotio 4:8.” Rajeev mwakubzicepesa, adabvuma malangoyo ndipo adakumbukira bzinthu bzomwe bzikhali bzakufunika kwene-kwene pa moyo wace. Iye adalewa kuti: “Ndidasankhula kuikha kutumikira Yahova pa mbuto yakuyamba.” Kodi iye adagumana phindu liponi na bzomwe adacitabzi? Rajeev adafotokoza kuti: “Pomwe padandopita magole mang’ono-ng’ono kucokera pomwe ndidatambira malango yale, ndidadzakhala mtumiki wakuthandiza.”

KONDWESANI BABA WANU WA KUDZULU

17. Kodi abale wacikulire ambayawona tani maswaka yomwe yakutumikira Yahova?

17 Acikulire ambatenda maswaka yomwe yakutumikira Yahova ‘mwakuphata’ nawo. (Sofoniya 3:9) Maswakamwe, acikulire ambatenda nyongo yanu ndipo iwo ambakomedwa namwe kwene-kwene.—1 Juwau 2:14.

18. Mwakubverana na Mimwani 27:11, kodi Yahova ambabzibva tani na maswaka yomwe yakumutumikira?

18 Maswakamwe, lekani kuyebwa kuti Yahova ambakufunani ndipo ambakukhulupirani. Yahova akhadalewa kale kuti maswaka yangadadzakhala acikunda wakukonzeka kubzipereka mwakucita kufuna kwawo. (Psalymo 110:1-3) Yahova ambadziwa kuti imwepo mumbamufuna ndipo mukucita ciri-centse kuti mumutumikire. Tenepo, khalani wakupirira ndipo mbapiriranimbo na wanthu winango. Ndipo mukaphonya, bvumani kupfunzisidwa, na malango yomwe munthu angakupaseni. Ndipo mbawonani malangoyo kuti yakucokera kwa Yahova. (Wahebereu 12:6) Mbacitani nyongo yakukwanirisa utumiki bwanu. Ndipo kuposa bzentse bzomwe mumbacita, mbakondwesani Baba wanu wa kudzulu.—Werengani Mimwani 27:11. *

NYIMBO 135 Mwa Lufoyi, Yahova Ankukumbira kuti: ‘Mwanangu, Khala Wanzeru’

^ ndi. 5 Maswaka yomwe njakukwima mwa uzimu, yambafuna kucita bzizinji pa kutumikira Yahova. Kuti iwo aikhidwe kuti akhale atumiki wakuthandiza, cakuyamba an’funika kucita bzinthu bzomwe bziniwacitisa kuthembedwa na kulemekezedwa na abale wa m’gwere mwawo. Kodi n’ciyani comwe maswaka yan’funika kucita kuti yambathembedwe na kulemekezedwa na abale m’gwere?

^ ndi. 5 Psalymo 25:14 Uxamwali bwa pa mtima na Yahova n’bwa wale omwe ambamugopa, ndipo iye ambawadziwisa mpangano wace.

^ ndi. 9 Madzina yanango yacinjidwa.

^ ndi. 14 1 Timotio 4:12 Leka kubvuma kuti ali-wentse akunyoze pakuwona kuti ndiwe mng’ono, koma ukhale ciratizo cabwino kwa anyakukhulupirika m’kalewedwe, m’makhalidwe, m’lufoyi, m’cikhulupiro na m’makhalidwe yakucena.

^ ndi. 15 2 Nkhani 18:1 Jehosafati akhana cuma na umbiri buzinji, koma adacita mpangano wa malowozi na Akabe. 2 Tenepo, pomwe padapita magole, Jehosafati adayenda kukazungira Akabe ku Samariya, ndipo Akabeyo adaphera iye pabodzi na wanthu omwe akhanaye, mabira mazinji pabodzi na ng’ombe. Ndipo Akabe adayamba kupseterera Jehosafati kuti ayende kukamenyana na mzinda wa Ramoti-Jileyade. 3 Akabe, Mambo wa Jirayeri, adabvunza Jehosafati Mambo wa Djuda kuti: “Kodi tiniyenda pabodzi ku Ramoti-Jileyade?” Iye adatawira kuti: “Ifepano ndife abodzi. Ndipo wanthu wangu na wanthu wako mbabodzi ndipo iwo an’dzakuthandiza ku nkhondo.”

^ ndi. 15 2 Nkhani 19:2 Jehu mwana wa Hanani wa matsomphenya, adayenda kukagumana na Jehosafati acikamuuza kuti: “Kodi ni munthu wakuipa omwe imwepo mun’funika kumuthandiza, ndipo kodi ni wanthu omwe ambawenga Yahova, omwe imwepo mun’funika kumbawafuna?” Thangwe ra bzimwebzi, Yahova ana ukali na imwepo.

^ ndi. 18 Mimwani 27:11 Mwanangu, khala wanzeru ucikondwesa mtima wangu, kuti ine ndimutawire ule omwe ambandinyaza.