Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

NKHANI YAKUPFUNZA 44

Kodi Lufoyi Lacadidi la Yahova Limbathandauza Ciyani Kuna Imwepo?

Kodi Lufoyi Lacadidi la Yahova Limbathandauza Ciyani Kuna Imwepo?

‘Tendani Yahova, pakuti iye n’gwabwino; lufoyi lace lacadidi lin’dzakhala mpaka kale-kale.’—MASALIMO 136:1.

NYIMBO 108 Lufoyi la Mulungu Ndakukhulupirika

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Kodi Yahova akutilimbikisa kucita ciyani?

YAHOVA ambakomedwa kulatiza lufoyi lacadidi. (Ozeya 6:6) Iye ambalimbikisa atumiki wace kuti acitembo bzibodzi-bodzi. Mwakuphatisa basa mpolofeta Mikeya, Mulungu akutiuza kuti ‘timbalatize lufoyi lacadidi.’ (Mikeya 6:8) Tikanati kucita bzimwebzi, ifepano tin’funika kudziwa thandauzo la lufoyi lacadidi.

2. Kodi lufoyi lacadidi n’ciyani?

2 Kodi lufoyi lacadidi n’ciyani? Mafala yakuti ‘lufoyi lacadidi’ yambagumanika maulendo 230 mu Bibliya Lakusanduliziridwa la Dziko Lipsa. Kodi lufoyi limweri lacadidi n’ciyani? Mwakubverana na “Kafotokozedwe ka Mafala Manango ya m’Bibliya” mu Bibliya limweri, “limbathandauza kukhulupirika na kuphatisisa cinthu, komwe ni kufunisisa munthu na kupitiriza kukhala ku mbali yace. Mafala yamweya yambaphatisidwa basa pa kufotokoza lufoyi lomwe Mulungu analo kuna wanthu na lufoyi lomwe wanthu ambalatizana.” Yahova ni ciratizo cabwino kwene-kwene pakulatiza lufoyi lacadidi. Mu nkhani ino, tin’cezerana momwe Yahova ambalatizira lufoyi lacadidi kuna wanthu. Mu nkhani yakutewera tin’dzacezerana momwe ifepano ninga atumiki wa Yahova tingalatizire lufoyi limweri lacadidi kuna anzathu.

YAHOVA ‘N’GWAKUDZALA NA LUFOYI LACADIDI’

3. Kodi Yahova adabzidziwikisa tani kuna Mozeji?

3 Pomwe Ajirayeri adandoti fulukeni ku Edjipito, Yahova adauza Mozeji pakulewa bza dzina lace na makhalidwe yace. Iye adati: ‘Yahova, Yahova, Mulungu wantsisi ndipo ambafulumiza lini kukalipa; iye ngwakudzala na lufoyi lakusaya kumala pabodzi na cadidi, ambalatiza lufoyi lakusaya kumala kwa mibadwo bzulu-na-bzulu, acilekerera bzakuphonya na pikado.’ (Kufuluka 34:6, 7) Mwakuphatisa basa mafala yabwinoya, Yahova adauza Mozeji cinthu cabwino kwene-kwene pakulewa bza lufoyi lace lacadidi. Kodi cinthu cimweco n’ciponi?

4-5. (a) Kodi Yahova adabzidziwikisa tani yekha? (b) Kodi mu nkhani ino tin’cezerana mibvunzo iponi?

4 Yahova alibe kundolewa kuti iye ana lufoyi lacadidi, koma adalewa kuti: ‘N’gwakudzala na lufoyi lacadidi.’ Mafala yamweya yambagumanika pomwe m’mbuto zitanthatu m’Bibliya. (Mirewengo 14:18; Nehemiya 9:17; Salimo 86:15; 103:8; Djoweri 2:13; Djona 4:2) Ndipo m’mbuto zomwe mafala yamweya yambagumanika, yambakhala yakulewa bza Yahova sikuti wanthu. Mpsakudabwisa kuti Yahova akubzidziwikisa mwa njira imweyi m’Bibliya kuti iye ana lufoyi lacadidi. Tenepo, timbakwanisa kuwona kuti lufoyi lacadidi ndakufunika kwa iye. * Ndipopa Mambo Davide adalewa kuti: ‘Imwe Yahova, lufoyi lanu lacadidi limbafika kudzulu . . . Imwe Mulungu, kudeka mtima kwanu kwakusaya kumala n’kwapadzulu kwene-kwene! Ndipo wana wa wanthu ambabisala mu mthunzi wa maphaphidwe yanu.’ (Salimo 36:5, 7) Ninga Davide, kodi ifepano timbatenda lufoyi lacadidi la Mulungu?

5 Kuti tibvesese bwino lufoyi lacadidi, mbatiwoneni mibvunzo miwiri: Kodi Yahova ambalatiza lufoyi lacadidi kuna mbani? Ndipo ifepano tingagumane phindu liponi na lufoyi lacadidi la Yahova?

KODI YAHOVA AMBALATIZA LUFOYI LACADIDI KUNA MBANI?

6. Kodi Yahova ambalatiza lufoyi lacadidi kuna mbani?

6 Kodi Yahova ambalatiza lufoyi lacadidi kuna mbani? Bibliya limbalewa kuti tingafune bzinthu bzizinji ninga ‘kulima,’ ‘vinyu na mafuta,’ ‘cirango,’ ‘nzeru’ na ‘cidziwiso.’ (2 Nkhani 26:10; Mimwani 12:1; 21:17; 29:3) Tsono, lufoyi lacadidi limbalatizidwa lini kuna bzinthu, koma limbalatizidwa kuna wanthu basi. Koma Yahova ambalatiza lini lufoyi lacadidi kuna munthu ali-wentse. Iye ambalatiza lufoyi limweri kuna wale omwe ana uxamwali bwakulimba na iye. Mulungu wathu n’gwakukhulupirika kuna axamwali wace. Iye ana cakulinga cabwino kuna iwo ndipo cipo acidzasiya kuwalatiza lufoyi.

Yahova ambapereka bzinthu bzizinji bzabwino kuna wanthu wentse, napo kuna wale omwe ambamunamata lini (Onani ndime 7) *

7. Kodi Yahova adalatiza tani lufoyi kuna wanthu wentse?

7 Yahova ambalatiza lufoyi kuna wanthu wentse. Jezu adauza mwamuna wakucemeredwa Nikodemo kuti: “Mulungu adafuna kwene-kwene dziko la pantsi, mwakuti adapereka Mwana wace m’bodzi yekha, kuti ali-wentse omwe an’khulupira mwanayo, aleke kudzaphedwa, koma adzakhale na moyo wakusaya kumala.”—Juwau 3:1, 16; Mateu 5:44, 45.

Mwakubverana na mafala ya Mambo Davide na ya mpolofeta Daniyeli, Yahova ambalatiza lufoyi lacadidi kuna omwe ambamudziwa, ambamugopa, ambamufuna na kubvera malamulo yace (Onani ndime 8-9)

8-9. (a) Thangwe ranyi Yahova ambalatiza lufoyi lacadidi kuna atumiki wace? (b) Kodi tin’pfunza ciyani mu ndime zakutsogolozi?

8 Ninga momwe talewera kale, Yahova ambalatiza lufoyi lacadidi kuna wale omwe ali pa uxamwali bwabwino na iye basi, omwe ni atumiki wace. Tingawone bzimwebzi kucokera pa bzomwe Mambo Davide na mpolofeta Daniyeli adalewa. Mwa ciratizo, Davide adati: ‘Pitirizani kulatiza lufoyi lacadidi kuna wale omwe mumbawadziwa.’ ‘Yahova an’dzapitiriza kulatiza lufoyi lacadidi mpaka kale-kale, kuna wanthu omwe ambamugopa.’ Ndipo Daniyeli adanemba kuti: ‘Imwe Yahova Mulungu wacadidi, Mulungu Mkululetu na wakucitisa mantha, ule omwe ambayebwa lini mpangano ndipo ambalatiza lufoyi lacadidi kwa wale omwe ambamufuna na kwa wale omwe ambabvera malamulo yace.’ (Salimo 36:10; 103:17; Danyeri 9:4) Mwakubverana na mafala yakufuliziridwaya, Yahova ambalatiza lufoyi lacadidi kuna atumiki wace thangwe rakuti iwo ambamudziwa, ambamugopa, ambamufuna ndipo ambabvera malamulo yace. Yahova ambalatiza lufoyi lacadidi kuna wale omwe ambamutumikira mu njira yakuthemera.

9 Pomwe tikhanati kuyamba kutumikira Yahova, ifepano tidalatizidwa lufoyi lomwe Mulungu ambalatiza wanthu wentse. (Salimo 104:14) Tsono ninga atumiki wace, ifepano timbagumanambo phindu na lufoyi lace lacadidili. Ndipopa Yahova akutsimikizira mtumiki wace ali-wentse kuti: ‘Lufoyi langu kwa iwepo lin’dzamala lini.’ (Zaiya 54:10) Ndipo Davide caiyeyo adawona kuti bzimwebzi mpsacadidi, ndipopa iye adalewa kuti: ‘Yahova an’dzazindikira munthu wace wakukhulupirika.’ (Salimo 4:3) Kodi bzimwebzi bzikutilimbikisa kucita ciyani? Nyakunemba Salimo adalewa kuti: ‘Munthu omwe ana nzeru an’dzakumbukira bzinthu bzimwebzi ndipo an’dzakumbukira bwino-bwino mabasa ya Yahova yakulatiza lufoyi lacadidi.’ (Salimo 107:43) Pomwe tikadakumbukira mafala yamweya, bwerani tiwone njira zitatu za momwe atumiki wa Yahova ambagumanira phindu na mabasa ya lufoyi lacadidi la Yahova.

KODI TINGAGUMANE TANI PHINDU NA MABASA YA LUFOYI LACADIDI LA YAHOVA?

Yahova ambapereka bzisimbo bzakuthimizirika kuna omwe ambamunamata (Onani ndime 10-16) *

10. Kodi ni phindu liponi lomwe tin’dzagumana tikadziwa kuti lufoyi lacadidi la Mulungu lin’dzamala lini? (Salimo 31:7)

10 Lufoyi lacadidi la Mulungu lin’dzakhala mpaka kale-kale. Mafala yamweya yambagumanika maulendo 26 mu bukhu la Salimo 136. Mu vesi lakuyamba timbawerenga kuti: ‘Tendani Yahova, pakuti iye n’gwabwino; lufoyi lace lacadidi lin’dzakhala mpaka kale-kale.’ (Salimo 136:1) M’mavesi 2 mpaka 26 timbagumana koro yakulewa kuti: ‘Pakuti lufoyi lace lacadidi lin’dzakhala mpaka kale-kale.’ Pomwe tikuwerenga salimo limweri timbadabwa na njira zizinji za momwe Yahova ambalatizira lufoyi lace lacadidi mwakusaya kulekeza. Koro yakuti ‘pakuti lufoyi lace lacadidi lin’dzakhala mpaka kale-kale’ imbatitsimikizira kuti lufoyi lomwe Mulungu analo kuna wanthu wace limbacinja lini. Mpsakudekeza kwene-kwene kudziwa kuti Yahova ambasiya lini kufuna atumiki wace mwakamfulumize! Koma, iye akayamba kulatiza lufoyi munthu omwe akumutumikira, ambasiya lini kucita bzimwebzo, maka-maka pa nthawe yomwe munthuyo akugumana na mabvuto. Momwe timbagumanira phindu: Kudziwa kuti Yahova adaphatana nafe kumbatipasa mpfantso na mphanvu zomwe timbafunikira kuti tipirire mabvuto yathu na kupitiriza kumutumikira.—Werengani Salimo 31:7.

11. Mwakubverana na Salimo 86:5, kodi n’ciyani cimbacitisa Yahova kulekerera?

11 Lufoyi lacadidi la Mulungu limbamucitisa kulekerera. Yahova akawona nyapikado omwe wakungula ndipo wasiya bzicito bzace bzakuipa, lufoyi lace lacadidi limbamucitisa kumulekerera. Pakulewa bza Yahova, nyakunemba salimo, Davide, adati: ‘Alibe kuticitira mwakubverana na kutaza kwathu, ayai kutipasa cirango mwakubverana na bzakuphonya bzathu.’ (Salimo 103:8-11) Davide caiyeyo adabva momwe bzimbakhalira bzakuwawa munthu akambabzipasa mulandu na kusunama thangwe ra kubva kuwawa mu mtima. Tsono iye akhadziwambo kuti Yahova ‘ngwakukonzeka kulekerera.’ Kodi n’ciyani cimbacitisa Yahova kulekerera? Mtawiro umbagumanika pa Salimo 86:5. (Werengani.) Ninga momwe Davide adalewera mu mpembo, Yahova ambalekerera thangwe rakuti ngwakudzala na lufoyi lacadidi kuna wentse omwe ambakumbira kulekereredwa.

12-13. Penu tikubzipasa mulandu thangwe ra bzinthu bzomwe tidaphonya kale-kale, kodi n’ciyani comwe cingatithandize?

12 Tikacita pikado mpsakuthemera ndipo mpsabwino kukhumbula thangwe ra bzinthu bzomwe tacitabzo. Bzimwebzi bzingaticitise kucita ciri-centse kuti tikungule ticicinja. Napo atumiki wa Mulungu winango adawawidwa thangwe ra kubzipasa mulandu pa bzinthu bzakuipa bzomwe adacita kale-kale. Kubzipasa mulandu komwe iwo akhacita, kudawacitisa kukumbuka kuti Yahova cipo aciwalekerera napo iwo acikungula tani. Penu imwepo mukubvambo tenepoyo, kudziwa kuti Yahova n’gwakukonzeka kulekerera atumiki wace thangwe lufoyi lace lacadidi kun’dzakuthandizani.

13 Momwe timbagumanira phindu: Napo kuti ndife wakuperewera, tingatumikire Yahova mwakukondwa na mtima wakusaya kubzipasa mulandu. Bzimwebzi mpsakukwanisika thangwe rakuti “mulopa wa Jezu, omwe ni Mwana wace, un’dzacenesa pikado zathu.” (1 Juwau 1:7) Penu ifepano tidawofoka thangwe ra kabvuto kanango, kumbukirani kuti Yahova ngwakukonzeka kulekerera nyapikado omwe wakungula. Onani kubverana komwe Davide adafotokoza pakati pa lufoyi lacadidi na kulekerera. Iye adati: ‘Ninga momwe kudzulu kuliri padzulu kwene-kwene kuposa dziko la pantsi, lufoyi lace lacadidi ndapadzulumbo kwa wentse omwe ambamugopa. Ninga kumabvadzuwa kuli kutali na kumadokero, tenepombo iye ambafundusa bzakuphonya bzathu kutali na ife.’ (Salimo 103:11, 12) Inde, Yahova ngwakukonzeka ‘[kulekerera] na mtima wentse.’—Zaiya 55:7.

14. Kodi Davide adafotokoza tani momwe lufoyi lacadidi la Mulungu limbatikhotcererera?

14 Lufoyi lacadidi la Mulungu limbatikhotcerera mwauzimu: Davide, mu mpembo wace kwa Yahova, adalewa kuti: ‘Imwepo ndimwe mbuto yangu yakubisalikira, mun’dzandikhotcerera pa mabvuto. Mun’dzacitisa kuti mpfantso undizungulire pomwe mukundipulumusa. . . . Ule omwe ambakhulupira Yahova ambazunguliridwa na kudeka mtima komwe kumbamala lini.’ (Salimo 32:7, 10) Ninga momwe malitsito ya mizinda yakale-kale yakhakhotcererera anyakukhala mu mzindamo, tenepombo mabasa ya lufoyi lacadidi ya Yahova yadatizungulira kuti yatikhotcerere mwauzimu ku bzinthu bza ngozi bzomwe bzingayeze kukhulupirika kwathu. Kuthimizira bzimwebzi, lufoyi lacadidi la Yahova limbamucitisa kutifenderera.—Jeremiya 31:3.

15. Kodi n’kubverana kuponi komwe kulipo pakati pa lufoyi lacadidi la Yahova na mbuto yakuthawira na mbuto yakukhotcerereka?

15 Davide adaphatisa basa ciratizo cinango kuti atithandize kubvesesa momwe Mulungu ambakhotcererera wanthu wace. Iye adanemba kuti: ‘Mulungu ni mbuto yangu yakuthawira, Mulungu omwe ambandilatiza lufoyi lacadidi.’ Pakulewa bza Yahova, Davide adalewa pomwe kuti: ‘Iye ambandilatiza lufoyi lacadidi ndipo ambandikhotcerera, [ni] mbuto yangu yakuthawira na munthu wakundipulumusa, ni cakukhotcera cangu na mbuto yangu yakuthawira.’ (Salimo 59:17; 144:2) Thangwe ranyi Davide adandendemezera lufoyi lacadidi la Yahova na mbuto yakukhotcerereka? Ni thangwe rakuti bziribe basa kuli-kwentse komwe tingakhale pa dziko la pantsi, tikakhala atumiki wace, Yahova nthawe zentse an’dzatikhotcerera kuti tipitirize kukhala pa uxamwali bwabwino na iye. Mafala yakutitsimikizira yamweya yambagumanika pa Salimo 91. Omwe adanemba salimo limweri adalewa kuti: ‘Nin’dzauza Yahova kuti: “Imwepo ndimwe mbuto yangu yakuthawira na mbuto yangu yakukhotcerereka.”’ (Salimo 91:1-3, 9, 14) Mozeji adaphatisa basa mafala mabodzi-bodziya pakulewa bza mbuto yakuthawira. (Salimo 90:1) Pomwe Mozeji akhadasala pang’ono kufa, iye adalewa pomwe mafala yakundendemezeraya kuti: ‘Mulungu ni mbuto yakuthawira kuyambira kale-kale, iwepo udakhala m’manja yace yakusaya kumala.’ (Bzakutonga 33:27) Kodi mafala yakuti ‘iwepo udakhala m’manja yace yakusaya kumala’ yambatiuza ciyani pakulewa bza Yahova?

16. Kodi ndife wakusimbidwa mu njira ziwiri ziponi? (Salimo 136:23)

16 Yahova akakhala mbuto yathu Yakuthawira timbakhala wakukhotcerereka. Nthawe zinango tingabzibve kuti tidawofoka ndipo bzingatinese kusiya kubva tenepoyo. Pa nthawe ningati zimwezi, kodi n’ciyani comwe Yahova an’dzaticitira? (Werengani Salimo 136:23.) Iye an’dzatiikha m’manja mwace, an’dzatidzusa mwakudeka mtima, acitithandiza kumuka na minyendo yathu. (Salimo 28:9; 94:18) Momwe timbagumanira phindu: Kudziwa kuti Yahova angatithandize nthawe zentse, kumbaticitisa kukumbukira kuti ndife wakusimbidwa mu njira ziwiri. Yakuyamba, kuli-kwentse komwe tingakhale, tina mbuto yakuthawira yakukhotcerereka. Yaciwiri, Baba wathu walufoyi wakudzulu ambatifuwa na mtima wentse.

MULUNGU AN’DZAPITIRIZA KUTILATIZA LUFOYI LACADIDI

17. Kodi tingakhale na citsimikizo ciponi thangwe ra lufoyi lacadidi la Mulungu? (Salimo 33:18-22)

17 Ninga momwe tawonera, tikakhala tikugumana na mabvuto tingatsimikize kuti Yahova an’dzacita ciri-centse kuti atithandize kuti tipitirize kukhala wakukhulupirika. (2 Akolinto 4:7-9) Mpolofeta Jeremiya adalewa kuti: ‘Lufoyi lacadidi la Yahova ni lomwe lidacitisa kuti tileke kumala, thangwe ntsisi zace zimbamala lini.’ (Maliro 3:22) Tingatsimikize kuti Yahova an’dzapitiriza kutilatiza lufoyi lace lacadidi thangwe nyakunemba salimo adalewa kuti: ‘Maso ya Yahova yambawona wale omwe ambamugopa, wale omwe ambadikhirira lufoyi lace lacadidi.’—Werengani Salimo 33:18-22.

18-19. (a) Kodi n’ciyani comwe tin’funika kupitiriza kumbakumbukira? (b) Kodi tin’dzapfunza ciyani mu msolo wakutewera?

18 Kodi n’ciyani comwe tin’funika kupitiriza kumbakumbukira? Pomwe tikhanati kuyamba kutumikira Yahova, tidalatizidwa lufoyi lomwe Mulungu ambalilatiza kuna wanthu wentse. Tsono pakuti tsapano ndife atumiki wace, timbagumana phindu na lufoyi lace lacadidi. Lufoyi lace lacadidiri limbamucitisa kuti atikhotcerere. Iye nthawe zentse an’dzakhala pafupi na ifepano ndipo an’dzacita bzomwe adalewa pakulewa bza ifepano. Iye akufuna kuti bzinthu bzitifambire bwino! (Salimo 46:1, 2, 7) Tenepo, bziribe basa mabvuto yomwe tikugumana nayo, Yahova an’dzatipasa mphanvu yomwe tikufunikira kuti tipitirize kukhala wakukhulupirika.

19 Takwanisa kuwona momwe Yahova ambalatizira lufoyi lacadidi kuna atumiki wace. Tsono, iye ambadikhirira kuti timbalatizanembo lufoyi lacadidi. Kodi tingacite tani bzimwebzi? Msolo wakutewera un’dzafotokoza nkhani yakufunikayi.

NYIMBO 136 Yahova An’dzakusimbani

^ ndi. 5 Kodi lufoyi lacadidi n’ciyani? Kodi Yahova ambalatiza lufoyi lacadidi kuna mbani? Ndipo iwo ambakhala na phindu liponi? Mitawiro ya mibvunzoyi tiniiwona mu nkhani ziwiri zomwe zin’fotokoza bza khalidwe lakufunikali.

^ ndi. 4 Mafala yakuti Mulungu n’gwakudzala na lufoyi lacadidi yambagumanika m’mavesi manango m’Bibliya.—Onani Nehemiya 13:22; Salimo 69:13; 106:7; na Maliro 3:32.

^ ndi. 54 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Yahova ambalatiza lufoyi kuna wanthu wentse kuphatanidzambo atumiki wace. Bzithunzi-thunzi bzomwe bziri mkati mwa mabololindo padzaulu bzikulatiza njira zinango za momwe Mulungu ambalatizira lufoyi kuna wanthu wentse. Cakufunika kwene-kwene n’cakuti iye adapereka mwana wace kuti adzatifere.

^ ndi. 62 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Wentse omwe ambakhala atumiki wa Yahova na kulatiza cikhulupiro pa makonzedwe ya ntsembe ya cakulombolera ambalatizidwa lufoyi na Yahova mu njira yakupambulika. Iwo ambandolatizidwa lini lufoyi lomwe Mulungu ambalatiza kuna wanthu wentse, iwo ambalatizidwa lufoyi lacadidi lomwe Mulungu ambalatiza atumiki wace okha. Bziratizo bza lufoyi lacadidi limweri bzikulatizidwa mu bzithunzi-thunzi bzomwe bziri m’mabololindobzi.