1. N’ciyani comwe cingakuthandize kuti mumbakomedwe pa kupfunza mapolofesiya ya m’Bibliya?

 M’BALE munango omwe ni tswaka, wakucemeredwa Ben, adalewa kuti: “Nimbafuna kwene-kwene kupfunza mapolofesiya ya m’Bibliya.” Kodi imwepo mumbafunambo kupfunza mapolofesiya ninga m’bale umweyu? Ayai mumbawona kuti kubvesesa mapolofesiya ya m’Bibliya n’kwakunesa? Pinango imwepo mungawone ninga kuti kupfunza mapolofesiya ya m’Bibliya n’kwakunetesa. Tsono, imwepo mukabvesesa kuti n’thangwe ranyi Yahova adacitisa kuti mapolofesiya yanembedwe m’Bibliya, mungayambe kuyafuna.

2. Kodi tin’cezerana ciyani mu nkhani ino?

² Mu nkhani ino, tin’cezerana kuti thangwe ranyi tin’funika kumbapfunza mapolofesiya ya m’Bibliya na momwe tingayapfunzire. Patsogolo pace, tiniwona mapolofesiya mawiri yomwe yali m’bukhu la Daniyeli ndipo tiniwonambo momwe kubvesesa mapolofesiya yamweya kungatithandizire ntsiku zino.

3. Penu tikufuna kubvesesa mapolofesiya ya m’Bibliya, n’ciyani comwe tin’funika kucita?

³ Penu tikufuna kubvesesa polofesiya ya m’Bibliya, tin’funika kukumbira thandizo. Kuti tibvesese, tingayezezere tenepa. Kumbukirani kuti imwepo mukucita ulendo ndipo mukuyenda ku mbuto komwe mun’kudziwa lini, tsono muli pabodzi na xamwali wanu omwe an’kudziwa komwe mukuyendako. Iye akudziwa komwe muli ndipo akudziwambo kuti mseu uli-wentse ukuyenda kuponi. Kulewa cadidi, imwepo mungakomedwe kwene-kwene na xamwali wanuyo thangwe ra iye kubvuma kucita namwe ulendobo. Yahova ali ninga xamwali umweyu. Iye ambalidziwa bwino-bwino tsogolo lathu, ndipopa kuti tibvesese mapolofesiya ya m’Bibliya, tin’funika mwakubzicepesa kukumbira thandizo kwa Yahova. — Daniyeli 2:28; 2 Pedru 1:19, 20.

4. Thangwe ranyi Yahova adaphatisa basa amuna wanzeru kuti anembe mapolofesiya? (Jeremiya 29:11) (Onani cithunzi-thunzi.)

 ⁴ Ninga m’bereki wabwino, Yahova an’funa kuti wana wace akhale na tsogolo labwino. (Werengani Jeremiya 29:11.) Tsono mwakusiyana na abereki, Yahova angakwanise kutiuza bwino-bwino bzomwe bzin’dzacitika kutsogolo, ndipo bzentse bzomwe iye ambalewa bzimbacitikadi. Yahova adaphatisa basa amuna wanzeru kuti anembe m’Fala lace mapolofesiya kuti tikwanise kudziwa bzomwe bzin’citika kutsogoloku. (Zaiya 46:10) Mapolofesiya ya m’Bibliya ni mphaso yakucokera kwa Baba wathu wa kudzulu. Tsono kodi imwepo mungatsimikizire tani kuti bzentse bzomwe Bibliya limbalewa bzin’dzacitikadi?

5. N’ciyani comwe maswaka yangapfunze na bzomwe Max adacita?

⁵ Ku xikola, wana wathu adazunguliridwa na wanthu omwe ambalemekeza lini Bibliya. Nthawe zinango, bzomwe iwo ambalewa na kucita bzingacitise tswaka lomwe ni Mboni kuyamba kuwona ninga kuti bzomwe ambakhulupira mpsacadidi lini. Onani bzomwe bzidacitikira m’bale munango wakucemeredwa Max. Iye adati: “Pomwe inepano ndikhapfunza, ndidayamba kuwona ninga kuti bzomwe abereki wangu akhandipfunzisa bzikhali lini bzacadidi ndipo ndikhawona ninga kuti Bibliya ndakucokera lini kwa Yahova.” Kodi n’ciyani comwe abereki wace adacita? Iye adati: “Iwo adacita bzinthu mwakugwa mpfuwa. Napo bziri tenepo, ndikhadziwa kuti iwo akhacita thupo.” Abereki wace wa Max adamutawira mibvunzo yomwe iye akhanayo mwakuphatisa basa Bibliya. Max adacitambo cinthu cinango. Iye adati: “Ndidayamba kupfunza mapolofesiya ya m’Bibliya ndipo ndikhambafotokozerambo anzangu bzomwe ndikhapfunzabzo.” N’ciyani cidacitika patsogolo pace? Max adalewa kuti: “Inepano ndidakhala na citsimikizo cakuti Bibliya ndakucokeradi kwa Mulungu!”

6. N’ciyani comwe imwepo mun’funika kucita penu mumbapenukira, ndipo n’thangwe ranyi?

⁶ Ninga Max, imwepo mukayamba kukumbuka kuti Bibliya limbalewa lini cadidi, lekani kubzipasa mulandu. Tsono mun’funika lini kundokhala tenepoyo. Kupenukira kuli ninga fuluju yomwe mukailekerera ingadzonge cinthu cakufunika kwene-kwene. Kuti imwepo mumalise “kupenukira” komwe kungadzonge cikhulupiro canu, mun’funika kubzibvunza kuti: ‘Kodi nimbakhulupira bzomwe Bibliya limbalewa pakulewa bza kutsogolo?’ Mukabzicita mbvunzo umweyu, imwepo mun’dzawona kuti mun’funika kupfunza mapolofesiya ya m’Bibliya yomwe yadakwanisika kale kuti mukhale na citsimikizo cakuti Bibliya ndacadidi. Mbatiwoneni momwe mungacitire bzimwebzi.

7. Kodi ni ciratizo ciponi comwe Daniyeli adapereka pa nkhani ya kupfunza mapolofesiya ya m’Bibliya? (Daniyeli 12:10) (Onani cithunzi-thunzi.)

⁷ Daniyeli adapereka ciratizo cabwino kwene-kwene ca momwe tingapfunzire mapolofesiya ya m’Bibliya. Iye adapfunza mapolofesiya na cakulinga cakuti adziwe. Iye akhafuna kudziwa cadidi. Ndipo cinango n’cakuti Daniyeli akhali wakubzicepesa. Iye akhadziwa kuti Yahova angadamuthandiza kubvesesa mapolofesiya pokha-pokha iye angadapitiriza kukhala pa uxamwali na Yahovayo na kumubvera. (Daniyeli 2:27, 28; werengani Daniyeli 12:10.) Daniyeli adalatiza kuti akhali wakubzicepesa mwa kuthemba thandizo la Yahova. (Daniyeli 2:18) Daniyeli akhacitambo bzinthu mwakusamala kwene-kwene. Iye adafufudza m’Bzinembo bzomwe bzikhalipo pa nthaweyo.  (Jeremiya 25:11, 12; Daniyeli 9:2) Kodi imwepo mungatewezere tani Daniyeli?

8. Thangwe ranyi wanthu winango ambalamba kukhulupira kuti mapolofesiya ya m’Bibliya yambakwanisika, ndipo n’ciyani comwe ifepano tin’funika kucita?

⁸ Mbakumbukirani cakulinga comwe mukupfunzira mapolofesiya. Kodi imwepo mukupfunza mapolofesiya ya m’Bibliya thangwe mukufuna kudziwadi cadidi? Penu ndibzo, Yahova an’kuthandizani. (Juwau 4:23, 24; 14:16, 17) Kodi ni thangwe linango liponi lomwe lin’funika kucitisa munthu kufuna kupfunza mapolofesiya? Wanthu winango ambapfunza mapolofesiya ya m’Bibliya thangwe ra kufuna kuyezera kulatiza kuti Bibliya ndakucokera lini kwa Mulungu. Iwo ambakumbuka kuti Bibliya ndakucokera lini kwa Mulungu ndipo ambafuna kubzicitira okha bzakusankhula pa nkhani ya bzabwino na bzakuipa. Ndipopa tin’funika kupfunza na mathangwe yabwino. Kuthumizira bzimwebzi, pana khalidwe linango lomwe tin’funika kukhala nalo kuti tibvesese mapolofesiya ya m’Bibliya.

9. Kodi ni khalidwe liponi lomwe tin’funika kukhala nalo kuti tibvesese mapolofesiya ya m’Bibliya? Fotokozani.

⁹ Khalani wakubzicepesa. Yahova ambathandiza wanthu omwe mbakubzicepesa. (Tiyago 4:6) Ndipopa tin’funika kupemba ticikumbira thandizo lace kuti tikwanise kubvesesa mapolofesiya ya m’Bibliya. Penu ndife wakubzicepesa tin’dzabvuma thandizo lomwe Yahova an’dzatipasa mwakuphatisa basa kapolo wakukhulupirika na wanzeru omwe ambatipasa cakudya cauzimu pa nthawe yace. (Luka 12:42) Yahova ni Mulungu wakulinganizika, ndipopa mpsakubveka kuti iye ambaphatisa basa njira imweyi kuti atithandize kubvesesa cadidi comwe ciri m’Fala lace. — 1 Akolinto 14:33; Aefezo 4:4-6.

10. Kodi tikupfunza ciyani na bzomwe Esther adacita?

¹⁰ Pfunzani mwakusamala. Yambani na kupfunza polofesiya yomwe mumbaifuna kwene-kwene. Bzimwebzi ndibzo bzomwe mpfumakazi yakucemeredwa Esther idacita. Iyo ikhafuna kudziwa bzizinji bza kubwera kwa Mesiya. Iyo idati: “Pomwe ndikhana magole 15, ndidayamba kufufudza nfundo zomwe zimbalatiza padeca kuti mapolofesiya yamweya yadanembedwadi pa nthawe yomwe Jezu akhanati kubwera.” Mipukutu ya ku Nyanza Yakufa yomwe iye adawerenga idamutsimikizira bzimwebzi. Iye adalewa kuti: “Inango mwa mipukutuyo idanembedwa pomwe Jezu akhanati kubwera, ndipopa ndidakwanisa kuwona kuti mapolofesiya yamweya yadacokeradi kwa Mulungu.” Esther adalewa pomwe kuti: “Inepano ndidaiwerenga mipukutu imweyi mwakubwereza-bwereza kuti ndikwanise kuibvesesa.” Iye ali wakukondwa kwene-kwene thangwe ra kucita nyongo imweyi. Pambuyo pakupfunza mwakusamala mapolofesiya ya m’Bibliya, iye adalewa kuti: “Ndidakwanisa kutsimikizira kuti bzomwe Bibliya limbalewa mpsacadidi!”

11. Kodi ni phindu liponi lomwe tin’dzakhala nalo tikatsimikizira kuti Bibliya ndacadidi?

¹¹ Tikawona momwe mapolofesiya manango ya m’Bibliya yadakwanisikira, tin’dzathemba kwene-kwene Yahova na malango yomwe iye ambatipasa. Ndipo mapolofesiya ya m’Bibliya yambafotokoza bza cidikhiro cathu ca kutsogolo. Tikambapfunza mapolofesiyayo timbapitiriza kukhala wakukondwa napo tikagumana na mabvuto. Bwerani ticezerane mwacigwatira mapolofesiya mawiri yomwe yadanembedwa na Daniyeli yomwe yakukwanisika ntsiku zino. Kubvesesa mapolofesiya yamweya kun’dzatithandiza kuti ticite bzakusankhula bzanzeru.

12. Kodi minyendo ya “simbi yakusanganizikana na dongo” imbaimira mbani? (Daniyeli 2:41-43)

¹² Werengani Daniyeli 2:41-43. Daniyeli adathumbudzulira Mambo Nabukadinazori maloto yakulewa bza cifanikiso comwe minyendo yace ikhali ya “simbi yakusanganizikana na dongo.” Tikandendemezera polofesiya imweyi na inango yomwe imbagumanika mu bukhu la Daniyeli na Apokalipse timbakwanisa kubvesesa kuti minyendoyo ikuimira Estados Unidos na Grã-Bretanha, omwe ambacitira bzinthu pabodzi, ndipo ni amambo wa mphanvu mu ntsiku zathu zino. Pakulewa bza maumambo ya mphanvu yamweya, Daniyeli adalewa kuti “umambobo bun’dzakhala bwakulimba ndipo pa nthawe ibodzi-bodziyo bwakusaya kulimba.” Thangwe ranyi mbali inango in’dzakhala yakusaya kulimba? Thangwe rakuti wanthu omwe akuyezezeredwa na dongo lakufewa ambawofokesa umambobo kuti butazire kulatiza mphanvu yace ninga simbi yakulimba. b

13. Kodi tikupfunza ciyani na polofesiya imweyi?

¹³ Timbapfunza bzinthu bzakufunika na cifanikiso comwe Daniyeli adacifotokoza. Ndipo tingapfunzembo bzinthu bzinango na minyendo ya cifanikisoco. Cakuyamba, Utongi Bwamphanvu pa Dziko Lentse bwa Anglo-Americana bwalatiza kale kuti n’bwamphanvu. Mwa ciratizo, Estados Unidos na Grã-Bretanha yali pakati pa madziko yomwe yadaganyali Nkhondo Yakuyamba ya pa Dziko Lentse na yaciwiri. Koma napo bziri tenepo, utongi bwamphanvu pa dziko lentse bumwebu bumbawofokesedwa na nzika zawo zomwe zimbamenyana zokha-zokha na kumenyanambo na mambo. Caciwiri, Utongi Bwamphanvu pa Dziko Lentse bwa Anglo-Americana ni utongi bwakumalizira kutonga pomwe Umambo bwa Mulungu bukanati kupfunza maboma yentse ya wanthu. Napo kuti madziko yanango yambayeza kuphindukira utongi bumwebu, madzikoyo yan’dzakwanisa lini kubumalisa. Timbadziwa bzimwebzi thangwe “mwala,” omwe umbaimira Umambo bwa Mulungu, un’dzaphwanya minyendo ya cifanikisoco, yomwe imbaimira utongi bwa Anglo-Americana. — Daniyeli 2:34, 35, 44, 45.

14. Kodi kubvesesa polofesiya yakulewa bza minyendo ya simbi na dongo kun’tithandiza tani?

¹⁴ Kodi imwepo mukukhulupira kuti polofesiya ya Daniyeli yakulewa bza minyendo ya simbi yakusanganizikana na dongo njacadidi? Penu ndibzo, bzimwebzi bzin’dzacita mbali ya momwe imwepo mumbacitira bzinthu pa moyo wanu. Imwepo mun’dzakhala lini wakutanganika kuyezera kunyang’ana kobiri ayai kuyezera kunyang’ana bzinthu bzakuthupi thangwe mukudziwa kuti tsapanopali dziko lakuipali lin’pfudzidwa. (Luka 12:16-21; 1 Juwau 2:15-17) Ndipo kubvesesambo polofesiya imweyi kun’dzakuthandizani kuti mumbawone kufunika kwa kucita basa lakupalizira na kupfunzisa wanthu. (Mateu 6:33; 28:18-20) Pambuyo pakupfunza polofesiya imweyi, bzibvunzeni kuti: ‘Kodi bzakusankhula bzangu bzikutsimikizira kuti Umambo bwa Mulungu tsapanopali bun’pfudza maboma yentse ya wanthu pa dziko la pantsi?’

15. Kodi mbani “mambo wa ku norte” na “mambo wa ku suli” ntsiku zino? (Daniyeli 11:40)

¹⁵ Werengani Daniyeli 11:40. Pa Daniyeli kapitulo 11 pambafotokoza bza amambo awiri, ayai maboma ya ndale, yomwe yambacita mpikisano. Mwa kundendemezera polofesiya imweyi na mapolofesiya manango yomwe yambagumanika m’Bibliya, tikukwanisa kudziwa kuti “mambo wa ku norte” ni Rússia na omwe ambamuthandiza ndipo “mambo wa ku suli” ni Utongi Bwamphanvu pa Dziko Lentse bwa Anglo-Americana. c

16. N’ciyani comwe “mambo wa ku norte” ambacitira wanthu wa Mulungu?

 ¹⁶ Atumiki wa Yahova omwe ambatongedwa na “mambo wa ku norte” akuzunzidwa kwene-kwene na mambo umweyu. Abale winango ambamenyedwa na kuikhidwa m’kawoko thangwe ra cikhulupiro cawo. M’mbuto mwa kuwacitisa mantha abale wathuwo, kuzunzidwa kwawoko na “mambo wa ku norte” kwacitisa kuti alimbise cikhulupiro cawo kwa Yahova na Fala lace. Thangwe ranyi? Thangwe rakuti abale wathu ambadziwa kuti kuzunzidwa kwa wanthu wa Mulungu kukukwanirisa polofesiya ya m’bukhu la Daniyeli. d (Daniyeli 11:41) Kudziwa bzimwebzi kungatithandize kuti tilimbise cidikhiro cathu na kupitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Yahova.

17. Kodi ni mabvuto yaponi yomwe abale ambagumana nayo thangwe ra kutongedwa na “mambo wa ku suli”?

¹⁷ M’mbuyomu, “mambo wa ku suli” adazunzambo wanthu wa Yahova. Mwa ciratizo, pa nthawe ya Nkhondo Yakuyamba ya pa Dziko Lentse  na Nkhondo Yaciwiri ya pa Dziko Lentse, abale azinji adaikhidwa m’kawoko ndipo wana winango wa Mboni za Yahova adacosedwa xikola thangwe ra kulamba kupitira nkhani za ndale. Ndipo ntsiku zino, kukhulupirika kwa wanthu wa Yahova omwe ambatongedwa na mambo umweyu kumbayezedwa mu njira inango. Pa nthawe ya mavoti, Mkristau angayezedwe kuthandizira partido inango ayai kuthandizira munthu munango. Napo kuti iye ambayenda lini kukavota, iye angawone ninga kuti partido inango njabwino kuposa inango. Ndipopa kuti titcenkhe kumbapitira nkhani za ndale tin’funika kucita bzinthu mwakusamala!  —  Juwau 15:18, 19; 18:36.

18. Kodi kunesana komwe kulipo pakati pa “mambo wa ku norte” na “mambo wa ku suli” kumbatitsimikizira ciyani? (Onani cithunzi-thunzi.)

¹⁸ Wale omwe ambakhulupira lini mapolofesiya ya m’Bibliya ambacita mantha akawona kuti “mambo wa ku suli” “akunesana” na “mambo wa ku norte.” (Daniyeli 11:40) Maumambo mawiriya yana mabomba ya mphanvu yomwe yangaphe wanthu wa pa dziko lentse la pantsi mu kanthawe kakucepa. Tsono ifepano timbadziwa kuti Yahova angalekerere lini kuti bzimwebzi bzicitike. (Zaiya 45:18) Ndipopa, m’mbuto mwakucita thupo na bzakutsogolo, kuwengana komwe kulipo pakati pa “mambo wa ku norte” na “mambo wa ku suli” kumbalimbisa cikhulupiro cathu. Bzimwebzi bzimbalatiziratu padeca kuti dziko lasala pang’ono kumala.

19. N’ciyani comwe tin’funikira kudziwa bza mapolofesiya ya m’Bibliya?

¹⁹ Ifepano timbadziwa lini momwe mapolofesiya manango ya m’Bibliya yan’dzakwanisikira. Napo mpolofeta Daniyeli alibembo kubvesesa thandauzo la bzentse bzomwe iye adanemba. (Daniyeli 12:8, 9) Tsono thangwe rakuti timbabvesesa lini momwe polofesiya in’dzakwanisikira, bzin’funa lini kulewa kuti iyo in’dzakwanisika lini. Mwakusaya kupenukira, tingakhale na citsimikizo cakuti Yahova an’dzatithandiza kubvesesa pa nthawe yomwe tin’dzafunikira kudziwa bzimwebzo, ninga momwe adacitira kale m’mbuyomu. — Amose 3:7.

20. Kodi ni mapolofesiya yaponi yomwe yan’kwanisika tsapanopali, ndipo n’ciyani comwe tin’funika kupitiriza kucita?

²⁰ Mafala yakuti “mtendere na mkhomeko” yan’dzalewedwa. (1 Atesalonika 5:3) Tsapanopali maboma ya pa dziko lentse la pantsi yan’pfudza magereja yentse yakunama. (Apokalipse 17:16, 17) Patsogolo pace, iwo an’dzafuna kupha wanthu wa Mulungu. (Ezekiyeli 38:18, 19) Bzimwebzi bzin’dzacitisa kuti iyambike nkhondo yakumalizira yomwe ni Armagedo. (Apokalipse 16:14, 16) Ifepano tikukhulupira kuti bzimwebzi bzin’citika tsapanopali. Pomwe bzimwebzi bzikanati kucitika, mbatipitirizeni kutenda Baba wathu wa lufoyi wa kudzulu thangwe ra kukhala tceru pa mapolofesiya na kuthandizambo anzathu kucita bzibodzi-bodzibzi.