1-2. (a) Kodi tin’cezerana mibvunzo iponi mu nkhani ino? (b) Kodi n’ciyani cikulatiza kuti Yahova akufunisisa kutithandiza?

 YAHOVA ambatithandiza kulimbika pomwe tikugumana na mabvuto na kukhala wakukondwa pomwe tikumutumikira. Kodi iye ambatithandiza tani? Kodi n’ciyani comwe tin’funika kucita kuti iye atithandize? Mibvunzo imweyi in’tawiridwa mu nkhani ino. Tsono tikanati kutawira mibvunzoyi, bwerani tiwone mtawiro wa mbvunzo wakufunika kwene-kwene wakuti: Kodi Yahova ambafunisisadi kutithandiza?

² Fala lomwe mpostolo Paulo adaphatisa basa mu tsamba lomwe adanembera Ahebereu lingatithandize kudziwa mtawiro wa mbvunzo umweyu. Iye adanemba kuti: “Yahova ni mthandizi wangu, nin’dzagopa lini cinthu. Kodi munthu angandicitenyi?” (Ahebereu 13:6) Mabukhu manango yomwe yambafotokoza nkhani za m’Bibliya yambalewa kuti fala lakuti “mthandizi” limbathandauza munthu omwe akuthamanga kuti akathandize mwanzace omwe akukumbira thandizo. Ndoyezezerani kuti mukuwona Yahova akuthamanga kuti akathandize munthu omwe akugumana na mabvuto. Imwepo mukutawiriza kuti mafala yamweya yakulatiza kuti Yahova akufunisisa kukhala Mthandizi wathu. Ifepano tin’dzakwanisa kupirira mabvuto ticipitiriza kukhala wakukondwa thangwe Yahova ali ku mbali yathu.

3. Kodi mpsinthu bziponi bzomwe Yahova ambaphatisa basa kuti atithandize kupirira mabvuto yathu?

³ Kodi n’ciyani comwe Yahova ambacita kuti atithandize kupirira tikakhala tikugumana na mabvuto? Kuti titawire mbvunzo umweyu bwerani tiwone bukhu la Zaiya. Thangwe ranyi? Thangwe mapolofesiya mazinji yomwe Zaiya adanemba yangathandize atumiki  wa Mulungu ntsiku zino. Cinango n’cakuti, pomwe Zaiya akhanemba bza Yahova akhaphatisa basa mafala yakusaya kunesa kubvesesa. Timbawona bzimwebzi mu kapitulo 30. Kapitulo imweyi ina mafala yomwe yambatithandiza kubvesesa momwe Yahova ambatithandizira ntsiku zino. Zaiya adanemba kuti Yahova ambatithandiza mwa kucita bzinthu ibzi: (1) kutetekera na kutawira mipembo yathu, (2) kutipasa malango na (3) kutisimba ntsiku zino na kutsogolo. Bwerani tiwone bzinthu bzimwebzi cibodzi na cibodzi.

4. (a) Kodi Ajirayeri wa mu nthawe ya Zaiya akhali wanthu wa moda wanyi, ndipo n’ciyani comwe Yahova adalekerera kuti ciwacitikire? (b) Kodi n’ciyani comwe Yahova adalewa kuna wanthu wakukhulupirika? (Zaiya 30:18, 19)

⁴ M’mafala yakuyambirira ya kapitulo 30, Yahova adalewa kuti Adjuda akhali ninga wana “wakusaya kubva” omwe “akhandopitiriza kucita bzakuipa.” Iye adapitiriza kulewa kuti: “Iwo ni wanthu wakupanduka, . . . Omwe ambafuna lini kubva malamulo ya Yahova.” (Zaiya 30:1, 9) Pakuti wanthuwo akhafuna lini kubva, Zaiya adalewa kuti Yahova angadawalekerera kuti abonere. (Zaiya 30:5, 17; Jeremiya 25:8-11) Ndipo bzimwebzi bzidadzacitikadi. Iwo adadzayendesedwa ku ukapolo ku Babiloniya. Tsono pa wanthu omwe adayenda ku ukapolowo pakhana wanthu winango omwe akhali wabwino. Ndipo Zaiya akhana mafala yabwino kwa iwo. Iye adalewa kuti ingadakwana nthawe yomwe Yahova angadadzawabwezera ku dziko lawo la Jirayeri. (Werengani Zaiya 30:18, 19.) Ndipo bzimwebzi bzidadzacitikadi; Yahova adawacosa ku ukapolo. Tsono bzimwebzi bziribe kucitika pa nthawe imweyoletu. Mafala yakuti “Yahova akudikhirira kuti akulatizeni kudeka mtima kwace” yambalatiza kuti pangadapita nthawe kuti bzimwebzi bzicitike. Ndipo padapitadi magole 70 kuti Adjuda omwe akhali wakukhulupirika acoke ku ukapolo ku Babiloniya acibwerera ku Jeruzalemu. (Zaiya 10:21; Jeremiya 29:10) Pomwe Adjuda akhabwerera ku dziko lawo, misozi ya kulira thangwe ra kubonera idadzasanduka misozi yakusekerera.

5. Kodi Zaiya 30:19 ambatitsimikizira ciyani?

⁵ Ntsiku zino timbatsangalazidwa kwene-kwene tikabva mafala yakuti: “Iye an’dzakudekera mtima thangwe ra kulira kwako pakukumbira thandizo.” (Zaiya 30:19) Zaiya akutitsimikizira kuti Yahova an’dzatitetekera bwino-bwino akadzatibva tikulira pa kumukumbira thandizo. Ndipo an’dzatitawira mwakamfulumize. Thangwe ranyi tikulewa tenepoyo? Zaiya adalewa pomwe kuti: “Akadzandobva kulira kwakoko, iye an’dzakutawiriratu.” Mafala yamweya yakutithandiza kubvesesa kuti Baba wathu ambafunisisa kuthandiza wanthu omwe ambamukumbira thandizo. Kudziwa bzimwebzi kumbatithandiza kupirira na kupitiriza kukhala wakukondwa.

6. Kodi mafala yomwe mpolofeta Zaiya adalewa yakulatiza tani kuti Yahova ambatetekera mpembo wa mtumiki wace ali-wentse?

⁶ Kodi n’ciyani cinango comwe vesiri likutipfunzisa pa nkhani ya mpembo? Pa vesiri tikupfunza kuti Yahova ambatetekera mipembo ya m’bodzi na m’bodzi wa ifepano. Thangwe ranyi tikulewa tenepoyo? Onani kuti kumayambiriro kwa kapitulo 30 kuna fala lakuti “imwepo” thangwe rakuti mafalaya yakulewedwa kwa wanthu azinji. Tsono pa vesi 19 pana fala lakuti “iwepo” bzomwe bzin’funa kulewa kuti mafala ya m’vesiri yakulewedwa kwa munthu m’bodzi. Zaiya adanemba kuti: “Iwepo un’dzalira lini; iye an’dzakudekera mtima; ndipo iye an’dzakutawiriratu.” Yahova ni Baba walufoyi, ndipopa iye angauze lini mwana wace omwe agoboka m’mabondo kuti: “Iwepo un’funika kukhala na mphanvu ninga m’bale wako ayai mpfumakazi yako.” Iye ambacita thupo na m’bodzi na m’bodzi wa ifepano ndipo ambatetekera mpembo wa mtumiki wace ali-wentse. — Salimo 116:1; Zaiya 57:15.

7. Kodi Zaiya na Jezu adabvekesa tani kufunika kwa kupitiriza kupemba?

 ⁷ Tikauza Yahova bzomwe bzikuticitisa thupo, cinthu cakuyamba comwe angacite cingakhale kutipasa mphanvu kuti tikwanise kupirira. Penu bvutolo likumala lini, tin’funika kupitiriza kukumbira Yahova mphanvu. Ndipo iye ambatiuza kuti ticite bzimwebzo. Mafala ya pa Zaiya 62:7 yakubvekesa bwino nfundo imweyi. Iyo yambati: “Pitirizani kumukumbusa [Yahova].” Kodi mafala yamweya yan’funa kulewanyi? Mafalaya yakutikumbusambo nkhani ya mpembo yomwe Jezu adaifotokoza pa Luka 11:8-10, 13. Pa mavesi yamweya, Jezu adalewa kuti tin’funika kupitiriza “kungingimira” pa kukumbira na ‘kupitiriza kukumbira’ mzimu wakucena. Ifepano tingakumbirembo Yahova kuti atithandize kucita bzinthu bzabwino.

8. Kodi mafala yomwe yali pa Zaiya 30:20, 21 yadakwanisika tani mu nthawe ya Ajirayeri?

⁸ Werengani Zaiya 30:20, 21. Acikunda wa ku Babiloniya adamala gole na meya adazungulira mzinda wa Jeruzalemu. Pa nthawe imweyi, Adjuda omwe akhali mu mzindamo adafika pa kuzolowera mabvuto yomwe akhagumana nayo ndipo yadakhala ninga pau na madzi kwa iwo. Tsono pa vesi 20 na 21, Yahova adauza Adjuda kuti iwo angakungula na kucinja makhalidwe yawo Yahova angadabwera kudzawapulumusa. Zaiya adalewa kuti Yahova ni Mpfunzisi Mkululetu ndipo adalewambo kuti Yahovayo angadauza wanthuwo bzomwe angadacita kuti iye akomedwe na kunamata kwawo. Bzomwe polofesiyayi imbalewa bzidadzacitikadi pomwe Adjuda adacoka ku Babiloniya. Yahova adalatiza kuti ni Mpfunzisi Mkululetu kwa iwo. Ndipo na thandizo lace, wanthuwo adakwanisa kubwezeresa kunamata kwacadidi. Ntsiku zinombo, ifepano timbakomedwa thangwe ra kudziwa kuti Yahova ni Mpfunzisi wathu Mkululetu.

9. Kodi n’ciyani comwe Yahova ambacita kuti atsogolere wanthu wace?

⁹ Mu vesi limweri, Zaiya adalewa kuti ifepano tiri ninga anyakupfunza omwe akupfunzisidwa na Yahova. Iye ambacita bzinthu bziwiri pakutipfunzisa. Cakuyamba, Zaiya adalewa kuti: “Maso yanu yan’dzayamba kumbamuwona Mpfunzisi wanu Mkululetu.” Mafala ya Zaiyaya yakulatiza kuti Mpfunzisiyu an’dzakhala ninga adaima kutsogolo kwa anyakupfunza wace. Ifepano timbagumana phindu na bzomwe Yahova ambatipfunzisa ntsiku zino. Kodi iye ambatipfunzisa tani? Iye ambacita bzimwebzi mwakuphatisa basa gulu lace. Ndipo timbatenda Yahova thangwe ra malango yomwe timbatambira. Malango yomwe timbatambira pa mitsonkhano ya gwere, mitsonkhano mikulu-mikulu, m’mabukhu yathu, mu programa za JW Broadcasting® na bzinthu bzinango yambatithandiza kupirira mabvuto na kukhala wakukondwa.

10. Kodi timbabva tani “fala m’mambuyo [mwathu]”?

 ¹⁰ Mpolofeta Zaiya adanemba cinthu caciwiri comwe Yahova ambacita kuti atipfunzise. Iye adanemba kuti: “Makutu yako yan’dzabva fala m’mambuyo mwako.” Pamwepa mpolofetayu akulewa kuti Yahova ali ninga mpfunzisi omwe akufamba m’mambuyo mwa anyakupfunza wace acimbawapanganiza njira. Ntsiku zino timbabva fala la Mulungu m’mambuyo mwathu. Kodi timbalibva tani? Tikumbukire kuti mafala ya Mulungu yadanembedwa kale-kale kwene-kwene. Ndipopa tikambawerenga Bibliya timbakhala ninga tikubva fala la Mulungu m’mambuyo mwathu. — Zaiya 51:4.

11. N’ciyani comwe tin’funika kucita kuti tipitirize kutumikira Yahova mwakukondwa, ndipo thangwe ranyi?

¹¹ Kodi tingacite tani kuti tigumane phindu na bzomwe Yahova ambatipfunzisa mwakuphatisa basa Fala lace pabodzi na gulu lace? Onani bzinthu bziwiri bzomwe Zaiya adanemba. Iye adati: “Njira njiyi. Fambani m’mwemo.” (Zaiya 30:21) Tin’funika lini kundodziwa ‘njirayo’ basi, koma tin’funikambo ‘kufamba m’mwemo.’ Yahova ambaphatisa basa Fala lace pabodzi na gulu lace kuti atithandize kudziwa bzomwe iye ambafuna. Ndipo ambatithandizambo kuwona momwe tingaphatisire basa bzomwe tadziwabzo. Ndipopa kuti tipitirize kutumikira Yahova mwakukondwa tin’funika kucita bzinthu bziwiribzi. Tikacita bzimwebzi Yahova an’dzatibaira.

12. Kodi Yahova adasimba tani wanthu wace? (Zaiya 30:23-26)

¹² Werengani Zaiya 30:23-26. Kodi polofesiya imweyi idakwanisika tani kwa Adjuda omwe adabwerera kucokera ku Babiloniya? Iwo adatambira bzisimbo bzizinji kwene-kwene. Yahova adawapasa bzinthu bzakufunika pa moyo wawo na malango kuti apitirize kumutumikira. Ndipo iye adawapasambo cakudya cizinji. Tsono cakufunika kwene-kwene n’cakuti iye adawapasa bzinthu bzentse bzakufunikira kuti akhale naye pomwe pa uxamwali na kuti ayambe pomwe kumunamata mwakuthemera. Ajirayeri wa m’nthawe imweyire adatambira bzinthu bzabwino kwene-kwene kuposa Ajirayeri wakale-kale. Ndipo vesi 26 ikulatiza kuti Yahova angadawapasa ceza, bzomwe bzin’funa kulewa kuti iye angadawathandiza kubvesesa Fala lace. (Zaiya 60:2) Yahova adasimba wanthu wace mwakuti iwo adakwanisa kumutumikira mwakukondwa na mphanvu zawo zentse “thangwe ra mkhalidwe wabwino wa mtima wawo.” — Zaiya 65:14.

13. Kodi polofesiya yakulewa bza kubwezeresedwa kwa kunamata kwacadidi ikukwanisika tani ntsiku zino?

¹³ Kodi polofesiya yakulewa bza kubwezeresedwa kwa kunamata kwacadidi ikukwanisikambo ntsiku zino? Inde. Kodi ikukwanisika tani? Kuyambira mu gole la 1919 EC, wanthu azinji akucoka mu Babiloniya Mkulu, omwe ni  magereja yentse yakunama. Ndipo iwo akuyenda ku mbuto yabwino kwene-kwene kuposa Dziko Lakupiciridwa lomwe Ajirayeri adapasidwa. Iwo akuyenda mu paraizo wauzimu. (Zaiya 51:3; 66:8) Kodi paraizo wauzimu n’ciyani?

14. Kodi paraizo wauzimu n’ciyani, ndipo mbani omwe ambakhala m’mwemo? (Onani Kafotokozedwe ka Mafala Yanango.)

¹⁴ Kuyambira mu 1919 EC, Akristau wakudzozedwa ali mu paraizo wauzimu. b Na kupita kwa nthawe, Akristau omwe ana cidikhiro cakudzakhala na moyo wakusaya kumala pa dziko la pantsi apitambo mu paraizo umweyu ndipo akutambira bzisimbo bzizinji bzakucokera kwa Yahova. — Juwau 10:16; Zaiya 25:6; 65:13.

15. Kodi paraizo wauzimu ali kuponi?

¹⁵ Kodi paraizo wauzimu umweyu ali kuponi? Paraizo wauzimu umweyu ali pa dziko lentse la pantsi thangwe atumiki wa Mulungu ali pa dziko lentse la pantsi. Ndipopa ifepano tingakhalembo mu paraizo wauzimu umweyo ticithandizira kunamata kwacadidi.

16. Kodi n’ciyani cingatithandize kupitiriza kukhala m’paraizo wauzimu?

¹⁶ Cinthu cibodzi comwe tin’funika kucita kuti tikhale m’paraizo wauzimu umweyu ni kutenda mwayi wa kukhala na abale na mpfumakazi pa dziko lentse la pantsi. Kodi tingacite tani bzimwebzi? Tingacite bzimwebzi mwa kumbawona bzinthu bzabwino bzomwe iwo ambacita sikuti bzomwe ambaphonya. (Juwau 17:20, 21) Thangwe ranyi kucita bzimwebzi n’kwakufunika? Kumbukirani ibzi: Tikakhala tikufamba m’thengo, timbakomedwa kuwona miti yakusiyana-siyana. Bzimwebzi bzimbacitisa kuti thengolo likhale lakudeka. Mpsibodzi-bodzimbo na m’gwere. Ifepano timbawona abale wa makhalidwe yakusiyana-siyana omwe tingawandendemezere na miti. (Zaiya 44:4; 61:3) Napo miti inango imbakhala idabenda, ifepano timbawona kuti thengolo ndakudeka basi. Mpsibodzi-bodzimbo na m’gwere. Ifepano tin’funika kumbawona makhalidwe yabwino ya abale wathu sikuti bzomwe ambaphonya. Tin’funika lini kubvuma kuti bzomwe timbaphonya ayai bzomwe anzathu ambaphonya bzititazise kumbawona  makhalidwe yawo yabwino na kukhala wakubverana na abale na mpfumakazi wa pa dziko lentse la pantsi.

17. Kodi n’ciyani comwe m’bodzi na m’bodzi wa ifepano angacite kuti mu gwere mukhale na ciphatano?

¹⁷ Kodi n’ciyani comwe m’bodzi na m’bodzi wa ifepano angacite kuti mu gwere mukhale na ciphatano? Tingacite bzimwebzi mwa kambakhala pa mtendere na anzathu. (Mateu 5:9; Aroma 12:18) Tikambacita nyongo kuti tikhale pa mtendere na anzathu timbacitisa kuti paraizo wathu wauzimu akhale wakudeka kwene-kwene. Tin’funikambo kukumbukira kuti ni Yahova omwe adacemera wanthu wentse omwe ali m’paraizo wauzimuyu kuti abwere kudzamunamata. (Juwau 6:44) Ndipo dziwani kuti Yahova ambakomedwa kwene-kwene akatiwona tikucita nyongo kuti mu gwere mukhale na mtendere nakuti atumiki wace wentse akhale wakubverana. — Zaiya 26:3; Hagai 2:7.

18. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kumbakumbukira mwakamderekho, ndipo thangwe ranyi?

¹⁸ Yahova ambapasa atumiki wace bzinthu bzizinji bzabwino. Kodi tingacite tani kuti bzimwebzi bzimbatithandize? Tin’funika kumbakumbukira mwakamderekho bzomwe timbapfunza mu Fala la Mulungu na m’mabukhu yomwe yambafotokoza bza Bibliya. Kucita bzimwebzi kun’dzatithandiza kukhala na makhalidwe yacikristau na ‘kumbafuna abale’ m’gwere na mtima wentse. (Aroma 12:10) Tikambakumbukira mwakamderekho bzomwe Yahova ambatipasa ntsiku zino timbalimbisa uxamwali bwathu na iye. Ndipo tikakumbukirambo bzinthu bzomwe iye an’dzaticitira kutsogolo timbakhala na cidikhiro cakudzamutumikira kuyenda na kuyenda. Bzinthu bzentse bzomwe Yahova ambatipasabzi bzimbacitisa kuti tikhale wakukondwa pakumutumikira.

19. (a) Kodi n’ciyani comwe Yahova an’dzacita? (b) N’ciyani cingatithandize kupirira na kutumikira Yahova mwakukondwa?

¹⁹ Yahova an’dzatipulumusa pa ntsiku yomwe an’dzapfudza dziko lakuipali. (Zaiya 30:18) Tikudziwa kuti Yahova ni “Mulungu wacirungamo.” Iye an’dzalekerera lini kuti dzikoli lipitirize kukhala tenepa kuyenda na kuyenda. (Zaiya 25:9) Ifepano tin’pitiriza kudikhirira mpaka ntsiku yomwe cipulumuso cathu cin’dzafika. Pakali pano tin’pitiriza kulemekeza mwayi omwe tinawo wa kupemba kwa Yahova, kupfunza Fala lace na kumbakumbukira bzinthu bzabwino bzomwe iye ambatipasa. Kucita bzimwebzi kun’tithandiza kupirira na kupitiriza kumutumikira mwakukondwa.