Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Tewezerani Axamwali wa Pamtima wa Yahova

Tewezerani Axamwali wa Pamtima wa Yahova

‘Uxamwali bwa pa mtima na Yahova n’bwa wale womwe wambamugopa, ndipo iye ambawadziwisa mpangano wace.’​—PSAL. 25:14.

NYIMBO: 106118

1-3. (a) Thangwe ranyi tingatsimikize kuti ifepano bzingakwanisike kukhala pa uxamwali na Mulungu? (b) Kodi tin’cezerana bza mbani nkhani ino?

M’BIBLIYA mumbalewa kuti Abalahamu akhali xamwali wa Mulungu. (2 Nkha. 20:7; Zai. 41:8; Tiy. 2:23) Kulewa cadidi, ni munthu yekhayu wakukhulupirika omwe Bibliya limbalewa mwa kusaya kupita m’mbali kuti akhali xamwali wa Mulungu. Tsono kodi tingalewe kuti Abalahamu ni munthu yekhayo basi omwe adakhala xamwali wa Yahova? Mtawiro ngwakuti ne, pakuti Bibliya limbalatiza kuti ali-wense wa ifepano angakwanise kukhala pa uxamwali na Mulungu.

2 Fala la Mulungu lina nkhani za amuna na akazi wakukhulupirika womwe akhagopa Yahova, akhamukhulupira, ndipo adakhala pa uxamwali bwa pa mtima na iye. (Werengani Psalymo 25:14.) Mpostolo Paulo adanemba bza ‘mtambo ukulu wa mboni,’ pakulewa bza wense womwe ni axamwali wa Yahova. (Waheb. 12:1) Pakati pa wanthu amwewa timbagumana wanthu wakusiyana-siyana womwe wali pa uxamwali na Mulungu.

3 Bwerani tiwone bza wanthu atatu womwe adakhala pa uxamwali bwa pa mtima na Yahova womwe ambafotokozedwa m’Bibliya. Tin’dzacezerana bza (1) Rute, mtsikana wakukhulupirika omwe adafedwa mwamuna wakucokera ku Moabe; (2) Ezekiya, mambo wakulungama wa Juda; na (3) Mariya, mai wa Jezu omwe akhali mkazi wakubzicepswa. Kodi tingapfunze ciyani na momwe iwo wadacitira bzinthu kuti akulise uxamwali bwawo na Mulungu?

RUTE ADALATIZA LUFOYI LACADIDI

4, 5. Kodi n’cakusankhula cakunesa ciponi comwe Rute adacicita, ndipo thangwe ranyi kucita bzimwebzi kukhali kwakunesa kwene-kwene? (Onani cithunzi-thunzi cakuyambirira.)

4 Yezezani kuti munkuwona akazi atatu wakufedwa amuna, ankufamba mu njira yomwe iri m’cigwa ca Moabe ndipo bzakubvala bzawo bzinkupheruka na mphepo. Wanthu amwewa ni Naomi na alowola wace awiri, Rute na Oripa. Mbatikumbukireni kuti tin’kumuwona Oripa ankubwerera, iye watsimikiza kubwerera kumui kwace ku Moabe. Koma Naomi ankufunisisa kuyenda kumui kwace komwe adabadwira, ku Jirayeri. Iye na Rute an’funika kucita cakusankhula comwe n’cikulu kwene-kwene pa moyo wawo. Rute angasankhule kubwerera kumui acikakhala na wadzinza wace ku Moabe ayai kuyenda pabodzi na amibzala wace wacikazi ku Beremu.—Ru. 1:1-8, 14.

5 Rute angadakumbukira mwakusaya kunesa kuti wadzinza wace wakhakhala ku Moabe, ninga mai wace na winango womwe angadamuthandiza iye pakukhala mtsikana wakufedwa mwamuna. Moabe likhali dziko lomwe Rute adabadwira. Cikhalidwe ca ku Moabe ndico cikhali cikhalidwe cace, cirewedwe ca ku Moabe ndico cikhali cirewedwe cace, ndipo wanthu wa ku Moabe ndiwo wakhali wanthu wace. Naomi angadamulimbisa lini kuti angadakagumana bzinthu bzabwino ninga bzimwebzi ku Beremu. N’thangwe race iye akhalimbisa Rute kuti akhale ku Moabe. Naomi akhana mantha kuti iye angadawapasa lini amuna ne mui alowola wacewo. Kodi Rute angadacita ciyani? Onani kusiyana pakati pa iye na Oripa omwe ‘adabwerera kuna wanthu wace na mirungu yace.’ (Ru. 1:9-15) Kodi Rute akhafuna kubwererambo kwa mirungu yace na wanthu wace? Bzinkuwonekeratu kuti ne.

6. (a) Kodi Rute adakhala tani na cakusankhula ca nzeru? (b) Thangwe ranyi Bowazi adauza Rute kuthawira kwa Yahova?

6 Rute adapfunza bza Yahova Mulungu pinango na mwamuna wace omwe akhadasaika ule ayai kucokera kwa Naomi. Yahova akhali lini ninga mirungu ya ku Moabe. Rute akhadziwa kuti Yahova akhathemera kupasidwa lufoyi na kunamatidwa. Kwa iye cidziwiso pa cokha cikhali lini cakukwanira. Rute akhafunika kucita cakusankhula. Kodi iye angadasankhula Yahova kukhala Mulungu wace? Rute adacita cakusankhula canzeru. Iye adauza Naomi kuti: ‘Wanthu wanu an‘dzakhala wanthu wangu, ndipo Mulungu wanu an’dzakhala Mulungu wangu.’ (Ru. 1:16) Rute adakhala wakukondwa kwene-kwene mu mtima mwace thangwe ra lufoyi lomwe akhanalo kuna Naomi, koma kwa iye cinthu cakufunika kwene-kwene cikhali lufoyi lace kuna Yahova. Patsogolo pace, Bowazi adadzamutenda Rute thangwe ra kuthawira kwa Yahova. (Werengani Rute 2:12.) Tingakumbukire bzimwebzi ninga momwe bzimbacitikira na kamwana ka mbalame komwe kambathawira m’maphaphidwe mwa mai wace kuti kakhotcereredwe. (Psal. 36:7; 91:1-4) Yahova adakhala m’bereki kuna Rute. Mulungu adamusimba thangwe ra cikhulupiro cace, ndipo iye akhalibe thangwe ra kudandaulira pa cakusankhula comwe adacita.

7. Kodi n’ciyani comwe cingathandize wale womwe ambazeza kubzipereka kwa Yahova?

7 Wanthu azinji ambapfunza bza Yahova, koma ambazeza kuthawira kwa iye. Iwo ambazeza kubzipereka kwa iye, kuti akhale atumiki wace wakubatizidwa. Penu imwepo mumbazeza kubzipereka kwa Yahova, kodi mudakumbuka kale mucibzibvunza thangwe race ndanyi? Munthu ali-wense omwe ana moyo ambatumikira mirungu inango ayai cinthu cinango. (Djos. 24:15) Thangwe ranyi mun’saya kuthawira kwa Mulungu m’bodzi yekha mucimutumikira? Kubzipereka kwa Yahova ni njira yabwino ya kulatizira cikhulupiro canu kwa iye. Ndipo iye an’dzakuthandizani kukhala na moyo mwakubverana na cakusankhula canu na kulimbana na mabvuto yomwe yangabwere. Bzimwebzi ndibzo bzomwe Mulungu adacita kuna Rute.

‘IYE ADAPITIRIZA KUDIMBIRIRA KUNA YAHOVA,’ BZIRIBE BASA NA MOMWE IYE ADAKULIRA

8. Fotokozani momwe Ezekiya adakulira.

8 Mwakusiyana na Rute, mulumbwana Ezekiya adabadwira mu mtundu wakusankhulidwa na Yahova. Koma sikuti Ajirayeri wense akhakhala na moyo mwakubverana na kubzipereka kwawo. Baba wa Ezekiya, mambo Ahazi, akhali m’bodzi mwa wanthu amwewa. Mambo wakuipayu adatsogolera umambo bwa Juda kunamata bzifanikiso, ndipo adanyozesa tempwlo ya Yahova ku Jeruzalemu. Mpsakunesa kwene-kwene tikakumbukira momwe Ezekiya adakulira. Iye adawona abale wace winango ankufa mwakupasa nsisi, pomwe akhaperekedwa nsembe kwa mulungu wakunama mwakucita kutenthedwa wa moyo!​—2 Wam. 16:2-4, 10-17; 2 Nkha. 28:1-3.

9, 10. (a) Thangwe ranyi bzikhali lini bzakunesa kwa Ezekiya kukhala munthu wakuipa? (b) Thangwe ranyi tin’funika lini kukalipira Yahova? (c) Thangwe ranyi tin’funika lini kukumbuka kuti momwe munthu adakulira ndimo momwe an’dzakhalira?

9 Ezekiya atakula bzikhali lini bzakunesa kukhala munthu wakuipa, aciyamba kukalipira Mulungu. Kwa wanthu winango womwe adagumana na mabvuto yakucepa, angakumbuke kuti pana mathangwe yakubveka ‘yakukalipira Yahova’ ayai kukalipa na utsogoleri bwa gulu lace. (Mim. 19:3) Ndipo winango ambakumbuka kuti mabanja yomwe adakulira yambawacitisa kukhala na moyo wakuipa, pinango kutewezera bzakuphonya bza abereki wawo. (Zakiy. 18:2, 3) Kodi makumbukidwe yamweya njacadidi?

10 Moyo wa Ezekiya umbatipasa mtawiro wakubveka bwino, kuti makumbukidwe yamweya njacadidi lini! Palibe thangwe ra kukalipira Yahova, thangwe ndiye lini omwe ambacitisa mabvuto yomwe wanthu ambagumana nayo m’dziko lakuipali. (Djobi 34:10) N’cadidi kuti abereki angacitise wana wawo kucita bzinthu bzabwino ayai bzakuipa. (Mim. 22:6; Wakol. 3:21) Koma bzimwebzi bzinkuthandauza lini kuti momwe munthu adakulira m’banja lawo bzimbatsimikizira momwe moyo wace un’dzakhalira. Mwakusiyana, Yahova adatipasa tensenefe mphaso ya kukhala na luso lakusankhula kucita bzomwe tin’kufuna na momwe tingadzakhalire. (Bzak. 30:19) Kodi Ezekiya adaiphatisa basa tani mphaso imweyi?

Maswaka mazinji yambapfunza cadidi bziribe basa na momwe adakulira (Onani ndime 9, 10)

11. Kodi n’ciyani cidacitisa mambo Ezekiya kukhala m’bodzi wa amambo wabwino wa ku Juda?

11 Napo Ezekiya akhali mwana wa m’bodzi wa amambo wakuipa kwene-kwene wa ku Juda, koma iye adakula acikhala munthu wabwino. (Werengani 2 Wamambo 18:5, 6.) Inde, baba wace akhana makhalidwe yakuipa yomwe yangadacitisa Ezekiya kutengera, koma iye adasankhula kutengera makhalidwe yabwino kucokera kwa wanthu winango. Zaiya akhali mpolofeta mu nsiku zimwezire, kuphatanidza na mpolofeta Mikeya na Ozeya. Tingakumbukire mambo Ezekiya ankutambira malango kucokera kwa amuna wakukhulupirika amwewa, acibvuma kuti malango ya Yahova yaphate basa mu mtima mwace. Tenepo, Ezekiya adayamba kusiya makumbukidwe yakuipa yomwe baba wace akhadamupasira. Iye adacita bzimwebzo mwa kuyamba kucenesa mu tempwlo, adacitisa wanthu kusiya pikado zawo, na kucita kampanya ikulu ya kupfudza bzifanikiso. (2 Nkha. 29:1-11, 18-24; 31:1) Pomwe iye adagumana na mabvuto makulu, ninga pa nthawe yomwe Sanakerube adabwera kuti adzacite nkhondo mu Jeruzalemu, Ezekiya adalatiza kulimba mtima na cikhulupiro. Iye adakhulupira Mulungu kuti amupulumuse ndipo adalimbisa wanthu wace mwa mafala na ciratizo cace. (2 Nkha. 32:7, 8) Patsogolo pace, pomwe Ezekiya akhafunika kutsimulidwa thangwe ra kulatiza khalidwe lakubzikuza, iye adabzicepswa ndipo adakungula. (2 Nkha. 32:24-26) Bzinkucita kuwonekeratu kuti Ezekiya alibe kulekerera kuti bzinthu bza kumbuyo bzidzonge bzinthu bzomwe akhacita pa nthaweyo ayai kudzonga tsogolo lace. M’mbuto mwace iye adalatiza kuti akhali xamwali wa Yahova ndipo ni ciratizo cabwino comwe tin’funika kucitewezera.

12. Ninga Ezekiya, kodi wanthu azinji ambalatiza tani kuti ni axamwali wa Yahova?

12 Pakuti tinkukhala mu dziko lomwe liribe lufoyi, bzimbatidabwisa lini kuwona wana azinji ankukula alibe thandizo la lufoyi na kukhotcereredwa na abereki wawo. (2 Tim. 3:1-5) Akristau azinji nsiku zino adakulira m’mabanja yakubonera, koma iwo adakulisa uxamwali bwawo na Yahova. Ninga Ezekiya, iwo adalatiza kuti momwe munthu udakulira ndibzo lini bzomwe bzimbatsimikizira tsogolo la munthu. Mulungu adatilemekeza mwa kutipasa ufulu bwakusankhula, ndipo tina mwayi wa kuphatisa basa mphaso imweyi ticikhulupira Yahova na kumulemekeza ninga momwe Ezekiya adacitira.

MARIYA ADALEWA KUTI: ‘INE NDINE KAPOLO WA YAHOVA!’

13, 14. Thangwe ranyi basa lomwe Mariya adapasidwa lingawoneke kukhala lakunesa, ndipo iye adayatawira tani mafala ya Gabriyeli?

13 Patapita magole mazinji kucokera mu nthawe ya Ezekiya, mtsikana wakubzicepswa Wacijuda wakucokera ku Nazaleti adakhala pa uxamwali bwakulimba na Yahova. Palibe munthu omwe adatambira kale basa lakundendemerana na lomwe iye adatambira. Iye angadadzakhala na pathupi, acibereka mwana wakubadwa-yekha wa Mulungu. Yahova adakumbukira Mariya, mwana wa Eli, ndipo adamukhulupira pa kumupasa mwayi wakufunika umweyu. Kodi bzidacitika tani kuti Mariya akhale na mwayi umweyu?

‘Ine Ndine Kapolo wa Yahova!’ (Onani ndime 13, 14)

14 Bzinganese lini kukumbukira bza mwayi wakupambulika omwe Mariya akhanawo, ticileka kukumbukira bzinthu bzinango bzomwe iye akhanabzo thupo. Anjo wa Mulungu wakucemeredwa Gabriyeli adauza Mariya kuti an’dzakhala na pathupi mwakudabwisa, thangwe iye akhanati kugonana na mwamuna. Gabriyeli alibe kuyenda kukafotokozera adzinza na anansi wa Mariya bza thangwe lomwe iye angadakhalira na pathupi. Kodi iwo angadakumbuka ciyani? Mariya akhana thupo na Zuze omwe akhafuna kulowodwa naye. Kodi iye angadamuuza tani Zuze, kuti napo akhana pathupi, koma akhali wakukhulupirika kuna iye? Ndipo iwo akhana udindo bwakumusamalira, na kupfunzisa Mwana wakubadwa-yekha wa Mulungu wa mphanvu zense. Tikudziwa lini bzense pa thupo lomwe Mariya adakhala nalo pomwe Gabriyeli adamuuza kuti an’dzakhala na pathupi. Koma comwe tikudziwa n’cakuti iye adatawira kuti: ‘Ine ndine kapolo wa Yahova! Bzomwe mwalewabzo bzicitike kwa ine.’​—Lu. 1:26-38.

15. Thangwe ranyi Mariya akhana cikhulupiro cikulu?

15 Kodi Mariya akhalibe cikhulupiro cikulu? Mtsikana omwe ni kapolo ambakhala wakukonzeka kubvera mbuya wace. Mariya akhakhulupira cisamaliro na bzakusankhula bza Mulungu wace, Yahova. Iye akhafunisisa kumutumikira pa ciri-cense comwe Yahova angadaciwona kuti n’cabwino. Thangwe ranyi iye akhana cikhulupiro? Munthu ambabadwa lini na cikhulupiro. Bzimbafunika nyongo ya munthu na cisimbo ca Mulungu. (Wag. 5:22; Wayef. 2:8) Kodi Mariya akhana nyongo ya kufuna kulimbisa cikhulupiro cace? Inde akhanayo. Bwerani tiwone momwe iye adatetekerera mafala yomwe adauzidwa na momwe adalalewera.

16. N’ciyani cinkulatiza kuti Mariya akhali mtetekeri wabwino?

16 Momwe Mariya adatetekerera. Bibliya limbatiuza kuti ‘munthu ali-wense akhale wakufulumiza kubva, wakucedwa kulewa-lewa.’ (Tiy. 1:19) Kodi Mariya adakhala mtetekeri wabwino? Bzinkuwoneka tenepo. M’bukhu la Luka, kawiri kense limbalewa kuti Mariya adatetekera mwatceru mafala yomwe yakhana thandauzo likulu mwauzimu, ndipo patsogolo pace adapambula nthawe ya kukumbukira bzomwe akhadabvabzo. Pa nthawe yomwe Jezu adabadwa, abusa wakubzicepswa adauza Mariya mafala yomwe adabva kuna anjo. Patapita magole 12, napo akhali mng’ono, Jezu adalewa mafala yomwe yakhana thandauzo likulu kwene-kwene. Pa nthawe zensezi, Mariya adakhala wakubvesera, ndipo akhakumbukira bwino-bwino bzomwe akhadabvabzo.​—Werengani Luka 2:16-19, 49, 51.

17. Kodi tingapfunze ciyani na momwe Mariya adalewalewera?

17 Momwe Mariya adalewalewera. M’Bibliya mulibe kunembedwa mafala mazinji ya Mariya. Pa Luka 1:46-55 ndipo pomwe timbagumana mafala matali yomwe Mariya adalewa. Mafala yaceyo yambalatiza kuti Mariya akhadziwa bwino mafala ya m’bzinembo bzakufuliziridwa. Mafala yomwe iye adalewa yambandendemerana na mafala yomwe yadalewedwa mu mpembo wa Ana, mai wace wa mpolofeta Samuel. (1 Sam. 2:1-10) Bzinkuwoneka kuti Mariya adalewa mafala yakupitirira 20 ya m’bzinembo mu nkhani yace. N’cadidi, Mariya akhali mkazi wakutsudzuka pakulewa bzinthu bzauzimu. Mariya akhadakoya cuma mu mtima mwace, comwe cikhali ninga gwangwa la cadidi cakupambulika comwe iye adapfunza kucokera kwa Xamwali wace mkulu, Yahova Mulungu.

18. Kodi ni mu njira ziponi momwe tingatewezerere cikhulupiro ca Mariya?

18 Ninga Mariya, ifepano tingatambire basa kucokera kwa Yahova lomwe tingaliwone ninga lakunesa. Ninga momwe Mariya adacitira, mwakubzicepswa tin’funika kukhulupira Yahova, ticicita bzinthu na mtima wense. Tingatewezere cikhulupiro ca Mariya mwa kutetekera mwa tceru bzomwe timbapfunza pakulewa bza Yahova na cakulinga cace na kumbakumbukira bzinthu bzauzimu. Ndipo tin’dzakondwa pa kuuza winango bzomwe timbapfunza.​—Psal. 77:11, 12; Lu. 8:18; War. 10:15.

19. Pomwe tinkutewezera bziratizo bza wanthu wakukhulupirika wa m’Bibliya, kodi tingatsimikizire ciyani?

19 Kodi mbani angadapenukire kuti Rute, Ezekiya na Mariya akhali axamwali wa Yahova, ninga momwe Abalahamu akhaliri pa uxamwali na Mulungu? Iwo pabodzi na wense wale womwe ni ‘mtambo ukulu wa mboni’ na wakukhulupirika winango pa mbiri yense ya wanthu, wakhala na bzisimbo bzikulu thangwe ra kukhala pa uxamwali na Mulungu. Mbatiyendeni tipitirize kutewezera bziratizo bza wanthu wa kukhulupirika amwewa. (Waheb. 6:11, 12) Tikakhala tinkupitiriza kucita bzimwebzo tin’dzakhala wa kutsimikiza kuti tin’dzagumana bzisimbo bzikulu bza kukhala axamwali wa pa mtima wa Yahova mpaka kale-kale!