1.  Ukum’manya Babeloni Unkulumba

2.  Ngimba Mesiya Ayagha Pakuboneka Ndili?

3.  Injila Isya Mikota isi Bikongelelako Ilopa

4.  Ukulekana Mbweghi

5.  Amaholide ni Fyakusangalusya

6.  Inkhani Isya Bizinesi ni Ndaghilo

7.  Imbungo Isya Kwambukila

 1. Ukum’manya Babeloni Unkulumba

Ngimba tukumanya bulebule ukuti “Babeloni Unkulumba” ikwimila ifipanga fyosa ifyabutungulu? (Ubusetuli 17:5) Inong’onela ifundo isi:

• Umwene ikubomba imbombo pa kisu kyosa. Babeloni unkulumba ikuyobiwa ukuti ikele pa “bandu na pafikolo fya bandu.” Kangi umwene “ikubalaghila abanyafyale ba nkisu.”​—Ubusetuli 17:15, 18.

• Umwene atikwimila ifya ndyali pamo ifya bizinesi. “Abanyafyale ba nkisu” kangi “abulisi ba tundu” balimpokile umwene ukuti aleke ukonangiwa.​—Ubusetuli 18:9, 15.

• Umwene ikunjobela isya butungulu Kyala. Umwene ikuyobiwa ukuya unkikulu undowe panongwa yakuti ikubombela pampene na ba maboma ukuti akabe indalama nu lughindiko lumo. (Ubusetuli 17:1, 2) Umwene ikubasyoba abandu ba fikolo fyosa. Kangi umwene ali ni nongwa ya nifwa ya bandu bingi.​—Ubusetuli 18:23, 24.

Ghomokela nkimanyilo 13 ifundo 6

 2. Ngimba Mesiya Ayagha Pakuboneka Ndili?

Ibaibolo lyayobile ngani ukuti pikuya pakukinda abasabata 69 ukuti Yesu abonekele.​—Belenga Danieli 9:25.

• Ngimba abasabata 69 balyandile ndili? Ghalyandile nkyinja kya 455 B.C.E. Pakabalilo aka, Undongosi Nehemiya afikile ku Yerusalemu “ukuyenga kangi” akaya.​—Danieli 9:25; Nehemiya 2:1, 5-8.

• Ngimba abasabata 69 bali batali bulebule? Amabusololi ghamo agha mu Baibolo, isiku limolyene likwimila ikyinja. (Ukubaliwa 14:34; Ezekieli 4:6) Sabata aliwesa, ikwimila ifyinja 7. Mubusololi ubu, abasabata 69 bikufika pa fyinja 483 (Abasabata 69 x amasiku 7 ).

• Ngimba abasabata 69 bamalike ndili? Ukubelengela ifyinja 483 ukufuma mu 455 B.C.E. kikutufikisya nkyinja kya 29 C.E. a Iki kyo kyinja iki Yesu alyosiwe nu kuya Mesiya.​—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Ghomokela nkimanyilo 15 ifundo 5

 3. Injila Isya Mikota isi Bikongelelako Ilopa

Silipo injila simo isya mikota isi umbine ikumbombela ilopa lyake. Injila simo bo ukumbika umbine ilopa ilya mundu uyungi pamo ukumbika ilopa lyake ili lyasungiwe pakabalilo aka bampangagha opaleshoni, sikaya syakwitikisiwa ku Nkristu.​—Ukukumbusya Indaghilo 15:23.

Loli injila simo sibaghile ukuya syakwitikisiwa. Injila isi sikongelelapo ukupima ilopa, ukusuja ilopa, ukusungunula ilopa, ukulifighilila ilopa pamo ukubombela amashini agha ghikutula ukuti indumbula pamo amapapalafu ghabombeghe kanunu imbombo. Unkristu aliwesa ikulondiwa ukusala mwene muno babaghile ukulibombela ilopa lyake pakabalilo aka bikumpanga opaleshoni, ukumpima imbungo pamo ukumpa ubutuli bulibosa. Inong’onela amalalusyo aghakukongapo agha:

• Bule linga ilopa lyangu lisokile mumbili wangu kangi lyoneke pasi nu kwikala kwakabalilo akatali? Ngimba amabyebye ghangu ghikunyitikisya ukuliketa ilopa ili ukuya lyangu, isi sitikukolelana ni fundo iyakuti “ghoneghe pasi ilopa”?​—Ukukumbusya Indaghilo 12:23, 24

• Ngimba amabyebye ghangu agha ghamanyisiwe kanunu ifundo sya mu Baibolo ghabaghile ukupalamasiwa linga balisosisye ilopa lyangu, ukulichenja pamo ukubikiwa kangi mumbili mwangu? Ngimba amabyebye ghangu ghabaghile ukwitikisya injila iyi?

Ghomokela nkimanyilo 39 ifundo 3

 4. Ukulekana Mbweghi

Amasyu gha Kyala ghikuyoba ukuti undume nu nkasi batikulondiwa ukulekana panongwa yakuti ukulekana kutikumpako yumo ulusako ulwakwegha pamo ukweghiwa ku bungi. (1 Bakorinti 7:10, 11) Loli filipo ififukwa ifi fibaghile ukubapangisya Abakristu bamo ukulekana mbweghi.

• Ukuleka Ukuyitula Imbumba: Unnyambala ikukana ukuyitula imbumba yake mwa kumbili, ukufika apa imbumba yikwaghilwa ifindu ifyakulondiwa.​—1 Timoti 5:8.

• Ukunnyoza: Ukubombelana ifyankhaza kubaghile ukupangisya ukuti yumo uwa mbweghi ubumi bwake buye pangozi.​—Bagalatia 5:19-21.

• Ukunkanisya ukumbombela Yehova: Linga yumo ikumpangisya umwinake uwa mbweghi ukuti aleke ukumbombela Yehova.​—Imbombo sya Batumiwa 5:29.

Ghomokela nkimanyilo 42 ifundo 3

  5. Amaholide ni Fyakusangalusya

Abakristu batikwingisiwamo mu maholide agha ghatikunhobosya Yehova. Loli Unkristu aliwesa abaghile ukubombela amabyebye ghake agha ghamanyisiwe kanunu pa nkhani ya maholide. Keta ififwanikisyo ifi.

• Linga yumo ikubalondela ifinunu pakabalilo ka maholide. Mubaghile ukuyoba itolo ukuti, “Ndagha fiyo.” Linga umundu ikulonda ukumanya nyingi mubaghile ukundingania inongwa iyi mutikusekela amaholide.

• Linga umwininu wa mbweghi uyu akaya Nketi wa Yehova ikubasuma ukuti mulyele pampene ifyakulya na bakamu bake pakabalilo kakusekela amaholide. Linga amabyebye ghinu ghikubitikisya ukubuka mubaghile ukundingania umwininu wa mbweghi ukuti linga fikuya pakubombiwa fimo ifi fikukolelana nu kwiputa kwabutungulu, ndikuya pakubombako.

• Linga bwana winu ikubapapo indalama pakabalilo kakusekela amaholide. Ngimba mukulondiwa ukukana indalama iyi? Fikabaghila ukuya kanunu. Ngimba bwana winu ikuketa ukuti indalama iyi abapele kighaba kya fyakusekela pamo ikuketa ukuti yo njila yakubandaghisya pa mbombo inunu iyi mukubomba?

• Linga yumo ikubapapo ikyabupe pakabalilo akakusekela amaholide. Uyu ikubapa ikyabupe abaghile ukuyoba ukuti: “Nsimenye ukuti utikusekela amaholide loli ngulonda itolo ukuti ngupepo iki.” Lumo sibaghile ukubombiwa ukuti umundu uyu wakisa itolo. Mubaghile ukwinong’ona ukuti ngimba umwene ikughela ulwitiko lwangu pamo ikulonda ukunyingisyamo pakusekela iholide? Linga mwinong’onilepo isi, sibaghile ukuya nanumwe ukwitika pamo ukukana. Mfindu fyosa ifi tukusala, tukulondiwa ukuya na mabyebye amanunu nu kukindilila ukuya basubiliwa kwa Yehova.​—Imbombo sya Batumiwa 23:1.

Ghomokela nkimanyilo 44 ifundo 1

 6. Imbungo Isya Kwambukila

Panongwa yakuti tubaghanile abandu, tukughelaghela ukuti tuleke ukubambukisya abangi imbungo. Syo isi tukulondiwa ukubomba linga tusyaghenie ukuti tukoliwe ni mbungo ya kwambukila pamo linga tumenye ukuti tubaghile ukukoliwa nu kubapalamasya abangi. Tukubomba isi panongwa yakuti Ibaibolo likuyoba ukuti: “Unganeghe unnino bo muno wighanile wimwene.”​—Baroma 13:8-10.

Ngimba umundu uyu akoliwe ni mbungo ya kwambukila abaghile ukunangisya bulebule ulughano ku binake? Umundu uyu akoliwe ni mbungo ya kwambukila, atikulondiwa ukubahaga pamo ukubaponia abinake pamaboko. Umwene atikulondiwa ukukalala linga abandu bamo bakankolela ukuti abakangale nawe kunyumba syabo panongwa yakuti abene bikulonda ukufighilila imbumba syabo. Linga po pakabalilo ka kosiwa, umwene ikulondiwa ukundingania uyu ikuketesya imbombo sya bakulumba imbungo iyi alinayo ukuti osiwe mu njila iyi yikabaghila ukubapangisya abangi ukuti bambukileko imbungo iyi alinayo. Bo mukali ukwanda ikibwezi, mukulondiwa ukuti mukapime tasi ilopa ukuti mukete linga yumo ali nimbungo iyakwambukila. Linga mukubomba isi, bo mukunangisya ukuti mukubapasikisya abininu mwakuleka ‘ukutwinong’onela tu twinu loli nu twa binitu.’​—Bafilipi 2:4.

Ghomokela nkimanyilo 56 ifundo 2

 7. Inkhani isya Bizinesi ni Ndaghilo

Tubaghile ukwepuka ku ndamyo nyingi linga tukufwanisya isi twafingile pa nkhani ya bizinesi iyi twakolelene nu kusayinilana, nalinga ukuti uyu twafingile nawe Nkristu mwinitu. (Yeremiya 32:9-12) Abakristu bope utubalilo tumo babaghile ukukindana pa nkhani ya ndalama ni findu ifingi. Bikulondiwa ukumasya inkhani iyi mwanakalinga, mwalutengano kangi pabene.

Ngimba tubaghile ukumasya bulebule inkhani inywamu bo katangale pamo ubutungulu? (Belenga Matai 18:15-17.) Yesu atupele injila sitatu isakuti tukonge:

1. Mumasyeghe inkhani pa mwibene.​—Keta ivesi 15.

2. Linga isi sitikutula mubaghile ukunsuma Unkristu unkusi mwambepo yumoywene pamo babili ukuti babatule.​—Keta ivesi 16.

3. Linga pope sitikutula, mukulondiwa ukubabula abakulumba ba kipanga.​—Keta ivesi 17.

Mfyakubombiwa fingi, tutikulondiwa ukubatwalila abakamu bitu ku khoti panongwa yakuti abandu babaghile ukwanda ukwinong’ona imbibi isyakufwana na Yehova ni kipanga. (1 Bakorinti 6:1-8) Loli silipo inkhani simo isi mubaghile ukubuka nasyo ku khoti bo: ukwegha ikalata iyakumasya ubweghi, umundu uyu ikulondiwa ukwikala na bana, ukumanya indalama isi abana bikulondiwa ukwambilila linga abapapi balekene, ukusyagha indalama isya inshulansi, ukwitikisiwa ukwegha ingongole linga indalama simalike, pamo ukusayina wilo. Unkristu uyu ikubuka ku khoti ukuti bakantule pa nkhani isi mwalutengano, ko kuti atikonanga ifundo isya mu Baibolo.

Linga Ukristu atwele inongwa ku khoti bo iya kunkolelela umundu, ukubabombela abana ifya nkhaza, pamo ukungogha umundu, ko kuti atikonanga ifundo isya mu Baibolo.

Ghomokela nkimanyilo 56 ifundo 3