1-3. (a) Ngimba kyabupe kiliku ikinunu iki Yehova atupele? Ngimba tubaghile ukukibombela ububibi bulebule? (b) Ngimba tubombeleghe bulebule ikyabupe kyakuyoba?

TATA ikumpa umwanake undumyana injinga. Ahobwike pakumpa umwanake uyu ikyabuke kyapamwanya iki. Loli ngimba ikuya pakwipilika bulebule linga umwanake ikwendesya mwalemwale nukumfulasya umundu yumo?

² Yehova yo mupi wa “fyabupe fyosa ifinunu ni fyabupe fyosa ifipelelesye.” (Yakobu 1:17) Ikyabupe kimo ikinunu iki umwene atupele ko kuyoba. Ikyabupe iki kikututula ukulingania isi tukwinong’ona namuno tukwipillikila. Tukuyoba isi sikutula abandu nukubapangisya ukuti bipilikeghe kanunu. Loli utubalilo tumo isi tukuyoba sibaghile ukubafulasya abangi.

³ Isi tukuyoba sikubapalamasya fiyo abangi. Yonongwa Yehova ikutumanyisya ukuti tubombeleghe kanunu ikyabupe iki. Umwene ikutubula ukuti: “Ilisyu lyosa ilibibi lyo lingasokagha nkanwa mmyinu, loli linga lilipo limo, liyeghe inunu ilyakuyenga apa linga pabaghile ko kuti libapeghe ilipyana aba bikulipilika.” (Baefesi 4:29) Isagha tuyobesanie muno tubaghile ukubombela ni kyabupe  iki kifumile kwa Kyala mu njila iyi yibaghile ukungindika umwene nukubakasya abangi.

4, 5. Ngimba tukumanyilapo isyafiki pa Mavesi mabili agha tumanyile mu ma palagilafu mabili agha?

⁴ Amasyu ghali na maka, po tukulondiwa ukuya maso pa isi tukuyoba na muno tukusiyobela. Ilemba lya Isya Mpupingamu 15:4 likuti: “Amasyu gha ipyana ghikubapa abandu ubununu, loli amasyu amaghasi ghikusifulasya indumbula.” Ukufwana namuno umpiki un’nunu ghukupa ubutusyo nu bumi, ghope amasyu gha ipyana ghikunsangalusya uyu ikughapilika. Loli amasyu amakali ghikufulasya nukupangisya abangi ukwipilika ububibi.—Isya Mbupingamu 18:21.

⁵ “Amasyu gha mundu unkonyofu ghikulasa bo lu lubo.” Momuno likuyobela ilemba lya Isya Mbupingamu 12:18. Amasyu amabibi ghabaghile ukufulasya nukonanga ubumanyani. Pamo mubaghile ukukumbuka kunyuma apa yumo abayobile ububibi nu kubafulasya fiyo. Loli ilemba lilili likukindilila ukuti: “Isi lukuyoba ululimi lwa mundu siliti nkota ughu ghukughangula.” Amasyu amanunu ghabaghile ukuyibumbulusya indumbula iyi yifulasyiwe kangi ghabaghile ukughomokesya ubumanyani ubu bwalyonangike. (Belenga Isya Mbupingamu 16:24.) Linga tukukumbuka ukuti isi tukuyoba sibaghile ukupalamasya abangi, tukuya pakuya maso.

6. Nongwa yafiki kukafu ukwikola pa isi tukuyoba?

⁶ Tukulondiwa ukuya kangi maso na isi tukuyoba panongwa yakuti tuli basita bugholofu. “Inyinong’ono isya mundumbula mbibi,” kangi isi tukuyoba sikunangisya isi sili mundumbula syitu. (Ubwandilo 8:21; Luka 6:45) Kupalapala naloli ukwikola pa isi tukuyoba.  (Belenga Yakobu 3:2-4.) Loli tukulondiwa ukwiyula ukubomba ifi fibaghile ukututula ukuti tuyobeghe kanunu ku bangi.

7, 8. Ngimba isi tukuyoba sibaghile ukupalamasya bulebule ubumanyani bwitu na Kyala?

⁷ Tukulondiwa kangi ukuya maso pa isi tukuyoba panongwa yakuti Yehova ikwisa pakutulonga pa isi tukuyoba namuno tukusiyobela. Ilemba lya Yakobu 1:26 likuti: “Loli umundu uyu ikwibona ukuya ntila Kyala, linga atikulughomola ululimi lwake, loli ikuyisyoba indumbula yake, bo ubutila Kyala bwake bwa itolo.” Amasyu agha ghasanusiwe ukuti “itolo” ghabaghile ukusanusya kangi ukuti “kukaya kwakulondiwa.” (1 Bakorinti 15:17) Po lelo linga tukaya maso pa isi tukuyoba, tubaghile ukonanga ubumanyani bwitu na Yehova.—Yakobu 3:8-10.

⁸ Tuli nififukwa fingi fyakuyila maso pa isi tukuyoba namuno tukuyobela. Ukuti tumanye muno tubombeleghe kanunu ikyabupe iki Yehova atupele ikyakuyoba,  tukulondiwa ukumanya tasi muno tukulondiwa ukuyobela.

9, 10. (a) Ngimba abandu bisibile ukuyoba munjila yiliku masiku agha? (b) Nongwa yafiki tukuleka ukutuka amahelu?

⁹ Lino, paliposa abandu bikubombela amasyu agha ghali mwiko pamo amanyali. Bingi bikwinong’ona ukuti bikulonda ukulapa nukubombela amasyu amasito ukuti ifundo syabo sipilikiwe kanunu. Abamakomede bikubombela amasyu aghamwiko na manyali ukuti babasekesye abandu. Loli untumiwa Pauli ayobile ukuti: “Musitagheghe syosa isi: ingalalisi, ilyoyo, ububibi, amahelu nisi sili mwiko ukusiyoba nkanwa myinu.” (Bakolosi 3:8) Ayobile kangi ukuti ‘amasyu amakonyofu ghangayobiwagha siku’ pakati pa Bakristu banaloli.—Baefesi 5:3, 4.

¹⁰ Ukuyoba isyamwiko, sitikunhobosya Yehova na bandu aba banganile. Sikaya n’nunu. Mu Baibolo, “ubunyali” buli mu gulu lya“mbombo isya mbili.” (Bagalatiya 5:19-21) “Ubunyali” bubaghile ukutwala ubutulanongwa bwakukindanakindana. Ubunyali bumo bubaghile ukupanga ubunyali ubungi. Linga umundu isibile ukubombela amasyu amanyali pamo injobelo iyamwiko kangi ikukana ukuchenja, abaghile ukwepusiwa nkipanga.—2 Bakorinti 12:21; Baefesi 4:19; keta Amasyu Gha Pabumalilo 23.

11, 12. (a) Ngimba uluheho findu fiki? (b) Nongwa yafiki tutikulondiwa ukubayobela ububibi abangi?

¹¹ Tukulondiwa ukwepuka ku luheho. Mumuno tupeleliwe ukuti tulondeghe ukumanya isya bangi kangi ukuti tubabulengeko abamanyani na ba mumbumba syitu. Abakristu babwandilo bope balondagha ukumanya muno ifindu fyendelagha ku Bakristu abinabo namuno babaghile ukubombela ukuti babatule. (Baefesi 6:21, 22; Bakolosi 4:8, 9) Loli kupepe fiyo ukuchenja linga tukuyoba  isya bangi nukwanda ukuheha. Linga tukwandisyakwandisya ukuyoba isya bangi, tubaghile ukwanda ukuyoba ifyabutungulu ni findu fimo ifi abenenafyo batighi fiyeghe fyakisisi. Linga tukaya maso ni nkhani isyabutungulu isi, sibaghile ukupangisya ukuti tundongeghe umundu pa findu fyabutungulu, pamo ukunnyasya. Abafarisai balyonenge imbili ya Yesu pakabalilo aka banjobagha pa findu ifi akabombile. (Matai 9:32-34; 12:22-24) Ukuyoba inkhani isyabutungulu isya mundu yumo kubangi kukonanga imbili yake. Isi sikutwala imiywegho nukufulasania indumbula kangi sikonanga ubumanyani.—Isya Mbupingamu 26:20.

¹² Yehova ikulonda ukuti tubombeleghe amasyu ghitu ukutulila abangi nukubakasya komma ukuti tonangileghe ubumanyani. Yehova ababengile aba “bikubasomania abamyabo.” (Isya Mbupingamu 6:16-19) Uwakwanda ukuyoba isyabutungulu ali yo Setano umohesi, uyu alintungulupile Kyala. (Ubusetuli 12:9, 10) Amasiku agha abandu bikuyobelana isyabutungulu. Loli isi sileke ukubombiwa nkipanga kya bwanaloli. (Bagalatila 5:19-21) Yonongwa tukulondiwa ukuya maso pa isi tukuyoba kangi twinong’oneleghe tasi bo tukali tukayoba. Bo tukali ukuyoba isya mundu yumo, twilalusyeghe ukuti: Ngimba isi nguya pakuyoba syabwanaloli? Ngimba nnunu? Ngimba syakutula? Ngimba mbaghile ukulonda ukuti umundu uyu ngumuyoba apa apilike isi njobile? Ngimba mbaghile ukwipilika bulebule linga yumo anjobile une bo sisisi?’—Belenga 1 Batesalonike 4:11.

13, 14. (a) Ngimba amahelu ghabaghile ukubapalamasya bulebule abandu? (b) Ngimba ukuyoba inkhani sya kisisi isyabangi kokuti fiki? Nongwa yafiki Abakristu bikulondiwa ukuleka ukuyoba inkhani sya kisisi isyabangi?

¹³ Utubalilo tumo twesa tukudandabula na isi twayobile.  Loli tutikulonda ukuya na kayilo kakulonga abangi pamo ukubayobela imbibi. Amahelu ghatikulondiwa ukusoka pakanwa pitu. Pauli ayobike ukuti: “Amubulekeghe ubukali bosa, ilyoyo ningalalisi, nunjwegho, namahelu pamopene nu bubibi bosa itolo.” (Baefesi 4:31) Mu Mabaibolo aghangi basanwisye ilisyu ilyakuti “amahelu” ukuti “njobelo mbibi,” kangi ilisyu iyakuti “amasyu ghakufulasya” batile “amasyu gha kubaba.” Amahelu ghikubapangisya abandu ukwipilika ukuti bakaya bakulondiwa. Abana bo baghile ukufulala mwanakalinga na masyu agha, yonongwa tutikulondiwa ukubafulasya na masyu ghitu.—Bakolosi 3:21.

¹⁴ Ibaibolo likutusoka pa nkhani iya mahelu amabibi fiyo agha ko kuyoba inkhani sya kisisi. Ukuyoba inkhani sya kisisi ko kumonangila umwinitu. Sibaghile ukuya syakitima fiyo linga umundu ikuyoba inkhani sya kisisi isya mwinake wa mbweghi pamo abanake! Kangi umundu uyu ikukana ukuchenja ukuleka ukuyoba inkhani sya kisisi isya bangi abaghile ukwepusiwa nkipanga. (1 Bakorinti 5:11-13; 6:9, 10) Ukufwana namuno tumanyilile, linga tukuyoba ifindu ifi fikaya fyanaloli, tukuya pakumasya ubumanyani bwitu na Yehova na bangi.

15. Ngimba kuyoba kuliku uku kukukasya ubumanyani?

¹⁵ Ngimba tubaghile ukubombela bulebule ikyabupe kya kuyoba bo muno Yehova ikulondela? Nalinga sili bo ulu Ibaibolo litikutubula pabwelu isi tutikulondiwa ukuyoba, loli likutubula ukuti tukulondiwa ukuyoba,“syene isi nnunu ukuyenga.” (Baefesi 4:29) Ukuyoba isi sikuyenga kununu, kololo kangi kwabwanaloli. Yehova ikulonda ukuti tubombeleghe amasyu ghitu ukukasya nu kutula abangi. Uku ko kukasania. Fikulonda ukwiyula ukuti tuyobeghe in’nunu ukukinda ukuyoba isi mbibi kangi syakufulasya  abangi. (Titi 2:8) Isagha tuyobesanie injila simo isi sibaghile ukututula ukubayenga abangi ukwendela mu isi tukuyoba.

16, 17. (a) Nongwa yafiki tubandaghisyeghe abangi? (b) Ngimba yonani uyu tubaghile ukundaghisya?

¹⁶ Yehova na Yesu bosa bikundaghisya fiyo linga tubombile in’nunu. Tukulondiwa ukubakonga. (Matai 3:17; 25:19-23; Yohani 1:47) Ukundaghisya umundu ukuti mpaka akasiwe kukulonda ukwinong’onelapo kanunu fiyo nukunangisya ukuti tukubikako amahala kumyake. “Bo bununu buki ukuyoba ilisyu ilinunu pa kabalilo aka likulondiwa!” mo muno ilemba ilya Isya Mbupingamu 15:23 likuyobela. Tukukasiwa fiyo linga umwinitu ikundaghisya pa isi tubombile pamo linga ikututufya pa n’nunu simo isi tufwanisye.—Belenga Matai 7:12; keta Amasyu Gha Pabumalilo 27.

¹⁷ Linga muli nakayilo kakuketa inunu mu bangi, mutikuya pakutamiwa ukubandaghisya pa isi babombile. Mwakifwanikisyo, lumo munketile yumo uyu alitendekisye kanunu ukuyoba inkhani yake pamo ukuti amuleghe ifundo syakukasya pa ngomano. Umwana unkeke ikufighilila kanunu ubwanaloli bwa mu Baibolo ku sukulu, lumo unkangale yumo ikwaghiwa mubufumusi utubalilo tosa. Amasyu ghinu aghakundaghisya ghabaghile ukubakasya fiyo. Kangi kwakulondiwa fiyo ku ndume ukuti ambuleghe unkasi wake ukuti amughanile kangi ikundaghisya pa isi ikubomba. (Isya Mbupingamu 31:10, 28) Mwakufwana nu mpiki ughu ghukulonda ilisuba na misi, abandu bope bikulonda ukuti tubandaghisyeghe. Isi sikulondiwa fiyo ku bana. Mulondesyeghe akabalilo kakubandaghisya pa tuyilo utununu utu bikunangisya nukwiyula ukuti babombe. Ukubandaghisya kubaghile ukubapa amaka nubukifu isi sibaghile ukubakasya ukughelaghela ukubomba inunu nalinga kubaghile ukuya kukafu.

18, 19. Nongwa yafiki tubombeghe fyosa ifi tubaghile ukufwanisya ukuti tubakasyeghe nukubasubisya abangi? Ngimba tubaghile ukubomba bulebule?

 ¹⁸ Linga tukukasya nu kusubisya abangi, bo tukukonga ikifwanikisyo kya Yehova. Ikubinong’onela fiyo “abalwighisyo” na “aba bapindwike.” (Yesaya 57:15) Yehova ikulonda ukuti “tusubisanieghe” kangi ukuti “tubakasyeghe aba indumbula syabo siyetile.” (1 Batesalonike 5:11, 14) Linga tukughela ukubomba isi, ikutuketa kangi ikutundaghisya.

¹⁹ Mubaghile ukusyaghania ukuti yumo nkipanga ayetile pamo awile amaka. Ngimba mubaghile ukuyoba isyafiki ukuti mukulonda ukuntula? Mukabaghila ukufikila ukumanya indamyo yake, mukulondiwa ukunangisya  ukuti mukumwinong’onela. Mwakifwanikisyo, mubaghile ukupanga akabalilo ukuti mwangale nawe. Mubaghile ukubelengela pampene ivesi limo ilyakukasya mu Baibolo nukwiputa. (Salimo 34:18; Matai 10:29-31) Mubasimikisyileghe abandu aba ukuti abakamu na balumbu babaghanile fiyo. (1 Bakorinti 12:12-26; Yakobu 5:14, 15) Kangi muyobeghe mu njila iyakuti basubileghe ukuti isi mukuyoba syanaloli kangi syo mukusubila.—Belenga Isya Mbupingamu 12:25.

20, 21. Ngimba fiki fikubatula abandu ukuti bambilile kanunu ubulongosi?

²⁰ Tukubayenga kangi abinitu linga tukubapa ubulongosi ubununu. Panongwa yakuti tuli basitabugholofu,  twesa tukulondiwa ubulongosi utubalilo twingi. Pilemba lya Isya Mbupingamu 19:20 pakuti: “Upilikisyeghe kuli isi bikukulingania kangi ulwambilileghe ulumanyisyo, ko kuti mmasiku gha nkyeni wise uyeghe wamahala ukukinda.” Bakaya bakulumba bene aba babaghile ukutupa ubulongosi pamo ukutusoka. Abapapi bikulondiwa ukubalongosya abanabo. (Baefesi 6:4) Kangi Abalumbu babaghile ukupana ubulongosi ubununu babo batupu. (Titi 2:3-5) Panongwa yakuti tubaghanile abakamu na balumbu bitu, tukulonda ukuya maso mwakubapa ubulongosi mu njila inunu. Fiki fibaghile ukututula?

²¹ Lumo mukukumbuka akabalilo aka yumo abapele ubulongosi ubu bwali bupepe ukubwambilila. Fiki fyapangisye ukuti buye bupepe ukubwambilila? Mubaghile ukuti mwaketile ukuti mundu uyo ikubinong’onela. Lumo ayobile mbololo kangi mwalughano. (Bakolosi 4:6) Kangi ubulongosi bwake bwafumile mu Baibolo. (2 Timoti 3:16) Pope nalinga ubulongosi bukafuma mu malemba loli bukolelaneghe ni fundo sya mu Baibolo. Nayumo uyu ikulondiwa ukuti abumilisyeghe abinake ukuti bendeleghe isyake pamo ukuti aniongasyeghe ifundo sya mu Baibolo ukuti isi ikulonda sifwanisiweghe. Linga mukukumbuka muno yumo abapelile ubulongosi, sibaghile ukubatula muno numwe mubaghile ukubombela pakubapa abangi.

22. Ngimba mukulonda ukuti mubombeleghe bulebule ikyabupe kyakuyoba?

²² Ukuyoba kyabupe iki kifumile kwa Yehova. Tukukasiwa ukuti tubombeleghe kanunu ikyabupe iki panongwa yakuti tunganile Kyala. Mukumbukeghe ukuti amasyu ghali namaka ghakuwisya pamo ghakuyenga. Polelo, tukulondiwa ukubomba kilikyosa iki tubaghile ukufwanisya ukuti tubakasyeghe abangi.