1, 2. Ngimba indamyo sya mbweghi sikusanusya ukuti ubweghi butoliwe? Lingania.

UBWEGHI kyabupe iki kifumile kwa Yehova. Bubaghile ukupangisya ukuti ubumi bwa mundu buye bwalusekelo. Loli pope, ubweghi bosa buli nindamyo syake. Lumo mubaghile ukuketa ukuti indamyo syinu sitisa kumalikamo. Ifi fibaghile ukumpangisya unkasi pamo undume ukuketa ukuti akaya pabumanyani numwinake muno bayilile pabwandilo.

² Tungaswighagha linga akabalilo kosa tukwaghana nindamyo mbweghi bwitu. Loli indamyo sitikusanusya ukuti ubweghi bwitu butoliwe. Bope abeghi bamo aba bali nindamyo inywamu, basyaghile injila isyakumasyila indamyo nukupanga ubweghi bwabo ukuya bwamaka. Ngimba babombile isyafiki?

3, 4. Ngimba findu fiki fibaghile ukubombiwa mbweghi utubalilo tumo?

³ Ubweghi bukubatwala pampene abandu babili abakukindana, aliwesa ali nisyake isi asighanile, isi asibengile, isi ikwinong’ona na muno ikubombela ifindu. Kangi undume nu nkasi babaghile ukukindana kuno bafumile pamo  inyiho syabo. Pakwegha akabalilo namaka ukuti um’manye kanunu umwinako wa mbweghi.

⁴ Bo akabalilo kakindilepo padono ukufuma apa abandu balyeghene, undume pamo unkasi abaghile ukwanda ukwendela aminong’ono ghake. Bikufwanagha batikwikala pampene. Ngimba fiki fibaghile ukubatula ukuti bakolelaneghe?

5. (a) Ngimba syafiki sibaghile ukuntula Unkristu ukuti aye pabumanyani ubununu nu mwinake wa mbweghi? (b) Ukufwana ni lemba lya Bahiburi 13:4, ngimba tubuketeghe bulebule ubweghi?

⁵ Yehova abapele ubulongosi ubununu fiyo ubu bubaghile ukubatula umwe nu mwininu wa mbweghi ukuya pabumanyani bwamaka nukuseghelela kumyake. (Salimo 25:4; Yesaya 48:17, 18) Ikutubula ukuti: “Ubweghi bughindikiweghe na bandu bosa.” (Bahiburi 13:4) Ikindu iki mukukighindika kikuya kyakulondiwa kangi kyapamwanya.  Mukukifighilila kangi mutikukibombela ububibi. Momuno Yehova ikulondela ukuti tubuketeleghe ubweghi.

6. Ngimba ilemba lya Matai 19:4-6 likutubula isyafiki sya muno Yehova ikubuketela ubweghi?

⁶ Yehova yo alyandisye ubweghi. Umwanake Yesu atile: “Kali mukabalamo mmasimbo ukuti ukufuma pabwandilo, umpeli abapelile unnyambala nunkikulu Kyala alinkuyoba alinkuti: ‘Ko kuno umundu isakundekagha uwise nunna, isakumumililagha yu nkasi, lelo bo babili bababa bisakuyagha mbili ghumowene? Bunobuno lelo balekile ukuya babili, mma, loli bipelile ukuya mbili ghumowene. Lelo aka linga akakungisenie Kyala, ko nayumo umundu angakatatulaniagha.’” (Matai 19:4-6) Ukwanda pabwandilo, Yehova ikuti ubweghi buyeghe bwa bwila. Umwene alondagha ukuti aba mumbumba bayeghe pampene kangi balusekelo.

7. Ngimba undume nu nkasi babaghile ukukasya bulebule ubweghi bwabo?

⁷ Loli abapabweghi lino bikwaghana nindamyo nyingi ukukinda kunyuma. Utubalilo tumo indamyo isi sikuya nywamu mpaka bikwinong’ona ukuti ubweghi bwabo bukabaghila ukuya kangi bwalusekelo po bikulekana itolo. Loli ukumanya muno Yehova ikubuketela ubweghi kubaghile ukubatula.—1 Yohani 5:3.

8, 9. (a) Ngimba po pakabalilo kaliku apa tukulondiwa ukukonga ubulongosi bwa Yehova pa nkhani ya bweghi? (b) Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ukuti ubweghi bwakulondiwa kumyitu?

⁸ Ubulongosi bwa Yehova utubalilo tosa buliko ukuti bututuleghe. Ukufwana namuno tuketile umwene ikuyoba ukuti: “Ubweghi bwimikiweghe na bandu bosa.” (Bahiburi 13:4; Undumbilili 5:4) Linga tukukonga ubulongosi bwa  Yehova nalinga fitamisye, fikuya pakututula.—1 Batesalonike 1:3; Bahiburi 6:10.

⁹ Panongwa yakuti ubweghi bwakulondiwa ku myitu, tukulonda ukuleka ukubomba pamo ukuyoba kilikyosa iki kibaghile ukonanga ubweghi bwitu. Tukulonda ukuti ubumanyani bwitu nu mwinitu wa mbweghi buyeghe bwamaka. Ngimba tubaghile ukubomba bulebule?

10, 11. (a) Ngimba ndamyo siliku inywamu isi sikwaghiwa mu nyegha simo? (b) Ngimba muno tukuyobela nu nkasi pamo undume witu kubaghile ukupalamasya bulebule ubweghi bwitu?

¹⁰ Umundu abaghile ukunkalalisya umwinake wa mbweghi mu njila isyakukindanakindana. Tusimenye ukuti Abakristu batikulondiwa ukunkoma umwinabo wa mbweghi pamo ukumbombela kilikyosa ikyakumfulasya. Loli utubalilo tumo tubaghile ukufulasania na masyu. Amasyu ghabaghile ukuya filwilo. Unkikulu yumo atile: “Undume wangu ikungoma na masyu. Ngaya nifilonda ifi fikuboneka namaso gha bandu, loli amasyu agha ikunjobela kabilikabili, gho agha ‘uwe yowe katundu nsito kumyangu!’ kangi ‘ngaya nuwe nimbombo!’ ghonangile indumbula yangu.” Unnyambala yumo ayobile ukuti unkasi wake ikum’mala amaka na isi ikunjoba kangi ikumpa ingamu nyinginyingi. Atile: “linga mumbulile ukuti njobe isi ikunjobela, ngabaghila ukufwanisya ukusiyoba mbololo. Yonongwa ndekile ukuyoba nawe kangi ngubwela mwakuchedwa fiyo ku mbombo. Ngulwagha ulutengano lwingi ku mbombo ukukinda ukubuka kunyumba yangu.” Amasyu amabibi ghikufulasya kangi ghikumpangisya umundu ukuti ande ukutamiwa muminong’ono, imbungo iyi yikutamya abandu bingi amasiku agha.

¹¹ Linga unkasi nu ndume bikuyobelana amasyu amabibi,  fikupangisya ifilonda ifya muminong’ono ifi fikwegha akabalilo akatali ukuti fimalike. Naloli mukaya momuno Yehova ikulondela ukuti undume nu nkasi babombelaneghe. Loli mubaghile ukumfulasya umwininu kisita kumanya. Mubaghile ukwinong’ona ukuti pamo sili kanunu itolo, loli ngimba umwinako ikwipilika bulebule? Linga mwayobile amasyu ghamo aghakufulasya, ngimba mubaghile ukughachenja?—Bagalatiya 5:15; belenga Baefesi 4:31.

12. Ngimba fiki fibaghile ukonanga ubumanyani bwa mundu uwa pabweghi na Yehova?

¹² Muno mukuyobela ku mwininu wa mbweghi pa gulu pamo linga muli mwibene itolo sikumpalamasya Yehova. (Belenga 1 Peteri 3:7.) Ilemba lya Yakobu 1:26  likutukumbusya ukuti: “Loli umundu uyu ikwibona ukuya ntila Kyala, linga atikulughomola ululimi lwake, loli ikuyisyoba indumbula yake, bo ubutila Kyala bwake bwa itolo.”

13. Ngimba njila yiliku iyingi iyi uwa pabweghi abaghile ukunkalalisya umwinake?

¹³ Silipo injila nyingi isi aba pabweghi bikulondiwa ukuya maso. Mwakifwanikisyo, ngimba umwinako ikuya pakwipilika bulebule linga mukwangala fiyo nu mundu uyu akaya ndume pamo nkasi wako? Lumo mukwangala nawe pa fifukwa ifinunu, bo ukwingila pampene pakufumusya pamo ukutulana pandamyo, loli ngimba umwinako ikuya pakukalala? Unkikulu yumo atile: “Linga syaghenie ukuti undume wangu andile ukubika fiyo amahala nukumalila akabalilo kingi nu mulumbu yumo, fikumbaba fiyo. Nguketa ukuti akaya nimbombo nanine.”

14. (a) Ngimba bwanaloli buliku ubu tukumanyila pilemba lya Ubwandilo 2:24? (b) Ngimba tukulondiwa ukwilalusya ilalusyo liliku?

¹⁴ Ukuya Bakristu, tuli nubudindo ku bapapi bitu kangi ku bakamu na balumbu bitu mu kipanga. Loli linga twingile mbweghi, ubudindo bwitu ubunywamu fiyo bukuya ku ndume pamo ku nkasi witu. Yehova ayobile ukuti undume “isakumumililagha yu nkasi.” (Ubwandilo 2:24) Ukumanya muno umwinitu ikwipilikila kwakulondiwa fiyo. Mwilalusyeghe ukuti: ‘Ngimba ngumpa umwinangu akabalilo, aminong’ono ghangu nulughano ulu ikulondiwa?’

15. Nongwa yafiki Abakristu bikulondiwa ukuleka ukuya pabumanyani fiyo nu mundu uyu akaya ndume pamo nkasi wabo?

¹⁵ Linga tuli pabumanyani fiyo nuyungi ukukinda undume pamo unkasi witu, fibaghile ukutwala indamyo mbweghi bwitu. Kangi fibaghile ukupangisya ukuti twande ukunyonywana. (Matai 5:28) Ifinyonywa fibaghile ukukula kangi fibaghile ukubapangisya ukuti mubombe ifindu ifi fibaghile ukonanga ubweghi bwinu.

16. Ngimba lulaghilo luliku ulu Ibaibolo likutupa pa nkhani ya bweghi?

¹⁶ Ukufuma pa masyu aghakuti “Ubweghi bwimikiweghe,” Ibaibolo likuyoba kangi ukuti: “Abanyambala na bakasi babo bayeghe basubiliwa uyu kunnine uyu kunnine.” (Bahiburi 13:4) Apa amasyu aghakuti, “basubiliwa uyu kunnine” ghikusanusya ukughonana pakati pa nkasi nu ndume. (Isya Mbupingamu 5:18) Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ukuti tukughindika ikyabupe iki?

17. (a) Ngimba abandu bingi amasiku agha bikubuketa bulebule ubulowe? (b) Ngimba Abakristu bikulondiwa ukubuketa bulebule ubulowe?

¹⁷ Abandu bamo bikwinong’ona ukuti fili kanunu itolo linga umundu akaya nsubiliwa ku mwinake wa mbweghi. Uswe tutikulondiwa ukukonga inyinong’ona isya nkisu iki. Yehova ikuyoba kanunu ukuti abubengile ubulowe. (Belenga Baroma 12:9; Bahiburi 10:31; 12:29) Linga tukughonana nu mundu uyu akaya ndume pamo nkasi witu ko kuti tukunyasya ubweghi bwitu. Tukunangisya ukuti tutikughindika ifundo sya Yehova kangi tukuya pakonanga ubumanyani bwitu na Yehova. Po lelo tukulondiwa ukuleka nalinga ukughela itolo ukubomba fimo ifi fibaghile ukutupangisya ukubomba ubulowe. Ifi fikongelapo ukuya naminong’ono amabibi ku mundu yumo.—Jobu 31:1;.

18. (a) Nongwa yafiki ubulowe bufwene itolo nukwiputa ku fifwani? (b) Ngimba Yehova abuketagha bulebule ubulowe?

¹⁸ Nkabalilo ka Baisraeli pasi pa Ndaghilo isi Mose apeliwe, ubulowe bwali butulanongwa bunywamu fiyo ubu bwafwene itolo nukwiputa ku fifwani. Linga bamwaghile umundu ikubomba ubulowe bangoghagha. (Banyalevi 20:2, 10) Ngimba ubulowe bwafwanagha bulebule nukwiputa ku fifwani? Linga Umuisraeli iputile kukifwani, bo atoliwe ukufwanisya ulufingo ulu afingile kwa Yehova ulwakuya nsubiliwa. Linga abombile ubulowe, bo atoliwe  ukufwanisya ulufingo ulu afingile ulwakuya nsubiliwa ku nnine wa mbweghi. (Ukusowa 19:5, 6; Ukukumbusya Indaghilo 5:9; belenga Malaki 2:14.) Sikuboneka pabwelu itolo ukuti Yehova aketagha ubulowe ukuya butulanongwa bunywamu fiyo.

19. Fiki fibaghile ukututula ukwepuka ku bulowe?

¹⁹ Ngimba ikubuketa bulebule lino? Nalinga tukaya pasi pa ndaghilo isi Yehova abapele Abaisraeli ukwendela mwa Mose, loli Yehova akachenja muno ikubuketela ubulowe. Panongwa yakuti tunganile Kyala tukabaghila ukwiputa ku fifwani kangi panongwa yakuti tunganile umwinitu wa mbweghi tukabaghila ukubomba ubulowe. (Salimo 51:1, 4; Bakolosi 3:5) Linga tukaya basubiliwa, tutikubughindika ubweghi bwitu kangi tutikungindika Kyala witu Yehova.—Keta Amasyu Gha Pabumalilo 26

20. Ngimba amahala ghabaghile ukutula bulebule mbweghi?

²⁰ Ngimba mubaghile ukubomba bulebule ukuti ubweghi bwinu buye bwamaka? Amasyu gha Kyala ghikuti: “Amahala gho ghikuyenga inyumba, kangi ukusyaghania inongwa ko kukumpa umundu ulutengano.” (Isya Mbupingamu 24:3) Inyumba yibaghile ukutendekesiwa ukuti yiye nnunu, ngindikiwa kangi ukuti yiye yakuhobosya. Sifwene itolo nubweghi. Umundu wamahala ikuya pakuketesya ukuti ubweghi bwake bununu, bwakughindikiwa kangi bwalusekelo.

21. Ngimba amahala ghabaghile ukupangisya bulebule ukuti ubweghi buye bwamaka?

²¹ Pakuyoba isya nyumba yila, Ibaibolo likukindilila ukuyoba ukuti: “Ubumanyi bo bukutendekesya ifipinda nutundu tosa utwa ntengo utu ubukabi bubaghile ukutwala.” (Isya Mbupingamu 24:4) Isi mukumanyila mu Baibolo sibaghile ukuchenja ubweghi bwinu ukuya bununu.  (Baroma 12:2; Bafilipi 1:9) Linga mukubelenga Ibaibolo na mabuku pampene nu mwininu wa mbweghi, muyobesanieghe muno mubaghile ukukongela isi mukumanyila. Londa injila isi mubaghile ukunangisya ukuti mughanene, mukughindikana, muli bakisa kangi mukwinong’onelana. Munsumeghe Yehova ukuti abatule ukuya nutuyilo utu tubaghile ukubatula ukukasya ubweghi bwinu nukuti umwininu abaghane fiyo.—Isya Mbupingamu 15:16, 17; 1 Peteri 1:7.

22. Nongwa yafiki tunangisyeghe ulughano nu lughindiko ku mwinitu wa mbweghi?

²² Tubombeghe fyosa ifi tubaghile ukufwanisya ukuti tunangisye ukuti tunganile umwinitu wa mbweghi, tukungindika kangi tukum’moghela. Po ubweghi bwitu bukuya pakuya bwamaka kangi bwakuhobosya. Kangi ikyakulondiwa fiyo, tukuya pakunhobosya Yehova.—Salimo 147:11; Baroma 12:10.