1, 2. Ngimba Yehova ikwipilika bulebule linga ikuketa ukuti uswe tukwiyula ukuya basubiliwa?

ISIKU LIMO BO undumyana ikufuma ku sukulu, asyaghile indalama siswile nkikwama panjila. Ngimba abombile isyafiki? Linga alondagha ngali asisungile. Loli umwene asighomwile kumwene nasyo. Bo mama wake apilike, ahobwike fiyo nu mwanake uyu.

² Abapapi bingi bikuhoboka fiyo linga abanabo bikuya basubiliwa. Mwakufwana itolo, Tata witu wakumwanya Yehova, yo “Kyala wabwanaloli” kangi ikuhoboka linga tuli basubiliwa. (Salimo 31:5) Tukulonda ukunhobosya Kyala kangi “tukulonda bwila ukubomba inunu.” (Bahiburi 13:18) Isagha tuyobesanie ifighaba 4 pa bumi bwitu ifi utubalilo tumo kubaghile ukuya kukafu ukuya basubiliwa. Kangi panyuma pake tukuya pakuketa ulusayo ulu tukuya pakulwagha linga tunangisye ubusubiliwa.

3-5. (a) Ngimba tubaghile ukwisyoba bulebule? (b) Findu fiki fibaghile ukututula ukuya basubiliwa?

³ Ukuti tuye basubiliwa ku bangi, ikyakwanda tukulondiwa ukuya basubiliwa patwibene. Akabalilo kosa kukaya kupepe ukubomba isi. Mwakifwanikisyo, Abakristu  abakunyuma nkipanga kya Laodikia bisyobagha bene ukuti banhobosyagha Kyala loli ubwanaloli bwali bwakuti bakanhobosyagha. (Ubusetuli 3:17) Nuswe tubaghile ukwisyoba twibene mwakwinong’ona ukuti tukunhobosya Kyala napalinga tutikunhobosya.

⁴ Untumiwa Yakobu alingisenie ukuti: “Linga umundu ikwibona ukuya ntila Kyala, loli atikulughomola ululimi lwake, bo ikuyisyoba indumbula yake kangi ubutila Kyala bwake bwa itolo.” (Yakobu 1:26) Linga tukwinong’ona ukuti tukulubombela ububibi ululimi lwitu nukukindilila ukumbombela Kyala bo tukwisyoba. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukuti tuleke ukwisyoba twibene?

⁵ Linga tukwiketa pagilasi, tukuketa muno tukubonekela. Linga tukubelenga Ibaibolo, tubaghile ukwiketa muno tuyilile. Ibaibolo libaghile ukututula ukumanya ifi tukubomba kanunu na ifi tukutoliwa. Tukumanya kangi ifi tukulondiwa ukuchenja pa isi tukwinong’ona, ukubomba nu kuyoba. (Belenga Yakobu 1:23-25.) Loli linga tukuketa ukuti tukaya nindamyo nayimo, tukabaghila ukuchenja kanunu. Tukulondiwa ukubombela Ibaibolo ukuti twiketesye kanunu. (Inguto 3:40; Hagayi 1:5) Ulwiputo lope lukututula ukwiketa muno tuyilile naloli. Tubaghile ukunsuma Yehova ndwiputo ukuti atuketesye nukututula ukuti tukete ifi tutikubomba kanunu ukuti twitendekesye. (Salimo 139:23, 24) Tukukumbuka ukuti ‘Yehova ikunketa umundu uniongafu ukuya kinyanyasi loli ikuya mmanyani wa mundu ungolofu.’—Isya Mbupingamu 3:32.

6. Nongwa yafiki undume nu nkasi bikulondiwa ukuya basubiliwa?

⁶ Ukusubiliwa kwakulondiwa fiyo mumbumba. Linga undume nu nkasi wake bikuya babuke, imbumba yabo yikuya yakufighililiwa kangi bikusubilana. Ukusita kusubiliwa  kubaghile ukonanga fingi mbweghi. Mwakifwanikisyo, umundu wa mbweghi, abaghile ukwanda ukunyonywa umundu uyu akaya nkasi pamo ndume wake kangi abaghile ukwanda ukuketelela ifithuzi fyamwiko pamo ukuya ni kibwezi mwakisisi. Keta isi uwa masalimo ayobile: “Ngaya mbulilanisi na batungulu, nalinga ko kwenda na bandu abasyobi.” (Salimo 26:4) Linga mukaya basubiliwa ku mwininu wa mbweghi nalinga mo muminong’ono, pope ubweghi bwinu bubaghile ukuya nindamyo.

7, 8. Ngimba mubaghile ukubombela bulebule Ibaibolo ukumanyisya abaninu ubununu bwa kuya basubiliwa?

⁷ Abana bope bikulondiwa ukumanya ukuti ukuya nsubiliwa kwakulondiwa fiyo. Ukuti abapapi babamanyisye  kanunu abanabo bikulondiwa kangi ukubombela Ibaibolo. Lili ni nkhani isya bandu aba bakali basubiliwa: Akani uyu ali nhiyi, Gehazi uyu ayobile isyabutungulu ukuti akabe indalama na Yudasi uyu ahiyagha indalama kangi alimulisye Yesu pantengo wa ndalama isya siliva 30.—Yoswa 6:17-19; 7:11-25; 2 Banyafyale 5:14-16, 20-27; Matai 26:14, 15; Yohani 12:6.

⁸ Mu Baibolo mukwaghiwa kangi ififwanikisyo ifya bandu bingi aba bali basubiliwa: Yakobu uyu ababulile abanake ukuti baghomokesye indalama isi basyaghile; Yefuta nu mwanake undindwana basungile ulufingo lwabo kwa Kyala; na Yesu uyu asubiliwe fiyo na pakabalilo aka alyaghene nindamyo. (Ubwandilo 43:12; Abalongi 11:30-40; Yohani 18:3-11) Ififwanikisyo ifi fibaghile ukubatula abana ukumanya ubununu bwa kuya basubiliwa.

9. Ngimba abana bikuya pakutuliwa bulebule linga abapapi babo bikusubiliwa?

⁹ Abapapi babaghile ukumanyila ukufuma ku fundo iyakulondiwa iya mu Baibolo iyi: “We kumanyisya uyungi, po fiki utikwimanyisya wimwene? We kulumbilila ukuti, ‘Komma ukuhiya,’ po kangi nanuwe kuhiya?” (Baroma 2:21) Abana bikumanya linga abapapi babo bikuyoba simo loli bikubomba isingi. Linga tukubabula abanitu ukuti bayeghe basubiliwa loli uswe tutikusubiliwa, abanitu bikuya pakusofanisiwa. Linga abana bikubabona abapapi babo bikutungulupa nalinga padono itolo, bope bikuya pakubomba bo ulu. (Belenga Luka 16:10.) Kulubafu ulungi linga abana bikuketa ukusubiliwa kwa bapapi babo, kukuya kupepe ukuti bope basasubiliwe linga bisakuyagha nabana nkyeni,.—Isya Mbupingamu 22:6; Baefesi 6:4.

10. Ngimba tubaghile ukuya basubiliwa munjila yiliku linga tukuyobesania na Bakristu abinitu?

¹⁰ Tukulondiwa kangi ukuya basubiliwa ku bakamu na balumbu bitu Abachikristu. Linga tukwangala na bakamu kukuya kupepe ukuheha pamo ukunyasya utuyilo twa bangi. Linga tukuyoba inkhani yimo iyi tukayimanya kanunu, tubaghile ukuti tukufumusya isyabutungulu. Kununupo ‘ukuya kimyemye.’ (Isya Mbupingamu 10:19) Ukuya nsubiliwa kutikusanusya ukuti tuyobeghe syosa isi sili mundumbula yitu, isi tusimenye pamo isi tusipilike. Nalinga isi tukulonda ukuyoba syanaloli, loli sitikutupalamasya, tutikulondiwa ukuyobapo. (1 Batesalonike 4:11) Abandu bamo bikuketa ukuti babuke ukuyoba silisyosa, abene bighanile ukuyoba ukuti: “Ngwangala itolo.” Loli panongwa yakuti tuli bandu ba Yehova, utubalilo tosa tukulondiwa ukuti amasyu ghitu ghayeghe gha kisa kangi ghakuhobosya.—Belenga Bakolosi 4:6.

11, 12. (a) Ngimba umundu uyu onangile abaghile ukunangisya bulebule ukuti akaya nsubiliwa? (b) Ngimba malalusyo ghaliku aghangi agha tubaghile ukulalusya? (c) Ngimba tubaghile ukuya bulebule basubiliwa ku gulu lya Yehova?

¹¹ Yehova abapele ubudindo abakulumba ukuti batuleghe nkipanga. Kukuya kupepe fiyo ukuti abakulumba batutule uswe linga akabalilo kosa tukuya basubiliwa. Nongwa yafiki? Tufwanikisye ukuti mubinile nukubuka kwa dokotala ukuti akabatule, ngimba mubaghile ukufisa ububine bwinu bumo? Linga mufisile, ngimba dokotala abaghile ukubatula bulebule? Mwakufwana itolo, linga tonangile simo, tungatungulupagha napadono. Mu malo mwake tukulondiwa ukubuka ku bakulumba nu kubabula syosa mbwanaloli. (Salimo 12:2; Isya Mbupingamu 5:1-11) Keta ikifwanikisyo ikingi: Bule  linga mwaghile ukuti umwininu abombile ubutulanongwa ubunywamu fiyo? (Banyalevi 5:1) Ngimba mubaghile ukuyoba ukuti: “Panongwa yakuti ndi m’manyani wake naloli, nguya pakunsungila ikisisi”? Pamo ngimba mubaghile ukukumbuka ukuti abakulumba balipo panongwa yakuti bantule ukuti aghomokesyepo nu kukasya ubumanyani bwake na Yehova?—Bahiburi 13:17; Yakobu 5:14, 15.

¹² Tukulondiwa kangi ukuya basubiliwa ku gulu lya Yehova linga tukulemba amalipoti gha mbombo iyi tukubomba iyakufumusya. Kangi tukuya basubiliwa linga tukulonda ukuya bapayiniya pamo linga tukulonda ukubomba ububombeli bulibosa—Belenga Isya Mbupingamu 6:16-19.

13. Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ubusubiliwa linga tukubomba imbombo nu Nkristu umwinitu?

¹³ Tubaghile ukunangisya kangi ukuti tuli basubiliwa ku bakamu na balumbu pa nkhani ya bizinesi. Mwakifwanikisyo, tutikubomba ibizinesi linga tuli pa Nyumba ya Bunyafyale pamo linga tukufumusya. Kangi tutikulonda ukuti abakamu pamo abalumbu bitu batubombeleghe ibizinesi kisita kubalipila. Utubalilo tumo unkamu abaghile ukulemba imbombo unkamu pamo umulumbu. Linga mo siyilile, mubalipileghe pakabalilo kake, mubapeghe indalama isi mwapangene kangi mubapeghe fyosa ifi mwapangene ukufwana na isi indaghilo sikuyoba. Ifi fibaghile ukongelelapo ukubuka nawe ku chipatala linga abinile. (1 Timoti 5:18; Yakobu 5:1-4) Kangi linga ulembiwe imbombo ku Nketi umwinako, ungalindililagha ukuti ikuya pakukutula mu njila isingi mwakukindana na bangi. (Baefesi 6:5-8) Mubombeghe imbombo pa kabalilo aka mwapangene.—2 Batesalonike 3:10.

14. Ngimba Abakristu bikulondiwa ukubomba isyafiki bo bakali ukubombela ibizinesi pampene?

 ¹⁴ Bule linga tukubomba ibizinesi nu nkamu pamo umulumbu? Ifi fibaghile ukongelelapo ukubomba nabo pamo ukwasimana indalama. Pa fyakubombiwa bo ifi, ifundo iya mu Baibolo yikuti: Mulembeghe fyosa! Bo unsololi Yeremiya ulile ungunda alembile pamapepala mabili agha lwitikano. Ipepala limo lyasayiniwe na baketi nu kusungiwa ukuti busaye buketi nkyeni. (Yeremiya 32:9-12; keta kangi Ubwandilo 23:16-20.) Bamo bikuketa ukuti ukusayinilana kukunangisya ukuti batikunsubila unkamu wabo. Loli ukuyoba ubwanaloli, ukusayinilana kubaghile ukutula ukumasya ukusita kukolelana, ukukalalisania nu kusita kupilikana. Kumbuka ukuti nalinga po pa nkhani isya bizinesi, ulutengano lwa nkipanga lo lwakulondiwa fiyo ukukinda indalama.—1 Bakorinti 6:1-8; keta Amasyu Gha Pabumalilo 30.

15. Ngimba Yehova ikubuketa bulebule ubusyobi pa bizinesi?

¹⁵ Tukulondiwa ukuya basubiliwa ku bandu bosa, ukongelelapo aba bakaya Baketi ba Yehova. Yehova ikuhoboka fiyo panongwa yakuti tuli basubiliwa. “Ikya kupimila ubusito iki kikusyoba kyo kinyanyasi kwa Yehova, loli ikya kupimila iki kya naloli kyo kikunkyela umwene.” (Isya Mbupingamu 11:1; 20:10, 23) Ntubalilo twa Baibolo, isikelo yo iyi babombelagha pakupimila ubusito bwa findu ifi bulisyagha. Loli abulisi bamo babapagha ifindu ifidono fiyo abandu aba bulagha ukukinda pa ifi balitikene pamo babapangisyagha ukuti balipileghe indalama nyingi ukukinda katundu. Lino pope, fifwene itolo na ntubalilo twa Baibolo, ubusyobi bulipo bwingi fiyo mu bizinesi. Yehova akachenjapo, lino pope abubengile ubusyobi.

16, 17. Ngimba njila siliku isya busyobi isi tukulondiwa ukusileka?

 ¹⁶ Aliwesa ikugheliwa ukuti aleke ukunangisya ubusubiliwa. Mwakifwanikisyo, pakabalilo kakulemba ikalata iyakulondela imbombo, pakabalilo kakulipila umusonkho, ishulansi ni findu ifingi pamo linga abana ba sukulu bikulemba amayeso. Abandu bingi bikusubila ukuti kukaya kubibi ukuyoba ubutungulu. Ifi fikaya fyakuswighisya. Ibaibolo lyayobile ngani ukuti m’masiku aghabumalilo, “abandu bisakwiyighanagha bene, baghana ndalama, . . . basitakusighana inunu.”—2 Timoti 3:1-5.

¹⁷ Utubalilo tumo tubaghile ukuketa ukuti abandu aba bakaya basubiliwa ifindu fikubendela kanunu nkisu iki. (Salimo 73:1-8) Lumo Unkristu imbombo yibaghile ukum’malikila, ukuleka ukundipila indalama syake, pamo ukunyoziwa nabinake ku mbombo panongwa ya lusubilo lwake. Loli ukusubiliwa ko kwakulondiwa fiyo ukukinda ikemo lililyosa. Nongwa yafiki?

18. Nongwa yafiki akayilo akanunu ko kakulondiwa fiyo?

¹⁸ Ukuya nsubiliwa, kwakulondiwa fiyo kangi kutikuboneka mwalwe nkisu iki. Aliwesa ali nulusako lwakuya nsubiliwa. (Mika 7:2) Bwanaloli, ukuti abandu bamo babaghile ukubabombela ifibibi panongwa ya busubiliwa bwinu nukwanda ukubakolela ukuti muli bakonyofu. Loli bamo bikuya pakundaghisya panongwa ya busubiliwa bwinu. Pa kisu kyosa, Abaketi ba Yehova bosa bikumanyiwa panongwa ya busubiliwa bwabo. Ababwana bingi bighanile ukubalemba imbombo Abaketi panongwa yakuti basimenye ukuti basubiliwa. Kangi linga ababombi bamo bakaghiwe imbombo panongwa yakuleka ukusubiliwa, Abaketi bikukindilila ukubomba imbombo syabo.

19. Ngimba ukuya basubiliwa kukupalamasya bulebule ubumanyani bwinu na Yehova?

 ¹⁹ Linga muli basubiliwa mu findu fyosa, mukuya pakuya na mabyebye amanunu nulutengano lwa m’minong’ono. Tukuya pakufwana na Pauli uyu alembile ukuti: “Situkolile (tukusubila) ukuti tuli ninyibonelo inunu (amabyebye amanunu).” (Bahiburi 13:18) Ikyakulondiwa fiyo, Tata winu, Yehova, ikuya pakumanya nukundaghisya pa isi mukughelaghela ukubomba ukuti muye basubiliwa mfindu fyosa.—Belenga Salimo 15:1, 2; Isya Mbupingamu 22:1.