1, 2. Ngimba Yehova ikulonda ukuti imbumba sikaleghe bulebule?

YEHOVA yo alyandisye ubweghi. IBaibolo likutubula ukuti apelile unkikulu wakwanda “alinkuntwala ku mundu yula.” Adamu ahobwike fiyo nukuyoba ukuti: ‘uyu yo fupa lya mafupa ghangu kangi mbili wa mbili wangu.’ (Ubwandilo 2:22, 23 NWT) Isi sikunangisya ukuti Yehova ikulonda ukuti tuhobokeghe mbweghi bwitu.

² Loli syakitima ukuti abandu bingi batikuhoboka mbweghi bwabo. Loli iBaibolo lili nifundo nyingi isi singatula aliwesa wa m’mbumba ukuti ubumi bwabo buye bwa lusekelo.—Luka 11:28.

3, 4. (a) Ngimba unnyambala ikulondiwa ukuti apangeghe bulebule ifindu nu nkasi? (b) Nongwa yafiki kununu ukuti unnyambala nu nkikulu bahobokelaneghe ni ndumbula yosa?

³ IBaibolo likuyoba ukuti unnyambala unnunu ikulondiwa ukuti anangisyeghe ulughano nu lughindiko ku nkasi wake. Belenga Baefesi 5:25-29. Akabalilo kosa unnyambala ikulondiwa ukubomba ifindu nu nkasi wake mwalughano. Bwila ikulondiwa pankumufighilila, ukumpasikisya nukuleka ukubomba ifindu ifi fibaghile ukumfulasya.

⁴ Ngimba unnyambala abombeghe isyafiki linga unkasi wake onangile? Abanyambala bikubuliwa ukuti: ‘kindilila ukubaghana abakasi binu, mungayagha bakali ku myabo.’ (Bakolosi 3:19 NWT) Banyambala mukumbukeghe ukuti numwe mukonanga. Ukuti Kyala abahobokele, numwe mubahobokeleghe abakasi binu. (Matai 6:12, 14, 15) Linga bosa  unnyambala nu nkikulu bikuhobokelana nindumbula yosa, bikuya balusekelo.

5. Nongwa yafiki unnyambala ikulondiwa ukungindika unkasi wake?

⁵ Yehova ikulonda ukuti unnyambala angindikeghe unkasi wake. Unnyambala ikulondiwa kangi ukwinong’onelapo fiyo isi unkasi wake ikulonda. Kangi ifundo iyi angayipepulagha. Linga unnyambala atikumupasikisya kanunu unkasi wake, Yehova abaghile ukukana ukupilika inyiputo syake. (1 Peteri 3:7) Ukungana Yehova ko kukupangisya umundu ukuya wapamwanya fiyo kwa Kyala. Kangi umwene atikuketa ukuti abanyambala bapamwanya ukukinda abakikulu.

6. Ngimba sikusanusya fiki ukuti unnyambala nu nkasi bali ‘mbili ghumowene’?

⁶ Yesu ayobile ukuti linga unnyambala nunkikulu bingile mbweghi ‘bakaya babili, loli bipelile ukuya, mbili ghumowene.’ (Matai 19:6) Abene akabalilo kosa bikuya basubiliwa kangi batikubomba ifindu ifi fibaghile ukonanga inyegha yabo. (Isya Mbupingamu 5:15-21; Bahiburi 13:4) Undume nu nkasi wake binong’onelaneghe pa fundo yakughonana. (1 Bakorinti 7:3-5) Unnyambala akumbukeghe ukuti ‘nayumo atikughubengamo siku umbili wake, loli ikughuswila nukughutendekesya.’ Unnyambala ikulondiwa ukungana nukunswila unkasi wake. Ukukinda fyosa unkikulu ikulonda ukuti undume ayeghe wakisa kangi walughano.—Baefesi 5:29.

7. Nongwa yafiki imbumba yiliyosa yikulondiwa umutu?

⁷ Ukuti imbumba yibombeghe ifindu mwakukolelana yikulondiwa ukuya nu mutu pamo undongosi. IBaibolo pa 1 Bakorinti 11:3: likuyoba ukuti ‘Untu wa nnyambala wesa yo Kristi, kangi untu wa nkikulu wesa yo nnyambala, uwene untu wa Kristi yo Kyala.’

8. Ngimba unkikulu abaghile ukunangisya bulebule ulughindiko ku ndume?

 ⁸ Unnyambala aliwesa utubalilo tumo ikonanga. Loli linga unkikulu ikwitikiska nukukonga isi undume wake ikusala ni ndumbula yosa, imbumba yosa yikwenda kanunu. (1 Peteri 3:1-6) IBaibolo likuti: ‘Unkikulu . . . yo iyisyeghe ku ndume.’ (Baefesi 5:33) Ngimba siyeghe bulebule linga unnyambala akamanyila ubwanaloli? Pope unkikulu ikulondiwa ukwiyisya ku ndume wake. IBaibolo likuyoba kangi ukuti: ‘Mwe bakikulu, amulambeghe kubalume binu, ko kuti linga balipo bamo aba batikulitika ilisyu, bakwabiweghe nulwendo lwa bakasi babo kisita ni isyu nalimo, bo balubwene ulwendo lwinu ulununu, ulwa lwitiko.’ (1 Peteri 3:1, 2) Utuyilo utununu twa nkikulu tubaghile ukutula unnyambala ukuti aghindikeghe isi unkasi wake ikusubila

9. (a) Ngimba unkikulu abombeghe isyafiki linga akakolelana ni nyinong’ono isya ndume wake? (b) Ngimba pa lemba lya Titi 2:4, 5 pali fundo siliku isi sikubuka ku bakikulu ba pabweghi?

⁹ Ngimba unkikulu abombeghe isyafiki linga akakolelana ni nyinong’ono isya ndume wake? Ayobeghe inyonoghono syake, loli mwalughindiko. Akabalilo kamo, Sara ayobile isi  Abrahamu akahobwike nasyo, loli Yehova alimbulile Abrahamu atile: ‘Syosa isi Sara ikuyoba syo usibombeghe itolo bo muno ikukubulila.’ (Ubwandilo 21:9-12) Utubalilo twingi ifundo isi abanyambala AbaKristu bikusala, sikuya syakukolelana nifundo isya m’Baibolo, unkikulu ikulondiwa ukuti akolelaneghe nasyo. (Imbombo Sya Batumiwa 5:29; Baefesi 5:24) Unkikulu wamahala ikupasikisya imbumba yake. (Belenga Titi 2:4, 5.) Linga undume na bana bikuketa ukwiyula kwake panongwa yabo, bikumughana nukungindika fiyo.—Isya Mbupingamu 31:10, 28.

10. Ngimba iBaibolo likuti fiki pa fundo yakulekana nukumasya ubweghi?

¹⁰ Abanyambala na bakikulu bingi linga bakindene bikwinong’ona ukuti kununu ukulekana pamo ukumasya ubweghi. Loli iBaibolo likuyoba ukuti ‘Unkikulu angalekanagha nundume’ kangi ‘yope nunnyambala angandekagha unkasi.’ (1 Bakorinti 7:10, 11) Naloli, pabaghile ukuya ifundo simo isi sibaghile ukupangisya ukuti unnyambala nu nkikulu balekane, loli iyi fundo nywamu fiyo. Ngimba sili bulebule nukumasya ubweghi? IBaibolo likuyoba ukuti linga yumo aghonene nu mundu uyu akaya nkasi pamo ndume wake, po mwinake ikuya mwabuke ukusala ukumasya ubweghi.—Matai 19:9.

11. Ngimba fiki ifi abana bikulonda fiyo ku bapapi babo?

¹¹ Mwebapapi, mwangaleghe na bana binu. Abana binu bikulonda ukuti mwangaleghe nabo, ukukinda fyosa bikulonda fiyo ukuti mubamanyisyeghe isya Yehova.—Ukukumbusya Indaghilo 6:4-9.

12. Ngimba abapapi bikulondiwa ukubomba isyafiki ukuti babafighilile abanabo?

¹² Nkisu kya Setano iki imbibi sikongelela akabalilo kosa.  Abandu bamo bikulondesya ukuti babasofye abana, lumo ukughona nabo. Abapapi bamo bikutoliwa ukubatula abana babo pa ifundo isya kughonana. Loli abapapi bikulondiwa ukubamanyisya kanunu abanabo isya bandu aba bikughona abana namuno babaghile ukwipokela. Mwebapapi mukulondiwa ukubafighilila abaninu. *—1 Peteri 5:8.

13. Ngimba abapapi bikulondiwa ukubamanyisya bulebule abanabo?

¹³ Abapapi bali nubudindo bwakumanyisya abana ukuti babombeghe ifindu mwamahala. Ngimba mubaghile  ukubamanyisya bulebule abaninu? Abana bikulondiwa ukubamanyisya, loli linga bonangile mubasokeghe mwabutengamoyo. (Yeremiya 30:11) Mutikulondiwa ukubamanyisya pamo ukubafunda abaninu bo mukalele. Amasyu ghinu ghatikulondiwa ukuti ‘ghalaseghe bo lu lubo’ abaninu. (Isya Mbupingamu 12:18) Mubamanyisyeghe abana ukuti bamanye ubununu bwakupilikila abapapi.—Baefesi 6:4; Bahiburi 12:9-11; mukete Amasyu Gha Pabumalilo 29.

14, 15. Nongwa yafiki abana bikulondiwa ukubapilikila bapapi babo?

¹⁴ Akabalilo kosa Yesu ampilikilagha Tata wake, nalinga utubalilo tumo kwali kukafu ukubomba isi. (Luka 22:42; Yohani 8:28, 29) Yehova syo ikulonda kangi ukuti abana bapilikileghe abapapi babo.—Baefesi 6:1-3.

¹⁵ Mwebana, nalinga mukuketa ukuti kukafu ukubapilikila abapapi binu, mukumbukeghe ukuti linga mukubapilikila akabalilo kosa, mukunhobosya Yehova na bapapi binu. *—Isya Mbupingamu 1:8; 6:20; 23:22-25.

16. (a) Ngimba Setano ikubasyoba bulebule abana ukuti babombeghe imbibi? (b) Nongwa yafiki kununu ukwangala na aba banganile Yehova?

¹⁶ Umohesi abaghile ukubombela aba tukwangala nabo pamo abinako abangi ukuti bakusyobe ukubomba imbibi. Umwene amenye ukuti ingelo bo isi sikutamya ukusitola. Ikifwanikisyo yo Dina, mwana wa Yakobu uyu ali na bamanyani aba bakalinganile Yehova. Isi syatwele indamyo nyingi kumyake na kuba mbumba yake. (Ubwandilo 34:1, 2) Linga aba kwangala nabo bakangana Yehova, babaghile ukusyoba ukuti ubombe isi Yehova ikukana, isi pabumalilo sibaghile ukutwala ikitima kumyako, kubapapi bako na kwa Kyala. (Isya  Mbupingamu 17:21, 25) Yo nongwa yake kununu ukuti wangaleghe na aba banganile Yehova.—1 Bakorinti 15:33.

17. Ngimba budindo buliku ubu aliwesa ali nabo mu mbumba?

¹⁷ Linga bosa mu mbumba bikukonga indaghilo isya Kyala bikuya babuke ku ndamyo nyingi. Linga uli nnyambala umweghi, unganeghe fiyo unkasi wako. Linga uli nkikulu, uyeghe wakwiyisya nuwa lughindiko ku ndume wako nukukonga unkikulu uyu ikulongosoliwa pa Isya Mbupingamu 31:10-31. Linga muli bapapi, mubamanyisyeghe abaninu ukuti banganeghe Kyala. (Isya Mbupingamu 22:6) Linga yowe tata, uyilongosyeghe ‘bununu inyumba’ yako. (1 Timoti 3:4, 5; 5:8) Mwebana, mubapilikileghe abapapi binu. (Bakolosi 3:20) Mukumbukeghe ukuti aliwesa utubalilo tumo abaghile ukonanga, yo nongwa iyi mukulondiwa ukwiyisya nukusuma ukuti aba mubonangile babahobokele. Naloli, iBaibolo lili nu bulongosi bwa Yehova bwa isi aliwesa ikulondiwa ukukonga ukuti imbumba yiye ya lusekelo.