1. Ngimba tubaghile ukumanyila kughu isi sikwisa kubombiwa nkyeni?

NGIMBA akabalilo kamo bo mukupilikisya ilediyo pamo bo mukuketelela tv, mwilalusisyemo ukuti, ‘Ngimba ikisu iki kikuya kughu?’ Indamyo isi tukwaghana nasyo sikupangisya abandu bingi ukwinong’ona ukuti ubumalilo bwa kisu buli pipi. Ngimba isi syabwanaloli? Ngimba yilipo injila iyi yibaghile ukututula ukumanya isi sikwisa kubombiwa nkyeni? Ena yilipo. Nalinga abandu bakabaghila ukutubula isi sikwisa kubombiwa nkyeni, loli Yehova abaghile. Umwene ikutubula m’Baibolo muno ubumi bwitu ni kisu fikwisa kuyila nkyeni.—Yesaya 46:10; Yakobu 4:14.

2, 3. Ngimba abafundiwa ba Yesu balondagha ukumanya isyafiki, loli Yesu abamwile ukuti fiki?

² Linga iBaibolo likuyoba isya bumalilo bwa kisu, litikusanusya ikisu kya pasi iki tukukanyapo, loli imbibi syo sikwisa kumalika. Yesu amanyisyagha abandu ukuti Ubunyafyale bwa kyala bukuya pakulaghila ikisu. (Luka 4:43) Abafundiwa bake balondagha ukumanya akabalilo aka Ubunyafyale bwa Kyala bukuya pakwisila. Balindalusisye Yesu ukuti: ‘Sisisi sikwipelagha ndili, kangi ikimanyikilo kya kumanyilamo ukwisa kwako nubumalikilo bwa kisu kyo kiliku?’ (Matai 24:3) Yesu akababulile isiku, loli ababulile isi sikwisa pakubombiwa linga isiku ili liseghelile. Isi Yesu ayobile syo sikubombiwa amasiku agha.

³ M’mutu ughu, tukuya pakuyobesania isi sikunangisya ukuti tuli m’masiku ghabumalilo bwa kisu. Ikyakwanda, tuyobesanie isya bwite ubu bwaliko kumwanya ukuti tumanye nongwa iyi pa kisu pali indamyo nyingi.

4, 5. (a) Findu fiki fyabombiwe kumwanya bo Yesu imikiwe ukuya Mwalafyale? (b) Ngimba ilemba lya Busetuli 12:12, lyayobile ukuti findu fiki fikwisa kubombiwa linga Setano asopiwe pa kisu?

⁴ M’mutu 8 twamanyile ukuti Yesu alyandile ukulaghila kumwanya mu 1914. (Danieli 7:13, 14) Ibuku lya Busetuli likutubula isi syabombiwe: “Popapo ubwite bulinkutupuka kumwanya: Mikaeli [Yesu] nabandumi bake alinkulwa na nyifyila [Setano], yope nyifyilwa pampene nabandumi bake alinkulwa na Mikaeli.” * Setano nabandumi bake batoliwe, nukusopiwa pa kisu. Inong’onelapo muno abandumi bahobokile! Loli ngimba syali bulebule ku bandu? IBaibolo likuti butolwe ku kisu kya pasi. Nongwa yafiki? Namanga Umohesi ali ningalalisi nyingi, nongwa yakuti “amenye ukuti asyele nakabalilo kapimba itolo.”—Ubusetuli 12:7, 9, 12.

⁵ Mohesi ikutwala indamyo nyingi pa kisu. Ali nilyoyo fiyo nongwa yakuti amenye ukuti kasyele akabalilo kanandi ukuti Kyala amusosyepo. Isagha tumanyile isi Yesu ayobile ukuti sikwisa kubombiwa m’masiku ghabumalilo.—Mukete Amasyu Gha Pabumalilo 23.

6, 7. Ngimba tubaghile ukuyoba isyafiki pa fundo ya bwite ni njala?

⁶ Bwite. Yesu atile: “Namanga ikikolo kisakukisambukilagha ikinine, bope ubunyafyale bwisakubusambukilagha ubunyafyale ubunine.” (Matai 24:7) Ukukinda kunyuma kosa amasiku agha abandu bingi bikufwa pa bwite. Ilipoti limo lyanangisye ukuti ukufuma mu 1914, abandu bakukinda 100 miliyoni bafwile nongwa ya bwite. Abandu aba bafwile ukwanda mu kyinja kya 1900 ukufika mu 2000, bingi  fiyo ukufwanikisya na aba bafwile ifinja 1,900 kunyuma. Mwinong’onele indamyo isi abandu baghene nasyo nongwa ya bwite!

⁷ Injala. Yesu atile: ‘Yisakuyako injala.’ (Matai 24:7) Nalinga amasiku agha abandu bikufunja ifyakulya fingi ukufwanikisya na kunyuma loli pope abandu bingi bikutoliwa ukuya nifyakulya. Nongwa yafiki? Nongwa yakuti bakaya nindalama syakuti baghulile ifyakulya pamo ungunda wakulimapo. Abandu bakukinda 1biliyoni mfisu ifilondo bikukaba indalama nandi fiyo pisiku yakuti yibatule. Ikibughatila iki kikuketesya isya bumi bwa bandu pa kisu kyosa kyayobile ukuti abana mamiliyoni mingi bikufwa ikyinja kilikyosa nongwa yakuti bakaya nifyakulya ifyakufwana.

8, 9. Ngimba findu fiki ifi fikunangisya ukuti ubusololi bwa Yesu bwakuyoba isya utusenyenda ni mbungo bufwanisiwa?

⁸ Utusenyenda. Yesu atile: ‘Twisakuyangako utusenyenda utukulumba.’ (Luka 21:11) Ikyinja kilikyosa kubombiwa utusenyenda utukulumba. Ukufuma mu 1900, abandu bakukinda 2 miliyoni bikufwa panongwa ya tusenyenda. Nalinga abasayansi basyaghile  injila simo syakumanyila mwanakalinga ukuti amalo ghamo kuya pakuya akasenyenda, loli abandu bingi bakali bikufwa nutusenyenda.

⁹ Imbungo. Yesu ayobile ngani ukuti kwisa kuya “imbungo imbela filalilali.” Imbungo isi sikwisa kughogha abandu bingi. (Luka 21:11) Nalinga amadokotala ghamanyile imikota ya mbungo nyingi, loli pali imbungo nyingi isi sikaya ni mikota. Ilipoti limo lyayobile ukuti ikyinja kilikyosa, abandu mamiliyoni mingi bikufwa nimbungo bo TB, maleliya na kolela. Kangi sikaya syene sisisi, amadokotala ghasyaghile imbungo isingi 30 kangi simo mwa mbungo isi sikaya ni mikota.

10. Ngimba ilemba lya 2 Timoti 3:1-5 likufwanisiwa bulebule?

¹⁰ Pa 2 Timoti 3:1-5, iBaibolo likuti: ‘M’masiku gha kubumalikisyo, po twisakwisagha utubalilo utupalapala.’ Untumiwa Pauli ayobile muno abandu bingi bisakuyila m’masiku aghabumalikisyo. Ayobile ukuti abandu

•   bisakwiyighanagha bene

• bisakuyagha baghana ndalama

• bisakuyagha bila bapapi

• bisakuyagha basita kusubiliwa

• bisakuyagha basita lughano ku bakamu babo

• bisakuyagha basita kwighomola

• bisakuyagha bakali

• bisakuyagha baghana ifyakuhobosya umbili ukukinda ukungana Kyala

• bikufwana binkuntila Kyala, loli bikughakana amaka ghake.

11. Ukufwana ni lemba lya Salimo 92:7, ngimba fiki fikwisa kubombiwa ku bandu aba bikubomba imbibi?

¹¹ Ngimba isi syo abandu bikubomba kuno mukwikala? Amasiku agha abandu bingi pa kisu apa bali nutuyilo utu. Loli Kyala ikwisa kusosyapo abandu bosa aba bali nutuyilo utu. Umwene afingile ukuti: “Napapo abaniongafu bikumela bo li lisu, bope na babomba mbibi bikoloka, ubumalikilo bwabo lo lupyuto lwa bwila na bwila.”—Salimo 92:7.

12, 13. Ngimba Yehova atutulile ukumanya findu fiki m’masiku ghabumalilo agha?

¹² IBaibolo lyayobile ngani ukuti m’masiku ghabumalilo, ikisu kikwisa kwisula ni ndamyo ni fyakubaba. Lyayobile kangi ukuti pali simo inunu isi sikwisa kubombiwa.

¹³ Ukulipilikisya kanunu iBaibolo. Unsololi Danieli alembile isya masiku ghabumalilo. Ayobile ukuti: ‘Abandu bingi bikwisa kumanya ubwanaloli.’ (Danieli 12:4 NWT) Kyala ikwisa kubatula abandu bake ukupilikisya kanunu ifundo isya m’Baibolo ukukinda muno bapilikilagha pakwanda. Yehova abatulile abandu bake ukupilikisya ifundo isi ukwanda mu 1914. Simo mwa fundo isi abatulile ukupilikisya, ko kulondiwa kwa ngamu yake, nongwa yake apelile ikisu, ukumanya ubwanaloli pafundo yakutabuliwa, isi sikubombiwa linga umundu afwile kangi ukumanya ukuti abafwe bikwisa kusyuka. Tumanyile ukuti Bunyafyale bwa Kyala bwene bubaghile ukumasya indamyo syosa isi tukwaghana nasyo. Tumanyile kangi muno tubaghile ukuyila balusekelo na isi tukulondiwa ukubomba ukuti tunhobosyeghe Kyala witu. Ngimba ababombi ba Kyala linga bamanyile ifundo isi, bikubomba isyafiki? Ubusololi bungi bukwamula ilalusyo ili.—Mukete Amasyu Gha Pabumalilo 20 na 24.

14. Ngimba amasyu amanunu agha Bunyafyale ghakufumusiwa mfisu filinga, kangi bo banani aba bikufumusya?

¹⁴ Imbombo ya kufumusya pa kisu kyosa. Pakuyoba isya masiku ghabumalilo, Yesu atile: ‘Amasyu amanunu gha Bunyafyale ghisa kulumbililiwagha nkisu kyosa, ukuti lo luyeghe lusisimikisyo kufikolo fyosa; lelo popapo bwisakwisagha ubumalikisyo.’ (Matai 24:3, 14) Amasyu amanunu agha Bunyafyale ghakulumbililiwa mu fisu fyakukinda 230 na munjobelo syakukinda 700. Pakisu kyosa Abaketi ba Yehova aba bafumile “mfikolo fyosa na mbandu  bosa,” bikutula abandu ukuti bapilikisye kanunu ukuti Ubunyafyale bwa Kyala fyo fiki kangi ifi Ubunyafyale ubu bukwisa kubabombela. (Ubusetuli 7:9) Abaketi ba Yehova bikubomba imbombo yosa iyi kisita kulipilisya. Yesu ayobile ngani ukuti, abandu bingi bisakutubengagha nukututamya, loli nakamo aka kabaghile ukwimika imbombo yakufumusya.—Luka 21:17.

15. (a) Ngimba mukusubila ukuti tuli m’masiku ghabumalilo, nongwa yafiki? (b) Findu fiki fikwisa kubombiwa ku bandu aba bakumpilikila Kyala na aba batikumpilikila?

¹⁵ Ngimba mukusubila ukuti tuli m’masiku ghabumalilo? Ubusololi ubwakuyoba isya masiku ghabumalilo bufwanisiwe. Akabalilo kalikosa Yehova ikuya pakwimika imbombo yakufumusya ukuti “ubumalikisyo” bwise. (Matai 24:14) Ngimba ubumalilo findu fiki? Bwite bwa Armagedoni, akabalilo aka Kyala ikwisa pakusosyapo imbibi syosa pakisu. Yehova ikwisa pakubombela Yesu Kristu na bandumi bake abamaka ukuti bonange bosa aba bikukana ukumpilikila umwene nu mwanake. (2 Batesalonike 1:6-9) Linga isi sikindilepo, Setano na bandumi bake batikwisa kukindilila ukusyoba kangi abandu. Abandu bosa aba bikumpikila Kyala kangi bikulonda ukulongosiwa nu Bunyafyale bwake, bikwisa pakuketa namaso bo Kyala ikubasaya.—Ubusetuli 20:1-3; 21:3-5.

16. Panongwa yakuti ubumalikilo buli pipi, ngimba mukulondiwa ukubomba isyafiki?

¹⁶ Ikisu iki, iki undaghili wake yo Setano kikuya pakumalika lululu. Uswe twilalusye ukuti, ‘Ngimba ngulondiwa ukubomba isyafiki?’ Yehova ikulonda ukuti tumanyileghe amasyu ghake iBaibolo. Tumanyileghe nubwighane bwitu bosa. (Yohani 17:3) Abaketi ba Yehova bikuya ni ngomano sabata aliwesa isi sikutula abandu ukumanyila iBaibolo. Mwaghiwengepo pa ngomano isi akabalilo kosa. (Belenga  Bahiburi 10:24, 25.) Linga mwaghile ukuti mukulondiwa ukuchenja fimo pakabalilo aka mukumanyila, mubombeghe mwanakalinga. Linga mukuchenja po ubumanyani bwinu na Yehova bukuya bwamaka.—Yakobu 4:8.

17. Nongwa yafiki abandu bingi bikwisa kunyomoka nukwisa kwa bumalilo?

¹⁷ Untumiwa Pauli ayobile ukuti ukonangika kwa babombambibi kusakwisa pakabalilo aka abandu bingi batikwinong’onelako, “bo yu nhiyi pakilo.” (1 Batesalonike 5:2) Yesu ayobile ngani ukuti bingi batisa kwitikisya ukuti tuli m’masiku ghabumalilo. Ayobile atile: ‘Bo mumo syayilile m’masiku gha Nowa, bo sisa kuyagha bunobuno nisya pabwisilo bwa Nnyamundu pamo amasiku ghabumalilo. Namanga bo mumo syayilile m’masiku ghala bo ghukali umwelesyo (Umpyuto), balinkulya nukunwa, balinkwegha nukweghiwa, ukwisa kufika pisiku lilyo Nowa ingilagha mu ngalaba. Balinkusita nukusimanya ukwisa kufika papo umwelesyo wisilagha nukubakwangwania bosa; bo sisakuyagha bunobuno nisya kwisa pabwisilo bwa Nnyamundu.’—Matai 24:37-39.

18. Ngimba Yesu ayobile isyafiki isya masiku ghabumalilo?

¹⁸ Yesu ayobile ukuti tungisa kusyobiwagha ‘nukwikolania nisya nkisu nubughale, nukwiyaya nisya bumi ubu.’ Atile ubumalilo bukwisa kufika kisita abandu bingi ukumanya ‘bo ghu ntegho.’ Ayobile kangi ukuti ‘namanga isiku lila lisakubisilagha bosa aba bayengile pamwanya pa kisu.’ Pabumalilo atile: ‘Amuyeghe maso mwiputeghe bwila, ukuti mwise mubwaghe ubuponelo muli syosa isi sikuya pakwipela’ nukwima nkyeni mwa Nnyamundu.’ (Luka 21:34-36) Nongwa yafiki ukukonga isi Yesu ayobile kwakulondiwa? Pasyele akabalilo kanandi ukuti Kyala onange ababombambibi bosa pa kisu. Bene aba bikumpilikila Kyala na Yesu bo bikwisa kupona pabumalilo nukukaba ubumi bwa bwila na bwila.—Yohani 3:16; 2 Peteri 3:13.