Linga umundu ikwiyaya fiyo, abaghile ukubika ubumi bwake pangozi. Kangi fibaghile ukumpangisya ukuti aghane ni ndamyo inywamu ukukinda ifindu ifi ikwiyaya nafyo.

•  Mungabelengagha pamo ukupilikisya inkhani isi sikubawisya amaka. Mungayagha nindumbula yakulonda ukumanya kalikosa akakufwana ni nkhani iyi yibombiwe. Linga mwighanile ukuketelela, ukubelenga pamo ukupilikisya inkhani isyakutilisya, mukuya pakuwagha itolo amaka kangi mutikuya pakuya nulusubilo.

   Ifundo ya mu Baibolo: “Indumbula iyi yisulumenie yo yikughupelela umbili ukughanda.”—Isya Mbupingamu 17:22.

   “Kupepe ukuti umundu isibile ukuketa inkhani isi sisokile mwalululu kangi isyakutilisya pa intaneti, loli ukubomba bo ulu kukaya kanunu. Linga nguketelela pamo ngupilikisya panandi itolo inkhani, fikundula ukuti ndeke ukwiyaya fiyo.”—John.

   Amwinong’onele ifundo iyi: Ngimba po pakabalilo kaliku aka mukulondiwa naloli ukumanya inkhani isi sisokile mwalululu?

•  Mukindilileghe ukukonga imbatiko yinu. Mulembukeghe, mulyeghe, mubombeghe imbombo syinu nu kughona pakabalilo akakufwana itolo isiku lililyosa. Linga muli nimbatiko yakubombela ifindu, sikuya pakubatula ukuti mwipilikeghe kanunu bo muno sikuyila akabalilo kosa kangi mutikuya pakwiyaya fiyo.

   Ifundo ya mu Baibolo: “Uyu ikuketa nkyeni nukwiyula yo atikutoliwa ukufyagha.”—Isya Mbupingamu 21:5.

   “Pakabalilo aka imbungo ya COVID-19 yandagha itolo, nalekile ukukonga imbatiko yangu kangi nalyandile ukumalila itolo akabalilo kangu pafyakusangalusya. Nalondiwagha ukubombela imbombo mwamahala akabalilo kangu, polelo napangile imbatiko ya isi ngulondiwa ukubomba isiku lililyosa.”—Joseph.

   Amwinong’onele ifundo iyi: Ngimba muli ni mbatiko yakubombela ifindu iyi yikubatula naloli ukuti mwipilikeghe kanunu pabumalilo pa isiku lililyosa?

•  Mwinong’oneleghe ifindu ifinunu. Ukwinong’ona fiyo isya ifindu ifibibi ifi fibaghile kubombiwa nkyeni, fibaghile ukubapangisya itolo ukuti mwande ukwiyaya fiyo. Mmalo mwake, mwinong’oneleghe ifindu fibili pamo fitatu ifi mukundaghisya.

   Ifundo ya mu Baibolo: “Muyeghe nindumbula ya kuwa ulupi.”—Bakolosi 3:15.

   “Ukubelenga Ibaibolo kukundula ukuti niye naminoming’ono amanunu, kangi isi sikumbangisya ukuti ninong’oneleghe ifindu ifinunu. Isi sibaghile ukuboneka ukuya mbepe itolo loli syakutula fiyo.”—Lisa.

   Amwinong’onele ifundo iyi: Ngimba mwighanile ukwinong’onela ifindu ifibibi ifi fikubombiwa pabumi bwinu kangi mukwibwa ifindu ifinunu ifi fikubabonekela?

•  Mubinong’oneleghe abangi. Linga mwandile ukwiyaya, lumo mubaghile ukulonda ukuti mwikale pamwibene. Mmalo mwakwikala pamwibene, amwinong’oneleghe muno mubaghile ukubatulila abangi aba bikulondiwa ubutuli.

   Ifundo ya mu Baibolo: “Umundu wesa angatwinong’onagha tu twake twene, loli na tu twa banine.”—Bafilipi 2:4.

   “Nguhoboka fiyo linga ngubatula abangi. Ngubabombela ifindu ifi fikubapangisya ukuti bipilikeghe kanunu, kangi pakabalilo kakufwana itolo nanine ndikwiyaya fiyo. Ngwikolesania fiyo ukubatula abangi kangi ndikuya nakabalilo akakuti ninong’oneleghe ifindu ifingi ifi fikaya kanunu.”—Maria.

   Amwinong’onele ifundo iyi: Pabandu aba mubamenye, bo baliku aba bikulondiwa ubutuli bwapadela, kangi mubaghile ukubomba isyafiki ukuti mubatule?

•  Mughelegheleghe ukuti muye nu bumi ubununu. Mupangeghe inyangalo isya kughukasya umbili kangi mutusyeghe mwakufwana. Mulyeghe ifyakulya ifi fibaghile ukubatula ukuya numbili ununu. Linga mukubikapo indumbula ukuti muye nu bumi ubununu, fibaghile ukubatula ukuti muye nu mbili ununu kangi mubaghile ukuleka ukwiyaya fiyo.

   Ifundo ya mu Baibolo: “Namanga ukuwisibisya umbili ko kukunkabila umundu.”—1 Timoti 4:8.

   “Pakabalilo aka, une nu mwanangu tukabaghila kangi ukupanga inyangalo syakukasya umbili panja panyumba yitu. Pakabalilo aka tukupangila inyangalo isi nkati nnyumba yitu. Isi situtulile fiyo ukuti tuyeghe balusekelo kangi bakukolelana.”—Catherine.

   Amwinong’onele ifundo iyi: Ngimba mukuketa ukuti mukulondiwa ukuchenja muno mukulyela ifyakulya kangi muno mukupangila inyangalo syakukasya umbili ukuti muye nu bumi ubununu?

 Mwakongelela pafundo isi tuyobesenie isyamuno tubaghile ukubombela ukuti tuleke ukwiyaya fiyo, abandu bingi bikutuliwa fiyo linga basimenye isi Ibaibolo lifingile. Keta inkhani ya mutu wakuti “Kasi Ufumu wa Chiuta Uzamuchita Vichi?”