Keta ifingi

Keta ifi filipo

AMUYEGHE MASO

Itchalichi nu Bwite ku Ukraine—Ngimba Ibaibolo Likuyobapo Isyafiki?

Itchalichi nu Bwite ku Ukraine—Ngimba Ibaibolo Likuyobapo Isyafiki?

 Keta simo mwa fundo isi sili pasi apa, sikunangisya muno abalongosi ba matchalichi bikubuketela ubwite ubu bukubombiwa ku Ukraine:

  •   “Undongosi unkulumba uwa Tchalichi lya Orthodox ku Russia, Kirill, akayobapo kilikyosa pa isi iboma lya Russia libombile ukutuma abasilikali bake ku Ukraine. . . . Itchalichi lya Orthodox likufumusya inkhani isyabutungulu isyakufwana ni kisu kya Ukraine kangi Putin, uyu yo ndongosi wa kisu kya Russia ikubombela inkhani isi itchalichi likuyoba pakulwa ubwite ni kisu kya Ukraine.”—EUobserver, March 7, 2022.

  •   Isi “Patriarch Kirill ikuyoba sikunangisya ukuti ikukolelana na basilikali ba kisu kya Russia pa isi babombile pakwingila nkisu kya Ukraine. Umwene ayobile ukuti ubwighane bwa bwite ubu ko kumasya ifindu ifibibi ifi fibombiwe kwa kabalilo akatali.”—AP News, March 8, 2022.

  •   “Pa Mande sabata iyi yamalikagha, undongosi wa Tchalichi lya Orthodox ku Ukraine, Metropolitan Epiphanius I ku Kyiv, abasayile abandu bake ukuti ‘bikulondiwa ukulwa ubwite na basilikali ba kisu kya Russia . . . [Umwene] ayobile kangi ukuti ukungogha unsilikali wa kisu kya Russia bukaya butulanongwa.”—Jerusalem Post, March 16, 2022.

  •   Ikikalata kimo iki ikibughatila kya matchalichi kyalembile kyatile: Uswe [Bakabughatila ka Ukrainian Council of Churches and Religious Organizations (UCCRO)] tukukolelana na basilikali ba kisu kya Ukraine na bosa aba babaghile ukututula ukufighilila ikisu iki. Abandu aba tukubasaya panongwa yakufighilila ikisu kya Ukraine ku balughu.”—UCCRO a Statement, February 24, 2022.

 Ngimba umwe mukwinong’ona bulebule? Ngimba abalongosi aba bikuti bikunkonga Yesu Kristu, bikulondiwa ukubakasya abandu babo ukuti balweghe ubwite. Ngimba Ibaibolo likuyoba isyafiki?

Muno amatchalichi ghabombelagha iyolo pa nkhani ya bwite

 Kunyuma kosa uku fikunangisya ukuti amatchalichi ghitikisyagha, ghababikilagha kunyuma kangi ghabakasyagha abandu ukulwa ubwite. Amatchalichi ghalyandile ukubomba isi iyolo kangi ghikutungulupa ukuti ghikubombapo simo ukuti paye ulutengano. Keta ififwanikisyo fimo ifi fili mmabuku ghitu.

  •   Inkhani iyakuti, “The Crusades—A ‘Tragic Illusion’” yikuyoba muno Itchalichi lya Katolika lyabombile ukuti abandu bingi baghoghiwe mu ngamu ya Kyala na Yesu.

  •   Inkhani iyakuti, “Tchalitchi cha Katolika mu Afirika” yikulingania ififwanikisyo fya muno itchalichi lyatoliwe ukumasya ubwite ubwa kikolo ni kikolo, kangi ukughoghiwa kwa bandu bingi.

  •   Inkhani isyakuti, “Kodi Zipembedzo N’zimene Zikusokoneza Mtendere?,” Mbali ya Chipembedzo m’Nkhondo za Anthu,” ni yakuti “Chipembedzo Chichirikiza Mbali Ina” inkhani isi sikulingania muno abalongosi ba matchalichi gha Katolika, Orthodox ni Kiprotesitanti bakasyile ubwite ubwakukindanakindana.

Ngimba Amatchichi gha Bukristu Ghikulondiwa Ukukasya Ifya Bwite?

 Isi Yesu amanyisye: “Unganeghe unnino bo papo wighanile wimwene.” (Matai 22:39) “Amubaghaneghe abalughu binu.”—Matai 5:44-47.

 Inong’onela ifundo iyi: Ngimba syakupilikiwa ukuti itchalichi ili likuti likupilikila ululaghilo lwa Yesu ulwa lughano, libakasyeghe abandu bake ukuti babaghogheghe abinabo ku bwite? Ukuti mwamuliwe ilalusyo ili, keta inkhani iyakuti, “Akristu Oona ndi Nkhondo” ni yakuti “Kodi N’zotheka Kukonda Adani Athu?

 Isi Yesu amanyisye: “Ubunyafyale bwangu bukaya bwa nkisu iki. Linga Ubunyafyale bwali bwa nkisu iki, angali ababombi bangu bikundwila ukuti ningabikiwagha.” (Yohani 18:36) “Namanga bosa aba linga bikukwaba ulubo, bo lwisakubapyutagha lulubo.”—Matai 26:47-52.

 Inong’onela ifundo iyi: Linga Abakristu bakitikisiwagha ukulwa ubwite nalinga po pakabalilo aka balondiwagha ukumfighilila Yesu, ngimba paghile ukuya ikifukwa ikingi ikyakupilikiwa ikyakulwila ubwite? Keta inkhani iyakuti, “Kodi Akhristu Ayenera Kumenya Nawo Nkhondo?” ukuti mukete muno Abakristu abakwanda bakongelagha mbusubiliwa ikifwanikisyo kya Yesu na isi amanyisyagha.

Ngimba findu fiki fikuya pakubombiwa ku matchalichi agha ghikukasya ukulwa ubwite?

 Ibaibolo likumanyisya ukuti Kyala ikughakana amatchalichi ghosa agha ghikuti ghikunkonga Yesu loli ghatikubomba isi amanyisyagha.—Matai 7:21-23; Titi 1:16.

  •   Ibuku ilya Ubusetuli likunangisya ukuti amatchalichi agha, Kyala ikughaketa ukuti ghikona ilopa “ilya aba baghoghiwe pa kisu.” (Ubusetuli 18:21, 24) Ukuti mumanye inongwa yake, keta inkhani iyakuti, “Kasi Babuloni Mukuru Ni Vichi?

  •   Yesu atile amatchalichi ghosa agha Kyala aghakanile isakughapalaghania panongwa ya mbombo syabo imbibi isi ghikubomba, bo muno umpiki umbibi ughu ghukupa iseke imbibi, ghukutumuliwa nukusopiwa mmoto.” (Matai 7:15-20) Belenga inkhani iyakuti, “Umaliro wa Cisopa Uli Pafupi!” ukuti mumanye muno fisakumalikila.

Photo credits, left to right: Photo by Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images

a The UCCRO, or Ukrainian Council of Churches and Religious Organizations, includes 15 churches representing Orthodox, Greek and Roman Catholic, Protestant, and Evangelical denominations as well as Jews and Muslims.