Amasiku agha ifindu ifisita bugholofu fingi fiyo. Keta ififwanikisyo fya bandu babili aba ifindu ifisita bugholofu fyababonekile:

•   Mu Januwale 2018, undongi wa United States atile unnyambala yumo asoke mu jele uyu alikele ifyinja 38. Bapimile DNA kangi balyaghile ubuketi bwakuti akaya yo uyu ali ninongwa iyi balimpinyile.

•   Mu Seputambala 1994, abalumyana batatu ku Africa babighalile mu jele panongwa yakuti amabyebye ghabo ghatikubitikisya ukwingila ubusilikali. Ukufika mu Seputembala 2020, balikele ifyinja 26 mu jele kisita ukubabula isi bonangile pamo ukulongiwa ni khoti.

 Linga nanumwe bababombilepo ifindu ifisita bugholofu, pamo mukwipilika bo muno alipilikile Yobu, uyu ayobile ukuti: “Ngukuta nukusuma ubutuli, loli nayumo atikunyamula.” (Jobu 19:7) Nalinga sibaghile ukuboneka ukuti ubugholofu bukabaghila ukuyapo pa kisu kyapasi, loli Ibaibolo likufinga ukuti akabalilo kikwisa apa ubugholofu bukwisa kuya paliposa. Amahala aghakufuma mu Baibolo ghabaghile ukututula ukumanya muno tubaghile ukubombela linga abandu batubombile ifindu ifisita bugholofu.

 Ifindu ifisita bugholofu fikubombiwa panongwa yakuti abandu bikukana ukulongosiwa na Kyala. Ibaibolo likunangisya ukuti ubugholofu ubwa bwanaloli bukufuma kwa Kyala. (Yesaya 51:4) Mu Baibolo amasyu aghakuti “ubugholofu” nu “ubwanaloli” ghikukolelana. (Salimo 33:5) Linga abandu bikubomba ifindu mbugholofu na mbwanaloli ukufwana ni fundo sya Kyala, pa kisu pikuya ubugholofu ubwanaloli. Loli ifindu ifisita bugholofu fikubombiwa panongwa yakuti abandu batulanongwa, kangi batikukonga ifundo isya bugholofu isya Kyala. Keta ififwanikisyo ifi:

•   Ukwiyinong’onela wimwene. Ukwiyinong’onela wimwene nu butulanongwa fikwendela pampene. (Yakobu 1:14, 15) Linga umundu ikulonda ukuti aye nikindu kimo, abandu bingi bikulwaghilapo ulusako nu kubabombela abangi ifindu ifisita bugholofu. Loli Kyala ikulonda ukuti tubikeghe ifyakulonda ifya binitu pa malo aghakwanda.—1 Bakorinti 10:24.

•   Ukubomba ifindu kisita kumanya kanunu. Abandu bamo bikubabombela abangi ifindu ifisita bugholofu kisita kumanya. Loli Kyala ikuketa ukuti ubu bope butulanongwa. (Baroma 10:3) Panongwa yakuleka ukumanya ifindu kanunu, abandu babombile ifindu ifisita bugholofu, balingoghile Yesu Kristu.—Imbombo sya Batumiwa 3:15, 17.

•   Ukutoliwa kwa bulaghili bwa bandu. Utubalilo twingi abandyali, ababizinesi na ba matchalichi bikuyoba ukuti bikubomba ifindu ifya bugholofu. Loli ubwanaloli bo bwakuti abandu bo aba bikonanga ifindu fingi, bakatangale, bikubomba ifindu ifisita bugholofu kangi batikupilika ifya bangi. Ifi fikupangisya ukuti pa kisu pabombiweghe ifindu ifisita bugholofu fingi. Linga abandu bikusulako ubulongosi bwa Kyala, fikayapo ifindu fyamahala ifi babaghile ukubomba.—Undumbilili 8:9; Yeremiya 10:23.

 Ena, umwene afibengile ifindu ifisita bugholofu nu tuyilo utu tukupangisya ukuti abandu babombeghe ifindu ifisita bugholofu. (Isya Mbupingamu 6:16-18) Umwene alintuyile unsololi Yesaya ukulemba ukuti: “Une Yehova, a mbughanile ubulongi bwa mbugholofu; Nkubengile ukubangalila abandu, nububombambibi bosa.”—Yesaya 61:8.

 Ululaghilo ulu Kyala abapele Abaisraeli ukwendela mwa Mose lwanangisye ukuti umwene alondagha ukuti abandu babombeghe ifindu mbugholofu. Umwene ababulile abalongi ukuti bangambililagha ifyakuhongela ni findu ifingi papo fikubuniongasya na bu bulongi bwa bugholofu. (Ukukumbusya Indaghilo 16:18-20) Umwene abakanile Abaisraeli aba bakampilikilagha kangi aba babalyelagha abandu abalondo amasuku pa ntu kangi abakanile panongwa yakuti batoliwagha ukukonga ifundo syake isya bugholofu.—Yesaya 10:1-3.

 Ena. Ukwendela mwa Yesu Kristu Kyala ikwisa kusosyapo ubutulanongwa, ubu gho nsi wa findu ifisita bugholofu fyosa kangi ikwisa kubatula abandu ukuti basaye bagholofu. (Yohani 1:29; Baroma 6:23) Kyala imike Ubunyafyale bwake ubu bukwisa kuchenja ikisu kyosa kyapasi kangi aliwesa ikwisa kuhoboka nubugholofu. (Yesaya 32:1; 2 Peteri 3:13) Ukuti mumanye nyingi isyakufwana nu Bunyafyale ubu, ketelela ividiyo iyakuti Kasi Ufumu wa Chiuta Ni Vichi?

 Linga ikisu kyosa kisakwisula nubugholofu, aliwesa isakwikalagha mwalutengano nu kufighililiwa. (Yesaya 32:16-18) Kyala ikutuketa twebandu twesa ukuti tufwene itolo. Polelo ikwisa kumubombela aliwesa ifindu ifya bugholofu. Isakupyasilagha amasosi ghosa, bope nubufwe nalinga bo busulumanie, nifyakubaba fyosa ifi fikwisa panongwa ya busita bugholofu kangi fitisakuyako. Panandi na panandi tukwisa pakwanda ukwibwa ifindu ifyakubaba ni findu ifisita bugholofu ifi abandu batubombelegha. (Yesaya 65:17; Ubusetuli 21:3, 4) Ukuti mumanye nyingi, belenga inkhani iyakuti “Kasi Ufumu wa Chiuta Uzamufiska Vichi?”

 Ena. Ibaibolo linangisye ukuti likuyoba ubwanaloli pa nkhani ya busololi, isyambukulu kangi linga likuyoba isya sayansi ifundo syake sikukolelana. Ubu buketi bwakuti tukulondiwa ukusubila isi Kyala afingile. Inkhani isyakukongapo isi sikuyoba nyingi isyakufwana ni nkhani iyi:

•   Kasi Tikumanya Wuli Kuti Baibolo Likutiphalira Unenesko? (ividiyo)

•   “Mauchimi Agho Ghali Kufiskika”

•   “Maucimi Ghake Ghose Ghakufiskika”

•   “Chifukwa Chake Tiyenera Kukhulupirira Baibulo”

 Iyolo abandu ba Kyala baghelaghelagha ukubomba isi babaghile ukufwanisya ukuti abandu bangabombagha ifindu ifisita bugholofu. (Yesaya 32:16-18) Mwakifwanikisyo, Pauli balimbombile ifindu ifisita bugholofu kangi ubumi bwake bwali pangozi. Loli umwene akalikele itolo myee, umwene akongile indaghilo isya pakabalilo ako nukusuma ukuti abuke kwa Kaisari.—Imbombo sya Batumiwa 25:8-12.

 Loli abandu batamiwagha itolo linga bikughelaghela ukuti bamasye ifindu ifisita bugholofu. (Undumbilili 1:15) Abandu bingi bikukasya ulwitiko lwabo m’masyu gha Kyala, kangi batikutamiwa fiyo naminong’ono linga abandu bababombile ifindu ifisita bugholofu loli bikuya nulutengano lwa mundumbula.