Isi Mubaghile Ukubomba Ukuti Mwikaleghe Ubumi Ubusita Kulonda Fingi
Ngimba lino mukwikala mwakutamiwa panongwa yakuti indalama isi mukusyagha nandi? Imbungo, ingozi syakipeliwa, indamyo sya ndyali nu bwite sibaghile ukupangisya ukuti kuye kukafu ukusyagha indalama. Aliwesa ikupasya linga aghene ni ndamyo bo isi, loli ifundo sya mu Baibolo sibaghile ukubatula ukuti mubombeleghe imbombo mwa mahala utundalama tunandi utu mukukaba.
1. Mwitikisyeghe linga ifindu fichenjile.
Ifundo ya mu Baibolo: “Namanga nisibile . . . napalinga fikelilwe napalinga fyaghilwe.”—Bafilipi 4:12.
Nalinga lino mukusyagha indalama nnandi, loli mubaghile ukumanyila muno mubaghile ukusibombesyela imbombo mwa mahala. Linga mukwitikisya mwanakalinga ukuti ifindu fichenjile, kukuya kupepe ukuti mwisibile ubumi ubupya pampene nimbumba yinu.
Mufufuze linga iboma pamo ifibughatila fimo fikubatula abandu. Linga filiko, mubombepo simo mwanakalinga panongwa yakuti kingi akabalilo akakulembesyela kikuya kanandi itolo.
2. Mubombeghe ifindu mwakukolelana mumbumba yinu.
Ifundo ya mu Baibolo: “Isi linga abandu bikusibomba bo bakasinong’ona bununu sikonangika, loli linga batalile basinong’wine fiyo syosa sikwenda bununu itolo.”—Isya Mbupingamu 15:22.
Muyobesanie inkhani iyi nu ndume pamo unkasi winu, kangi nabaninu. Linga mukuyobesania mbwabuke, fibaghile ukutula ukuti aliwesa apilikisye nu kwitikisya mwanakalinga ifi fikulondiwa ukuchenja. Aliwesa linga ikughelaghela ukubomba ifindu mwa mahala, fibaghile ukutula ukuti utundalama tunandi utu muli nato tubatule.
3. Mulembeghe ibajeti.
Ifundo ya mu Baibolo: “Mwitughaleghe tasi nukupima untengo.”—Luka 14:28.
Linga lino mukusyagha indalama nnandi, ikindu kyakulondiwa fiyo iki mubaghile ukubomba ko kuketa muno mukubombela ni ndalama syinu syosa isi mukusyagha. Lemba ibajeti, mwandeghe nukulemba indalama isi mukuya pakusyagha pa mwesi ukufwana namuno ifindu fiyilile. Ukufuma apo, mulembeghe fyosa ifi mukulonda ukula nalinga musimenye ukuti fibaghile ukuchenja. Lemba kangi indalama isi mukuketa ukuti mubaghile ukusisunga umwesi ghulighosa ukuti mubombeleghe imbombo linga pabombiwe ifindu ifi pikulondiwa ubutuli mwanakalinga.
Ifundo iyi yibaghile ukubatula: Linga mukulemba ifi mukuya pakula, mungibwagha utundu utunandinandi. Mubaghile ukuswigha ukuketa ubwingi bwa ndalama isi sikwingila pa tundu utu. Mwakifwanikisyo, umundu yumo bo aketile indalama isi ikubombela imbombo, aswighile ukuketa ukuti ikonanga indalama nyingi pakula aba babugamu.
4. Muleghe tasi ifindu ifyakulondiwa.
Ifundo ya mu Baibolo: “Musisaleghe inunu.”—Bafilipi 1:10.
Mufwanikisye indalama isi mukusyagha nu bwingi bwa findu ifi mukula, pabumalilo mukete ifi mubaghile ukupungusyako. Ifi fibaghile ukubatula ukuti muleke ukubombela indalama isyakukinda ibajeti yinu. Keta ubwingi bwa ndalama isi mukubombela imbombo pa findu ifi:
Itilansipoti. Linga muli na magalimoto mingi, ngimba mubaghile ukulisyako ghamo? Linga muli nigalimoto yapamwanya, ngimba mubaghile ukuchenja nukwanda ukwendela iyi yikabaghila ukubamalila indalama nyingi? Ngimba sibaghile ukubombiwa ukuti mwendeghe pa basi, pa minibasi pamo pa njinga m’malo mwakwenda pa galimoto yinu?
Ifyakusangalusya. Ngimba mubaghile ukuleka tasi ukuketelela amatchanelo gha TV aghakulipila, nu kwanda ukuketelela amatchanelo aghabulele pamo aghakuchipa? Mwakifwanikisyo, mubaghile ukwasima amafilimu, amabuku ni findu ifingi ifyakupilikisya.
Amisi, amagesi ni fingi. Muyobesanie nimbumba yinu isi mubaghile ukubomba ukuti muleke ukonanga ifindu fiyo bo amisi, amagesi, amafuta gha galimoto, amakala ni mbabu. Ukusimya amagesi nu kuchepesya amisi ghakogha kubaghile ukuboneka ukuya nkhani nandi, loli sibaghile ukubatula ukuti muleke ukonanga indalama nyingi.
Ifyakulya. Mulyeghe ifyakulya ifi mupiyile mwibene panyumba m’malo mwa kulya ku lesitilanti. Mumanye ifyakulya ifi mubaghile ukulila ngani kangi linga fibaghile ukubombiwa mupiyile ngani nu kusunga ifi fisyeleko. Mulembeghe ngani ifi mukulonda ukula bo mukali ukubuka ku msika ukuti muleke ukula ifi fikayapo pa bajeti yinu. Muleghe iseke na maseke gha mani agha abandu bikulima kuno mukwikala panongwa yakuti kingi fikuya fyakuchipa. Muleke ukula ifyakulya ifi fikaya kanunu. Mubaghile ukupanga kanunu ukulima akangunda kinu ka maseke gha mani.
Imyenda. Muleghe imyenda linga iyingi yandile ukumala. Komma ukula itolo ukuti muye nimyenda yafashoni iyipya. Muleghe ifi bikilisye untengo pamo ifya pa kaunjika. Linga muchapile imyenda yinu mwanikeghe pi suba, komma mumashini aghakumisya imyenda. Ifi fibaghile ukutula ukuti muleke ukonanga fiyo amagesi.
Ukula ifindu. Bo mukali ukula ikindu, mwilalusyeghe ukuti: ‘Ngimba nguya pakufwanisya ukula? Ngimba ikindu iki ngukilonda naloli?’ Linga muli kale na katundu yumo bo ifindu fya magesi ni fingi, ngimba mubaghile ukughulila tasi bo mukali ukula ifingi? Ngimba mubaghile ukulisya ifindu ifi mutikufibombela imbombo pamo ifi mutikwisa kufilonda kangi? Ifi fibaghile ukubatula ukuti muye nu bumi ubusita kulonda ifindu fingi kangi musungeko indalama.
Ifundo iyi yibaghile ukubatula: Linga lino mukabaghila ukusyagha indalama bo muno mwasyaghila kunyuma, mubaghile ukubomba kanunu ukuchenja ifindu fimo ifi fyonangagha indalama syinu bo ingambo, injuga nu kunwa fiyo ubwalwa. Ifi fibaghile ukubatula ukuti muyeghe ni ndalama isyakufwana kangi muhobokeghe nu bumi.
5. Mumanyileghe Ibaibolo.
Ifundo ya mu Baibolo: “Basayiwa ababimenye ubulondo mumbepo iya nkati.”—Matai 5:3.
Ibaibolo likubika ubulongosi ubununu fiyo ubwakuti: ‘Amahala ghikufighilila, indalama syope sikufighilila. Loli ubununu bwakumanya ifindu bo ubu: Amahala gho ghikukutengania.’ (Undumbilili 7:12) Amahala ghikwaghiwa mu Baibolo kangi abandu bingi baketile ukuti linga bikukonga ifundo sya mu Baibolo, fikubatula ukuti baleke ukwiyaya mwakukinda umpaka pa nkhani ya ndalama.—Matai 6:31, 32.
