Ngimba imbungo ya Covid-19 yibapangisye ukuti mwipilikeghe ubukatale fiyo? Linga mo siyilile, musimanye ukuti mukaya mwibene. Kwa myesi mingi, abandu pa kisu kyosa bachenjile ifindu fingi pa bumi bwabo panongwa ya mbungo iyi yiwile. Dr. Hans Kluge uyu yo Nkulumba wa kabughatila ka World Health Organization ku Europe ayobile ukuti, abandu bingi “biyimile ifindu fimo ifyakulondiwa nu bwighane bwakuti baleke ukupangisya ukuti imbungo ya Covid-19 yileke ukubala. Linga sibombiwe bo ulu kupepe itolo ukuti umundu aleke ukuhoboka nukwanda itolo ukudandabula.”

 Linga mukutamiwa naminong’ono panongwa ya mbungo, komma ukuwa amaka. Ibaibolo likubatula abandu bingi ukuti bakindilile ukuya balusekelo nalinga bikwikala nkabalilo akapalapala aka. Nanumwe Ibaibolo libaghile ukubatula.

•  Ngimba ukutamiwa aminong’ono panongwa ya mbungo findu fiki?

•  Nongwa yafiki indamyo iyi nywamu fiyo?

•  Ngimba fundo siliku isya mu Baibolo isi sibaghile ukubatula ukuti mulimbane ni ndamyo iyi?

•  Amavesi gha mu Baibolo agha ghabaghile ukubatula pa ndamyo iyi

 Ukutamiwa aminong’ono panongwa ya mbungo iyi yiwile, mo muno abandu bikwipilikila panongwa ya findu ifi fichenjile pa bumi bwabo pakabalilo aka kangi ukupasya uku babaghile ukuya nako pakwinong’onela muno ifindu fikuya pakuyila nkyeni. Nalinga abandu bikukindanakindana muno babaghile ukubombela linga bali ni ndamyo iyi, loli kingi ifimanyikilo ifyakuti umundu ikutamiwa naminong’ono panongwa ya mbungo fikufwanako na ifi:

•   Ukuleka ukwiyipa pakubomba ifindu

•   Ukuchenjachenja pa nkhani ya kalyelo nu kulambalala

•   Ukuya nkali

•   Ukwiyaya ni mbombo isi umundu abaghile ukusibomba kanunu itolo

•   Ukutamiwa ukubikako amahala ku isi ukubomba

•   Ukwipilika ukuti mukaya nulusubilo

 Indamyo iyi yibaghile ukubika ubumi bwitu kangi ubwa bangi pa ngozi. Linga tukaya maso, panandi na panandi tubaghile ukwanda ukuleka ukukonga ubulongosi ubununu ubwa muno tubaghile ukwifighilila ku mbungo ya COVID-19. Linga akabalilo kakindilepo, tubaghile ukwanda ukusisula injila isyakwifighilila nalinga ukuti imbungo iyi yikukindilila ukubala nu kughogha abandu. Panongwa yakuti tukatele ukwikala mwakukonga indaghilo, tubaghile ukwanda ukulonda ukuti tuyeghe nu bwabuke ubwakubomba ifindu, isi sibaghile ukubika ubumi bwitu nu bwa bangi pa ngozi.

 Nkabalilo akapalapala aka, abandu bingi bikuketa ukuti amasyu gha mu Baibolo agha ghabwanaloli. Agha ghikuti: “Linga lulimo ulutende munda, po wisakuya nikitengusi fiyo apa linga undughu isile.” (Isya Mbupingamu 24:10) Ibaibolo lili nifundo inunu isi sibaghile ukututula ukuti tulimbane ni ndamyo isya pa bumi bwitu, ukongelelapo imbungo ya Covid-19 iyi yiwile.

•   Mwikaleghe pabutali na bangi—loli mungipaghulagha

   Isi Ibaibolo likuyoba: “Ummanyani wa naloli . . . ikunangisya ulughano bwila.”—Isya Mbupingamu 17:17.

   Ukulondiwa kwake: Abamanyani ba naloli bikutuyenga. (1 Batesalonike 5:11) Loli linga tukwipaghula ku binitu kwa kabalilo akatali, ubumi bwitu bubaghile ukuya pa ngozi.—Isya Mbupingamu 18:1.

   Ghela Ukubomba isi: Muyobesanieghe na bamanyani binu mwakubimbila ifoni pamo mwakubalembela amameseji pamo ukubombela injila isingi. Linga ifindu fikenda kanunu pisiku ilyo, mubabuleko abininu kangi muyobesanieghe nabo pipipipi ukuti mumanye linga bali kanunu. Mubabuleko isi sikubatula ukuti mukindilile ukuya balusekelo pakabalilo aka mbungo iyi yiwile. Londa injila isi sibaghile ukubatula ukunangisya ikisa ku bangi, isi pabumalilo sibaghile ukubapangisya ukuti mwesa mwipilike kanunu.

•   Muyeghe nifyakubomba ifyakukindanakindana

   Isi Ibaibolo likuyoba: “Akabalilo kinu kosa itolo kayeghe kambombo.”—Baefesi 5:16.

   Ukulondiwa kwake: Linga mukubombela mwamahala akabalilo kinu, sibaghile ukubatula ukuti mukindilile ukuya balusekelo nu kuleka ukwiyaya fiyo.—Luka 12:25.

   Ghela ukubomba isi: M’malo mwakwinong’onela fiyo ifindu ifi mukabaghila ukufwanisya, mwinong’oneleghe ifindu ifinunu ifi mubaghile ukubomba pakabalilo aka. Mwakifwanikisyo, ngimba silipo simo imbombo isi mubaghile ukufwanisya ukubomba, pamo ifindu fimo itolo ifi mubaghile ukuhoboka nafyo ukubomba? Ngimba mubaghile ukumalila akabalilo akatali pakwangala na ba mumbumba yinu?

•   Amukindilile ukukonga imbatiko yinu

   Isi Ibaibolo likuyoba: “Loli syosa sibombiweghe . . . ndubatiko.”—1 Bakorinti 14:40.

   Ukulondiwa kwake: Abandu bingi bikwipilika kanunu linga bali nimbatiko iyakubombela ifindu.

   Ghela ukubomba isi: Tendekesya imbatiko iyi yikukolelana na muno ifindu fiyilile lino pa bumi bwinu. Mubike akabalilo akakubombela ifindu fya ku sukulu, imbombo yakulembiwa, imbombo sya pakaya nakabalilo kakubombela ifindu ifya mwambepo. Mulembe kangi akabalilo ka findu ifyakutula pa bumi bwinu bo ukwangala nimbumba yinu, ukubuka pakuyata nukuya nakabalilo akakubombela inyangalo isi sikukasya umbili. Akabalilo kosa mutendekesyeghe imbatiko yinu nu kuchenja apa pikulondiwa.

•   Linga akabalilo kachenjile, nanumwe muchenjeghe ifyakubomba fyinu

   Isi Ibaibolo likuyoba: “Umundu uwa mahala linga abubwene ubutolwe bukwisa pabutali ikwibilila.”—Isya Mbupingamu 22:3.

   Ukulondiwa kwake: Ukufwana na malo agha mukwikala, linga akabalilo kachenjile sibaghile ukupalamasya muno mwabombelagha ifindu fimo bo ukubuka pakuyata ukuti imbepo inunu sikabaputeko nu kubala kwa lumu ifi fikutula ukuti muyeghe nu bumi ubununu.

   Ghela ukubomba isi: Linga akabalilo akakuthalala fiyo kikuseghelela, mughele ukuchenja ifindu fimo pabalaza pamo ikipinda iki mukubombelako ukuti ulumuli lwa isuba lwingileghe. Muye ni fyakubomba fimo ifyakuti fibatule ukuti mukayate panja nalinga kubaghile ukuti kutalele fiyo. Linga mubaghile ukufwanisya, mulonde imyenda iyi yibaghile ukubatula ukuti mwikaleghe panja kwa kabalilo akatali nalinga kutalele.

   Linga akabalilo kakulungula kafikile, abandu bingi bighanile ukuyata. Polelo mukulondiwa ukuya maso fiyo. Musale kuno mukuya pakubuka, kangi mubukeghe pakabalilo aka bandu bikuya banandi.

•   Amukindilileghe ukukonga injila isya kwifighilila ku mbungo ya Covid-19

   Isi Ibaibolo likuyoba: “Umundu unkonyofu yo ikwitagha itolo atikwing’ona nasimo.”—Isya Mbupingamu 14:16.

   Ukulondiwa kwake: COVID-19 mbungo mbalapala fiyo kangi tubaghile ukwambukisiwa linga tulekile ukuya maso.

   Ghela ukubomba isi: Akabalilo kosa muketesyeghe indaghilo isi sibikiwe kangi mukindilileghe ukukonga indaghilo isi. Mubikepo indumbula fiyo pa isi mukubomba muno sikuya pakubapalamasyila umwe, imbumba yinu na bangi.

•   Mukasyeghe ubumanyani bwinu na Kyala

   Isi Ibaibolo likuyoba: “Amusegheleleghe kwa Kyala, po yope isakuseghelelagha kumyinu.”—Yakobu 4:8.

   Ukulondiwa kwake: Kyala abaghile ukubatula ukuti mulimbane ni ndamyo yiliyosa.—Yesaya 41:13.

   Ghela ukubomba isi: Isiku lililyosa mubelengeghe Amasyu gha Kyala, Ibaibolo. Imbatiko yakubelenga Ibaibolo yibaghile ukubatula fiyo.

 Yobesania na Baketi ba Yehova ukuti mumanye imbatiko iyi babikile ukuti bakasiweghe ningomano nkabalilo ka mbungo ya COVID-19 aka. Mwakifwanikisyo, Abaketi ba Yehova pa kisu kyosa bikubombela amapulogilamu ghamo agha pakompyuta (videoconferencing) ukuti babombe ingomano sya kipanga, ukukumbukila inifwa ya Yesu, nulukomano lwa kighaba.

 Yesaya 33:24: “Atisakuyapo yumo umundu mbenekisu uyu isakuyoba ukuti, ‘Ndi mbine.’”

 Isi sikusanusya ukuti: Kyala ikufinga ukuti ikuya pakumasya imbungo syosa.