INKHANI IYAKUMANYILA 52
Mwe bapapi—Mubamanyighe Abaninu Ukungana Yehova
“Abana kyo kilingo ikyakufuma kwa Yehova.”—SAL. 127:3.
ULWIMBO 134 Chiuta Wamuŵikizgani Ŵana
ISI TUKUYA PAKUMANYILA *
1. Ngimba budindo buliku ubu Yehova abapele abapapi?
YEHOVA apelile imbumba iyakwanda nubwighane ubwakuti yiyeghe na bana. Ibaibolo likuti: “Abana kyo kilingo ikyakufuma kwa Yehova.” (Sal. 127:3) Ngimba isi sikusanusya isyafiki? Inong’onela isya mmanyani winu uyu ikubasuma ukuti munsungile indalama nyingi. Ngimba mubaghile ukwipilika bulebule? Mubaghile ukuketa ukuti abasubile fiyo. Loli mubaghile ukwanda ukupasya muno mubaghile ukusisungila kanunu indalama. Yehova ummanyani witu, ikubapa abapapi ikindu ikyakulondiwa fiyo ukuti bakifighilileghe ukukinda indalama. Umwene abapele ubudindo ubwakubapasikisya abanabo nukuketesya ukuti bali nulusekelo.
2. Ngimba tukuya pakuyobesania amalalusyo ghaliku?
2 Ngimba yonani uyu ikulondiwa ukusala linga aba bali pabweghi bikulonda ukuya na bana? Kangi ngimba abapapi babaghile ukubomba isyafiki ukuti abanabo bayeghe balusekelo? Inong’onela ifundo simo isi sikwaghiwa m’masyu gha Kyala isi sibaghile ukubatula aba bali pabweghi ukusala kanunu ifyakubomba.
MUGHINDIKEGHE ISI ABA BALI PABWEGHI BASALILE UKUBOMBA
3. (a) Ngimba yonani uyu ikulondiwa ukusala ukuti aba bali pabweghi baye na bana? (b) Ngimba fundo siliku isya mu Baibolo isi abamanyani na ba mumbumba bikulondiwa ukukumbukila?
3 Mfisu fimo aba beghene mwalululu, abandu bikughulila ukuti bikuya pakuya na bana mwanakalinga. Abakamu babo na bangi babaghile ukughelaghela ukubafimbilisya ukuti bakonge inyiho syabo. Jethro, unkamu uwa ku Asia, atile, “Mfipanga, bamo aba bali na bana bikubafimbilisya aba bali pabweghi ukuti baye na bana.” Jeffrey, unkamu yumo uwa ku Asia, aketile ukuti, “Bamo bikusibula imbumba isi sikaya na bana ukuti batisakuya nuwakubapwelelela linga bakangele.” Loli imbumba yiliyosa yikulondiwa ukusala yene linga yikulonda ukuya na bana. Abene bikulondiwa ukusala bene; panongwa yakuti ubu budindo bwabo. (Gal. 6:5) Syakupilikiwa ukuti abamanyani na ba mumbumba bikulonda ukuti aba beghene mwalululu bahobokeghe. Loli abene bikulondiwa ukukumbukila ukuti ubu budindo bwa aba beghene ukusala ifyakubomba.—1 Tes. 4:11.
4-5. Ngimba nkhani sibili siliku isi aba bali pabweghi bikulondiwa ukuyobesania kangi po pakabalilo kaliku aka bikulondiwa ukuyobesania? Lingania.
4 Imbumba iyi yisalile ukuya na bana yibaghile ukubomba kanunu ukuyobesania amalalusyo aghakulondiwa mabili agha: Ilyakwanda, ngimba kabalilo kaliku aka bikulonda ukuya na bana? Ilyabubili, ngimba bikulonda ukuya na bana balinga? Ngimba kabalilo kaliku akanunu aka aba bali pabweghi babaghile ukuyobesania isi? Kangi nongwa yafiki inkhani isi syakulondiwa fiyo?
5 Utubalilo twingi, abandu aba bikulonda ukweghana bikulondiwa ukuyobesania tasi inkhani iyakuya na bana. Nongwa yafiki? Nongwa yakuti syakulondiwa fiyo ukuya naminong’ono aghakufwana itolo pa nkhani iyi. Kangi abene bikulondiwa ukwinong’onela linga bitendekisye ukuya nubudindo ubwakulela abana. Abandu bamo linga beghene bikusala ukwikala ikyinja kimokyene pamo fibili kisita kuya na bana panongwa yakuti bikulonda ukuti bisibilane. Isi sikubatula ukuti baghananeghe fiyo.—Ef. 5:33.
6. Ngimba imbumba simo sisalile ukubomba isyafiki ntubalilo utupalapala utu?
6 Abakristu bamo bikusala ukukonga ikifwanikisyo ikya bana ba Nowa batatu abanyambala nabakasi babo. Imbumba sitatu isi sikali na bana mwanakalinga. (Bwa. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pet. 2:5) Yesu afwanikisye akabalilo kitu na ‘mmasiku gha Nowa,’ kangi kisita kukayika tukwikala ‘ntubalilo utupalapala.’ (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1) Yonongwa yake, imbumba simo sisalile ukuti singayagha na bana ukuti siye nakabalilo kingi akakumbombela Yehova.
Linga bikwinong’onela ukuti baye na bana nubwingi bwa bana aba bikulonda ukuya nabo, aba beghene bikutughala tasi pasi “nukupima untengo” (Keta ipalagilafu 7) *
7. Ngimba ubulongosi ubu buli pa Luka 14:28, 29 na pa Isya Mbupingamu 21:5 bubaghile ukubatula bulebule aba bali pabweghi?
7 Linga bikusala ukuya na bana kangi nubwingi bwa bana aba bikulonda ukuya nabo, aba beghene “bikutughala tasi nukupima untengo.” (Belenga Luka 14:28, 29.) Abapapi bamo baketile ukuti ukuya na bana nukubalela kukulonda indalama nyingi. Kangi kukulonda ukuya nakabalilo kingi. Yonongwa yake kwakulondiwa fiyo ukuti aba beghene binong’onelepo amalalusyo bo agha: ‘Ngimba twesa tukuya pakuya pambombo ukuti tufwanisyeghe ukufyagha ifyakulondiwa pabumi bwitu? Ngimba tukukolelana ukuti tumanye ifindu “ifyakulondiwa pabumi bwitu”? Linga twesa tukuya pakuya pambombo, ngimba yonani uyu ikuya pakubapasikisyagha abanitu? Yonani uyu ikuya pakubatula ukuti binong’oneghe nukubomba kanunu ifindu?’ Imbumba isi sikwinong’onelapo amalalusyo agha sikukonga amasyu agha ghali pilemba lya Isya Mbupingamu 21:5.—Belenga.
Unnyambala walughano ikubomba syosa isi abaghile ukufwanisya ukuti antule unkasi wake (Keta ipalagilafu 8)
8. Ngimba aba beghene babaghile ukwaghana nindamyo siliku, kangi ngimba unnyambala walughano ikulondiwa ukubomba isyafiki?
8 Umwana ikulondiwa akabalilo namaka ukufuma ku mpapi aliwesa. Yonongwa yake linga abapapi bali na bana bingi, kubaghile ukuya kukafu ukummanya kanunu umwana aliwesa. Imbumba simo isi sili na bana bingi abakeke sikuyoba ukuti sikutoliwa ukubapwelelela kanunu abanabo. Mama abaghile ukutamiwa fiyo naminong’ono. Isi sibaghile ukumpangisya ukuti atoliweghe ukumanyila Ibaibolo pamwene, ukwiputa nukubuka mubufumusi akabalilo kosa. Kangi kubaghile ukuya kukafu fiyo kumyake ukupilikisya linga ali pangomano. Unnyambala walughano ikubomba kilikyosa iki abaghile ukufwanisya ukuti antule unkasi wake linga abanake bikuntamya pangomano na pakaya. Mwakifwanikisyo, umwene abaghile ukuntula unkasi wake imbombo sya pakaya. Umwene ikwiyipa fiyo mwakubatula bosa aba mumbumba yake ukuti basayiweghe nukumanyila kwa pambumba. Kangi umwene akabalilo kosa ikughelaghela ukwingila mubufumusi pampene nimbumba yake.
MUBAMANYISYEGHE ABANA UKUNGANA YEHOVA
9-10. Ngimba abapapi bikulondiwa ukubomba isyafiki ukuti babatule abanabo?
9 Ngimba findu filiku ifingi ifi abapapi babaghile ukubomba ukuti babatule abanabo ukungana Yehova? Ngimba babaghile ukubafighilila bulebule abanabo kutuyilo utubibi? Inong’onela injila simo isi babaghile ukubombela.
10 Mwiputeghe ukuti Yehova abatule. Inong’onela ikifwanikisyo kya Manoa nunkasi wake, abapapi ba Samusoni. Bo Manoa nunkasi wake baketile ukuti bikuya pakuya numwana unnyambala, Manoa alinsumile Yehova ukuti abalongosye ukundela kanunu umwanabo.
11. Ngimba abapapi babaghile ukukonga bulebule ikifwanikisyo kya Manoa, ukufwana na Abalongi 13:8?
11 Nihad na Alma, abakufuma ku Bosnia na ku Herzegovina, bamanyile ukufuma ku kifwanikisyo kya Manoa. Abene batile: “Mwakufwana itolo na Manoa, twalinsumile Yehova ukuti atutule ukuya bapapi banunu. Kangi Yehova alyamwile inyiputo syitu munjila isyakukindanakindana ukwendela m’masyu ghake, amabuku agha ghikulingania isya Baibolo, ingomano sya pakipanga nisya kighaba.”—Belenga Abalongi 13:8.
12. Ngimba kifwanikisyo kiliku iki Yosefu na Maria banangisye ku banabo?
12 Munangisyeghe ikifwanikisyo ikinunu ku baninu. Isi mukubomba syakulondiwa fiyo; nalinga ukuti sibaghile ukuya nifyakukongapo ifinywamu ku baninu. Tuli nulusubilo losa ukuti Yosefu na Maria banangisye ikifwanikisyo ikinunu fiyo ku banabo na kwa Yesu. Yosefu iyipagha fiyo pambombo ukuti ayitule imbumba yake. Mwakongelelapo, Yosefu abakasyagha abanake ukuti bahobokeghe ukumbombela Yehova. (Kukumbu. 4:9, 10) Nalinga ukuti Yosefu akalondiwagha ukukonga ululaghilo ulwakubuka nimbumba yake ku Yerusalemu “bwila pakyinja” ukwakusekela ikyaka kya Pasa, loli umwene syo abombagha. (Luka 2:41, 42) Lumo abatata bamo binong’onagha ukuti ukwenda ubulendo nimbumba yosa kwali kukafu fiyo, panongwa yakuti kwataghisyagha akabalilo kangi kwalondiwagha indalama nyingi. Loli Yosefu andaghisyagha fiyo ifindu ifyamwambepo nukubamanyisya abanake ukuti bope babombeghe mwakufwana itolo. Kangi yope Maria aghamenye kanunu amalemba. Ukwendela m’masyu na mfyakubomba, kisita kukayika umwene abamanyisye kanunu abanake ukuti baghaghaneghe amasyu gha Kyala.
13. Ngimba imbumba yimo yakongile bulebule ikifwanikisyo kya Yosefu na Maria?
13 Nihad na Alma, aba tubayobile pabwandilo, balondagha ukukonga ikifwanikisyo kya Yosefu na Maria. Ngimba isi syabatulile bulebule ukuti bandele kanunu umwanabo unnyambala ukuti anganeghe nukumbombela Kyala? Abene batile, “Pabumi bwitu, twaliyipile fiyo ukunnangisya umwanitu ubununu ubwakukonga ifundo sya Yehova.” Nihad alyongelile ukuti, “Tubatuleghe abanitu ukuti bafighaneghe ifindu ifyamwambepo.”
14. Nongwa yafiki abapapi bikulondiwa ukubamanya abandu aba bikwangala nabanabo?
14 Mubatuleghe abaninu ukuti basaleghe kanunu abamanyani. Tata na mama bikulondiwa ukubamanya abandu aba bikwangala nabanabo kangi na isi bikubomba. Isi sikusanusya ukuti abapapi bikulondiwa ukubamanya abandu aba bikwangala nabanabo pa intaneti na pa foni. Aba bikwangala nabo babaghile ukubasofania abana.—1 Kor. 15:33.
15. Ngimba abapapi babaghile ukumanyilako isyafiki ku kifwanikisyo kya Jessie?
15 Ngimba abapapi babaghile ukubomba isyafiki linga bakamanya ukubombela amakompyuta na mafoni? Jessie, tata uwa ku Philippines, atile: “Twamenye panandi itolo ukubombela ifoni. Loli isi sikatupangisye ukuti tuleke ukubamanyisya abanitu ukuya maso fiyo namuno babaghile ukubombela kanunu amafoni.” Jessie akabakanisyagha abanake ukuti bangabombelagha amafoni panongwa yakuti umwene akamenye ukubombela. Umwene alingenie ukuti: “Nabakasisye abanangu ukuti babombeleghe amafoni ghabo ukuti bamanyileghe injobelo imbya, bitendekesyeghe ingomano nukubelenga Ibaibolo isiku lililyosa.” Linga muli bapapi, ngimba mubelengilemo nukuyobesania nabaninu inkhani isyakufwana namameseji kangi nukutumilana ifithuzi pa intaneti ifi fikwaghiwa pa jw.org® pakighaba kya “ŵanyamata na ŵasungwana?” Ngimba muketelilemo lumo amavidiyo nabaninu aghakuti, Ngimba Yonani Uyu Ikubalongosya—Umwe Pamo Ifoni Yinu? kangi Uŵenge Maso pa Intaneti? * Ifindu ifi fibaghile ukuya fyakulondiwa fiyo linga mukubamanyisya abaninu muno babaghile ukubombela kanunu amafoni.—Mbu. 13:20.
16. Ngimba abapapi bingi babombile isyafiki, kangi fyakukongapo fyake fyo filiku?
16 Abapapi bingi bikwiyipa fiyo ukuya nulusako ulwakubamanyisya abanabo ukuti bayeghe nabamanyani aba bali nutuyilo utununu nubwighane ubwakumbombela Kyala. Mwakifwanikisyo, N’Déni na Bomine, imbumba iya ku Côte d’Ivoire, akabalilo kingi yankolelagha uwakwendela idela nukwikala nawe kunyumba yabo. N’Déni atile: “Isi syapangisyagha ukuti umwanitu ipilikeghe kanunu fiyo. Umwene alyandile ubupayiniya kangi lino wabubili ku wakwendela idela.” Ngimba mubaghile ukubomba bo isi ku baninu?
17-18. Ngimba po pakabalilo kaliku aka abapapi bikulondiwa ukwanda ukubamanyisya abanabo?
17 Mubamanyisyeghe abaninu bo bakeke. Syakulondiwa fiyo ukuti abapapi babamanyisyeghe abanabo bo bakeke. (Mbu. 22:6) Inong’onela isya Timoti, uyu bo akulile endagha pampene nu ntumiwa Pauli. Mama wa Timoti, Yunike, nambuya wake Loi, bammanyisyagha Timoti “ukufuma mbukeke.”—2 Tim. 1:5; 3:15.
18 Imbumba yimo iya ku Côte d’Ivoire, Jean-Claude na Peace, bafwanisye ukubalela abanabo 6 ukuti banganeghe nukumbombela Yehova. Ngimba findu fiki ifi fyabatulile ukuti bafwanisye ukubomba isi? Abene bakongile ikifwanikisyo kya Yunike na Loi. Abene batile, “Twalyandile ukubamanyisya amasyu gha Kyala abanitu bo bakeke.”—Kukumbu. 6:6, 7.
19. Ngimba ukubamanyisya abana amasyu gha Kyala mwakwandisania sikongelelapo isyafiki?
19 Ngimba “ukubamanyisya” abaninu amasyu gha Kyala sikusanusya isyafiki? ‘Ukubamanyisya’ kukusanusya ‘ukubakumbusya isya masyu gha Kyala mwakwandisania.’ Isi sikongelelapo ukuya nakabalilo kingi akakwangala nabanabo. Utubalilo tumo abapapi babaghile ukuwa amaka ukuti babape abana ubulongosi mwakwandisania. Loli abapapi babaghile ukuketa ukuti iyi yo njila nunu fiyo iyakubatulila abanabo ukupilikisya amasyu gha Kyala nukukonga isi bikumanyila.
Abapapi bikulondiwa ukuketesya kanunu muno babaghile ukummanyisyila umwana aliwesa pamwene (Keta ipalagilafu 20) *
20. Lingania muno ilemba lya Masalimo 127:4 libaghile ukubatulila abapapi ukuti babaleleghe kanunu abanabo.
20 Mubamanyeghe kanunu abaninu. Amasyu agha ghali pa Masalimo 127 ghikufwanikisya abana ni ngwegho. (Belenga Masalimo 127:4.) Mwakufwana itolo ni ngwegho isi sibaghile ukupangiwa ukufuma ku findu ifyakukindanakindana kangi sibaghile ukukindana isayizi, abana bope bakindene ifyakubombiwa. Yonongwa yake abapapi bope bikulondiwa ukuketesya muno babaghile ukubombela ukuti bammanyisye kanunu umwana aliwesa pamwene. Imbumba yimo iya ku Israel iyi yafwanisye ukulela kanunu abanabo babili yalingenie ukuti, “Twamanyilagha Ibaibolo numwana aliwesa pamwene.” Momumo tata aliwesa abaghile ukusala ukumanyila nimbumba yake munjila bo iyi linga kwakulondiwa.
YEHOVA IKUYA PAKUBATULA
21. Ngimba butuli buliku ubu abapapi babaghile ukubwagha kwa Yehova?
21 Abapapi utubalilo tumo babaghile ukuketa ukuti kukafu fiyo ukubamanyisya abanabo, loli abene bikulondiwa ukukumbukila ukuti abana kyabupe ikyakufuma kwa Yehova. Umwene akabalilo kosa itendekisye ukuti abatule. Yehova ikupilikisya inyiputo sya bapapi. Kangi ikwamula inyiputo syabo ukwendela mu Baibolo, mu mabuku ghitu na kufifwanikisyo ifya bakamu na balumbu abakusi mwambepo.
22. Ngimba findu filiku ifyakulondiwa fiyo ifi abapapi babaghile ukubapa abanabo?
22 Abandu bamo bikuyoba ukuti pikwegha ifyinja 20 ukuti balele kanunu abanabo, loli abapapi batikubuleka ubudindo bwabo ubwa kubafighilila abanabo. Ifindu ifyakulondiwa fiyo ifi babaghile ukubapa abanabo lo lughano, akabalilo nukubamanyisya amasyu gha Kyala. Umwana aliwesa ikunangisya mwene muno ikupilikila ukufwana na isi ikumanyila. Loli abana bingi aba bakulile nabapapi aba banganile Yehova bikwipilika bo muno alipilikile Joanna Mae, umulumbu uwa ku Asia, uyu atile: “Linga ngukumbukila isi abapapi bangu balimanyisye, ngundaghisya panongwa yakuti balindulile fiyo ukuti niye nakayilo akanunu kangi ukuti nunganeghe Yehova. Abene balindulile kangi ukuti niye nubumi ubununu.” (Mbu. 23:24, 25) Abakamu na balumbu bingi bikwipilika bo ulu.
ULWIMBO 59 Lumbani Ya Pamoza na Ine
^ ipal.5 Ngimba abandu aba bali pabweghi bikulondiwa ukuya na bana? Linga basalile ukuya na bana, ngimba abene bikulondiwa ukuya nabo balinga? Kangi ngimba babaghile ukubamanyisya bulebule abanabo ukungana nukumbombela Yehova? Inkhani iyi yikulingania isya fifwanikisyo ifya nkabalilo aka kangi nifundo isya mu Baibolo isi sibaghile ukututula ukwamula amalalusyo agha.
^ ipal.15 Keta amalalusyo aghakufuma mu buku ilyakuti Mayankho a Zimene Achinyamata Amafunsa, Buku Loyamba, mutu 36, kangi Buku Lachiwiri, mutu 11 ilya chichewa.
^ ipal.60 ISI IKITHUZI KIKULINGANIA: Unkamu nu mulumbu aba beghene mwalululu bikuyobesania linga bikulonda ukuya na bana pamo hayi, abene bikulonda ukukusya ulusekelo mumbumba yabo.
^ ipal.64 ISI IKITHUZI KIKULINGANIA: Imbumba yikumanyila numwana aliwesa pamwene panongwa yakuti abana bakindene ifyinja kangi namuno bikupilikisyila ifindu.
