1-2. (a) Ngimba ikyinja kya lusekelo kyabombiwagha ndili? (Keta ibokosi lyakuti “Ngimba Ikyinja Kya Lusekelo Kyabombiwagha Ndili?”) (b) Ukufwana na Luka 4:16-18, ngimba Yesu ayobile isyafiki?

MFISU FIMO, bikuya nifyakubombiwa ifyapadela ukuti basekele linga ikisu kifwanisye ifyinja 50. Ikyinja kya 50 iki kikumanyiwa ukuti kyinja kya bulaghili. Pakabalilo aka lumo abandu bikusekela isiku limolyene, sabata pamo ukukinda loli linga akabalilo kakindilepo bikuleka ukusekela nukwibwa ulusekelo ulu bali nalo.

² Tukuya pakuyobesania isya kyinja ikinunu ikya lusekelo, ukukinda iki Abaisraeli basekelagha akabalilo kosa linga ifyinja 50 fifwene mbulaghili bwabo. Ikyinja iki kyatwalagha ubwabuke ku bandu aba basekelagha. Nongwa yafiki isi syakuhobosya fiyo kumyitu amasiku agha? Panongwa yakuti sikutukumbusya imbatiko iyi Yehova abikile. Umwene ikuya pakutupa ubwabuke bwa bwila na bwila kangi amasiku agha tukusayiwa fiyo. Yesu alingenie isyakufwana nubwabuke ubu.—Belenga Luka 4:16-18.

3. Ukufwana na Banyalevi 25:8-12, ngimba ikyinja kya lusekelo kyabatulagha bulebule Abaisraeli?

³ Tubaghile ukupilikisya kanunu isi Yesu asanusyagha apa ayobile isya bwabuke, linga ikyakwanda tukwinong’onela isya kyinja kya lusekelo iki abapele Abaisraeli. Yehova ababulile Abaisraeli ukuti: “Bunobuno mukakisunguleghe ikyinja kya malongo mahano (50) nukubafumukisya ubwabuke abandu bosa ba nkisu. Kyo kikwakuyagha ikyinja kya lusekelo kumyinu, apa umundu wesa ikwakwabuliwagha nukughomokela kumyake, na ku ba nnyumba yake.” (Belenga Banyalevi 25:8- 12.) Mu nkhani iyi yakindagha twamanyile muno isiku lya Sabata lyabatulilagha Abaisraeli. Ngimba Abaisraeli basayiwagha bulebule nikyinja kya lusekelo? Tufwanikisye ukuti umu Israeli ali ni ngongole kangi ikufimbilisiwa ukulisya ungunda wake ukuti aghomole ingongole. Nkyinja kya lusekelo, ungunda ghula bangomolelagha umwene nagho. Ukufuma apo umundu uyu, “aghomokelagha kumyake,” kangi nkyeni abanake bo beghagha ungunda. Munjila iyingi, umundu uyu aghene nindamyo alondiwagha ukumulisya umwanake yumo pamo umwene alondiwagha ukubuka kubutumwa ukuti akaghomole ingongole. Nkyinja kya lusekelo untumwa alondiwagha “ukughomokela kunyumba yake.” Yonongwa yake ayagha nulusubilo ukuti ikuya pakughomokako kubutumwa! Imbatiko iyi yanangisye ukuti Yehova abapasikisyagha fiyo ababombi bake!

4-5. Nongwa yafiki kwakulondiwa ukuti tumanyile isyakufwana nikyinja kya lusekelo?

⁴ Ngimba ikyinja kya lusekelo kyali kyakulondiwa munjila yiliku iyingi? Yehova atile: ‘Angayangamo undondo nkati mmyinu, nisakubasayagha umwe nkisu iki ngubapa.’ (Kukumbu. 15:4) Isi sikindene fiyo na isi sikubombiwa amasiku agha, utubalilo twingi tukuketa abandu abakabi bikukindilila ukuya bakabi, abalondo ukuya balondo!

⁵ Pakuya Bakristu tukaya pasi pandaghilo sya Mose. Isi sikusanusya ukuti tutikukonga indaghilo isyakufwana nikyinja kya lusekelo iki kyabatabulagha kubutumwa, ukubahobokela ingongole nukubaghomolela imighunda yabo. (Rom. 7:4; 10:4; Ef. 2:15) Loli kwakulondiwa fiyo ukuti tumanyile isyakufwana nikyinja kya lusekelo. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti tubaghile ukuhoboka nubwabuke, ubu bukutukumbusya imbatiko iyi Yehova abapele Abaisraeli.

6. Nongwa yafiki abandu bikulondiwa ukwabuliwa?

⁶ Twesa tukulondiwa ukwabuliwa panongwa yakuti tuli batumwa ba butulanongwa. Panongwa yakuti tuli batulanongwa, tukukangala, tukubina nukufwa. Abandu bingi bikuketa ukuti ifundo iyi yabwanaloli linga bikwiketa pigilasi pamo linga bikubuka ku kipatala panongwa  yabubine. Kangi tukuwa amaka linga tutulile ubutulanongwa. Untumiwa Pauli atile, alwagha “nululaghilo ulwa butulanongwa ulu lwali ntumbakasya utwa mumbili wake.” Kangi atile: “Ne mundu ne ntolwe une, kali ywani amboke kumbili wa bufwe ughu?”—Rom. 7:23, 24.

7. Ngimba Yesaya ayobile ngani isyafiki isyakufwana nukwabuliwa?

⁷ Tuli nulusekelo fiyo, panongwa yakuti Kyala atendekisye injila ukuti twabuliwe ku butulanongwa. Yesu yo ikuya pakutwabula ku butulanongwa. Ifyinja ifyakukinda 700 bo Yesu akali ukwisa pa kisu kyapasi, unsololi Yesaya ayobile ngani isya kwabuliwa kwa nkyeni. Ukwabuliwa uku kukwisakuya kununu fiyo ukukinda ukwabuliwa uku kwabombiwagha nkabalilo ka Baisraeli pa kyinja kya lusekelo. Umwene alembile ukuti: ‘Mbepo wa Kyala ghuli pamyangu, buno anyimike une nukunduma une ukubatwalila amasyu amanunu abalondo. Andumile pakubaghangula aba indumbula siyetile nukufumusya ubwabuke ku bakoliwa.’ (Yes. 61:1) Ngimba ubusololi ubu bwabukagha ku banani?

8. Ngimba ubusololi bwa Yesaya ubwakuyoba isya kwabuliwa bwabukagha ku banani?

⁸ Ubusololi ubwakuyoba isya kwabuliwa, bwalyandile ukufwanisiwa bo Yesu andile ubufumusi bwake. Bo abukile kunyumba iyakwiputilamo nkaya kake aka Nazareti, Yesu abelengile ubusololi bwa Yesaya ubu ku Bayuda aba babungene kula. Yesu abelengile amasyu ukuti: ‘Mbepo wa Yehova ghuli pamyangu, papo ambakile une ukufumusya amasyu amanunu ku balondo; andumile kukufumusya ubwabuke kubakoliwa, nukuti abafwamaso baketeghe kangi, nukubabika mbwabuke aba bakamandaniwe, nukufumusya ikyinja ikinunu ikya Yehova.’ (Luka 4:16-19) Ngimba Yesu afwanisye bulebule ubusololi ubu?

9. Ngimba abandu bingi nkabalilo ka Yesu basubilagha isyafiki isyakufwana nubwabuke?

⁹ Ubwabuke ubu Yesaya ayobile ngani ubu Yesu abelengile, bwalyandile ukufwanisiwa nkabalilo kakunyuma. Tukusubila isi panongwa yakuti Yesu afumwisye ukuti: ‘Umusyughu amasyu agha ghafikilemo mumbulukutu syinu ghafwanisiwe.’ (Luka 4:21) Abandu bingi aba bapilike amasyu agha Yesu abelengile, basubilagha ukuti bikuya pakwabuliwa kubulaghili bwa boma lya Baroma. Abene babaghile ukuti binong’onagha bo abanyambala babili aba batile: “Uswe twasubilagha ukuti yo wa kuntabula Israeli.” (Luka 24:13, 21) Loli tusimenye ukuti Yesu akabakasyagha abamanyili bake ukuti balimbaneghe nubulaghili ubwa nkhaza ubwa boma lya Baroma. M’malo mwake umwene  ababulile ukuti “ifya Kaisari fyo mumpeghe Kaisari.” (Mat. 22:21) Loli ngimba Yesu ababwile bulebule abandu nkabalilo kala?

10. Ngimba Yesu ababwile abandu ku findu fiki?

¹⁰ Umwana wa Kyala alisile ukuti asabatule abandu ukubwagha ubwabuke munjila sibili. Iyakwanda, Yesu abatulile abandu ukwabuliwa ku fimanyisyo ifyabutungulu ifya balongosi ba matchalichi. Abayuda bingi pakabalilo kala babafimbilisyagha abandu ukuti bakongeghe inyiho nifimanyisyo ifyabutungulu. (Mat. 5:31-37; 15:1-11) Abandu aba batighi bikubatula abangi ukumbombela Kyala abene bakambombelagha Kyala mbwanaloli yonongwa yake bali bo abandu abafwamaso. Panongwa yakunkana Mesiya nubwanaloli ubu amanyisyagha, abene bakalimmenye kanunu Kyala kangi imbibi syabo sikahobokeliwe. (Yoh. 9:1, 14-16, 35-41) Yesu abanangisye abandu abakwiyisya muno babaghile ukwabuliwa kufimanyisyo ifyabutungulu.—Mar. 1:22; 2:23–3:5.

11. Ngimba njila yiliku iyabubili iyi Yesu atupele ubwabuke?

¹¹ Injila iyabubili, Yesu ababwile abandu ku butulanongwa ubwakufuma ku bapapi bitu abakwanda. Panongwa yakuti Yesu abikile ubumi bwake ukuya ikemo, Kyala ikubahobokela abandu bosa aba bali nulwitiko nkitabulilo. (Hib. 10:12-18) Yesu atile: “Linga umwana ikubabula, po mukuyagha babuke naloli.” (Yoh. 8:36) Ubwabuke ubu bwali bwapamwanya fiyo ukukinda ubu Abaisraeli bambililagha pa kyinja kya lusekelo! Mwakifwanikisyo, umundu uyu abuliwe pakabalilo ka kyinja kya lusekelo abaghile ukuya ntumwa kangi munjila yiliyosa abaghile ukufwa.

12. Ngimba bo banani aba basayiwe nubwabuke ubwakwanda ubu Yesu afumwisye?

¹² Pisiku lya Pentekositi 33 C.E., Yehova abapakile na mbepo mwikemo abatumiwa kangi na basubiliwa abangi abakikulu na banyambala. Umwene abasalile ukuya banake ukuti nkyeni bise basyukileghe kumwanya ukuti bakalaghileghe pampene na Yesu. (Rom. 8:2, 15-17) Aba bali bandu bakwanda ukwambilila ubwabuke ubu Yesu afumwisye kunyumba iyakwiputilamo ku Nazareti. Abanyambala na bakikulu basokile mbutumwa kangi bakakolelanagha ninyiho nifimanyisyo ifyabutungulu ifya balongosi ba Chiyuda. Kyala ababwile ku butulanongwa ubu bukulongosyela ku bufwe. Imbatiko ya Yehova iyakughomokesyapo ubwabuke yalyandile nabapakiwa mu 33 C.E. kangi yikwisa kumalika mfyinja 1000 ifya bulaghili bwa Yesu. Ngimba findu finunu filiku ifi fikuya pakubombiwa lino na pabumalilo bwa fyinja 1000 ifya bulaghili bwa Yesu?

13-14. Ngimba bo banani abangi aba babaghile ukwambilila ubwabuke ubu Yesu afumwisye?

¹³ Amasiku agha, abandu bingi abasubiliwa abakufuma mfisu fyosa, ba “ng’osi isingi.” (Yoh. 10:16) Abene bakasaliwa na Kyala ukuti bakalaghileghe na Yesu kumwanya. M’malo mwake bali nulusubilo ulwa mu Baibolo ulwa kwisakwikala pa kisu kyapasi kwa bwila na bwila. Ngimba nanumwe muli nulusubilo bo ulu?

¹⁴ Lino tubaghile ukuhoboka nifyabupe ifinunu ifi abapakiwa aba bikwakulaghilagha kumwanya mu Bunyafyale bwa Kyala bali nafyo. Panongwa yakuti tuli nulusubilo mu ikemo lya Yesu, tubaghile ukunsuma Yehova ukuti atuhobokele ubutulanongwa bwitu. Isi sibaghile ukupangisya ukuti tukongeghe ifundo sya Yehova nukuya namabyebye amanunu. (Ef. 1:7; Ubuset. 7:14, 15) Isagha twinong’onele ulusayo ulu tukuhoboka nalo panongwa yakuti twabuliwe kufimanyisyo ifyabutungulu. Yesu atile: ‘Mwisakubumanyagha ubwanaloli, ubwene ubwanaloli bo bwisakubapelagha umwe ukuya babuke.’ (Yoh. 8:32) Tuli nulusekelo fiyo pakuya nubwabuke bo ubu!

15. Ngimba bwabuke nulusayo luliku ulu tukughulila nkyeni?

¹⁵ Tukughulila ubwabuke ubununu fiyo nkyeni. Mwalululu Yesu ikuya pakonanga amatchalichi ghabutungulu na maboma gha bandu. Kyala ikuya pakukifighilila “ikilundilo ikikulumba” iki kikumbombela umwene kangi isakupangisya  ukuti kihobokeghe nifyabupe ifinunu mu Paladaiso pa kisu kyapasi. (Ubuset. 7:9, 14) Abandu bingi bisakusyuka kangi bisakuya nulusako ulwakwabuliwa ku butulanongwa bwa Adamu.—Imbo. 24:15.

16. Ngimba bwabuke buliku ubu tukughulila nkyeni?

¹⁶ Pakabalilo ka fyinja 1000 ifya bulaghili bwa Kristu, umwene na aba isakulaghilagha nabo bisakubatula abandu ukuti baye nubumi ubununu kangi nukuya pabumanyani ubwamaka na Kyala. Akabalilo akakughomokesyapo ifindu ifinunu nubwabuke, kisakufwana nikyinja kya lusekelo iki Abaisraeli babombagha. Isi sikusanusya ukuti abandu bosa aba bikumbombela Yehova mbusubiliwa bisakuya bagholofu kangi bisakwabuliwa ku butulanongwa.

17. Ngimba ilemba lya Yesaya 65:21-23 likuyoba ukuti findu fiki fikwisakubombiwa ku babombi ba Kyala? (Keta ikithuzi kya pakikope.)

¹⁷ Ubusololi ubu bukulingania isya kwisakwikala nubumi pa kisu kyapasi bukwaghiwa pa Yesaya 65:21-23. (Belenga.) Akabalilo aka katisakuya kakwikala itolo. M’malo mwake, Ibaibolo likuyoba ukuti ababombi ba Kyala pakabalilo ako bisakubombagha imbombo inunu iyakuhobosya. Kubumalilo bwa fyinja 1000, tuli nulusubilo losa ukuti ‘fyope na fi fipeliwa fisakwabuliwagha ukufuma mbutumwa bwa kubola, ukwakufika kubwabuke ubwa bukulumba bwa bana ba Kyala.’—Rom. 8:21.

18. Nongwa yafiki tuli nulusubilo ukuti tukwisakuya nulusekelo nkyeni?

¹⁸ Ukufwana itolo nimbatiko iyi Yehova abapele Abaisraeli iyakuya na kabalilo akakubomba imbombo na kakutusya, umwene isakubomba mwakufwana itolo ku babombi bake mfyinja 1000 ifya bulaghili bwa Kristu ifi fikwisa. Tukwisakuya na kabalilo akanunu akakumwiputa Kyala. Ukumwiputa Kyala kwakulondiwa fiyo lino ukuti tuye nulusekelo, kangi nkisu ikipya tukwisa kukindilila ukumwiputa. Abandu bosa abasubiliwa bisakuya balusekelo mfyinja 1000 ifya bulaghili bwa Kristu panongwa yakuti twesa tukwisakuhobokagha ukubomba imbombo nukumbombela Kyala.