1-2. Ngimba Yesu asanusyagha isyafiki bo ikuyoba amasyu agha ghali pa Yohani 4:35, 36?

UTUBALILO twingi Yesu endagha mumighunda, fiyofiyo linga imbeyu syandile ukumela. (Yoh. 4:3-6) Imbeyu iyi yabaghile ukuti yeghagha imyesi 4 ukuti yitondoliwe. Yonongwa yake syayagha pakuya syakuswighisya apa Yesu atile: ‘Amuketeghe kosakosa muyibone imighunda, buno yelukile yifikilepo pantondolo.’ (Belenga Yohani 4:35, 36.) Ngimba umwene asanusyagha isyafiki?

² Yesu abaghile ukuti ayobagha isya bandu komma imbeyu. Inong’onela isi syabombiwe. Nalinga ukuti Abayuda babasalagha Abasamaria, loli Yesu alimfumukisye unkikulu Unsamaria kangi apilikisyagha fiyo! Bwanaloli ukuti bo Yesu ikuyoba isya mighunda iyi ‘yelukile yifikilepo pantondolo,’ ikilundilo kya Basamaria aba bapilike isyakufwana na Yesu ku nkikulu, bisagha ukuti bamanyile nyingi kumyake. (Yoh. 4:9, 39-42) Umundu yumo atile: “Ubwanaloli bwakuti abandu balisile mwanakalinga kwa Yesu ukuti bakapilikisye kumyake, syanangisye ukuti bafwene itolo nimbeyu iyi yilipipi ukutondoliwa.”

3. Linga mukubaketa abandu bo muno Yesu abaketelagha, ngimba mubaghile ukubomba isyafiki ukuti muye mfumusi nnunu?

³ Ngimba mukubanangisya kayilo kaliku abandu aba mukubafumukisyila amasyu amanunu? Ngimba mukubaketa bo mbeyu iyi yelukile yifikilepo pantondolo? Linga mo siyilile, mukulondiwa ukubomba ifindu fitatu: Ikyakwanda, mukuya pakubatula mwakubafumukisyila amasyu gha Kyala. Imbombo iyakufumusya yili numpaka; yonongwa yake tutikulondiwa ukukabila ukubafumukisyila abandu. Ikyabubili, mukuya pakuhoboka linga mukuketa abandu bikupilikisya amasyu amanunu. Ibaibolo likuti: “Bali bo bandu aba  bikusekela apa bikufunja ifya pantondolo.” (Yes. 9:3) Kangi ikyabutatu, mukuya pakuketa ukuti umundu aliwesa wakulondiwa fiyo kangi abaghile ukuya mfundiwa wa Yesu, isi sikuya pakubatula muno mubaghile ukumfikila umundu aliwesa pandumbula.

4. Ngimba tukuya pakumanyilako isyafiki kwa Pauli mu nkhani iyi?

⁴ Abamanyili ba Yesu bamo binong’onagha ukuti Abasamaria bakabaghila ukuya bafundiwa, loli Yesu akinong’onagha bo ulu. M’malo mwake, umwene abaketagha ukuti akabalilo kamo bikuya pakuya bafundiwa. Nanuswe tukulondiwa ukubaketa abandu aba nkighaba kyitu ukuti akabalilo kamo bikuya pakuya bafundiwa ba Kristu. Untumiwa Pauli atunangisye ikifwanikisyo ikinunu iki tubaghile ukukonga. Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki kumyake? Mu nkhani iyi, tukuya pakuyobesania muno (1) amanyilagha isi umundu uyu ikumfumukisyila ikusubila, (2) amanyilagha isi ikuhoboka nasyo, namuno (3) abaketelagha ukuti akabalilo kamo bisakuya bafundiwa ba Yesu.

5. Nongwa yafiki Pauli abapilikisyagha kanunu aba abafumukisyilagha nnyumba iyakwiputilamo?

⁵ Utubalilo twingi Pauli afumusyagha munyumba isyakwiputilamo isya Bayuda. Mwakifwanikisyo, nnyumba iyakwiputilamo iya ku Tesalonike, umwene ‘alinkukanikana na Bayuda isya m’malemba abasabata batatu.’ (Imbo. 17:1, 2) Pauli ipilikagha kanunu linga ali nnyumba iyakwiputilamo. Umwene akulile nkikolo kya Bayuda. (Imbo. 26:4, 5) Pauli abamenye kanunu Abayuda, yonongwa yake afwanisyagha ukubafumukisya.—Filip. 3:4, 5.

6. Ngimba abandu ba ku Ateni aba bali ku musika bakindene bulebule nabandu aba Pauli abafumukisyilagha nnyumba iyakwiputilamo?

⁶ Bo Pauli afimbilisiwe na bakususya ukuti asokeko ku Tesalonike na ku Berea abukile ku Ateni. Kangi, “alinkukanikana na Bayuda na aba bantilagha Kyala nnyumba iyakwiputilamo.” (Imbo. 17:17) Bo Pauli ali ku musika, umwene abafumukisyilagha abandu abangi. Bamo mwa aba abafumukisyilagha bali bandu aba bendelagha amahala gha nkisu nabangi aba bakali Bayuda binong’onagha ukuti amasyu gha Pauli ghali gha “lumanyisyo ulupya.” Abangi balinkuti: “Buno isi utwele hesya itolo mumbulukutu syitu.”—Imbo. 17:18-20.

7. Ukufwana nilemba lya Imbombo Sya Batumiwa 17:22, 23, ngimba Pauli achenjagha bulebule muno afumukisyilagha?

⁷ Belenga Imbombo sya Batumiwa 17:22, 23. Injila iyi Pauli abombile pakubafumukisyila abandu ba ku Ateni yakindene na iyi abombelagha pakubafumukisyila Abayuda aba bali nnyumba iyakwiputilamo. Pauli alilalusisye ukuti ‘Ngimba abandu ba ku Ateni aba bikusubila  isyafiki?’ Umwene aketagha ifindu ifi fyali pabupipi nabandu aba kangi ninyiho syabo. Ikyabubili, aketagha isi bikusubila nubwanaloli ubwakufuma m’malemba. Umundu yumo atile, “Pakuya Muyuda, umwene asyaghenie ukuti abandu ba Chigiriki batikumwiputa Kyala ‘wabwanaloli’ uwa Bayuda kangi uwa Bakristu, loli umwene aghelaghelagha ukunangisya ukuti Kyala uyu ikumfumusya aliko kangi akali nhesya ku ba Ateni.” Yonongwa yake Pauli alondagha ukubafumukisya. Umwene ababulile aba Ateni ukuti amasyu ghake ghafumile kwa “Kyala unsitakumanyiwa” uyu bikughelaghela ukumwiputa. Nalinga ukuti aba bakali Bayuda bakaghamenye kanunu amalemba, loli Pauli akawile amaka ukuti bope bisakuya Bakristu. M’malo mwake umwene abaketagha bo imbeyu iyi yikuya pakutondoliwa kangi achenjagha injila isya kufumukisya amasyu amanunu.

8. (a) Ngimba findu fiki fibaghile ukubatula ukumanya isi abandu bikusubila nkighaba kyinu? (b) Linga umundu yumo ikuti ali nitchalichi, ngimba mubaghile ukumwamula bulebule?

⁸ Mwakufwana itolo na Pauli, muketesyeghe ifindu ifi abandu bikusubila. Muketeghe ifindu ifi fibaghile ukubatula ukumanya ifi abandu ba nkighaba kyinu bikusubila. Ngimba umwenenyumba ikuyipwelelela bulebule inyumba yake pamo igalimoto? Ngimba ingamu yake, muno ikufwalila, muno ikubonekela, pamo ifyakuyoba fyake fikunangisya ukuti ali mu tchalichi liliku? Lumo umwene abaghile ukubabula ukuti ali nitchalichi. Linga umundu yumo ayobile bo ulu kwa Flutura uyu mpayiniya wapadela, Flutura ikuti, “Ndikulonda ukuti musubileghe ifi ngusubila une, loli nguyoba nanumwe isyakufwana ni nkhani iyi . . . ”

9. Ngimba findu fiki ifi mukukolelana numundu uyu ali nitchalichi ifi fibaghile ukubatula ukuti mumfukisye?

⁹ Ngimba nkhani siliku isi mubaghile ukuyobesania numundu uyu ali nitchalichi? Mukete ifindu ifi mukukolelana nawe. Umwene abaghile ukwiputa kwa Kyala yumoywene, abaghile ukunketa Yesu ukuya Mpoki wa bandu bosa pamo abaghile ukusubila ukuti tukwikala m’masiku aghakubumalikisyo agha mapalapala. Nanumwe mubombeleghe isi mukusubila ukumfumukisya amasyu gha Kyala.

10. Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki, kangi nongwa yafiki?

¹⁰ Mumanye ukuti abandu bakabaghila ukusubila ikindu kilikyosa iki itchalichi lyabo likubamanyisya. Yonongwa yake linga mulimenye itchalichi ili ikwiputa mukulondiwa ukumanya isi ikusubila. David, umpayiniya wapadela uwa ku Australia, atile, “Abandu bingi amasiku agha bikusubila amahala gha bandu ninyiho syabo isya ku tchalichi.” Donalta, uwa ku Albania, atile, “Aba tukwaghana nabo bikuyoba ukuti bali nitchalichi loli linga akabalilo kakindilepo bikuyoba ukuti batikusubila mwa Kyala.” Kangi unkamu ummishonale uwa ku Argentina aketile ukuti abandu bamo bikuyoba ukuti bikusubila ikimanyisyo ikyakuti mwa Kyala yumoywene muli abakyala batatu, loli  abene babaghile ukuti batikusubila ukuti Tata, Umwana na mbepo mwikemo yo Kyala yumoywene. Umwene atile, “Linga mmenye ukuti umundu uyu nguyoba nawe atikusubila isi itchalichi lyake likumanyisya kukuya kupepe ukumanya ukuti isi tukusubila sifwene itolo.” Yonongwa yake tukulondiwa ukumanya isi abandu bikusubila. Mwakufwana itolo na Pauli nanuswe tubaghile ‘ukwipela nukuya mwinabo ku bandu bosa.’​—1 Kor. 9:19-23.

11. Ukufwana ni lemba lya Imbombo Sya Batumiwa 14:14-17, ngimba njila yiliku inunu iyi Pauli abafumukisyile abandu ba ku Listra?

¹¹ Belenga Imbombo Sya Batumiwa 14:14-17. Pauli aketagha isi abandu bahobokagha nasyo, isi syampangisyagha ukuti abafumukisyileghe. Mwakifwanikisyo, ikilundilo kya bandu aba abafumukisyile ku Listra bakamenye nyingi isyakufwana na malemba. Yonongwa yake Pauli abafumukisyile munjila iyi kwali kupepe kumyabo ukupilikisya kanunu. Umwene ayobile isya bwingi bwa ntondolo kangi nukuya nu bumi ubununu. Umwene abombelagha amasyu nififwanikisyo ifipepe ukuti abandu bapilikisyeghe kanunu.

12. Ngimba mubaghile ukumanya bulebule isi umundu ikuhoboka nasyo ukuti mwande ukuyobesania nawe?

¹² Mubombeleghe ifindu ifi fibaghile ukubatula abandu aba nkighaba kyinu ukulonda ukumanya nyingi ukuti mubafumukisyileghe kanunu. Ngimba mubaghile ukumanya bulebule isi umundu ikuhoboka nasyo linga mwaghene nawe pamo muli pakaya kake? Mukulondiwa ukuketesya isi ikubomba. Mwakifwanikisyo lumo ikulima, ikubelenga ibuku, ikutendekesya igalimoto pamo ikubomba imbombo isingi. Lumo mubaghile ukwanda ukumfumukisya mwakuyobesania nawe ukufwana na isi ikubomba. (Yoh. 4:7) Lumo imyenda iyi afwele yibaghile ukunangisya nyingi isya mundu uyu mukulonda ukumfumukisyila pamo mubaghile ukuketa kuno ikufuma, imbombo pamo ifyakusangalusya ifi afighanile. Gustavo atile, “Nalyandile ukuyobesania nuwakilumyana uwa fyinja 19 uyu afwele umwenda ughu wanangisyagha ikithuzi kya mundu uwakwimba uyu afumwike fiyo. Nalindalusisye isyakufwana numwenda ughu afwele kangi umwene alimbulile  inongwa iyi alinganile uwakwimba uyu. Ukuyobesania uku kwalindulile ukuti nande ukumanyila nawe Ibaibolo kangi lino Nketi wa Yehova.”

13. Ngimba mubaghile ukumanyila bulebule Ibaibolo numundu munjila iyakuhobosya?

¹³ Linga mukulonda ukwanda ukumanyila Ibaibolo numundu yumo, mundingisanie kanunu; mumbule muno ukumanyila Ibaibolo kubaghile ukuntulila. (Yoh. 4:13-15) Mwakifwanikisyo umulumbu Poppy, balinkolile kunyumba ya nkikulu yumo uyu alondagha ukumanya nyingi isyakufwana ni Baibolo. Bo Poppy aketile isatifiketi ya nkikulu uyu pimato iyi yanangisyagha ukuti ali yo pulofesa, umwene akasiwe fiyo ukuti nanuswe tukulondiwa ukubamanyisya abandu ifimanyisyo ifya mu Baibolo. Unkikulu uyu alitikisye ukuti amanyileghe nawe Ibaibolo, isiku ilyakukongapo abukile ku ngomano kangi bo akabalilo kakindilepo panandi alisile ku lukomano lwa dela. Bo ikyinja kikindilepo alyosiwe. Mwilalusye ukuti: ‘Ngimba findu fiki fikubahobosya aba ngwaghana nabo mubufumusi pa mabulendo aghakughomokelako? Ngimba mbaghile ukulingania muno tukumanyilila Ibaibolo nabandu munjila iyi babaghile ukuhoboka nayo?’

14. Ngimba mubaghile ukuchenja bulebule linga mukumanyila Ibaibolo nummanyili aliwesa?

¹⁴ Linga mwandile ukumanyila numundu Ibaibolo, mukulondiwa ukwitendekesya kanunu ikimanyilo kilikyosa nukwinong’onela kuno akulile kangi na isi ikuhoboka nasyo. Linga mukwitendekesya, musaleghe amalemba agha mukuya pakubelenga, amavidiyo nififwanikisyo ifi mukuya pakubombela ukuti mulinganie ubwanaloli bwa mu Baibolo. Mwilalusye ukuti, ‘Ngimba findu fiki ifi ngulondiwa ukulingania kanunu kangi ukuti numfike pandumbula uyu ngumanyila nawe Ibaibolo?’ (Mbu. 16:23) Unkikulu uwa ku Albania, uyu amanyilagha Ibaibolo numpayiniya uyu ingamu yake yo Flora atile, “Ndikukolelana nikimanyisyo ikyakuti abandu bisakusyuka.” Flora akalimfimbilisye ukuti itikisye ikimanyisyo iki. Umwene atile, “Nasyaghenie ukuti bo akali ukwanda ukusubila isyakuti abafwe bisakusyuka, ikulondiwa ukummanya tasi Kyala uyu afingile isyakuti abafwe bisakusyuka.” Ukufuma apo, pakimanyilo kilikyosa, Flora andaghisyagha ulughano, amahala kangi namaka gha Yehova. Kangi ummanyili wake wa Baibolo alyandile ukuya nulusubilo ulwakuti abafwe bisakusyuka. Lino Nketi wakwiyipa fiyo kwa Yehova.

15. Ukufwana ni lemba lya Imbombo Sya Batumiwa 17:16-18, ngimba ndamyo siliku isi Pauli atamiwagha nasyo, loli nongwa yafiki akawile amaka?

¹⁵ Belenga Imbombo Sya Batumiwa 17:16-18. Pauli akawile amaka na isi abandu ba ku Ateni babombagha, nalinga ukuti biputagha ku fifwani, babombagha ifyabulowe kangi basubilagha amahala gha bandu; loli umwene akindilile ukubafumukisyila nalinga ukuti bannyozagha. Bo akali ukuya Nkristu, Pauli “alintukamahelu, alimfwimabandu kangi ali wamatingo.” (1 Tim. 1:13) Ukufwana itolo namuno Yesu asubilagha ukuti Pauli abaghile ukuya mfundiwa, yonongwa yake Pauli yope ali nulusubilo ukuti abandu ba ku Ateni bayagha pakuya bafundiwa. Kangi ulusubilo lwake lukali lwa itolo.​—Imbo. 9:13-15; 17:34.

16-17. Ngimba findu fiki ifi fikunangisya ukuti abandu abakukindanakindana babaghile ukuya bamanyili ba Kristu? Yoba ikifwanikisyo.

¹⁶ Nkabalilo kakunyuma, abandu abakukindanakindana bali bafundiwa ba Yesu. Bo Pauli abalembile kalata Abakristu aba nkaya ka Griki ku Korinti, umwene atile abandu bamo ba nkipanga fyali figabenga kangi babombagha ubulowe. Pauli alyongelile ukuti: “Nanumwe mwe bamo bo mwali bunobuno. Loli mwelusiwe kumbibi.” (1 Kor. 6:9-11) Ngimba mukuketa ukuti abandu aba babaghile ukuchenja nukuya bafundiwa ba Yesu?

¹⁷ Amasiku agha, abandu bingi bikulonda ukuchenja ukuti baye bamanyili ba Yesu. Mwakifwanikisyo ku Australia, umpayiniya yumo uyu ingamu yake yo Yukina amanyile ukuti abandu bosa babaghile ukupilikisya amasyu amanunu. Isiku limo, bo ikulisya ifindu pamusika, alimbwene  undindwana yumo uyu alilembile mumbili kangi afwele mwakukosya isoni. Yukina atile, “Nali myee kwa kabalilo, ukufuma apo nalyandile ukuyobesania nawe. Nasyaghenie ukuti alondagha ukumanya nyingi isyakufwana ni Baibolo kangi naketile ukuti ifindu fimo ifi alilembile mumbili ghali mavesi gha mu buku lya Masalimo!” Undindwana uyu alyandile ukumanyila Ibaibolo nukwanda ukwaghiwapo pangomano. *

18. Nongwa yafiki tutikulondiwa ukubalonga abandu?

¹⁸ Ngimba Yesu aketagha ukuti imighunda yelukile yifikilepo pantondolo panongwa yakuti aghulilagha ukuti abandu bingi bayagha pakunkonga? Hayi. Ibaibolo lyayobile ngani ukuti abandu banandi itolo bo bisakuya nulwitiko mmyake. (Yoh. 12:37, 38) Kangi Yesu ali namaka aghakuketa isi syali mundumbula syabo. (Mat. 9:4) Loli umwene akindilile ukubatula abandu banandi aba bansubilagha kangi iyipagha fiyo ukumfumukisyila umundu aliwesa. Nanuswe tukulondiwa ukubomba bo ulu, nalinga ukuti tukabaghila ukumanya isi sili mundumbula syabo loli tutikulondiwa ukubalonga abandu! M’malo mwake tuketeghe ukuti, umundu aliwesa abaghile ukuya mfundiwa wa Yesu. Marc, ummishonale uwa ku Burkina Faso, atile: “Abandu aba ngubaketa ukuti bikubuka pankyeni utubalilo twingi bikuleka ukumanyila Ibaibolo. Loli abandu aba ndikubinong’onelako bikukindilila ukukula mwambepo. Isi sindulile ukumanya ukuti kununu ukusubila mbepo wa Yehova ukuti ghutulongosyeghe.”

19. Ngimba tukulondiwa ukubaketa bulebule abandu ba nkighaba kyitu?

¹⁹ Pakwanda mubaghile ukwinong’ona ukuti bakayamo abandu bingi nkighaba kyitu aba bafwene itolo nimbeyu iyi yelukile yifikilepo pantondolo. Loli amukumbukile isi Yesu ababulile abafundiwa bake. Imighunda yelukile, ukusanusya ukuti, yifikilepo pantondolo. Abandu babaghile ukuchenja nukuya bafundiwa ba Kristu. Yehova ikuketa ukuti abandu aba nkighaba kyitu babaghile ukuya bafundiwa kangi “bakulondiwa fiyo.” (Haga. 2:7) Linga tukubaketa abandu muno Yehova na Yesu bikubaketela, tukuya pakumanya kuno bakulile kangi na isi bikuhoboka nasyo. Tutikuya pakubaketa ukuya bandu bakihesya loli bakamu na balumbu bitu.