1. Ngimba ikyabupe kyitu ikyakuyoba kyafumile kughu?

 UKUYOBA kyo kyabupe ikyakufuma kwa Kyala witu uwalughano. Bo umundu uwakwanda, Adamu apeliwe, ayobesaniagha na Tata wake uwakumwanya. Kangi apangagha amasyu amapya. Adamu abombile isi bo ikufipa ifinyamana ingamu. (Bwa. 2:19) Umwene ahobwike fiyo bo ayobesenie akakwanda nunkasi wake ummoghi, Eva.​—Bwa. 2:22, 23.

2. Ngimba nkabalilo kakunyuma na masiku agha abandu batikubombela bulebule kanunu ikyabupe ikyakuyoba?

² Mwanakalinga abandu balekile ukukibombela kanunu ikyabupe ikyakuyoba. Setano Umohesi alinsyobile Eva, kangi ubutungulu ubu bwapangisye ukuti abandu baye batulanongwa kangi basitabugholofu. (Bwa. 3:1-4) Adamu akabombile kanunu ikyabupe kyake ikyakuyoba bo ampele inongwa Eva na Yehova pa isi alyonangile. (Bwa. 3:12) Kaini alinsyobile Yehova bo angoghile unnughuna wake Abeli. (Bwa. 4:9) Ukufuma apo, Lameki uwanduyungu lwa Kaini ayobile amasyu agha ghanangisye ukuti abandu babombagha fiyo ifyankhaza nkabalilo kake. (Bwa. 4:23, 24) Ngimba amasiku agha abandu bikubomba isyakufwana itolo? Utubalilo tumo abandyali bakaya nisoni ukuyoba amasyu amabibi. Kangi kukafu fiyo ukughagha amavidiyo agha ghakaya na masyu amabibi. Ku sukulu abana bikupilika amasyu aghakunyoza kangi abakulumba bope bikupilika ku malo agha bikubomba imbombo. Syakitima ukuti amasyu amabibi ghali paliposa amasiku agha kangi ghikunangisya ukuti ikisu kiswile nububibi.

3. Ngimba tukulondiwa ukuya maso ni findu fiki, kangi tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

³ Linga tukaya maso, tubaghile ukwisibila ukupilika amasyu  amabibi nukwanda ukuyoba. Bwanaloli ukuti pakuya Bakristu, tukulonda ukunhobosya Yehova, yonongwa yake tukabaghila ukuyoba amasyu amabibi. Loli tukulondiwa ukubombela ikyabupe ikyakuyoba munjila inunu ukuti—tumpaleghe Kyala. Mu nkhani iyi, tukuya pakuyobesania muno tubaghile ukubombela isi (1) linga tuli mubufumusi, (2) pangomano sya kipanga, kangi (3) linga tukuyobesania na bandu. Loli ikyakwanda, isagha tuyobesanie inongwa iyi isi tukuyoba sikumpalamasya Yehova.

4. Ukufwana na Malaki 3:16, nongwa yafiki isi tukuyoba sikumpalamasya Yehova?

⁴ Belenga Malaki 3:16. Ngimba mubaghile ukwinong’onela inongwa iyi Yehova alembile “mwa buku” ingamu sya bandu aba amasyu ghabo ghanangisyagha ukuti bantilagha nukwinong’onelapo isya ngamu yake? Isi tukuyoba sikunangisya isi sili mundumbula yitu. Yesu atile: “Isi siswile mundumbula syo isi sikusoka nkanwa.” (Mat. 12:34) Isi tukusala ukuyoba sikunangisya muno tunganile Yehova. Kangi Yehova ikulonda ukuti bosa aba banganile basahobokeghe nu bumi kwa bwila na bwila nkisu ikipya.

5. (a) Ngimba ukwiputa kwitu kukukolelana bulebule na isi tukuyoba? (b) Bo muno pikunangisyila pakithuzi, ngimba tukulondiwa ukuya maso ni findu fiki pa nkhani yakuyoba?

⁵ Muno tukuyobela sibaghile ukunangisya linga Yehova abaghile ukwitikisya ukwiputa kwitu. (Yak. 1:26) Bamo aba bakangana Kyala bikuyoba mwabukali, kisita kisa na mwakwibona. (2 Tim. 3:1-5) Uswe tutikulondiwa ukubomba bo muno bikubombela. Tukukasiwa ukuti tunhobosyeghe Yehova na muno tukuyobela. Loli ngimba Yehova abaghile ukuhoboka linga tukuyoba mwakisa pangomano sya kipanga na mubufumusi loli ku ba mumbumba yitu tukuyoba mwabukali?—1 Pet. 3:7.

6. Ngimba findu finunu filiku ifi fyabombiwe panongwa yakuti Kimberly ayobagha amasyu manunu?

⁶ Linga tukubombela kanunu ikyabupe ikyakuyoba, tukumanyiwa ukuti tuli babombi ba Yehova. Tukubatula aba batusyungutile ukuketa ukukindana “kwa aba bikumbombela Kyala na aba batikumbombela.” (Mal. 3:18) Inong’onela isi syabombiwe ku mulumbu  Kimberly. * Umwene asumiwe ukuti akabombeghe pampene imbombo nu nnine uyu amanyilagha nawe isukulu. Bo bikubombela pampene unnine asyaghenie ukuti Kimberly akindene fiyo na bana ba sukulu abangi. Umwene akayobagha ifibibi ifya bandu, ayobagha mwakisa kangi akabombelagha amasyu aghamwiko. Unnine wa Kimberly ahobokagha fiyo na isi kangi bo akabalilo kakindilepo alyandile ukumanyila Ibaibolo na Kimberly. Yehova ikuhoboka fiyo linga tukuyoba munjila iyi yikubapangisya abandu ukuti bamanyile ubwanaloli.

7. Ngimba tukukasiwa ukubomba isyafiki ni kyabupe ikyakuyoba iki Kyala atupele?

⁷ Twesa tukulonda ukuti tuyobeghe munjila iyi yikungindika Yehova nukutupangisya ukuti tukolelaneghe na bakamu na balumbu bitu. Lino isagha tuyobesanie injila simo isyakutula ukuti tukindilile ukuya “kifwanikisyo kinunu . . . Pa nkhani yakuyoba.”

8. Ngimba kifwanikisyo kiliku iki Yesu anangisye pankhani ya muno tubaghile ukuyobela linga tuli mubufumusi?

⁸ Muyobeghe mwakisa na mwalughindiko linga babakalalisye. Pakabalilo aka Yesu ali pa kisu, abandu banjobagha ukuti ali ngalabwalwa, alyagha fiyo ifyakulya, ambombelagha Umohesi, akasungagha isiku lya Sabata kangi akangindikagha Kyala. (Mat. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Yoh. 9:16) Loli Yesu akaghomokesyagha mwabukali. Mwakufwana itolo na Yesu, tutikulondiwa ukubaghomokesya abandu aba bikutuyobela mwabukali. (1 Pet. 2:21-23) Loli kukaya kupepe ukunangisya ikisa linga abangi bakatuyobela kanunu. (Yak. 3:2) Ngimba findu fiki fibaghile ukututula?

9. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukwikola linga tuli mubufumusi?

⁹ Linga umundu yumo akayoba kanunu linga mukufumusya, mungakalalagha mwanakalinga. Unkamu Sam atile, “Ngughelaghela ukwinong’onela muno umundu ikulondela ukumanyila ubwanaloli ubwakuyoba isya Kyala nukukumbuka ukuti abaghile ukuchenja.” Utubalilo tumo umwenenyumba ikukalala panongwa yakuti tubukile pakabalilo aka ifindu fikaya kanunu kumyake. Linga tukuyobesania nu mundu yumo uyu akalele, tubaghile ukubomba isi umulumbu Lucia ikubomba. Tukulondiwa ukwiputa mbupimba, ukunsuma Yehova ukuti atutule ukukindilila ukuya bololo nukuleka ukuyoba amasyu amabibi kangi kisita lughindiko.

10. Ukufwana na 1 Timoti 4:13, ngimba tukulondiwa ukuya nubwighane buliku?

¹⁰ Muyeghe mmanyisi nnunu. Timoti ali namaluso pakufumusya, loli umwene alondiwagha ukukusya amaluso ghake pakumanyisya. (Belenga 1 Timoti 4:13.) Ngimba tubaghile ukuya bulebule mmanyisi nnunu linga tuli  mubufumusi? Tukulondiwa ukwitendekesya kanunu. Tukundaghisya fiyo panongwa yakuti tuli ni findu fingi ifi fibaghile ukututula ukuti tuye bamanyisi banunu. Mukuya pakubwagha ubutuli mu bulosha ilyakuti Mwiyipeghe pa Kubelenga nu Kumanyisya kangi pakighaba ikyakuti “Muno Tubaghile Ukufumukisya” mu kabuku kakuti Ukufumusya nu Bumi Bwitu Bwabukristu—Imbatiko ya Ngomano Syitu. Ngimba mukubombela amabuku agha? Linga tukwitendekesya kanunu, tutikuya nubogha kangi tukuyoba ukufuma pasi pandumbula.

11. Ngimba Abakristu bamo bikubomba bulebule ukuti baye bamanyisi banunu?

¹¹ Tubaghile kangi ukuya bafumusi banunu mwakuketa muno abangi bikubombela nkipanga nu kumanyilako kumyabo. Sam, uyu tunjobile pabwandilo, ilalusyagha mwene muno Abakristu abangi bikubombela ukuti baye bafumusi banunu. Umwene ikupilikisya kanunu muno bikumanyisyila kangi ikughela ukubakonga. Umulumbu Talia apilikisyagha kanunu linga abakamu bikuyoba inkhani sya mu Baibolo. Ukubomba isi kuntulile ukuti amanyile muno abaghile ukuyobesania na bandu linga ali mubufumusi.

12. Ngimba ndamyo siliku isi bamo bikwaghana nasyo?

¹² Twesa tubaghile ukweghapo ikighaba pangomano linga tukwimbila pampene inyimbo nu kwamulapo. (Sal. 22:22) Ku bamo kukuya kukafu ukwimba pamo ukwamulapo. Ngimba mo siyilile nanumwe? Linga mo siyilile, mukuya pakuhoboka ukumanya isi sibatulile bamo ukuti bangayagha nubogha ukwimba pamo ukwamulapo pangomano.

13. Ngimba findu fiki fibaghile ukubatula ukuti mwimbeghe nindumbula yosa pangomano?

¹³ Mwimbeghe nindumbula yosa. Linga tukwimba inyimbo sya Bunyafyale, ubwighane bwitu buyeghe bwakuti tumpaleghe Yehova. Umulumbu Sara atikwinong’ona ukuti amenye ukwimba. Loli umwene ikulonda ukumpala Yehova linga ikwimba. Yonongwa yake linga ikwitendekesya ingomano, ikwitendekesya ninyimbo. Umwene ikwitendekesya mwakwimba inyimbo nukuketa ukukolelana kwa masyu gha mu nyimbo nifundo isi ikwakumanyila ku ngomano. Umwene atile, “Isi sikundula ukuti ninong’oneleghe fiyo amasyu gha mu nyimbo komma muno ngwimbila.”

14. Linga mukutila, ngimba findu fiki fibaghile ukubatula ukuti mwamuleghe pangomano?

¹⁴ Mwamulengepo akabalilo kosa. Ukubomba isi kubaghile ukuya kukafu kubangi. Talia uyu tunjobile pabwandilo atile, “Nguya nubogha fiyo linga nguyoba nkyeni mu bandu. Yonongwa yake kukafu fiyo kumyangu ukwamulapo.” Loli, Talia atikuleka ukwamulapo pangomano. Linga ikwitendekesya ingomano, umwene ikukumbukila ukuti ikulondiwa  ukwamula mbupimba kangi mwakupilikiwa kanunu. Umwene atile: “Ngwipilika kanunu fiyo linga ngwamula mbupimba kangi mwakupilikiwa panongwa yakuti nguketa ukuti uyu ikulongosya syo isi ikulonda.”

15. Ngimba tukulondiwa ukukumbuka isyafiki linga tukwamulapo pangomano?

¹⁵ Abakristu aba bakaya nisoni utubalilo tumo babaghile ukutoliwa ukwamulapo pangomano. Nongwa yafiki? Umulumbu Juliet atile, “Utubalilo tumo ngutoliwa ukwamulapo panongwa yakuti nguya nubogha ukuti ansala wangu akaya nnunu.” Tukumbukeghe ukuti Yehova ikulonda ukuti twamuleghe ukufwana na muno tubaghile ukufwanisyila. * Umwene ikundaghisya fiyo linga tukughelaghela ukwamulapo pangomano nalinga ukuti utubalilo tumo tubaghile ukuya nubogha.

16. Ngimba masyu ghaliku agha tutikulondiwa ukuyoba?

¹⁶ Tungayobagha ‘amasyu amabibi.’ (Ef. 4:31) Ukufwana na muno tumanyilile pakwanda, Unkristu atikulondiwa ukuyoba amasyu amabibi. Loli ghalipo kangi amasyu amabibi agha tukulondiwa ukuya nagho maso ukuti tungayobagha. Mwakifwanikisyo tukulondiwa ukuya maso ukuti tungayobagha ifindu ifibibi, ifyakufwana ninyiho sya bangi, uluko pamo ifisu. Kangi tutikulondiwa ukubakalalisya abangi mwakuyoba ifindu ifi fibaghile ukubakosya isoni. Unkamu yumo atile: “Utubalilo tumo, nayobagha amasyu amabibi agha ninong’onagha ukuti nangalangapo itolo loli ghakayagha gha kisa kangi ghankalalisyagha umundu yumo. Ifyinja fingi ifi fikindilepo, unkasi wangu andulile fiyo mwakumbula kumbali ukuti isi nayobagha syankalalisyagha umwene na bangi.”

17. Ukufwana na Baefesi 4:29, ngimba tubaghile ukubakasya bulebule abangi?

¹⁷ Muyobeghe amasyu aghakubakasya abangi. Tukulondiwa ukubandaghisya abangi m’malo mwakubawisya amaka. (Belenga Baefesi 4:29.) Abaisraeli bali nififukwa fingi ifyakundaghisya loli abene utubalilo twingi bilumbusyagha. Linga utubalilo twingi tukwilumbusya, tubaghile ukubapangisya abangi ukuti bope bilumbusyeghe. Mukulondiwa ukukumbuka ukuti ifindu ifibibi ifi abatendesi 10 bayobile fyapangisye ‘Abaisraeli bosa . . . ukwibubusya kwa Mose.’ (Kuba. 13:31–14:4) Loli linga tukubandaghisya abangi, sibaghile ukubatula ukuya balusekelo. Tuli nulusubilo losa ukuti umwana undindwana wa Yefita akasiwagha fiyo nabamanyani bake  panongwa yakufwanisya ububombeli bwake. (Balo. 11:40) Sara, uyu tunjobile pabwandilo atile: “Linga tukubandaghisya abangi, tukubapangisya ukuketa ukuti Yehova kangi abakamu na balumbu babaghanile.” Yonongwa yake tukulondiwa ukughelaghela ukuti tubandaghisyeghe abangi.

18. Ukufwana na Salimo 15:1, 2, nongwa yafiki tukulondiwa ukuyoba ubwanaloli kangi isi sikongelelapo isyafiki?

¹⁸ Muyobeghe ubwanaloli. Tukabaghila ukunhobosya Yehova linga tutikuyoba ubwanaloli. Umwene abubengile ubutungulu. (Mbu. 6:16, 17) Nalinga ukuti abandu bingi amasiku agha bikuketa ukuti ukuyoba ubutungulu kukaya ni ndamyo nayimo, loli tusimenye ukuti Yehova ikuketa ukuti kubibi ukubomba isi. (Belenga Salimo 15:1, 2.) Bwanaloli ukuti tutikulondiwa ukuyoba ubutungulu, loli tutikulondiwa ukubapangisya abangi ukuya naminong’ono amabibi pa isi tuyobile.

19. Ngimba tukulondiwa ukuya maso ni findu fiki?

¹⁹ Mungayobagha inkhani syabutungulu. (Mbu. 25:23; 2 Tes. 3:11) Juliet, uyu tunjobile pabwandilo, ayobile muno inkhani syabutungulu sikumpalamasyila. Umwene atile: “Ukupilikisya inkhani syabutungulu sikungwisya amaka kangi sikumbangisya ukuleka ukunsubila umundu uyu ikuyoba ubutungulu. Ngimba nsimenye bulebule ukuti atikuya pakuyoba inkhani syabutungulu isyakufwana nanine ku bangi?” Linga musyaghenie ukuti umundu uyu mukuyobesania nawe andile ukuyoba ubutungulu, mwande ukuyoba inkhani isyakukasya.—Kolos. 4:6.

20. Ngimba mukulondiwa ukughelaghela ukubomba isyafiki na isi mukuyoba?

²⁰ Panongwa yakuti tukwikala nkisu iki abandu bingi bikuyoba amasyu amabibi, tukulondiwa ukughelaghela ukuti isi tukuyoba sinhobosyeghe Yehova. Tukumbukeghe ukuti, ukuyoba kyabupe ikyakufuma kwa Yehova kangi isi tukuyoba sikumpalamasya fiyo. Umwene ikuya pakutusaya linga tukughelaghela ukuyoba munjila iyi yikunangisya ukuti tukumpala linga tuli mubufumusi, pangomano kangi linga tukuyobesania na bangi. Linga Yehova onangile ikisu ikibibi iki, twisakufwanisyagha ukungindika na isi tukuyoba. (Yuda 15) Pakabalilo aka, isagha tughelegheleghe ukunhobosya Yehova “namasyu agha nkanwa [myitu].”​—Sal. 19:14.