INKHANI IYAKUMANYILA 16
“Ilumbugho Isakusyukagha”
“Yesu alimbulile [Marta] ukuti: ‘Ilumbugho isakusyukagha.’”—YOH. 11:23.
ULWIMBO 151 Wazamuchema
ISI TUKUYA PAKUMANYILA a
1. Ngimba undumyana yumo anangisye bulebule ukuti ali nulusubilo ulwakwisakusyuka?
UNDUMYANA yumo uyu ingamu yake yo Matthew ikubina ububine ubunywamu fiyo kangi alondiwagha ukupangiwa opaleshoni. Pakabalilo aka ali nifyinja 7, umwene naba mumbumba yake baketelile ipulogilamu ya pa JW Broadcasting®. Kubumalilo bwa pulogilamu iyi, baketile ividiyo ya nyimbo iyi yanangisyagha abandu bikubambilila abakamu babo aba bafwile. b Bo baketelile ipulogilamu iyi, Matthew abukile ku bapapi bake, nukubakola amaboko, nukuyoba ukuti: “Mama na Tata muketile, linga mfwile, nisakusyuka. Mubaghile ukughulila; sisakuya kanunu.” Inong’onela muno abapapi aba balipilikile ukumanya ukuti umwanabo ali nulusubilo ulwakwisakusyuka.
2-3. Nongwa yafiki kwakulondiwa ukwinong’onela isya lufingo ulwakwisakusyuka?
2 Utubalilo tosa, tukulondiwa ukwinong’onela isya lufingo lwa nkyeni ulwa mu Baibolo ulwakwisakusyuka. (Yoh. 5:28, 29) Nongwa yafiki? Panongwa yakuti tukamanya akabalilo aka tubaghile ukubina ububine ubunywamu pamo inifwa ya nganiwa witu. (Ndumbi. 9:11; Yak. 4:13, 14) Ulusubilo lwitu ulwakwisakusyuka lubaghile ukututula ukwifimbilisya ku ndamyo bo isi. (1 Tes. 4:13) Amalemba ghikutusimikisyila ukuti Tata witu wakumwanya atumenye kanunu kangi atughanile fiyo. (Luka 12:7) Yehova Kyala ikulondiwa ukutumanya kanunu ukuti asafwanisye ukutusyusya ukuti tusafwanisyeghe ukukumbukila ifindu. Kangi Yehova atughanile fiyo yonongwa yake ikulonda ukuti tusikaleghe kwa bwila na bwila. Nalinga tufwe umwene isakutusyusya.
3 Munkhani iyi, ikyakwanda tukuya pakuyobesania inongwa iyi tubaghile ukusubila ulufingo ulwakwisakusyuka. Ukufuma apo, tukuya pakuyobesania inkhani iyakukasya iya mu Baibolo iyi pafumile umutu wa mwisyughu, ughu ghikuti: “Ilumbugho isakusyukagha.” (Yoh. 11:23) Pabumalilo, tukuya pakuyobesania muno tubaghile ukuyila nulusubilo ulwakwisakusyuka.
NONGWA YAFIKI TUKULONDIWA UKUSUBILA ULUFINGO ULWAKWISAKUSYUKA?
4. Ukuti tusubileghe isi Kyala afingile, ngimba tukulondiwa ukuya nulusubilo luliku? Yoba ikifwanikisyo.
4 Ukuti tusubileghe isi Kyala afingile nkyeni, tukulondiwa ukuya nulusubilo ukuti uyu afingile ali nubwighane kangi namaka pamo uluso ulwamuno abaghile ukufwanisyila isi. Tufwanikisye bo ulu: Inong’onela ukuti inyumba yinu yonangike numbelo wamaka. Ummanyani winu ikubabula ukuti, ‘Nguya pakukutula ukuyenga kangi inyumba yako.’ Umwene ikuyoba ubwanaloli, kangi muli nulusubilo losa ukuti ikuya pakubatula. Linga ali nuluso ulwakuyenga kangi ali nifibombelo, mukuya pakuya nulusubilo ukuti ikuya pakufwanisya ukubatula. Yonongwa yake mukusubila ukuti ikuya pakufwanisya isi afingile. Loli bule pakuyoba isya lufingo lwa Kyala ulwakwisakubasyusya abandu? Ngimba ali nubwighane kangi namaka aghakufwanisya isi?
5-6. Nongwa yafiki tubaghile ukuya nulusubilo ukuti Yehova ali nubwighane ubwakubasyusya aba bafwile?
5 Ngimba Yehova ali nubwighane ubwakubasyusya abafwe? Kisita kukayika ali nubwighane ubu. Umwene ababulile abandu aba balembagha Ibaibolo ukuti balembe isi afingile nkyeni isyakwisakusyuka. (Yes. 26:19; Hos. 13:14; Ubuset. 20:11-13) Kangi utubalilo tosa linga Yehova afingile ifindu fimo, ikufwanisya. (Yos. 23:14) Yehova ikulonda fiyo ukubasyusya abandu aba bafwile. Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu?
6 Inong’onela amasyu agha ayobile Yobu. Umwene ali nulusubilo ukuti pope linga afwile, Yehova isapakunsyusya. (Jobu 14:14, 15) Syo isi Yehova ikulonda ukwisakubomba ku babombi bake aba bafwile. Ikulonda ukwisakubasyusya ukuti basaye numbili unnunu kangi balusekelo. Bule pakuyoba isya bandu bingi aba bafwile kisita kuya nulusako ulwakumanyila ubwanaloli ubwakuyoba isya Yehova? Kyala witu walughano ikulonda ukwisakubasyusya bope. (Imbo. 24:15) Ikulonda ukuti basaye nulusako ulwakuya bamanyani bake nukwisakwikala kwa bwila na bwila pakisu. (Yoh. 3:16) Ukuyoba ubwanaloli, Yehova ali nubwighane ubwakubasyusya aba bafwile.
7-8. Nongwa yafiki tubaghile ukuya nulusubilo ukuti Yehova ali namaka aghakwisakubasyusya aba bafwile?
7 Ngimba Yehova ali namaka kangi aghakubasyusya aba bafwile? Ena. Umwene yo “Mwenemaka ghosa.” (Ubuset. 1:8) Yonongwa yake ali namaka aghakulimbana nundughu aliwesa ukongelelapo inifwa. (1 Kor. 15:26) Tukukaba amaka kangi tukusubisiwa panongwa yakumanya isi. Inong’onela isi alyaghene nasyo umulumbu Emma Arnold. Umwene naba mumbumba yake balyaghene nindamyo nyingi isi syaghelile ulwitiko lwabo pakabalilo ka bwite bwabubili ubwa pakisu kyosa. Emma alinsubisye umwanake undindwana panongwa yakuti abandu aba abaghanile ku musasa wa Nazi bafwile, umwene atile: “Linga abandu aba bafwile bakayagha pakusyuka, kokuti undughu witu iyi yo nifwa wamaka fiyo ukunkinda Kyala. Loli isi sikaya syabwanaloli.” Bwanaloli ukuti, kikayapo ikindu ikyamaka ukukinda Yehova. Kyala umwenemaka ghosa uyu apelile ubumi ali namaka aghakwisakughomokesyamo ubumi ku bandu aba bafwile.
8 Ikifukwa ikingi iki kikunangisya ukuti Kyala ikulonda ukwisakubasyusya aba bafwile kyo kyakuti ikukumbukila syosa. Umwene ikusikolela indondwa yiliyosa ingamu yake. (Yes. 40:26) Kangi ikubakumbuka bosa aba bafwile. (Jobu 14:13; Luka 20:37, 38) Ikukumbukila ifindu fyosa ifinandi ifya bandu aba isakubasyusya ukongelelapo muno babonekelagha, isi baghanagha nasyo pabumi bwabo kangi na ifi babombagha.
9. Nongwa yafiki mukusubila isi Yehova afingile nkyeni isyakwisakubasyusya aba bafwile?
9 Bwanaloli ukuti tubaghile ukusubila isi Yehova afingile nkyeni isyakwisakubasyusya aba bafwile panongwa yakuti tusimenye ukuti ali nubwighane namaka aghakubomba isi. Inong’onela ikifukwa ikingi iki tukulondiwa ukusubila ulufingo ulu: Yehova abasyusisyepo abandu. Nkabalilo kakunyuma, umwene abapele amaka abanyambala bamo abasubiliwa ukongelelapo Yesu ukuti babasyusye abandu aba bafwile. Lino isagha tuyobesanie isya mundu yumo uyu Yesu alinsyusisye uyu inkhani yake yikuyobiwa mu chaputala 11 kya buku lya Yohani.
UMMANYANI WA YESU UWAPANDUMBULA AFWILE
10. Ngimba findu fiki fyabombiwe bo Yesu ikufumusya ku Yordani ukufuma ku Betania kangi abombile isyafiki? (Yoh. 11:1-3)
10 Belenga Yohani 11:1-3. Inong’onela isi syabombiwe ku Betania kubumalilo bwa kyinja kya 32 C.E. Yesu ali nabamanyani bake bapandumbula nkaya aka—Lazaro na balumbu bake babili, Maria na Marta. (Luka 10:38-42) Loli Lazaro abinile kangi abalumbu bake bapasyagha fiyo. Abene batumile indumi kwa Yesu, uyu ali ku Yordani ubulendo ubwa masiku mabili ukufuma ku Betania. (Yoh. 10:40) Syakitima ukuti, Lazaro afwile bo Yesu ambilile itolo indumi. Nalinga ukuti Yesu asimenye ukuti ummanyani wake afwile, loli umwene akindilile ukwikala kuno aliko, ukufuma apo alinkubuka ku Betania. Yonongwa yake bo afikile, pakindile amasiku 4 bo Lazaro afwile. Yesu abombilepo simo ukuti abatule abamanyani bake nukumpala Kyala.—Yoh. 11:4, 6, 11, 17.
11. Ngimba tukumanyilako isyafiki isyakufwana nubumanyani ukufuma ku nkhani iyi?
11 Tukumanyilako isyakufwana nubumanyani kufuma ku nkhani iyi. Inong’onela isi: Bo Maria na Marta batumile indumi kwa Yesu, bakalinsumile ukuti ise ku Betania. Abene bayobile itolo ukuti ummanyani wake wapandumbula abinile. (Yoh. 11:3) Bo Lazaro afwile, Yesu abaghile ukunsyusya nalinga ukuti ali kubutali. Loli asalile ukuti abuke ku Betania ukuti akaye pampene nabamanyani bake, Maria na Marta. Ngimba muli nummanyani uyu abaghile ukubatula nalinga ukuti mukansuma? Musimenye ukuti mubaghile ukunsubila ukuti abaghile ukubatula “pakabalilo kabutolwe.” (Mbu. 17:17) Mwakufwana itolo na Yesu, tukulondiwa ukuya bamanyani kubangi. Lino isagha tughomokele ku nkhani yila nukuketa isi syabombiwe ukufuma apo.
12. Ngimba Yesu afingile isyafiki kwa Marta, kangi nongwa yafiki alondiwagha ukusubila ulufingo ulu? (Yoh. 11:23-26)
12 Belenga Yohani 11:23-26. Marta asyaghenie ukuti Yesu ali kubupipi na Betania. Mwanakalinga abukile ukwakwaghanila nawe kangi atile: “Mwalafyale, linga walipo papapa, angali ilumbu wangu akafwa.” (Yoh. 11:21) Bwanaloli ukuti Yesu ayagha pakumbumbulusya Lazaro. Loli Yesu alondagha ukubomba ikindu kimo ikyakulondiwa fiyo. Umwene afingile ukuti: “Ilumbugho isakusyukagha.” Kangi alimbulile Marta ikifukwa ikingi iki alondiwagha ukusubila ulufingo ulu, mwakuyoba ukuti: “Ne kusyuka, ne bumi yuyune.” Bwanaloli ukuti Kyala alimpele amaka Yesu ukuti abasyusyeghe aba bafwile. Pakwanda umwene alinsyusisye undindwana bo afwile itolo kangi ukufuma apo alinsyusisye undumyana bo afwile. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Loli ngimba abaghile ukunsyusya umundu uyu pakindile amasiku 4 ukufuma apa afwilile kangi umbili wake wandile ukubola?
“LAZARO, SOKA!”
Yesu abapelile ikisa abamanyani bake aba balilagha (Keta amapalagilafu 13-14)
13. Bo muno pikuyobela pa Yohani 11:32-35, ngimba Yesu abombile bulebule bo ambwene Maria na bangi bikulila? (Keta kangi ikithuzi.)
13 Belenga Yohani 11:32-35. Inong’onela isi syabombiwe ukufuma apo. Maria, ilumbu wa Lazaro, abukile ukwakwaghanila na Yesu. Umwene alyandisye isi unkulu wake ayobile, atile: “Mwalafyale, linga walipo papapa, angali ilumbu wangu akafwa.” Umwene na bandu aba ali nabo balilagha. Bo ababwene nukupilika ukuti bikulila, Yesu apalamasiwe fiyo. Panongwa yakubapelela ikisa abamanyani bake, umwene alilile. Apilikisye muno sikuyila syakubaba linga umundu uyu tunganile afwile. Bwanaloli ukuti ikulonda fiyo ukusosyapo iki kikubapangisya abandu ukuti balileghe.
14. Ngimba tukumanyilako isyafiki isya Yehova ukufwana na isi Yesu abombile bo ambwene Maria ikulila?
14 Isi Yesu abombile bo ambwene Maria ikulila, sikutumanyisya ukuti Yehova yo Kyala wakibabilisi. Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu? Bo muno twamanyilile munkhani iyi yakindagha, Yesu ankongagha Tata wake muno abombelagha ifindu. (Yoh. 12:45) Yonongwa yake linga tukumanyila ukuti Yesu abapelile ikisa abamanyani bake aba balilagha, tubaghile ukuyoba ukuti Yehova yope sikumpalamasya fiyo linga ikutuketa tukulila panongwa yakitima. (Sal. 56:8) Isi sikutupangisya ukuti tusegheleleghe fiyo kwa Kyala witu uwakisa.
Yesu anangisye ukuti ali namaka aghakubasyusya aba bafwile (Keta amapalagilafu 15-16)
15. Bo muno pikuyobela pa Yohani 11:41-44, ngimba findu fiki fyabombiwe kwipumba lya Lazaro? (Keta kangi ikithuzi.)
15 Belenga Yohani 11:41-44. Bo Yesu afikile kwipumba lya Lazaro abasumile abandu ukuti basosyepo ilibwe. Marta atile, umbili ghubaghile ukuti ghukununga ukufika lino. Loli Yesu alimwamwile atile: “Kali ngakubulile ukuti linga kwitika kwisakububonagha ubukulumba bwa Kyala?” (Yoh. 11:39, 40) Yesu alinkuketa kumwanya nukwiputa pakilundilo. Umwene alondagha ukumpa ulughindiko Yehova pa isi syayagha pakubombiwa. Ukufuma apo alinkukolela ilisyu ilikulumba alinkuti: “Lazaro, soka!” Kangi Lazaro alinkusoka ukufuma mwipumba. Yesu abombile ikindu iki bamo binong’onagha ukuti kikabaghila ukubombiwa.
16. Ngimba inkhani iyi yikwaghiwa mu chaputala 11 kya buku lya Yohani yikukasya bulebule ulwitiko lwitu pankhani yakusyuka?
16 Inkhani iyi yikwaghiwa mu chaputala 11 kya buku lya Yohani yikukasya ulwitiko lwitu pankhani yakusyuka. Bulebule? Kumbuka isi Yesu afingile kwa Marta ukuti: “Ilumbugho isakusyukagha.” (Yoh. 11:23) Mwakufwana itolo na Tata wake, Yesu ali nubwighane namaka aghakufwanisya ulufingo ulu. Amasosi ghake ghanangisye ukuti ali nubwighane ubunywamu ubwakuti abasyusye abandu aba bafwile nukusosyapo inifwa iyi yikutwala ikitima ku bandu. Kangi bo Lazaro asokile itolo ukufuma mwipumba, Yesu anangisye kangi ukuti ali namaka aghakubasyusya abandu. Kangi kumbuka isi Yesu alinkumbwisye Marta ukuti: “Kali ngakubulile ukuti linga kwitika kwisakububonagha ubukulumba bwa Kyala?” (Yoh. 11:40) Tuli nififukwa ifinunu ifyakusubila ukuti Kyala isakufwanisya isi afingile isyakwisakubasyusya aba bafwile. Loli ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti tusubileghe ukuti ulufingo ulu lwisakufwanisiwa naloli?
NGIMBA TUBAGHILE UKUSUBILA BULEBULE UKUTI UKUSYUKA KWISAKUBOMBIWA NALOLI?
17. Ngimba tukulondiwa ukukumbuka isyafiki linga tukubelenga inkhani sya mu Baibolo isya bandu aba basyukile?
17 Mubelengeghe nukwinong’onela isya bandu aba basyukile nkabalilo ka kunyuma. Ibaibolo likulingania isya bandu 8 aba basyukile nukuya kangi nubumi pakisu. c Mubaghile ukubelenga inkhani isi. Linga mukubelenga, mukumbukeghe ukuti aba bali bandu naloli—abanyambala, abakikulu na bana. Musyagheghe ifundo isi mukumanyilapo. Mwinong’oneleghe muno ikifwanikisyo kilikyosa kikunangisyila ukuti Kyala ali nubwighane namaka aghakubasyusya abandu ukuti baye kangi nubumi. Ukukinda fyosa, mwinong’oneleghe isya kusyuka kwa Yesu uku kwakulondiwa fiyo ukukinda bosa. Mukumbukeghe ukuti abandu bingi baketile namaso bo umwene ikusyuka, isi sikutupa ikifukwa ikinunu ikyakuti tukasyeghe ulwitiko lwitu.—1 Kor. 15:3-6, 20-22.
18. Ngimba mubaghile ukubombela bulebule inyimbo syitu isi sikuyoba isyalusubilo ulwakwisakusyuka? (Keta amasyu ghapasi.)
18 Mubombeleghe kanunu “inyimbo sya mwambepo” isi sikuyoba isyalusubilo ulwakwisakusyuka. d (Ef. 5:19) Inyimbo isi sikututula ukuti tusubileghe ukuti ukusyuka kwisakubombiwa naloli kangi sikukasya ulwitiko lwitu. Mupilikisyeghe ku nyimbo isi. Mwitendekesyeghe ukuti mwimbeghe kanunu nukuyobesania pakumanyila kwa pambumba isi amasyu gha munyimbo ghikusanusya. Musungileghe amasyu gha munyimbo nukwinong’onelapo ukuti ghakasye ulwitiko lwinu nukubafika pandumbula. Linga mwaghene nindamyo pamo umundu uyu munganile afwile, mbepo wa Yehova ghukuya pakubatula ukukumbukila inyimbo isi ukuti sibasubisye nukubapa amaka.
19. Ngimba tubaghile ukwinong’onela isyafiki isyakufwana nukusyuka? (Keta ibokosi ilyakuti “Ngimba Mwisakubalalusya Isyafiki?”)
19 Muminong’ono ghinu mufwaneghe mukuketa isi sikubombiwa. Yehova atupele uluso ulwakuti twinong’oneleghe ukuti tuli nkisu ikipya. Umulumbu yumo atile: “Nguya nakabalilo akakwinong’onela ukuti nili nkisu ikipya ngufwana ngunusya amaluba mu Paladaiso.” Inong’onela ukwisakwaghana na banyambala na bakikulu abasubiliwa abankabalilo kakunyuma. Ngimba mukughulila ukwisakwaghana nanani? Ngimba mwisakundalusya amalalusyo ghaliku? Inong’onela kangi ukwisakuya pampene na bakamu binu aba bafwile. Inong’onela ifindu ifyakwanda ifi mwisakubabula, muno mwisakubambilila mwalughano nulusekelo ulu mwisakuya nalo ukubabona.
20. Ngimba tukulondiwa ukughelaghela ukubomba isyafiki?
20 Tukundaghisya fiyo kwa Yehova pa isi afingile isyakufwana nukusyuka. Tuli nulusubilo losa ukuti ulufingo ulu lwisakufwanisiwa naloli panongwa yakuti Yehova ali nubwighane namaka aghakufwanisya isi. Isagha tughelegheleghe ukukasya ulwitiko lwitu panongwa yalusubilo ulu. Linga tukubomba isi, tukuya pakuseghelelela fiyo kwa Kyala witu uyu afingile kwa aliwesa ukuti, ‘Abaghaniwa binu bisakusyukagha.’
ULWIMBO 147 Umoyo Wamuyirayira Walayizgika
a Linga unganiwa winu afwile, kisita kukayika ulusubilo ulwakwisakusyuka lukubakasya fiyo. Loli ngimba, mubaghile ukubalingania bulebule abangi inongwa iyi mukusubila ulufingo ulu? Kangi ngimba mubaghile ukukasya bulebule ulwitiko lwinu pankhani yakusyuka? Ubwighane bwa nkhani iyi ko kukutula twesa ukuti tukasyeghe ulwitiko lwitu panongwa yakuya nulusubilo ulwakwisakusyuka.
b Ividiyo ya nyimbo iyi yili numutu uwakuti Dziko Latsopano Lili Pafupi yikwaghiwa mu broadcast ya Novembala 2016.
c Keta ibokosi ilyakuti “Ŵanthu 8 Awo Baibolo Likuti Ŵakawuka ku Ŵakufwa” mu Ingasya ya Ndindilili ya Chitumbuka iya Ogasiti 1, 2015.
d Keta inyimbo isyakukongapo isi mu buku ilyakuti “Yimbirani Yehova Mwakukondwa”: “Mujiwone Kuti Muli mu Charu Chiphya” (Ulwimbo 139), “Laŵiskaninge pa Njombe!” (Ulwimbo 144) nulwakuti “Wazamuchema” (Ulwimbo 151). Keta kangi pa jw.org inyimbo imbya isya mitu iyakuti “Dziko Latsopano Lili Pafupi,” “Charu Chiphya Icho Chizenge,” nulwakuti “Mwamuwona.”
