1-2. (a) Ngimba tubaghile ukulingania bulebule isya Mose, kangi ngimba abombile isyafiki? (b) Nongwa yafiki tukulondiwa ukuya bakwiyisya?

IBAIBOLO likulingania isya Mose ukuti “ali mololo ukubakinda abandu bosa aba bali pa kisu.” (Kub 12:3) Ngimba isi sikusanusya ukuti akali namaka, atilagha ukuyobapo inyinong’ono syake pamo akali nkifu linga abangi bikunsusya? Momuno bamo babaghile ukuyobela isya mundu wakwiyisya. Loli aminong’ono bo agha ghakaya gha bwanaloli. Mose ali mundu wamaka fiyo kangi ali nkifu pakumbombela Kyala. Yehova alintulile ukuti alimbane nundaghili uwamaka wa ku Egiputi ukuti abalongosye abandu 3 miliyoni ndungalangala, kangi abatulile Abaisraeli ukuti babatole abalughu babo.

² Uswe tutikwaghana nindamyo bo isi Mose aghanagha nasyo loli akabalilo kosa tukulimbana na bandu pamo nifindu ifi fibaghile ukutupangisya ukuti tutoliwe ukuya bakwiyisya. Loli tuli nubutuli ubwamaka ubwa muno tubaghile ukuyila nakayilo akanunu bo aka. Yehova afingile ukuti ‘abakwiyisya bo bisakukikabagha ikisu.’ (Sal. 37:11) Ngimba mukwiketa ukuti muli bakwiyisya? Ngimba abangi bikubaketa munjila iyakufwana itolo? Bo tukali ukwamula amalalusyo aghakulondiwa agha, tukulondiwa ukumanya isi ukuya bakwiyisya sikusanusya.

3-4. (a) Ngimba ukwiyisya kufwene itolo nifiki? (b) Ngimba tuyilo 4 tuliku utununu utu tukulondiwa ukuya nato ukuti tuye bakwiyisya, kangi nongwa yafiki?

³ Ukwiyisya * kufwene itolo nikithuzi ikinunu iki kijambuliwe.  Munjila yiliku? Bo muno umundu uyu ikujambula ikithuzi, ikongania imitundu iyapenti ukuti ajambule ikithuzi, nanuswe tukulondiwa ukuya nutuyilo utununu ukuti tuye bakwiyisya. Tumo mwa tuyilo utununu utu ko kwiyisya, ukupilikila nindumbula yosa, ukwikola nu bukifu. Nongwa yafiki tukulondiwa ukuya nutuyilo bo utu, ukuti tunhobosye Yehova?

⁴ Abandu bakwiyisya bene bo bikwiyipa ukubomba ubwighane bwa Kyala. Ubwighane bwa Kyala bo bwakuti tuyeghe bakwikola. (Mat. 5:5; Gal. 5:23) Linga tukubomba ubwighane bwa Kyala, Setano ikukalala. Nalinga tuli bandu bakwiyisya kangi bakwikola, abandu bingi aba bali kulubafu lwa Setano bikutubenga. (Yoh. 15:18, 19) Yonongwa yake, tukulondiwa ukuya bakifu ukuti tunkane Setano.

5-6. (a) Nongwa yafiki Setano ababengile abandu abakwiyisya? (b) Ngimba malalusyo ghaliku agha tukuya pakwamula?

⁵ Umundu uyu akaya wakwiyisya ikuya walwitufyo, nkali kangi atikumpilikila Yehova. Isi syo Setano ikubomba. Kisita kukayika umwene ababengile abandu abakwiyisya! Panongwa yakuti bikunangisya utuyilo utununu, utu umwene akaya nato. Kangi bikunangisya ukuti Setano ntungulu. Nongwa yafiki? Mulimosa muno Setano abaghile ukuyobela pamo ukubombela, akabaghila ukubatolesya abandu abakwiyisya ukuti bambombeleghe Yehova!—Jobu 2:3-5.

⁶ Ngimba po pakabalilo kaliku aka kubaghile ukuya kukafu ukuti tuye bakwiyisya? Kangi nongwa yafiki tukulondiwa ukukindilila ukuya bakwiyisya? Ukuti twamule amalalusyo agha, isagha tuketa ikifwanikisyo kya Mose, abahiburi batatu aba bali kubutumwa ku Babeloni na Yesu.

7-8. Ngimba Mose abombile bulebule pakabalilo aka abandu bambombelagha ifindu kisita lughindiko ?

⁷ Linga batupele ubudindo: Kubaghile ukuya kukafu ku bandu bosa aba bali nubudindo ukuti bakindilile ukuya bakwiyisya, fiyofiyo linga umundu yumo ababombile ifindu fimo kisita lughindiko pamo ikuyoba amasyu aghakuti akamanya ukulongosya. Ngimba nanumwe sibabonekilemo? Bule linga umundu yumo uwa mumbumba abombile munjila iyakufwana itolo? Ngimba mubaghile ukubomba isyafiki? Inong’onela muno Mose abombile.

⁸ Yehova alinsalile Mose ukuya ndaghili wa Baisraeli kangi alimwitikisye ukuti alembe  indaghilo isya Baisraeli. Kisita kukayika Yehova antulagha fiyo Mose. Nalinga ukuti ilumbu wa Mose nunkulu wake, Miriamu na Aroni, banjobelagha imbibi kangi bakalondagha ukuti eghe unkikulu uyu ali nawe. Linga bali bandu bamo bayagha pakunangisya ubukali nukughomola imbibi pa isi syalimbonekile Mose loli Mose akabombile bo isi. Umwene akakalele. Kangi umwene alambile kwa Yehova ukuti angamfundagha Miriamu. (Kub 12:1-13) Nongwa yafiki Mose abombile munjila bo iyi?

9-10. (a) Ngimba Yehova alintulile Mose ukuti amanye isyafiki? (b) Ngimba imitu ya mbumba na bakulumba bakipanga bikumanyilako isyafiki ukufuma kwa Mose?

⁹ Mose alitikisye ukuti amanyisiwe na Yehova. Mfyinja 40 kubwandilo, bo ikwikala nnyumba ya bunyafyale ku Egiputi, Mose akali wakwiyisya. Umwene akakabilagha ukukalala, yonongwa yake alingoghile umundu uyu akabombagha kanunu ifindu. Mose ali nulusubilo losa ukuti Yehova ayagha pakwitikisya ukufwana na isi abombagha. Yehova alintulile Mose kwa fyinja 40 ukuti amanye ukuti akalondiwagha itolo ukuya nkifu ukuti alongosyeghe Abaisraeli; loli umwene alondiwagha ukuya wakwiyisya. Ukuti aye ntengamoyo, alondiwagha kangi ukuya mundu wakwiyisya, wakwiyipa nu wakwikola. Mose amanyile kanunu isi Yehova alim’manyisye kangi ali ndongosi nnunu fiyo.—Kuso. 2:11, 12; Imbo. 7:21-30, 36.

¹⁰ Amasiku agha imitu ya mbumba na bakulumba bakipanga bikulondiwa ukuti bankongeghe Mose. Linga abandu batubombile ifindu kisita lughindiko, tungakalalagha. Mwakwiyisya tumanyeghe isi tukonanga. (Ndu 7:9, 20) Tukongeghe ubulongosi bwa Yehova muno tubaghile ukubombela ukuti tumalane nindamyo. Akabalilo kosa twamuleghe mwakwikola. (Mbu. 15:1) Imitu ya mbumba na bakwendela idela aba bikubomba bo isi bikunhobosya Yehova, bikukusya ulutengano kangi bikunangisya ikifwanikisyo ikya muno tubaghile ukubombela ukuti tuye bakwiyisya.

11-13. Ngimba kifwanikisyo kiliku ikya banyambala batatu ba Chihiburi iki batunangisye ?

¹¹ Linga tukunyoziwa: Ukufuma liyolo, abandu aba bikulaghila bikubanyoza abaketi ba Yehova. Abene bikutulonga uswe ‘‘panongwa,’’ isyakukindanakindana loli ukuyoba ubwanaloli uswe tukusala ‘ukuntila Kyala ukukinda abandu.’ (Imbo. 5:29) Utubalilo tumo tubaghile ukutukiwa, ukupinyiwa pamo ukukomiwa. Loli nubutuli bwa Yehova, tukukindilila ukuya bololo kangi bakwikola linga bikutubombela imbibi.

¹² Inong’onela isya kifwanikisyo iki tubaghile ukukonga ikya Bahiburi batatu aba bali kubutumwa ku Babeloni—Hananiya, Mishayeli na Azariya. * Umwalafyale wa ku Babeloni ababulile ukuti bafughame nukwiputa kukifwani  iki akimike. Mwakwiyisya, abene balingenie kwa mwalafyale inongwa iyi bakanilagha ukwiputa kukifwani. Bakindilile ukwiyipa kwa Kyala nalinga ukuti umwalafyale alondagha ukubasopa mung’anjo ya moto. Mwanakalinga Yehova abapokile loli abene bakamenye ukuti ayagha pakubabombela isi. M’malo mwake abene balitikisye ukubomba kilikyosa iki Yehova alondagha ukuti kibombiwe. (Dan. 3:1, 8-28) Abene basyaghenie ukuti abandu abakwiyisya bakifu naloli—akayapo umwalafyale, ulufundo pamo ifyakutilisya ifi fibaghile ukutupangisya ukuti tutoliwe ukukindilila “ukwiyipa kwa Yehova.”—Kuso. 20:4, 5.

¹³ Linga tukugheliwa panongwa yalusubilo lwitu kwa Kyala, ngimba tubaghile ukukonga bulebule ikifwanikisyo kya banyambala ba Chihiburi batatu aba? Mwakwiyisya tuli nulusubilo losa ukuti Yehova ikuya pakutufighilila. (Sal. 118:6, 7) Tukubamula mwalughindiko na mbololo bosa aba bikutususya. (1 Pet. 3:15) Kangi tukukana ukubomba kilikyosa iki kibaghile ukonanga ubumanyani bwitu na Tata witu walughano.

14-15. (a) Ngimba findu fiki fibaghile ukubombiwa linga tukutamiwa naminong’ono? (b) Ukufwana nilemba lya Yesaya 53:7, 10, nongwa yafiki tubaghile ukuyoba ukuti Yesu yo kifwanikisyo kinunu ikya muno tubaghile ukubombela linga tukutamiwa naminong’ono?

¹⁴ Linga tukutamiwa naminong’ono: Twesa tukutamiwa naminong’ono munjila isyakukindanakindana. Tubaghile ukwaghana nindamyo bo iyi mwakugheliwa ku sukulu pamo ku mbombo. Lumo tubaghile ukutamiwa naminong’ono panongwa ya kwinong’ona injila isi tubaghile ukubombesyela ukuti tubwaghe ubutuli bwa mikota. Linga tukutamiwa naminong’ono, kukuya kukafu ukuti tuye bakwiyisya. Ifyakubombiwa ifi fikatutamyagha ukubomba pakabalilo aka fibaghile ukwanda ukututamya ukubomba nukupilikisya. Amasyu ghitu ghabaghile ukuya makali kangi tubaghile ukubambombela abangi munjila iyi yikaya nunu. Linga tukutamiwa naminong’ono, isagha twinong’onele ikifwanikisyo kya Yesu.

¹⁵ Imyesi yabumalilo bwa bumi bwake pa kisu, Yesu atamiwepo naminong’ono. Umwene asimenye ukuti ayagha pakutamiwa mwakunyoziwa nukughoghiwa. (Yoh. 3:14, 15; Gal. 3:13) Bo yisyele imyesi minandi ukuti afwe, umwene ayobile ukuti atamiwepo naminong’ono. (Luka 12:50) Bo asyele panandi ukuti afwe, Yesu ayobile ukuti: “Umoyo wangu ghulalamwike.” Tubaghile ukwinong’onela ukwiyisya kwake nukwiyipa kwake kwa Kyala pakabalilo aka alimbulile Kyala mulwiputo isi iyayagha nasyo: ‘Tata ulimbokagha pakabalilo aka. Mma, buno syo sisyo nisile nkabalilo kakaka. We Tata uyipeghe ubukulumba ingamu yako.’ (Yoh. 12:27, 28) Bo akabalilo kafwene, mwabukifu Yesu alitikisye ukuti abalughu ba Kyala bankole, aba balinyozile mwakumbombela ifyankhaza nukungogha. Nalinga ukuti atamiwepo naminong’ono, Yesu abombile ubwighane bwa Kyala mwakwiyisya. Kisita kukayika, tubaghile ukuyoba ukuti Yesu yo kifwanikisyo kinunu fiyo uyu anangisye ukwiyisya pakabalilo aka alyaghene nindamyo!—Belenga Yesaya 53:7, 10.

16-17. (a) Ngimba abamanyani ba Yesu babombagha isyafiki ukuti bangwisye amaka ukuti umwene aleke ukwiyisya? (b) Ngimba tubaghile ukunkonga bulebule Yesu?

¹⁶ Ikilo ikyakuti kilabo ikuya pakufwa Yesu bo ali pa kisu kya pasi, abamanyani bake baghelile ukungwisya amaka ukuti aleke ukunangisya ukwiyisya. Inong’onela muno Yesu alipilikile ikilo kila. Ngimba ayagha pakunangisya ukusubiliwa mpaka pa bufwe bwake? Linga akayagha pakusubiliwa nayumo uyu ayagha pakubwagha ubumi bwa bwila na bwila. (Rom. 5:18, 19) Isi ayagha pakubomba syayagha pakonanga pamo ukuyikemesya ingamu ya Tata wake. (Jobu 2:4) Pakabalilo aka alyagha ifyakulya ifyabumalilo na bamanyani bake, abafundiwa, balyandile “ukukanikana” ukuti “ywani uyu ikuyagha yo nkulumba kuli bosa.” Yesu abalingenie  abafundiwa bake kingi itolo pa nkhani iyi, ukongelapo pisiku ili balyagha ifyakulya ifyabumalilo! Mwakwiyisya, Yesu akabakalalile. M’malo mwake, abamwile mbololo. Mwakisa, Yesu abalingenie kanunu akayilo aka balondiwagha ukuya nako. Kangi abakasisye abafundiwa bake ukuti bayeghe pampene bo muno umwene abombelagha.—Luka 22:24-28; Yoh. 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Linga mwali yomwe, ngimba mwayagha pakwamula isyafiki pakyakubombiwa bo iki? Tubaghile ukunkonga Yesu kangi ukunangisya ubutengamoyo nalinga tukutamiwa naminong’ono. Tukulondiwa ukukindilila ukupilikila ifundo sya Yehova ‘mwakukindilila ukufisilana ilyoyo.’ (Kol. 3:13) Tukuya pakupilikila ifundo iyi linga tukukumbuka ukuti twesa utubalilo tumo tukuyoba nukubomba ifindu ifyakubakalalisya abangi. (Mbu. 12:18; Yak. 3:2, 5) Kangi mugheleghe ukundaghisya ifindu ifinunu ifi mukuketa mu bangi.—Ef. 4:29.

18. Ngimba Yehova ikubatutula bulebule abandu abakwiyisya ukusala kanunu ifyakubomba loli ngimba bikulondiwa ukubomba isyafiki?

¹⁸ Tukuya pakusala kanunu ifyakubomba. Linga twaghene nindamyo pabumi bwitu, Yehova ikuya pakututula ukuti tusale kanunu ifyakubomba loli pene linga tuli bakwiyisya. Umwene afingile ukuti ikuya pakupilika ‘inguto ya batengamoyo.’ (Sal. 10:17) Kangi ikuya pakubomba nyingi ukukinda ukupilika itolo ifi tukulonda. Ibaibolo lifingile ukuti: ‘‘Ikubatalusya abalwiyisyo munjila ingolofu, kangi ikubamanyisya injila syake.’’ (Sal. 25:9) Yehova ikutupa ubulongosi ukwendela mu Baibolo, amabuku * kangi na mapulogilamu agha ‘umbombi unsubiliwa nu wamahala’ ikutupa. (Mat. 24:45-47) Mwakwiyisya tukulondiwa ukwitikisya ubutuli bwa Yehova mwakubombesyela imbombo ifi Yehova ikutupa kangi nukukindilila ukukonga isi tukumanyila nindumbula yitu yosa.

19-21. Ngimba findu fiki ifi Mose atoliwe ukubomba pa Kadeshi, kangi ngimba tukumanyilako isyafiki pa kyakubombiwa iki?

¹⁹ Tukuya pakughelaghela ukuti tuleke ukonanga. Inong’onela kangi isya Mose. Kwa kabalilo akatali ali wakwiyisya kangi anhobosyagha Yehova. Loli kubumalikisyo kwa fyinja 40 ifi bali ndungalangala, Mose atoliwe ukunangisya ukwiyisya. Umulumbu wake, uyu alintulile ukuti aponesye ubumi bwake mu Egiputi,  afwile nukusyiliwa nkaya ka Kadeshi. Pakabalilo aka Abaisraeli balyandile kangi ukwilumbusya ukuti bikutamiwa. Abene “balinkukanikana na Mose” panongwa yakusoba kwa misi. Nalinga ukuti Yehova abombile ifika fi fingi ukwendela mwa Mose kangi nalinga ukuti Mose ali wakwiyisya loli abandu bakindilile ukwilumbusya. Abene bakilumbusyagha panongwa yakusoba kwa misi kwene loli bilumbusyagha na Mose, mwakwinong’ona ukuti Mose yo apangisye ukuti baye nikyumilwa.—Kub 20:12.

²⁰ Panongwa yabukalale, Mose atoliwe ukunangisya ubutengamoyo. M’malo mwakuyoba mbusubiliwa ku lyalabwe, ukufwana namuno Yehova alimbulile, Mose ayobile mbukalale ku bandu kangi ayobile ukuti ikuya pakubomba ikika. Ukufuma apo alinkukoma pa lyalabwe kabili, popapo amisi gha mingi itolo ghalinkwenda nukusoka. Ukwibona nubukalale fyalimpangisye ukuti onange. (Sal. 106:32, 33) Panongwa yakuleka ukunangisya ukwiyisya, Mose atoliwe ukwingila Nkisu kya Lufingo.—Kub 20:11, 12.

²¹ Ukufuma ku kifwanikisyo iki, tukumanyilako ifimanyilo finunu fiyo. Ikyakwanda, tukulondiwa ukukindilila ukunangisya akayilo akanunu akakwiyisya. Linga tukutoliwa ukunangisya ukwiyisya tubaghile ukuya bakwibona kangi nukubomba ifindu mbukonyofu. Ikyabubili, ukutamiwa naminong’ono kubaghile ukutuwisya amaka loli tukulondiwa ukughelaghela ukuya bakwiyisya nalinga tukwaghana nindamyo.

22-23. (a) Nongwa yafiki tukulondiwa ukukindilila ukuya bakwiyisya? (b) Ngimba amasyu agha ghali pilemba lya Zefaniya 2:3 ghikuyoba isyafiki?

²² Tukuya pakufighililiwa. Mwalululu Yehova ikuya pakusosyapo abandu ababibi bosa nkisu kangi abandu abakwiyisya bene bo bisakusyalagha. Ukufuma apa ikisu kyosa kikwisa pakuya kyalutengano. (Sal. 37:10, 11) Ngimba mukwisa kuya bamo mwa bandu abakwiyisya aba? Mubaghile ukuya bamo mwa bandu aba linga mukukonga ubulongosi bwa Yehova ubu bwayobiwe nunsololi Zefaniya.—Belenga Zefaniya 2:3.

²³ Nongwa yafiki ilemba lya Zefaniya 2:3 likuti, “Pamo mwisakupona”? Ifundo iyi yitikunangisya ukuti Yehova ikwisa kubapoka bosa aba bikulonda ukunhobosya kangi aba umwene abaghanile. M’malo mwake, likunangisya ukuti tukulondiwa ukubombapo simo ukuti tusapone. Tuli nulusako ulwakuti tusapone “pisiku lya ngalalisi sya Yehova” kangi tukwisa kubwagha ubumi bwa bwila na bwila linga tukughelaghela ukunangisya ukwiyisya nukunhobosya Yehova.