1-2. Ngimba uwandumi ababulile isyafiki abakikulu aba bali kwipumba lya Yesu, kangi ngimba bulongosi buliku ubu Yesu abapele?

KABALILO ka lubunju, pa Nisani 16, 33 C.E. Akabughatila ka bakikulu aba basulumenie kangi balinganile Kyala bali pabulendo ubwakubuka kwipumba kuno umbili wa Mwalafyale Yesu wabikiwe bo pakindile amaawala 36. Bo bafikile kula, balinkwegha inyemba nimikota iminunga ukuti bapake umbili loli abene baswighile bo baghile ukuti mwipumba ghukayamo umbili wa Yesu! Uwandumi ababulile abakikulu ukuti Yesu asyukile ku bufwe, kangi alyongelile ukuti: “Keta, ikubalongolelangapo ukubuka ku Galilai, mo mwisakwakumbonagha.”—Mat. 28:1-7; Luka 23:56; 24:10.

² Bo abakikulu basokileko kwipumba, Yesu alyaghene nabo nukubabula ukuti: “Amubukeghe mukababuleghe abamyitu babukeghe mu Galilai, mo bikwakumbonagha.” (Mat. 28:10) Ikindu ikyakwanda iki Yesu abombile bo asyukile, kwali ko kubungana na bafundiwa bake. Bo babungene umwene abapele indaghilo isyakulondiwa fiyo.

3-4. Nongwa yafiki tubaghile ukuyoba ukuti ululaghilo ulu luli pa Matai 28:19, 20 lukapeliwe kwene ku batumiwa? (Keta ikithuzi kya pakikope.)

³ Belenga Matai 28:16-20. Bo Yesu ali palukomano, ayobile ukulondiwa kwa mbombo iyi abafundiwa bake balondiwagha ukufwanisya imbombo iyakufwana itolo na iyi tukubomba amasiku agha. Yesu atile: “Amubukeghe lelo mukabapeleghe bafundiwa abandu ifikolo fyosa, . . . mukabamanyisyeghe ukukonga syosa isi mbalaghile umwe.”

⁴ Yesu ikulonda ukuti abamanyili bake bosa bafumusyeghe. Umwene akabalaghile bene abatumiwa bake abasubiliwa 11 ukuti bo babombeghe imbombo iyi. Ngimba tukumanya bulebule? Ngimba  balipo bene abatumiwa pa kyamba ikya Galilai bo Yesu ikuyoba isya lulaghilo ulu? Kumbuka ukuti uwandumi ababulile abakikulu ukuti: “Mwisakumbonagha  [ku Galilai].” Isi sikunangisya ukuti abakikulu abasubiliwa bope balipo palukomano lula. Loli sikaya syo sisisi syene. Untumiwa Pauli ayobile ukuti Yesu “alinkubasetukila pakabalilo kamokene abitiki aba bakindile pa bamia bahano (500).” (1 Kor. 15:6) Ngimba kwali ko kughu kuno abitiki aba babungene?

5. Ngimba tukumanyilako isyafiki pilemba lya 1 Bakorinti 15:6?

⁵ Tuli nififukwa ifinunu fiyo ifyakusubila ukuti pa 1 Bakorinti 15:6, Pauli asanusyagha isya lukomano ulwa ku Galilai ulu lukuyobiwa pa Matai chaputala 28. Ngimba fifukwa filiku? Ikyakwanda, bingi mwa bafundiwa ba Yesu bali Bagalilai. Yonongwa yake kwali kupepe ukubungana nabandu bingi pa kyamba ikya Galilai ukukinda ukubungana ku kaya ka mundu yumo ku Yerusalemu. Ikyabubili, bo Yesu asyukile, alyaghene kale na batumiwa bake 11 nkaya ka Yerusalemu. Linga Yesu alondagha ukubabula bene abatumiwa isyakufumusya nukupela abafundiwa, po ngali abombile isi ku Yerusalemu m’malo mwakubabula abakikulu nabandu abangi ukuti babungane ku Galilai.—Luka 24:33, 36.

6. Ngimba amasyu gha pa Matai 28:20 ghikufwanisiwa bulebule amasiku agha, kangi ngimba abandu bikupilikila bulebule?

⁶ Inong’onela ikifukwa ikyabutatu ikyakulondiwa fiyo iki. Ululaghilo lwa Yesu ulwakupela abafundiwa lukabukagha kwene ku Bakristu abakwanda aba nkabalilo kakunyuma. Ngimba tukumanya bulebule? Yesu ababulile abamanyili bake amasyu aghakuti: “Une ndipo nanumwe bwila ukwakufika na kubumalikilo ikisu.” (Mat. 28:20) Ukufwana namuno Yesu ayobile, abandu bingi amasiku agha bikupela abafundiwa. Inong’onela isi! Ikyinja kilikyosa abandu abakufwana 300,000 bikosiwa ukuti baye Baketi ba Yehova nukuya bafundiwa ba Yesu Kristu!

7. Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki munkhani iyi, kangi nongwa yafiki?

⁷ Abandu bingi aba bikumanyila Ibaibolo bikubuka pankyeni ukuti bosiwe. Loli utubalilo twingi bamo aba tukumanyila nabo Ibaibolo bikutila ukuti baye bafundiwa. Abene bikuhoboka ukumanyila loli batikubuka pankyeni ukuti bosiwe. Linga mukumanyila numundu Ibaibolo, tuli nulusubilo losa ukuti mukulonda ukuntula ukuti akongeghe isi ikumanyila kangi nukuya mfundiwa wa Kristu. Inkhani iyi yikuya pakulingania muno tubaghile ukumfikila pandumbula ummanyili witu wa Baibolo kangi namuno tubaghile ukuntulila ukuti akule mwambepo. Nongwa yafiki tukulondiwa ukuyobesania inkhani iyi? Panongwa yakuti utubalilo tumo tubaghile ukusala ukukindilila ukumanyila nawe Ibaibolo pamo ukuleka.

8. Nongwa yafiki kubaghile ukuya kukafu ukuti tubatule aba tukumanyila nabo Ibaibolo?

⁸ Yehova ikulonda ukuti abandu bambombeleghe panongwa yakuti banganile. Yonongwa yake ubwighane bwitu bo bwakuti tubatule aba tukumanyila nabo Ibaibolo ukuti bamanye kanunu ukuti Yehova ikubapasikisya kangi ukuti abaghanile fiyo. Tukulondiwa ukubatula ukuti banketeghe Yehova ukuti yo “wise wa bapina, kangi yo ntuli wa bakikulu abafwilwe.” (Sal. 68:5) Linga abamanyili binu ba Baibolo baketile muno Kyala abaghanile, bope babaghile ukwanda ukungana fiyo. Bamo aba tukumanyila nabo Ibaibolo, kubaghile ukuya kukafu kumyabo ukunketa Yehova ukuya yo Tata walughano panongwa yakuti abatata babo bakabanangisyagha ulughano kangi bakabapasikisyagha. (2 Tim. 3:1, 3) Linga mukum’manyisya umundu Ibaibolo, muyobeghe fiyo isya tuyilo utununu utwa Yehova. Mubatuleghe abamanyili binu ukuti Kyala ikulonda ukuti basabwaghe ubumi bwa bwila na bwila kangi itendekisye ukubatula ukuti bafwanisye isi bikulonda. Kangi ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki?

9-10. Ngimba mabuku ghaliku agha tubaghile ukubombela pakumanyila nabandu Ibaibolo, kangi nongwa yafiki tukulondiwa ukubombela amabuku agha?

 ⁹ Mubombeleghe amabuku aghakuti “Ngimba Ibaibolo Likutumanyisya Isyafiki?” kangi “Muno Tubaghile Ukukindilila Ukuya Ndughano Lwa Kyala.” Amabuku agha ghikututula ukuti tubafikeghe pandumbula aba tukumanyila nabo Ibaibolo. Mwakifwanikisyo, umutu 1 uwa buku ilyakuti Likutumanyisya Isyafiki likwamula amalalusyo agha: Ngimba Kyala ikutwinong’onela?, Ngimba Kyala ikwipilika bulebule linga abandu bikutamiwa?, kangi Ngimba mubaghile ukuya pabumanyani na Yehova? Bule ukuyoba isya buku ilyakuti Ukuya Ndughano lwa Kyala? Ibuku ili likuya pakuntula ummanyili wa Baibolo ukupilikisya kanunu muno ukukonga ifundo isya mu Baibolo kubaghile ukuntulila ukuti achenje pabumi bwake nukuseghelela kwa Yehova. Nalinga ukuti mumanyilepo kale amabuku agha nabandu abangi loli mukulondiwa ukwitendekesya ikimanyilo kilikyosa nukuketa muno mubaghile ukuntulila ummanyili winu.

¹⁰ Ngimba mubaghile ukubomba isyafiki linga ummanyili winu uwa Baibolo ikulonda ukumanyila inkhani yimo loli ibuku ili likulingania isya  nkhani iyo litikwaghiwa pa mabuku agha tukubombela pakumanyila nabandu Ibaibolo? Lumo mubaghile ukunkasya ukuti abelenge ibuku ilyo pamwene ukuti mukindilile ukumanyila nawe limo mwa mabuku agha tukubombela pakumanyila nabandu Ibaibolo agha tuyobile mupalagilafu 9.

11. Ngimba po pakabalilo kaliku aka tukulondiwa ukwanda kangi nukwighala nulwiputo, kangi ngimba tubaghile ukuntula bulebule ummanyili witu ukuti amanye ubununu ubwakubomba isi?

¹¹ Mwandeghe nulwiputo bo mukali ukwanda ukumanyila. Akabalilo kosa twandeghe nulwiputo linga twandile ukumanyila Ibaibolo numundu. Tukulondiwa ukuntula ummanyili witu ukumanya ukuti tubaghile ukupilikisya kanunu amasyu gha Kyala nubutuli bwa mbepo mwikemo. Abamanyisi bamo ba Baibolo bikulingania ukulondiwa kwa kwiputa pakumanyila Ibaibolo mwakubelenga ilemba ilya Yakobu 1:5, ili likuti: “Loli linga yumo mmyinu aghilwe amahala, yo alisumagha kwa Kyala.” Uyu ikupangisya ikimanyilo ikundalusya uyu ikumanyila Ibaibolo ukuti, “Ngimba tubaghile ukusuma bulebule amahala kwa Kyala?” Ummanyili uwa Baibolo ikwitikisya inongwa iyi tukulondiwa ukwiputa kwa Kyala.

12. Ngimba tubaghile ukuntula bulebule ummanyili nilemba lya Masalimo 139:2-4 ukuti ambuleghe Yehova muno ikwipilikila ndwiputo?

¹² Mummanyisyeghe muno abaghile ukwiputila. Mumbuleghe ukuti Yehova ikulonda ukupilika inyiputo syake isyakufumila pasi pandumbula. Mundinganieghe ukuti, tubaghile ukumbula Yehova muno tukwipilikila mundumbula kangi nifindu ifingi pabumi bwitu. Mukumbukeghe ukuti akabalilo kosa Yehova ikumanya isi sili mundumbula syitu. (Belenga Salimo 139:2-4.) Tubaghile ukunkasya kangi ummanyili witu ukuti asumeghe ubutuli kwa Kyala ukuti achenje aminong’ono amabibi nukuleka utuyilo utubibi. Mwakifwanikisyo, umundu uyu mukumanyila nawe Ibaibolo akabalilo kingi ikusekela nabo iholide iyi yitikukolelana nubwighane bwa Kyala. Umwene asimenye ukuti ukubomba bo isi kukaya kwakulondiwa, loli ikukindilila ukubomba nabo ifindu fimo. Tukulondiwa ukunkasya ukuti ambuleghe Yehova muno ikwipilikila nukunsuma ukuti afighaneghe ifindu ifi Kyala ikulonda.—Sal. 97:10.

13. (a) Nongwa yafiki tukulondiwa ukubakolela mwanakalinga abamanyili bitu ukuti biseghe kungomano? (b) Ngimba tubaghile ukuntula bulebule ummanyili ukuti ahobokeghe linga isile kungomano?

¹³ Munkoleleghe mwanakalinga ukuti iseghe kungomano. Isi ummanyili winu ikupilika nukuketa pangomano sibaghile ukumfika pandumbula nukuntula ukuti akindilile ukukula mwambepo. Munnangisye ividiyo iyakuti Ngimba Findu Fiki Fikubombiwa pa Nyumba ya Bunyafyale? kangi mwalughano munkolele ukuti ise kungomano. Linga kwakulondiwa mubaghile ukumpa indalama iyakwendela. Kwakulondiwa fiyo ukubasuma abafumusi abakukindanakindana ukuti muyeghe nabo linga mukumanyila Ibaibolo nummanyili winu. Ukubomba isi, sibaghile ukuntula ummanyili winu ukuti abamanye abakamu na balumbu bingi nkipanga, nukuti ahobokeghe fiyo linga ikwisa kungomano.

14. Ngimba findu fiki fibaghile ukuntula ummanyili witu ukuti akuleghe mwambepo?

¹⁴ Ubwighane bwitu ko kuntula ummanyili witu ukuti akuleghe mwambepo. (Ef. 4:13) Linga umundu yumo itikisye ukuti tumanyileghe nawe Ibaibolo, umwene abaghile ukulonda ukumanya nyingi kangi namuno sikuya pakuntulila pabumi bwake. Linga ulughano lwake lukukula kwa Yehova, umwene ikuya pakwanda ukwinong’onela muno abaghile ukubatulila abangi, ukongelelapo abakamu na balumbu nkipanga. (Mat. 22:37-39) Tutikulondiwa ukukabila ukumbula ummanyili witu ukuti tuli nulusako ulwakutulapo nifyabupe pambombo iya Bunyafyale.

15. Ngimba tubaghile ukuntula bulebule ummanyili witu ukuti abombeghe inunu linga aghene nindamyo?

¹⁵ Mummanyisyeghe isi abaghile ukubomba  linga aghene nindamyo. Tufwanikisye, ukuti ummanyili winu uyu akosiwa, ikubabula ukuti umundu yumo ambombile ifindu ifibibi nkipanga. Tutikulondiwa ukumbula ukuti uyu ambombile bo isi onangile, m’malo mwake tukulondiwa ukulingania isi Ibaibolo likuyoba linga abandu bakindene. Umwene abaghile ukunhobokela umundu uyu amonangile nukusulako itolo isi ambombile, loli linga akabaghila ukufwanisya ukubomba isi abaghile ukuyobesania mwalughano numundu uyu amonangile ukuti aye kangi pabumanyani nawe.’ (Fwanikisya na Matai 18:15.) Mukulondiwa ukuntula ummanyili winu ukuti asimanye isi ikuya pakuyoba. Munnangisye muno abaghile ukubombela JW Library^® app, kangi nibuku ilyakuti Buku la Mboni za Yehova Lofufuzira Nkhani, kangi na jw.org^® ukuti amanyile injila isyakulondiwa fiyo isi sibaghile ukuntula ukumalana ninkhani bo iyi. Linga ikumanyila ukumasya indamyo nabangi bo akali akosiwa, umwene abaghile ukuya pabumanyani ubwamaka fiyo na bakamu na balumbu nkipanga linga osiwe.

16. Nongwa yafiki kwakulondiwa ukubasuma abangi ukuti bayepo pakumanyila Ibaibolo nummanyili witu?

¹⁶ Mubasumeghe abangi nkipanga pamo uwakwendela idela ukuti ayepo linga mukumanyila nummanyili winu. Nongwa yafiki? Nongwa yakuti abafumusi abangi babaghile ukuntula ummanyili winu munjila isingi isi mukabaghila ukufwanisya. Tufwanikisye, ukuti ummanyili ikughelaghela ukuti aleke ukukwesa ingambo loli ikutoliwa ukubomba isi. Mubaghile ukunkolela umfumusi uyu yope lumo alyaghenepo nindamyo bo iyi, ukuti ayepo pakumanyila Ibaibolo nummanyili winu. Unkristu umwininu uyu muli nawe abaghile ukulingania ifundo isyakulondiwa fiyo isi ummanyili winu ikulondiwa ukukonga. Linga mukuketa ukuti mukabaghila ukufwanisya ukulongosya pakumanyila Ibaibolo nummanyili winu, unkamu uyu aghenepo nindamyo bo iyi, yo abaghile ukulongosya. Linga tukubakolela abangi ukuti bayepo pakumanyila Ibaibolo, ummanyili witu abaghile ukukasiwa fiyo na isi baghenepo nasyo pabumi bwabo. Tukumbukeghe ukuti, ubwighane bwitu ko kuntula ummanyili witu ukuti akuleghe mwambepo.

17-18. Ngimba mukulondiwa ukwinong’onela isyafiki linga mukulonda ukuleka ukumanyila Ibaibolo nummanyili winu?

¹⁷ Linga ummanyili winu atikubuka pankyeni mwambepo, mubaghile ukwilalusya ukuti, ‘Ngimba ngulondiwa ukuleka ukumanyila nawe?’ Bo mukali ukusala ifyakubomba, mukulondiwa ukwinong’onela tasi muno ikubombela ifindu. Pikwegha akabalilo akatali fiyo ukuti abandu bamo bakule mwambepo ukukinda muno abangi bikubombela. Mwilalusye ukuti: ‘Ngimba ummanyili wangu ikubuka pankyeni mwambepo ukufwana namuno ifindu fiyilile pabumi bwake?’ ‘Ngimba andile “ukumanya,” pamo ukukonga ifindu ifi ikumanyila?’ (Mat. 28:20) Ummanyili wa Baibolo abaghile ukukula panandi na panandi mwambepo, loli ikulondiwa ukuti achenjeghe mwanakalinga pabumi bwake.

¹⁸ Ngimba tukulondiwa ukubomba bulebule linga uyu tumanyilepo nawe Ibaibolo kwa kabalilo  akatali atikunangisya ukuti isi ikumanyila syakulondiwa kumyake? Inong’onela ikyakubombiwa iki: ummanyili winu amalile ukumanyila ibuku ilyakuti Isi Ibaibolo Likutumanyisya, kangi lumo andile ibuku ilyakuti Muno Tubaghile Ukukindilila Ukuya Ndughano Lwa Kyala, loli akisamo lumo kungomano napakukumbukila inifwa ya Yesu! Kangi utubalilo twingi ikutoliwa ukwaghiwapo pakumanyila Ibaibolo pafifukwa ifisita kupilikiwa. Pakifukwa bo iki, mubaghile ukubomba kanunu ukumbula ubwanaloli isyakufwana nukumanyila Ibaibolo. *

19. Ngimba mubaghile ukunndalusya isyafiki ummanyili wa Baibolo uyu atikubuka pankyeni, kangi ngimba mukulondiwa ukwinong’onelapo isyafiki?

¹⁹ Mubaghile ukwanda ukuyobesania nawe mwakundalusya ukuti, ‘Ngimba ndamyo yiliku iyi yikukupangisya ukuti utoliwe ukuya yumo wa Baketi ba Yehova?’ Lumo ummanyili winu abaghile ukwamula ukuti, ‘Nighanile ukumanyila Ibaibolo, loli ngabaghila ukuya yumo wa Baketi ba Yehova!’ Linga momuno ikubombela kwa kabalilo akatali, ngimba kubaghile ukuya kanunu ukukindilila ukumanyila nawe? Loli utubalilo tumo, ummanyili winu abaghile ukubabula ikifukwa iki kikumpangisya ukuti angabukagha pankyeni. Mwakifwanikisyo, lumo abaghile ukwinong’ona ukuti akabaghila ukufwanisya ukufumusya kunyumba ni nyumba. Linga musyaghenie muno ikwipilikila, mubaghile ukumanya muno mubaghile ukuntulila.

20. Ngimba ilemba lya Imbombo Sya Batumiwa 13:48 likututula bulebule ukuti tukindilileghe ukumanyila nummanyili witu pamo ukuleka?

²⁰ Syakitima ukuti abamanyili bamo bikubomba bo muno babombelagha Abaisraeli nkabalilo ka Ezekieli. Pakuyoba isya bandu aba, Yehova alimbulile Ezekieli ukuti: “Keta! Kumyabo uwe uli bo yu mundu uyu ikwimba bununu inyimbo isi sikuyoba nisya lughano, pamo umundu uyu ikukuba ilipango. Bikughapilikisya amasyu ghako ghosa loli batikulikongapo nalimo ilisyu ili kubabula.” (Eze. 33:32) Kubaghile ukuya kukafu ukumbula umundu ukuti tukuya pakuleka ukumanyila nawe Ibaibolo. Loli, “akabalilo kasyele kapimba.” (1 Kor. 7:29) M’malo mwakutagha akabalilo pakumanyila numundu uyu atikubuka pankyeni, tukulondiwa ukundonda uyu ikunangisya ukuti “imikiliwe kubumi bwa bwila.”—Belenga Imbombo Sya Batumiwa 13:48.

21. Ngimba ilemba lya pakyinja ilya 2020 likuti fiki, kangi likuya pakutukasya ukubomba isyafiki?

²¹ Mu 2020, ilemba lya pakyinja likuya pakututula fiyo ukuti tukindilileghe ukwiyipa pambombo iyakupela abafundiwa. Isi sikongelelapo amasyu aghakulondiwa fiyo agha Yesu ayobile bo ali pa kyamba ikya Galilai: “Amubukeghe lelo mukabapeleghe bafundiwa. . . , mukabokesyeghe.”—Mat. 28:19.