1. Ngimba findu fiki fikubapangisya ababombi ba Yehova bingi ukuti baweghe amaka?

PA KISU kyosa kyapasi, ababombi ba Yehova bingi bikwaghana nifindu ifi fikubapangisya ukuti baweghe amaka nukusulumania. Ngimba musibwenemo isi nkipanga kyinu? Abakristu bamo bikwaghana nindamyo iyabubine pamo inifwa ya nganiwa wabo. Bamo bikwifimbilisya panongwa yakuti yumo uwa mumbumba yabo pamo ummanyani wabo alekile ukumbombela Yehova. Loli bamo bikukindilila ukutamiwa panongwa ya ngozi sya kipeliwa. Abakamu na balumbu bosa aba bikulondiwa ukusubisiwa. Ngimba tubaghile ukubatula bulebule?

2. Nongwa yafiki utubalilo tumo untumiwa Pauli alondiwagha ukusubisiwa?

² Utubalilo twingi ubumi bwa ntumiwa Pauli bwayagha pangozi. (2 Kor. 11:23-28) Umwene alondiwagha kangi ukwifimbilisya ku “mwifwa wa mumbili,” bo ububine nindamyo isingi. (2 Kor. 12:7) Kangi awile amaka, bo Dema uyu abombagha nawe andekile “panongwa yakuti akighanile ikisu.” (2 Tim. 4:10) Pauli ali Nkristu mpakiwa uyu ali nkifu fiyo uyu abatulagha abangi, loli yope utubalilo tumo awagha amaka.—Rom. 9:1, 2.

3. Ngimba Pauli alyambilile ulusubisyo nubutuli ukufuma ku banani?

³ Pauli alyambilile ulusubisyo nubutuli ulu alondiwagha. Bulebule? Yehova abombile mbepo wake mwikemo ukuti ampe amaka. (2 Kor. 4:7; Filip. 4:13) Kangi Yehova alinsubisye ukwendela mu Bakristu binake. Pauli alingenie isya Bakristu ukuya “basubisi banunu.” (Kolos. 4:11) Bamo aba abayobile ingamu syabo bali bo aba: Aristarki, Tikika na Marko. Abene balinkasisye, nukuntula Pauli ukuti ifimbilisye. Ngimba tuyilo tuliku utu twabakasisye Abakristu batatu aba ukuti babasubisyeghe abangi? Ngimba tubaghile ukukonga bulebule ikifwanikisyo kyabo ukuti tubakasyeghe abangi?

4. Ngimba Aristarki anangisye bulebule ukuti ali mmanyani nsubiliwa wa Pauli?

⁴ Aristarki, Unkristu wa ku Makedoniya uwakufuma ku Tesalonike, ali mmanyani nsubiliwa wa Pauli. Pakwanda tukubelenga mu Baibolo isya Aristarki pakabalilo aka Pauli afikile ku Efesi pabulendo bwabutatu ubwabumishonale. Bo umwene ikusindikiliwa na Pauli, Aristarki alyaghene nabandu aba balondagha ukumpangila ifya nkhaza. (Imbo. 19:29) Bo abuliwe, umwene akalondagha ukwifighilila mwene pabumi bwake loli akindilile ukuntula Pauli. Bo imyesi yikindilepo, nkisu kya Griki, Aristarki akindilile ukuya ku kulubafu lwa Pauli nalinga ukuti aba bankanikagha balondagha ukungogha. (Imbo. 20:2-4) M’ma 58 C.E. bo Pauli bantumile ku Roma ukuya mpinyiwa, Aristarki alinsindikile pabulendo ubu kangi bosa balifimbilisye pakabalilo aka ingalaba yabwaghaywike. (Imbo. 27:1, 2, 41) Sikuboneka ukuti bo bafikile ku Roma, umwene alikele na Pauli mu jele kwa kabalilo kanandi. (Kolos. 4:10) Sikaya syakuswighisya ukuti Pauli akasiwe kangi asubisiwe fiyo nummanyani wake unsubiliwa uyu.

5. Ngimba tubaghile ukuya bulebule mmanyani nsubiliwa ukufwana nilemba lya Isya Mbupingamu 17:17?

⁵ Mwakufwana itolo na Aristarki, nanuswe tubaghile ukuya mmanyani nsubiliwa linga tukuya na kabalilo akakwangala na bakamu na balumbu bitu komma pene pakabalilo aka ifindu fili kanunu loli “napakabalilo kandamyo.” (Belenga Isya Mbupingamu 17:17.) Nalinga indamyo simalike loli tukulondiwa ukukindilila ukubasubisya abakamu na balumbu bitu. Frances, * uyu tata wake atalile ukufwa, kangi bo pakindile imyesi mitatu mama wake yope afwile panongwa yakubina imbungo ya kansa, atile: “Nguketa ukuti indamyo iyi yitupalamasisye fiyo kwa kabalilo akatali. Loli ngundaghisya fiyo panongwa ya bamanyani abasubiliwa aba bikunsubisya nalinga ukuti akabalilo kakindilepo ukufuma apa abapapi bangu bafwile.”

6. Ngimba tukuya pakubomba isyafiki linga tuli basubiliwa?

⁶ Abamanyani abasubiliwa bikuya nakabalilo  akakubatula abakamu na balumbu babo. Mwakifwanikisyo, Dokotala alimbulile unkamu yumo uyu ingamu yake yo Peter, ukuti ali nimbungo inywamu. Unkasi wake, Kathryn, atile: “Imbumba yimo nkipanga kyitu yatutwele ku malo agha batubulile isya bubine bwa Peter. Ukufuma apo, abene balinong’wine ukuti tukabaghile ukubuka twibene pabulendo ubwakubaba ubu, kangi bakindilile ukututula pakabalilo kandamyo.” Isi syakusubisya fiyo ukuya na abamanyani banunu, aba babaghile ukututula ukwifimbilisya kundamyo syitu!

7-8. Ukufwana na Bakolosi 4:7-9, ngimba Tikika anangisye bulebule ukuti ali mmanyani wabwanaloli?

⁷ Tikika, Unkristu wa ku Roma nkisu kya Asia, ali m’manyani nsubiliwa fiyo wa Pauli. (Imbo. 20:4) M’ma 55 C.E., Pauli abikile imbatiko iyakusangula indalama isyakubatula Abakristu ba ku Yuda kangi alintumile Tikika ukuti atulepo pambombo iyakulondiwa fiyo iyi. (2 Kor. 8:18-20) Ukufuma apo bo Pauli apinyiwe akabalilo akakwanda ku Roma, Tikika yo antulagha munjila isyakukindanakindana. Umwene antwalilagha Pauli abakalata kangi na masyu aghakukasya kufipanga ifya ku Asia.—Kolos. 4:7-9.

⁸ Tikika akindilile ukuya mmanyani wabwanaloli wa Pauli. (Titi 3:12) Bakali Bakristu bosa aba nkabalilo kakunyuma aba bali basubiliwa bo Tikika. Mma 65 C.E., bo apinyiwe akabubili, Pauli alembile ukuti Abakristu bingi aba nkaya ka Asia balekile ukwenda nawe, panongwa yakuti batilagha aba babakanikagha. (2 Tim. 1:15) Loli Pauli ansubilagha fiyo Tikika kangi umwene alimpele ububombeli ubungi. (2 Tim. 4:12) Pauli andaghisisye fiyo pakuya nummanyani unnunu bo Tikika.

9. Ngimba tubaghile ukunkonga bulebule Tikika?

⁹ Tubaghile ukunkonga Tikika mwakuya mmanyani wabwanaloli. Mwakifwanikisyo, tutikulondiwa ukufinga ukuti tukuya pakubatula abakamu na balumbu aba bikulondiwa ubutuli loli tubombengepo simo ukunangisya ukuti tukubatula. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Linga aba bikulondiwa ubutuli bamenye ukuti tukuya pakubatula, abene bikwipilika ukuti basubisiwe. Umulumbu yumo alingenie ukuti, “Mubaghile  ukwipilika kanunu panongwa yakuti umundu uyu ikuya pakubatula, ikuya pakuyapo akabalilo kosa nukubomba isi afingile.”

10. Ukufwana nilemba lya Isya Mbupingamu 18:24, ngimba aba baghene nindamyo babaghile ukulwagha kughu ulusubisyo?

¹⁰ Abandu aba bikwaghana nindamyo, utubalilo twingi bikulwagha ulusubisyo mwakumbula ummanyani unsubiliwa. (Belenga Isya Mbupingamu 18:24.) Bo akalele panongwa yakuti umwanake undumyana epusiwe nkipanga, Bijay atile, “Nalondagha ukumbula yumo uyu nansubilagha muno ngwipilikila.” Carlos ataghile ububombeli nkipanga panongwa yakuti abombile simo. Umwene atile, “Nalondiwagha ‘ubuyo ubu bufighililiwe’ ukuti niye mwabuke ukuyoba muno ngwipilikila kisita kundonga.” Kangi asyaghenie ukuti ukuya pampene na bakulumba bakipanga bo aba, balintulile ukumalana nindamyo yake. Umwene asubisiwe ukumanya ukuti abakulumba bakipanga bali basubiliwa panongwa yakuti bakayagha pakubabula abangi isi ababulile.

11. Ngimba tubaghile ukuya bulebule mmanyani nnunu kangi nsubiliwa?

¹¹ Ukuti tuye mmanyani unsubiliwa, tukulondiwa ukuya bololo. Bo undume wa Zhanna ambopile, umwene alwaghile ulusubisyo apa ayobagha muno ipilikilagha kubamanyani bake. Umwene atile, “bambilikisyagha mbololo nalinga ukuti nandisyagha ukuyoba ikindu kimokyene utubalilo twingi.” Nanumwe mubaghile ukuya mmanyani nnunu mwakuya mpilikisi nnunu.

12. Ngimba Marko ali yonani, kangi anangisye bulebule ukuti ali nindumbula yakubabombela abangi?

¹² Marko ali Nkristu wa Chiyuda uwa ku Yerusalemu. Untani wake Baranaba ali mmishonale mfumuke fiyo. (Kolos. 4:10) Sikunangisya ukuti imbumba ya Marko yali nifindu ifyapamwanya loli umwene akabikagha ifindu ifyakumbili pamalo ghakwanda pabumi bwake. Pabumi bwake bosa, Marko anangisye indumbula iyakwiyipa pakubabombela abangi. Mwakifwanikisyo, utubalilo twingi abombelagha pampene na Pauli kangi nu ntumiwa Peteri bo ikufwanisya ubudindo bwake, ubwakula ifyakulya nukulonda amalo ghakwikalapo, nukubomba ifindu ifingi. (Imbo. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Pauli alingenie isya Marko ukuya ‘mbombanisi mwinake Mbunyafyale bwa Kyala,’ uyu alipelile ‘ukuya lusubisyo’ kumyake.—Kolos. 4:10, 11.

13. Ngimba pa 2 Timoti 4:11 pikunangisya bulebule ukuti Pauli andaghisisye ububombeli bwa Marko ubusubiliwa?

¹³ Marko ali mmanyani nnunu wa Pauli. Mwakifwanikisyo, bo Pauli ali ku jele akabumalilo ku Roma, mma 65 C.E., umwene alembile kalata wabubili kwa Timoti. Mwakalata, wake Pauli alinsumile Timoti ukuti ise ku Roma pampene na Marko. (2 Tim. 4:11) Kisita kukayika Pauli alindaghisisye Marko panongwa ya bubombeli bwake ubusubiliwa, yonongwa yake alinsumile Marko ukuti baye pampene pakabalilo kakulondiwa fiyo. Marko alintulile Pauli munjila isyakukindanakindana, mwakumpa ifyakulya kangi nifindu fimo ifyakulembela. Ubutuli na masyu aghakukasya agha Pauli alyambilile ghalintulile fiyo ukuti ifimbilisye pabumi bwake.

14-15. Ngimba ilemba lya Matai 7:12 likutumanyisya isyafiki isyakufwana namuno tubaghile ukubatulila abangi?

¹⁴ Belenga Matai 7:12. Linga tukwaghana nindamyo, tukundaghisya abandu aba bikutupa ubutuli munjila isyakukindanakindana! Ryna uyu tata wake afwile pangozi atile, “Filipo ifindu fingi ifi tukubomba isiku lililyosa ifi fikuboneka ukuti tukabaghila ukufwanisya linga tukutamiwa. Kangi syakusubisya fiyo linga yumo atupele ubutuli nalinga ukuti bubaghile ukuya bunandi.”

 ¹⁵ Linga tukupilikisya nukuketa, tubaghile ukusyagha injila isyakukindanakindana isyakubatulila abangi. Mwakifwanikisyo, umulumbu yumo alinong’wine isyakuntula Peter na Kathryn, aba bayobiwe pabwandilo, ukwakwegha imikota ku kipatala. Bosa Peter na Kathryn bakafwanisyagha ukwendesya igalimoto, yonongwa yake umulumbu apangile imbatiko iyi yabatulile abakamu na balumbu aba balondagha ukutulapo nkipanga ukuti batulepo indalama iyakwendela. Ngimba imbatiko iyi yatulile? Kathryn atile, “Syafwene itolo ukuti indamyo twayitulile pasi mfibegha fitu.” Akabalilo kosa tukumbukeghe ukuti tubaghile ukubasubisya abangi nalinga kokubapa ifindu finandi ifipepe.

16. Ngimba tukumanyilako isyafiki ku kifwanikisyo ikya Marko pa nkhani iyakusubisya?

¹⁶ Umfundiwa Marko uwa nkabalilo ka Yesu ali Nkristu wakwikolania fiyo. Umwene ali nifyakubombiwa fingi fiyo ukumbombela Yehova ukongelelapo ukulemba ibuku ili likumanyiwa ningamu yake. Marko abombile akabalilo kake ukunsubisya Pauli, kangi Pauli ali mwabuke ukusuma ubutuli kwa Marko. Bo mbuya wake afwile, Angela abandaghisye fiyo abakamu na balumbu aba bansubisyagha. Umwene atile, “Linga abamanyani bikwiyipa ukuti batutule, abene kukuya kupepe ukuyoba nabo. Sikunangisya ukuti balondagha ukundula kangi bakatoliwe ukubomba isi.” Tubaghile ukwilalusya ukuti, ‘Ngimba ngumanyiwa ukuti ngubasubisya Abakristu abinangu munjila isyakukindanakindana?’

17. Linga tukwinong’onelapo ilemba lya 2 Bakorinti 1:3, 4 likuya pakututula bulebule ukuti tubasubisyeghe abangi?

¹⁷ Kupepe fiyo ukubagha abakamu na balumbu aba bikulondiwa ulusubisyo. Tubaghile ukubombela ifundo isyakukasya isi abangi babombile pakutukasya. Umulumbu Nino, uyu mbuya wake afwile, atile: “Yehova abaghile ukubasubisya abangi ukwendela mmyitu linga tukwitikisya ukuti atubombesyele mwakubasubisya abangi.” (Belenga 2 Bakorinti 1:3, 4.) Frances uyu tunjobile pakwanda, atile: “Amasyu agha ghali pa 2 Bakorinti 1:4 ghabwanaloli. Tubaghile ukusubisya abangi mwakubombela ifundo isi babombile bo bikutusubisya.”

18. (a) Nongwa yafiki bamo babaghile ukutila ukubasubisya abangi? (b) Ngimba tubaghile ukubasubisya bulebule abangi? Yoba ikifwanikisyo.

 ¹⁸ Twesa tukulondiwa ukuketa injila isyakubatulila abangi nalinga ukuti tubaghile ukuya nubogha. Mwakifwanikisyo, tubaghile ukutila panongwa yakuti tukabaghila ukumanya isyakuti tukayobe pamo ukubomba ku mundu uyu ikulonda ulusubisyo. Unkulumba wakipanga ingamu yake Paul ikukumbukila muno abangi balinsubisyile bo tata wake afwile. Umwene atile, “kukali kupepe ukuti bayobe nanine. Abene bakasimenye isyakuti bayobe. Loli ngukindilila ukundaghisya panongwa yabwighane bwabo ubwakunsubisya nukundula.” Mwakufwana itolo, bo aghene na kasenyenda, unkamu yumo uyu ingamu yake yo Tajon atile: “Ukuyoba ubwanaloli ndikukumbuka amasyu ghali ghosa agha abandu balindumile pakabalilo aka nalyaghene nindamyo ya kasenyenda, loli ngukumbukila ukuti balindulile fiyo ukuti nipilikeghe kanunu.” Tubaghile ukuya basubisi banunu linga tukubapasikisya abangi.

19. Nongwa yafiki tukulondiwa ukukindilila ukuya “basubisi banunu”?

¹⁹ Panongwa yakuti tuseghelile fiyo kubumalikisyo bwa kisu, abandu ba nkisu bikuya pakukindilila ukuya babibi kangi tukuya pakwaghana nindamyo nyingi. (2 Tim. 3:13) Indamyo isi tukwaghana nasyo panongwa yabusita bugholufu sikuya pakutupangisya ukuti tukindilile ukusubisiwa. Ikindu kimo iki kyantulagha Pauli ukuti afwanisye ukwifimbilisya ukufika pabumalilo, kyali kyakuti umwene ambililagha ulusubisyo ku Bakristu binake. Tuyeghe basubiliwa bo Aristarki, babwanaloli bo Tikika kangi bakwiyipa pabubombeli bo Marko. Mwakubomba isi tukuya pakubatula abakamu na balumbu ukuti bakindilileghe ukumbombela Yehova mbusubiliwa.—1 Tes. 3:2, 3.