1-2. Ngimba tukulondiwa ukukindilila ukubomba isyafiki linga tosiwe? Lingania.

 NGIMBA mukutendekesya kalinga pakaya kinu? Lumo mukutendekesya bo mukali ukusokapo. Loli bule linga mukatendekesya? Bo muno tusimanyile, pabaghile ukufita kangi. Ukuti pakaya kinu pakindilileghe ukuboneka kanunu, mukulondiwa ukupatendekesya akabalilo kosa.

² Nanuswe tukulondiwa ukuya naminong’ono kangi nutuyilo utununu. Bwanaloli ukuti bo tukali ukosiwa, twiyipagha fiyo ukuchenja pa bumi bwitu ukuti “twiyelusye kubunyali bosa ubwa mbili nubwa mbepo.” (2 Kor. 7:1) Loli lino tukulondiwa ukupilikila ubulongosi bwa ntumiwa Pauli ubwakuti “tukindilileghe ukwipela bapya.” (Ef. 4:23) Nongwa yafiki tukulondiwa ukukindilila ukuya naminong’ono amanunu? Panongwa yakuti ifyakubombiwa fya nkisu iki fibaghile ukutusofania mwanakalinga nukuleka ukuya belu kwa Yehova. Ukuti tunhobosyeghe Yehova, tukulondiwa ukukindilila ukuya naminong’ono, utuyilo nubwighane ubununu.

3. Ngimba “ukwanduliwa inyinong’ono” kukusanusya isyafiki? (Baroma 12:2)

³ Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti twanduliweghe inyinong’ono syitu pamo ukuti ukuchenja muno tukwinong’onela? (Belenga Baroma 12:2.) Amasyu gha mu Kigiriki agha baghasanwisye ukuti “mwanduliweghe inyinong’ono”  ghabaghile ukusanusya “ukuya naminong’ono amanunu.” Yonongwa yake sitikusanusya ukuti tukulondiwa ukubomba itolo ifindu finandi ifinunu. Mmalo mwake, tukulondiwa ukwinong’onela muno tuyilile nkati mundumbula nukughelaghela ukuchenja ukuti tupilikileghe ifundo sya Yehova muno tubaghile ukufwanisyila. Tutikulondiwa ukubomba isi kamokene loli akabalilo kosa.

4. Ngimba tubaghile ukwepuka bulebule ukuti aminong’ono ghitu ghangasofanisiwagha nifyakubombiwa fya nkisu iki?

⁴ Pakabalilo aka twisakuya bagholofu, twisakufwanisyagha ukunhobosya Yehova pakilikyosa iki twisakubombagha. Lino, tukulondiwa ukwiyipa ukuti tukindilileghe ukunhobosya Yehova. Pa Baroma 12:2, Pauli atile tukulondiwa ukwanduliwa inyinong’ono syitu ukuti tumanye isi Kyala ikulonda ukuti tubombeghe. Mmalo mwakwitikisya ukuti tusofanisiweghe nifyakubombiwa fya nkisu iki, ikyakwanda tukulondiwa ukwinong’onela muno ifundo sya Kyala sibaghile ukutulongosyela komma ukuti ifyakubomba fya nkisu fisofanieghe ubwighane nifyakubomba fyitu.

5. Ngimba tubaghile ukwinong’onela bulebule isya isiku lya Yehova ili liseghelile? (Keta ikithuzi.)

⁵ Inong’onela ikifwanikisyo iki. Yehova ikulonda ukuti “tughulileghe ukwisa kwa isiku lyake.” (2 Pet. 3:12) Amwilalusye ukuti: ‘Ngimba ifyakubomba fyangu fikunangisya ukuti nsimenye ukuti ikisu ikibibi iki kikuya pakupyutiwa mwalululu? Ngimba ifyakusala fyangu pa nkhani ya fimanyilo fyapamwanya ni mbombo fikunangisya ukuti ukumbombela Yehova kyo kindu kyakulondiwa fiyo pa bumi bwangu? Ngimba ndinulusubilo ukuti Yehova ikuya pakumba une na ba mumbumba yangu ifindu ifi tukulondiwa pamo utubalilo tosa ngwiyaya fiyo muno mbaghile ukufyaghila ifindu fyakumbili?’ Yehova ikuhoboka fiyo linga ikuketa ukuti tukughelaghela ukubomba  ubwighane bwake pa bumi bwitu.—Mat. 6:25-27, 33; Filip. 4:12, 13.

6. Ngimba tukulondiwa ukukindilila ukubomba isyafiki?

⁶ Utubalilo tosa tukulondiwa ukuya naminong’ono amanunu mwakughelaghela ukuchenja pa bumi bwitu. Pauli ababulile Abakristu ba ku Korinti ukuti: “Amwigheleghe linga muli ndwitiko; mwisisimikisyeghe mwibene.” (2 Kor. 13:5) “Ukuya ndwitiko” kukongelelapo nyingi ukukinda itolo ukubungana pamo ukufumusya akabalilo kosa. Kukongelelapo kangi isi tukwinong’ona, ubwighane nifyakubomba fyitu. Yonongwa yake tukulondiwa ukwanduliwa inyinong’ono syitu mwakubelenga Amasyu gha Kyala, ukubomba isi ikulonda nukubomba syosa isi sikunhobosya.—1 Kor. 2:14-16.

7. Ukufwana na Baefesi 4:31, 32, ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki, kangi nongwa yafiki kubaghile ukuya kukafu?

⁷ Belenga Baefesi 4:31, 32. Ikindu ikingi iki tukulondiwa ukuchenja ko “kumfwala umundu umpya.” (Ef. 4:24) Tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tubombe isi. Ukongelelapo pa findu ifingi, tukulondiwa ukwiyipa ukuleka utuyilo utubibi bo ubukali, ingalalisi nilyoyo. Nongwa yafiki kukabaghila ukuya kupepe? Panongwa yakuti kubaghile ukuya kukafu ukuchenja utuyilo tumo utubibi. Mwakifwanikisyo, Ibaibolo likuti abandu bamo “bali nilyoyo” kangi “bikukalala mbibimbibi.” (Mbu. 29:22) Umundu uyu ali nutuyilo utubibi utu, ikulondiwa ukughelaghela ukuti achenje nalinga osiwe. Bo muno tukuya pakuketela ififwanikisyo ifyakukongapo ifi.

8-9. Ngimba ikifwanikisyo kya Stephen kikunangisya bulebule ukulondiwa kwa kumfula umundu unkulu?

⁸ Unkamu Stephen ali ni ndamyo iyakutoliwa ukwikola linga akalele. Umwene atile, “Nalinga bo nosiwe nalondiwagha ukukindilila ukwikola linga ngalele. Mwakifwanikisyo, isiku limo bo tukufumusya ku nyumba ni nyumba, nalimbopisye unhiyi uyu alibile ilediyo mu galimoto yangu. Bo ndi pipi ukunkola umwene ataghile ilediyo pasi nukubopa. Bo mbabulile abangi muno nayaghile ilediyo, unkulumba yumo alindalusisye ukuti, ‘Stephen, ngimba wayagha pakubomba isyafiki linga wankolagha unhiyi uyu?’ Ilalusyo ili lyalimbangisye ukuti ninong’onelepo muno nayagha pakubombela ukuti niye palutengano.” b

⁹ Ikifwanikisyo kya Stephen kikunangisya ukuti tubaghile ukunangisya utuyilo utubibi nalinga ukuti tubaghile ukwinong’ona ukuti tumalene nato. Linga isi sibombiwe, mungawagha amaka nukwanda ukwinong’ona ukuti muli Nkristu mbibi. Untumiwa Pauli yope alitikisye ifundo iyi. Umwene atile: “Apa linga nikulonda ukubomba inunu nikwagha ukuti ububibi bukuboneka mmyangu.” (Rom. 7:21-23) Abakristu bosa abasita bugholofu bikulondiwa ukulimbana naminong’ono ghamo amabibi agha ghikwisa bo lufumbi pamo imindu iyi yikonanga pakaya kitu. Tukulondiwa ukughelaghela ukuti tukindilile ukuya belu. Ngimba tubaghile ukubomba bulebule isi?

10. Ngimba tubaghile ukutuleka bulebule utuyilo utubibi? (1 Yohani 5:14, 15)

¹⁰ Mumbuleghe Yehova ndwiputo isyakufwana ni ndamyo iyi mukulimbana nayo ukuti muchenje kangi muyeghe nulusubilo ukuti umwene ikuya pakubamula nukubatula. (Belenga 1 Yohani 5:14, 15.) Yehova akabaghila ukusosyapo indamyo iyi mukulimbana nayo mwakuswighisya loli abaghile ukubapa amaka ukuti mungabombagha kangi akayilo akabibi. (1 Pet. 5:10) Lino, mubombeghe ifindu mwakukolelana ninyiputo syinu nukuleka ukubomba ifindu ifi fibaghile ukubapangisya ukuti mwande kangi ukubomba utuyilo utubibi.  Mwakifwanikisyo, muyeghe maso na mavidiyo agha mukuketelela, amapulogilamu gha pa TV pamo ukubelenga inkhani isi sikuyoba isyakufwana nutuyilo utubibi utu mukughelaghela ukuti mutuleke. Kangi munginong’onelagha isya finyonywa ifibibi.—Filip. 4:8; Kolos. 3:2.

11. Ngimba tubaghile ukubomba isyafiki ukuti tukindilileghe ukumfwala umundu umpya?

¹¹ Nalinga ukuti mumfulile umundu unkulu loli kwakulondiwa fiyo ukunangisya utuyilo utununu. Ngimba mubaghile ukubomba bulebule isi? Mughelegheleghe ukunkonga Yehova linga mukumanyila isyakufwana nutuyilo twake. (Ef. 5:1, 2) Mwakifwanikisyo, linga mukubelenga inkhani ya mu Baibolo iyi yikuyoba isya luhobokelo lwa Yehova, mwilalusyeghe ukuti, ‘Ngimba ngubahobokela abangi?’ Linga mukubelenga isyakufwana namuno Yehova ikubanangisyila ikisa abalondo, mwilalusyeghe ukuti, ‘Ngimba ngubomba mwakufwana itolo ukuti mbatule Abakristu abinangu aba bikulondiwa ubutuli kangi ngimba ngunangisya ukwendela mfyakubomba ukuti ngulonda ukubatula?’ Tukindilileghe ukwanduliwa inyinong’ono mwakumfwala umundu umpya kangi tuyeghe bololo linga tukubomba isi.

12. Ngimba isi Stephen alyaghene nasyo sikunangisya bulebule ukuti Ibaibolo lili namaka aghakunchenja umundu?

¹² Stephen, uyu tunjobile pakwanda, asyaghenie ukuti abaghile ukufwanisya ukumfwala umundu umpya. Umwene atile: “Bo nosiwe, naghanagha ni ndamyo nyingi ukuti ndimbane nakayilo ka kukalala mwanakalinga. Mmanyile ukuti ningakolelanagha na bandu aba bikungalalisya pamo bikumbangisya ukuti ndoliwe ukuchenja akayilo aka. Abandu bingi ukongelelapo unkasi wangu, bikundaghisya muno ngunangisyila ubololo pafyakubomba bo ifi. Kangi nanine nguswigha fiyo. Ndikuketa ukuti njenjile panongwa ya maka ghangu. Mmalo mwake, ndinubuketi ubwakuti Ibaibolo lyo lindulile ukuti njenje pa bumi bwangu.”

13. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukukusya ifinyonywa ifinunu? (Bagalatia 5:16)

¹³ Belenga Bagalatia 5:16. Ukuti atutule ukubomba inunu, mwakisa Yehova, ikutupa mbepo wake mwikemo. Linga tukumanyila Amasyu gha Kyala, tukwitikisya mbepo wa Kyala ukuti ghutulongosyeghe. Tukwambilila kangi mbepo mwikemo linga tuli pangomano. Pangomano sya Bukristu isi, tukuya nakabalilo akakwangala na bakamu na balumbu aba bope bikwiyipa ukubomba inunu, kangi isi sikutukasya fiyo. (Hib. 10:24, 25; 13:7) Linga tukuyobesania na Yehova ndwiputo nukunsuma ukuti atutule pa isi tukutoliwa ukubomba, umwene ikuya pakutupa mbepo wake mwikemo ukuti ghututule. Isi sitikuya pakupangisya ukuti ifinyonywa ifibibi fimalike loli sikuya pakututula ukuti tuleke ukubomba ifinyonywa ifi. Bo muno pikuyobela pa Bagalatia 5:16 ukuti, aba bikwenda mwambepo “po batisakufibombagha ifinyonywa fya mbili.”

14. Nongwa yafiki kwakulondiwa ukukindilila ukuya nubwighane ubununu?

¹⁴ Linga twandile ukubomba ifindu ifi fikututula ukuya pabumanyani ubununu na Yehova, kwakulondiwa fiyo ukuti tukindilileghe ukubomba isi nukuya nubwighane ubununu. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti yumo mwabalughu bitu atikuya pakuleka ukulimbana nanuswe. Undughu uyu ko kugheliwa ukuti tubombeghe ifindu ifibibi. Nalinga tosiwe, tubaghile ukukindilila ukugheliwa ni findu ifi tutikulondiwa ukubomba bo ukukoma injuga, ukunwa fiyo ubwalwa pamo ukuketelela ifithuzi fyamwiko. (Ef. 5:3, 4) Unkamu yumo wakilumyana atile: “Indamyo yimo inywamu iyi ngutamiwa nayo ko kukopana na banyambala  abinangu. Ninong’onagha ukuti ifinyonywa ifi fikuya pakumalika loli fyakindilile.” Ngimba findu fiki fibaghile ukubatula linga muli nifinyonywa ifyamaka?

15. Nongwa yafiki syakukasya fiyo ukumanya ukuti ifinyonywa ifibibi “fikubisila abandu bosa”? (Keta ikithuzi.)

¹⁵ Linga mukulimbana nifinyonywa ifibibi ifi fyamaka fiyo, mukumbukeghe ukuti mukaya mwibene. Ibaibolo likuti: “Buno lukabaghamo ulughelo ukukinda ulu lukubisila abandu.” (1 Kor. 10:13a) Abakusanusya amabuku bamo balisanwisye ivesi ili ukuti: “Lukayapo ulughelo ulu lutikubombiwa kumundu.” Ifundo iyi yayobagha isya Bakristu aba bikalagha ku Korinti. Bamo pakwanda babombagha utuyilo twabulowe, ukughonana kwa banyambala pamo abakikulu benebene kangi banwagha fiyo ubwalwa. (1 Kor. 6:9-11) Ngimba mukwinong’ona ukuti bo bosiwe bakali nifinyonywa ifibibi? Hayi. Nalinga ukuti bali Bakristu bapakiwa loli bali basitabugholofu. Kisita kukayika abene batamiwagha nifinyonywa ifibibi utubalilo tosa. Isi syakukasya fiyo. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti sikunangisya ukuti ifinyonywa ifibibi ifi mukulimbana nafyo, umundu yumo yope afitolile. Bwanaloli ukuti mubaghile ukukindilila “ukwitoteka ndwitiko nukulwa nawe, mumanyeghe ukuti abamyinu bosa aba bali nkisu muno syo bikukubilwa sisyo bope.”—1 Pet. 5:9.

16. Ngimba tukulondiwa ukwepuka ku findu fiki kangi nongwa yafiki?

¹⁶ Mungayagha naminong’ono aghakuti akayapo umundu uyu ikumanya indamyo iyi mukwaghana nayo. Ukwinong’ona bo ulu kubaghile ukutupangisya ukuketa ukuti indamyo iyi tukwaghana nayo nywamu fiyo kangi ukuti tukabaghila ukulimbana nayo. Ibaibolo likuti: “Umwene loli Kyala yo nsubiliwa, yo atisakubaleka ukuti mugheliweghe ukukinda pamaka ghinu loli linga mukugheliwa isakubatendekekesya injila yakuponelamo ukuti mwimeghe namaka.” (1 Kor. 10:13b) Yonongwa yake linga tuli nifinyonywa ifibibi ifyamaka, tubaghile  ukufwanisya ukwifimbilisya. Nubutuli bwa Yehova, tubaghile ukukindilila ukubomba ifindu ifinunu.

17. Nalinga ukuti tukabaghila ukufwanisya ukwepuka ku finyonywa ifibibi loli ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki?

¹⁷ Utubalilo tosa tukumbukeghe ukuti: Panongwa yakuti tuli basitabugholofu, tukabaghila ukwepuka ku finyonywa ifibibi. Loli linga twandile ukuya nifinyonywa ifibibi, tukulondiwa ukubombapo simo mwanakalinga mwakufwana itolo namuno Yosefu abombile, umwene mwanakalinga abopile bo unkasi wa Potifari ikulonda ukuti abombe nawe ifyabulowe. (Bwa. 39:12) Mutikulondiwa ukuya nifinyonywa ifibibi.

18-19. Ngimba malalusyo ghaliku agha tukulondiwa ukwilalusya linga tukughelaghela ukuti twanduliwe inyinong’ono syitu?

¹⁸ Mu nkhani iyi, tumanyile ukuti ukwanduliwa inyinong’ono kukusanusya ukuti tukulondiwa ukuketesya ukuti isi tukwinong’ona nukubomba sikunhobosya Yehova. Yonongwa yake utubalilo tosa tukulondiwa ukwifufuza nukwilalusya ukuti: ‘Ngimba isi ngubomba sikunangisya ukuti nsimenye ukuti tukwikala mmasiku ghabumalikisyo? Ngimba ngughelaghela ukuchenja ukuti numfwale umundu umpya? Ngimba ngwitikisya mbepo wa Yehova ukuti ghundongosyeghe pa bumi bwangu ukuti ningabombagha ifinyonywa fyambili?’

¹⁹ Linga mukwifufuza, mungaghulilagha ukuti mukuya pakubomba ifindu mwabugholofu, loli muhobokeghe panongwa ya isi mufwanisye ukubomba. Linga muketile ukuti mukulonda ukuchenja utuyilo tumo, mungawagha amaka. Mmalo mwake, mukongeghe ubulongosi bwa pa Bafilipi 3:16 ubu bukuti: “Pene papo tufikilepo, po twendeleghe papo.” Linga mukubomba isi, muyeghe nulusubilo ukuti Yehova ikuya pakubasaya panongwa yakwiyipa kwinu ukuti mwanduliwe inyinong’ono syinu.