1-2. (a) Ngimba tukwipilika bulebule linga tukwinong’onela isyakufwana nu bumi bwa Yesu nubufumusi bwake? (b) Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

 LINGA unkamu witu afwile, tukunsoba fiyo. Pakwanda tubaghile ukuya nikitima linga tukwinong’onela amasiku agha ali nu bumi, fiyofiyo pakabalilo aka atamiwagha bo akali ukufwa. Loli linga akabalilo kakindilepo, tukwanda ukwipilika kanunu linga tukwinong’onela ifindu ifi atumanyisye, abombile pano atubulile ukuti atukasye.

² Mwakufwana itolo, sikutupalamasya fiyo linga tukubelenga isyakufwana na muno Yesu atamiliwe kangi ninifwa yake. Pakabalilo kakukumbukila inifwa yake, tukuya nakabalilo akakwinong’onela ukulondiwa kwa ikemo lyake. (1 Kor. 11:24, 25) Loli tukuya balusekelo fiyo linga tukwinong’onela ifindu fyosa ifi Yesu atumanyisye nukubomba bo ali pa kisu. Kangi tukukasiwa fiyo linga tukwinong’onela isi umwene ikubomba lino na isi isakutubombela nkyeni. Ukwinong’onela ifindu ifi nulughano lwake kumyitu, fikutupangisya ukuti tundaghisyeghe munjila inunu bo muno tukuya pakumanyilila mu nkhani iyi.

3. Ngimba tuli nififukwa filiku ifyakunangisya ukuti tukundaghisya ikitabulilo?

³ Tukundaghisya fiyo linga tukwinong’onela isya bumi ninifwa ya Yesu. Bo ali pa kisu, Yesu abamanyisyagha abandu isyakufwana ni findu ifinunu ifi Ubunyafyale bwa Kyala bukuya pakubomba. Tukuhoboka fiyo na isi Ibaibolo likumanyisya isyakufwana  nikitabulilo ni findu ifinunu ifi tukughulila. Tukundaghisya fiyo panongwa ya kitabulilo iki kikututula ukuti tuhobokeghe ukuya pabumanyani na Yehova kangi Yesu. Aba bikunangisya ulwitiko mwa Yesu bope bali nulusubilo ulwa kwisakwikala kwa bwila na bwila nukwisakwaghana kangi na bakamu babo aba bafwile. (Yoh. 5:28, 29; Rom. 6:23) Tukabombapo nasimo ukuti twambilile ulusayo bo ulu; kangi tukabaghila ukungomokesya Kyala na Kristu pa isi batubombile. (Rom. 5:8, 20, 21) Loli tubaghile ukunangisya ukuti tukubandaghisya. Bulebule?

4. Ngimba Maria Magadalena anangisye bulebule ukundaghisya pa isi Yesu alimbombile? (Keta ikithuzi.)

⁴ Inong’onela ikifwanikisyo kya nkikulu umu Yuda uyu ingamu yake yo Maria Magadalena. Umwene atamiwagha fiyo panongwa ya mbepo inyali ihano na ibili (7). Abaghile ukuti inong’onagha ukuti akayapo uyu abaghile ukuntula. Inong’onela muno andaghisyile bo Yesu ansosisye imbepo inyali isi syantamyagha. Ukuti anangisye ukundaghisya umwene alyandile ukunkonga Yesu nukubombela akabalilo, amaka ni findu fyake ukuti antule Yesu pambombo yakufumusya. (Luka 8:1-3) Nalinga ukuti Maria andaghisisye pa isi Yesu alimbombile, loli umwene akamenye ukuti ikuya pakumbombela nyingi nkyeni. Yesu abikile ubumi bwake ukuti abatabule abandu, “ukuti bosa aba bikumwitika” basabwaghe ubumi bwa bwila na bwila. (Yoh. 3:16) Loli Maria akindilile ukundaghisya pa isi Yesu abombile mwakunangisya ubusubiliwa. Bo Yesu ikutamiwa pampiki uwakutamiliwapo, Maria alimile pabupipi panongwa yakuti ampasikisyagha kangi alondagha ukuti abakasye abangi. (Yoh. 19:25) Bo Yesu afwile, Maria na bakikulu babili babukile namafuta agha luma ulununu kwipumba. (Mar. 16:1, 2) Yehova alinsayile fiyo Maria panongwa yakunangisya ubusubiliwa kwa Yesu. Umwene ali walusekelo fiyo panongwa yakwaghana nukuyobesania na Yesu bo asyukile—ulusako ulu abafundiwa bingi bakali nalo.—Yoh. 20:11-18.

5. Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ukuti tukunndaghisya Yehova na Yesu pa isi batubombile?

 ⁵ Nanuswe tubaghile ukundaghisya pa fyosa ifi Yehova na Yesu batubombile mwakubombela akabalilo, amaka ni ndalama syitu ukuti tumbombeleghe Yehova. Mwakifwanikisyo, tubaghile ukutulapo pambombo iyakuyenga nukutendekesya amalo agha tukubombela pakumwiputa Yehova ukuti ghabonekeghe kanunu.

6. Nongwa yafiki tubaghile ukuyoba ukuti ikitabulilo kyabupe kya mundu aliwesa?

⁶ Linga tukwinong’onela muno Yehova na Yesu batughanile, nanuswe tukukasiwa ukuti tubaghaneghe abangi. (1 Yoh. 4:10, 19) Tubaghanile nalinga ukuti tusimenye ukuti Yesu atufwilile uswe patwibene. Untumiwa Pauli ayimenye ifundo iyi kangi anangisyagha ukuti andaghisyagha bo ikubalembela kalata Abakristu ba ku Galatia, umwene atile: “Umwana wa Kyala . . . alinganile une nukubika ubumi bwake panongwa yangu.” (Gal. 2:20) Panongwa yakuti Yesu atufwilile, Yehova abaghile ukubakwabila kumyake ukuti muye mmanyani wake. (Yoh. 6:44) Ngimba sitikubakasya ukumanya ukuti Yehova aketile ikindu ikinunu myinu kangi ukuti abikile ikindu ikyapamwanya fiyo ukuti muye mmanyani wake? Ngimba isi sitikubakasya ukuti munangisyeghe ulughano lwinu kwa Yehova na Yesu? Yonongwa yake tukulondiwa ukwilalusya ukuti, ‘Ngimba ulughano ulu lukumbangisya ukuti mbombeghe isyafiki?’

7. Ukufwana na isi sili pakithuzi, ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ulughano lwitu kwa Yehova na Yesu? (2 Bakorinti 5:14, 15; 6:1, 2)

⁷ Ulughano lwitu kwa Kyala na Kristu lukutupangisya ukuti nanuswe tubaghaneghe abangi. (Belenga 2 Bakorinti 5:14, 15; 6:1, 2.) Injila yimo iyi tukunangisya ulughano ko kwiyipa pambombo iyakufumusya. Tukumfumukisya umundu aliwesa uyu twaghene nawe. Tutikuleka ukubafumukisya abandu panongwa ya luko,  ikikolo, ubukabi, ubulondo pamo ifimanyilo. Linga tukubomba bo ulu, tukunangisya ukuti tukukolelana nubwighane bwa Yehova ubwakuti “abandu bosa bapokiweghe nukuti bafikengepo pakubumanya ubwanaloli.”—1 Tim. 2:4.

8. Ngimba tubaghile ukubanangisya bulebule ulughano abakamu na balumbu?

⁸ Tukunangisya kangi ulughano kwa Kyala na Kristu mwakubanangisya ulughano abakamu na balumbu bitu. (1 Yoh. 4:21) Tukunangisya ukuti tukubapasikisya mwakubapa ifindu ifi bikulondiwa nukubatula pakabalilo kandamyo. Tukubasubisya linga unkamu wabo afwile, tukubendela linga babinile kangi tukubakasya linga bawile amaka. (2 Kor. 1:3-7; 1 Tes. 5:11, 14) Tukukindilila ukubiputila, panongwa yakuti tusimenye ukuti “ulwiputo lwa mundu ungolofu luli namaka fiyo ukubomba simo.”—Yak. 5:16.

9. Ngimba njila yiliku iyingi iyi tubaghile ukunangisya ukuti tubaghanile abakamu na balumbu?

⁹ Tukunangisya kangi ulughano ku bakamu na balumbu mwakughelaghela ukuya nabo palutengano. Tukughelaghela ukukonga ikifwanikisyo kya Yehova mwakubahobokela abangi. Yehova aliyipile fiyo ukubika umwanake ukuti asatufwile panongwa yabutulanongwa bwitu. Yonongwa yake nanuswe tukulondiwa ukubahobokela abakamu na balumbu bitu linga batonangile. Tutikulondiwa ukubomba bo untumwa umbibi uyu ikuyobiwa nkifwanikisyo kya Yesu. Nalinga ukuti umwalafyale wake alinhobokile ingongole, loli umwene atoliwe ukunhobokela unnine indalama inandi iyi akopile. (Mat. 18:23-35) Linga mukindene aminong’ono nu mundu yumo nkipanga, ngimba mukuya pakuya bakwanda ukughomokesyapo ulutengano bo isiku ilyakukumbukila inifwa ya Yesu likali ukufika? (Mat. 5:23, 24) Linga mubombile isi, mukuya pakunangisya ukuti munganile fiyo Yehova na Yesu.

10-11. Ngimba abakulumba babaghile ukunangisya bulebule ukuti banganile Yehova na Yesu? (1 Peteri 5:1, 2)

¹⁰ Ngimba abakulumba babaghile ukunangisya bulebule ukuti banganile Yehova na Yesu? Injila yakulondiwa fiyo ko kusipwelelela ing’osi sya Yesu. (Belenga 1 Peteri 5:1, 2.) Yesu alingenie kanunu isyakufwana ni fundo iyi ku ntumiwa Peteri. Bo Peteri ankanile katatu, umwene atamiwe fiyo mundumbula kangi alondagha ukunangisya ukuti alinganile fiyo Yesu. Bo Yesu asyukile, alindalusisye Peteri ukuti: “Simoni we nnya Yohani, kali unganile ukubakinda aba?” Tubaghile ukuketa ukuti Peteri ayagha pakubomba kilikyosa ukuti anangisye ukuti alinganile umwalafyale wake. Yesu alimbulile Peteri ukuti: “Swilagha utung’osi twangu.” (Yoh. 21:15-17) Pa bumi bwake bosa, Peteri asifighilile ing’osi sya Mwalafyale mwakunangisya ukuti alinganile fiyo Yesu.

¹¹ Mwe bakulumba, ngimba mubaghile ukunangisya bulebule ukuti amasyu agha Yesu ayobile kwa Peteri ghakulondiwa fiyo pakabalilo kakumbukila inifwa ya Yesu? Mubaghile ukunangisya ukuti munganile Yehova na Yesu mwakubakasya abakamu na balumbu nukubatula abonywa mwambepo ukuti baghomokele kwa Yehova. (Eze. 34:11, 12) Mubaghile kangi ukubakasya aba mukumanyila nabo Ibaibolo na aba bikulonda ukumanya nyingi aba balisile pakukumbukila inifwa ya Yesu nukubomba kilikyosa iki mubaghile ukufwanisya ukuti mubatule ukuya bafundiwa ba Yesu.

12. Nongwa yafiki ukwinong’onela amasyu agha Yesu ayobile ikilo ikyakuti kilabo ikuya pakufwa ghikututula ukuya bakifu? (Yohani 16:32, 33)

¹² Ikilo ikyakuti kilabo ikuya pakufwa, Yesu ababulile abafundiwa bake ukuti: “Nkisu muno muli nulukubilo loli amukibeghe itolo, une nkitolile ikisu.” (Belenga Yohani 16:32, 33.)  Ngimba findu fiki fyalintulile Yesu ukunangisya ubukifu bo abalughu bake bikuntetemesya kangi ukuti akindilile ukuya nsubiliwa ukufika apa afwilile? Umwene ansubilagha fiyo Yehova. Panongwa yakumanya ukuti abafundiwa bake bope bikuya pakwaghana ni ngelo isyakufwana itolo, Yesu alinsumile Yehova ukuti abafighilileghe. (Yoh. 17:11) Nongwa yafiki isi sikutupangisya ukuya bakifu? Panongwa yakuti Yehova wamaka fiyo ukukinda abalughu bitu. (1 Yoh. 4:4) Umwene ikuketa kilikyosa. Tuli nulusubilo losa ukuti linga tukunsubila Yehova, umwene ikuya pakututula ukumalana nubogha nukunangisya ubukifu.

13. Ngimba Yosefu wa ku Arimatia anangisye bulebule ubukifu?

¹³ Inong’onela ikifwanikisyo kya Yosefu wa ku Arimatia. Umwene aghindikiwagha fiyo na Bayuda. Kangi ali yumo mwabakulumba ba ku khoti inywamu ilya Bayuda. Loli bo Yesu ali pa kisu kyapasi, Yosefu ali nkifu fiyo. Yohani ayobile ukuti umwene“ ali mfundiwa wa Yesu kubutitu papo abatilagha Abayuda.” (Yoh. 19:38) Nalinga ukuti Yosefu ahobokagha fiyo na masyu gha Bunyafyale, loli umwene akinangisyagha ku bangi ukuti ali nulusubilo mwa Yesu. Kisita kukayika, umwene atilagha ukuti abandu bikuya pakuleka ukungindika linga bapilike ukuti mfundiwa wa Yesu. Muli mosa muno syayilile, Ibaibolo likuyoba ukuti bo Yesu afwile, pabumalilo Yosefu “alinkuya nkifu itolo alinkubuka nukwakwingila kwa Pilati alinkughusuma umbili wa Yesu.” (Mar. 15:42, 43) Yosefu alekile ukutila ukuti mfundiwa wa Yesu.

14. Ngimba mukulondiwa ukubomba isyafiki linga mukubatila abandu?

¹⁴ Ngimba mukubatila abandu mwakufwana itolo na Yosefu? Ngimba utubalilo tumo linga muli ku sukulu pamo kumbombo mukutila ukukosiwa isoni ukubabula abangi ukuti muli yumo mwa Baketi ba Yehova? Ngimba mukutila ukuya mfumusi pamo ukosiwa panongwa yakuti mukupasya isi abangi bikuya pakubinong’onela? Mungitikisyagha ukuti aminong’ono bo agha ghabatolesye ukubomba inunu. Mwiputeghe kwa Yehova ukufuma pasi pandumbula. Munsumeghe ukuti abatule ukuya bakifu ukuti mubombeghe ubwighane bwake. Linga mukuketa muno Yehova ikwamulila inyiputo syinu, mukuya pakukasiwa fiyo nukuya bakifu.—Yes. 41:10, 13.

15. Bo Yesu abonekile ku bafundiwa bake, ngimba ulusekelo ulu bali nalo lwabakasisye ukubomba isyafiki? (Luka 24:52, 53)

¹⁵ Abafundiwa bali nikitima fiyo bo Yesu afwile. Inong’onela muno nanumwe mwayagha pakwipilikila. Abene bakali nikitima itolo panongwa yakuti ummanyani wabo afwile loli  baketagha ukuti batikuya pakuya nulusubilo. (Luka 24:17-21) Bo Yesu abonekile kumyabo, abatulile ukuti bapilikisye ukufwanisiwa kwa busololi bwa mu Baibolo. Kangi abapele imbombo iyakulondiwa fiyo ukuti babombeghe. (Luka 24:26, 27, 45-48) Bo amasiku 40 ghakindilepo ukufuma apa Yesu afyukile kumwanya, abafundiwa bake bakali nikitima loli bali nulusekelo. Abene bali balusekelo fiyo panongwa yakuti basimenye ukuti Yesu asyukile kangi ikuya pakubatula ukufwanisya imbombo iyi abapele. Panongwa ya lusekelo ulu bali nalo, bakindilile ukumpala Yehova.—Belenga Luka 24:52, 53; Imbo. 5:42.

16. Ngimba tubaghile ukubakonga bulebule abafundiwa ba Yesu?

¹⁶ Ngimba tubaghile ukubakonga bulebule abafundiwa ba Yesu? Tubaghile ukuya balusekelo linga tukumwiputa Yehova komma pene pakabalilo kakukumbukila inifwa ya Yesu loli akabalilo kalikosa. Ukuti tubombe isi tukulondiwa ukubika Ubunyafyale bwa Kyala pa malo aghakwanda. Mwakifwanikisyo, abakamu na balumbu bingi bachenjile imbatiko ya mbombo ukuti baye nakabalilo akakufumusya, ukubungana nukumanyila kwa pambumba. Abangi batikulonda ukuya nifindu fingi ifyakumbili ifi bamo bikufibona ukuya fyakulondiwa fiyo ukuti bafwanisye ukumbombela Yehova kuno kukulondiwa ubutuli. Nalinga ukuti tukulondiwa ukwifimbilisya ukuti tukindilile ukumbombela Yehova loli umwene afingile ukuti, ikuya pakutusaya linga tukubika Ubunyafyale bwake pa malo aghakwanda.—Mbu. 10:22; Mat. 6:32, 33.

17. Ngimba tukukasiwa ukubomba isyafiki pakabalilo kakukumbukila inifwa ya Yesu? (Keta ikithuzi.)

¹⁷ Tukughulila ukuti tusaghiwepo pakukumbukila inifwa ya Yesu Pakibili, Epulelo 4. Loli tutikulondiwa ukughulila akabalilo aka ukuti tusande ukwinong’onela isyakufwana nu bumi bwa Yesu inifwa yake kangi nulughano ulu Yehova atunangisye. Akabalilo kosa twinong’oneleghe isyakufwana ni findu ifi bo tukali ukukumbukila inifwa ya Yesu kangi linga tukumbukile. Mwakifwanikisyo, tukulondiwa ukuya nakabalilo akakubelenga nukwinong’onela ifyakubombiwa ifi fili pa tchati ilyakuti “Sabata Yaumaliro kwa Yesu pa Charu Chapasi” ifi fikwaghiwa pakighaba ikyakuti Vyakusazgirapo B12 mu Baibolo ilya Mang’anamuliro gha Charu Chiphya. Bo tukubelenga isyakufwana nu bumi bwa Yesu, tuketeghe ifundo sya mu Baibolo isi sibaghile ukutukasya ukuti tundaghisyeghe, tunaghisyeghe ulughano, tuyeghe bakifu kangi balusekelo. Ukufuma apo twinong’oneleghe injila inunu isi sibaghile ukututula ukuti tundaghisyeghe ukufuma pasi pandumbula. Tubaghile ukuya nulusubilo ukuti Yesu ikuya pakusaya syosa isi tukubomba linga tukukumbukila inifwa yake.—Ubuset. 2:19.