1-2. (a) Nongwa yafiki tutikuswigha linga tukwaghana ni ndamyo? (b) Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

 PAKUYA babombi ba Yehova, tutikuswigha linga tukwaghana ni ndamyo. Tusimenye ukuti Ibaibolo likuyoba ukuti, “twendeghe mbutolwe ubwingi fiyo ukwingila mbunyafyale bwa Kyala.” (Imbo. 14:22) Tusimenye kangi ukuti indamyo simo sitikuya pakumalika ukwisakufika pakabalilo aka twisakwingila nkisu ikipya kya Kyala muno “ubufwe nalinga bo busulumanie nalinga ko kukuta pamo ko kubaba fitisakuyangako kangi.”—Ubuset. 21:4.

² Yehova atikutufighilila ku ndamyo. Loli umwene ikututula ukuti twifimbilisyeghe. Keta isi untumiwa Pauli ababulile Abakristu ba ku Roma. Ikyakwanda ayobile indamyo isi umwene na bakamu na balumbu baghanagha nasyo. Ukufuma apo atile: “Tukukindilila itolo ukusitolela muli yuyo atughanile.” (Rom. 8:35-37) Isi sikusanusya ukuti Yehova abaghile ukututula nalinga ukuti tukwifimbilisya ku ndamyo. Isagha tukete muno Yehova alintulile Yosefu ukuti afwanisye ukwifimbilisya ku ndamyo na muno abaghile ukubatulila umwe.

3. Ngimba findu fiki ifi fyachenjile mwanakalinga pa bumi bwa Yosefu?

³ Yakobu anangisyagha ukuti alinganile fiyo umwanake Yosefu. (Bwa. 37:3, 4) Ifyakukongapo fyake, abakulu ba Yakobu balyandile ukuya nakabini na Yosefu. Bo ulusako lwaghiwe,  abene balimmulisye ku bamalonda abakikolo kya Bamidiani. Abamalonda aba babukile na Yosefu ku malo aghakubutali fiyo ku Egiputi kuno bope balimmulisye kwa Potifari, uyu aketesyagha abalindilili ba mwalafyale Farao. Ifindu fyachenjile mwanakalinga pa bumi bwa Yosefu uyu tata wake alinganile fiyo nukuya ntumwa ku Egiputi.—Bwa. 39:1.

4. Ngimba tubaghile ukwaghana bulebule ni ndamyo iyakufwana itolo na iyi Yosefu alyaghene nayo?

⁴ Ibaibolo likuyoba ukuti “ifindu ifibibi fikumwagha umundu wesa.” (Ndumbi. 9:11, Holy Bible—Easy-to-Read Version) Utubalilo tumo tukwaghana ni ndamyo isi “sikubisila abandu”—isi syo ndamyo isi umundu wesa ikwaghana nasyo. (1 Kor. 10:13) Lumo tubaghile ukwaghana ni ndamyo panongwa yakuti tuli bafundiwa ba Yesu. Mwakifwanikisyo, abandu babaghile ukutunyoza, ukutususya nukutufwima panongwa ya lwitiko lwitu. (2 Tim. 3:12) Kisita kwinong’onela indamyo yiliyosa iyi tubaghile ukwaghana nayo, Yehova abaghile ukututula ukuti tufwanisye ukwifimbilisya. Ngimba umwene alintulile bulebule Yosefu?

5. Ngimba Potifari ayobile isyafiki isyakufwana na Yosefu? (Ubwandilo 39:2-6)

⁵ Belenga Ubwandilo 39:2-6. Potifari asimenye ukuti Yosefu ali wakilumyana uyu ali namaluso kangi wakwiyipa fiyo. Kangi ayimenye inongwa yake. Potifari aketile ukuti “Yehova ansayagha Yosefu nukuti asipelagha ukuya nnunu syosa isi [Yosefu] asibombagha.” b Ukufuma apo, umu Egiputi uyu alimbikile Yosefu ukuya mbombi wake. Kangi alimwimike ukuya nkulumba wa panyumba yake yosa. Ngimba ifyakukongapo fyake fyali fyo filiku? Ifindu fyamwendelagha kanunu Potifari.

6. Ngimba Yosefu ipilikagha bulebule ukufwana ni ndamyo isi aghanagha nasyo?

⁶ Inong’onela muno Yosefu alipilikile. Ngimba umwene alondagha ifindu fiki? Ngimba alondagha ukumanyiwa nukwambilila ifyabupe ukufuma kwa Potifari? Yosefu alondagha ukuti abuliwe ukuti aghomokele kwa tata wake. Nalinga ukuti ali nubudindo bo ali nnyumba ya Potifari, Yosefu akindilile ukuya ntumwa wa mwalafyale uyu akamwiputagha  Yehova. Yehova akapangisye ukuti Potifari amwabule Yosefu. Yonongwa yake Yosefu akindilile ukwaghana ni ndamyo.

7. Ngimba mo munjila yiliku iyi Yosefu akindilile ukwaghana ni ndamyo? (Bwa 39:14, 15)

⁷ Bo muno pikuyobela pa Ubwandilo chaputala 39, unkasi wa Potifari ali nulughano kwa Yosefu kangi ankopagha mwakwandisania. Utubalilo tosa Yosefu akanagha isi umwene alondagha. Pabumalilo alinkalalile Yosefu nukunsyobekesya ukuti alondagha ukunkolelela. (Belenga Ubwandilo 39:14, 15.) Bo Potifari apilike isya nkhani iyi, alimbikile Yosefu mu jele muno alikele kwa fyinja fingi. (Bwa. 39:19, 20) Ngimba mu jele mwabonekagha bulebule? Amasyu gha mu Kihiburi agha Yosefu abombile pakuyoba isya “jele” ghabaghile ukusanusya “ikisiba,” pamo “ubwina,” sikunangisya ukuti mu jele mwali ingisi isi syampangisyagha ukuti asulumanieghe. (Bwa. 40:15.) Kangi Ibaibolo likunangisya ukuti kwa kabalilo akatali Yosefu bampinyagha nunyololo mmalundi kangi mmakosi bamfwalikagha ikyela. (Sal. 105:17, 18) Yosefu akindilile ukwaghana ni ndamyo. Pakwanda ali ntumwa uyu bansubilagha loli pabumalilo ali mpinyiwa.

8. Nalinga ukuti tukukindilila ukwaghana ni ndamyo, ngimba tubaghile ukuya nulusubilo luliku?

⁸ Ngimba mwaghenepo ni ndamyo nalinga ukuti mwaliputile kwa Yehova ukufuma pasi pandumbula? Isi sibaghile ukubombiwa. Yehova atikutufighilila ku ndamyo nkisu iki kikulaghiliwa na Setano. (1 Yoh. 5:19) Loli tubaghile ukuya nulusubilo ukuti: Yehova ikumanya syosa isi tukwaghana nasyo kangi umwene ikutupasikisya. (Mat. 10:29-31; 1 Pet. 5:6, 7) Mwakongelelapo, umwene afingile ukuti: “Ndisakukulekagha kangi ndisakukutaghagha.” (Hib. 13:5) Yehova abaghile ukubatula ukwifimbilisya nalinga ukuti mukukindilila ukwaghana ni ndamyo. Isagha tukete muno syayilile kwa Yosefu.

9. Ngimba findu fiki fikunangisya ukuti Yehova antulagha Yosefu bo ali mu jele? (Ubwandilo 39:21-23)

⁹ Belenga Ubwandilo 39:21-23. Pakabalilo aka Yosefu ali mu jele, Yehova antulagha ukuti ifimbilisyeghe. Bulebule? Bo akabalilo kakindilepo undindilili wa nnyumba ya bapinyiwa alyandile ukunsubila nukumpa ulughindiko Yosefu bo muno abombile Potifari. Kangi undindilili uyu alinkubabika bosa abapinyiwa mmaboko gha Yosefu. Loli Ibaibolo likuti “undindilili wa bapinyiwa alinkusita nukwinong’onelako nasimo muli fyosa ifi fyali pasi pa Yosefu.” Yosefu ali ni mbombo iyakuti abombeghe. Ulu lwali lusako ulu akaghulilagha. Ngimba umpinyiwa uyu ali inongwa iyakuti alondagha ukunkolelela unkikulu balimpele bulebule ubudindo? Alipo ansala yumoywene itolo. Pa Ubwandilo 39:23 pikuti, “Yehova yo yuyo asipelelagha syosa ukwendela mbununu isi Yosefu abombagha.”

10. Lingania inongwa iyi Yosefu anangisyagha ukuti akahobokagha na kilikyosa.

¹⁰ Inong’onela kangi muno Yosefu ipilikilagha. Bo bansyobekisye inongwa yabutungulu nukumpinya, ngimba mukwinong’ona ukuti ahobokagha na kilikyosa? Ngimba umwene alondagha ifindu fiki? Ngimba alondagha ukuti undindilili wa bapinyiwa annangisye ikisa? Bwanaloli ukuti Yosefu alondagha ukuti bamwabule. Kangi umwene alinsumile umpinyiwa yumo uyu asyele panandi ukusoka mu jele ukuti ankansumile kwa Farao ukuti yope asoke. (Bwa. 40:14) Loli umundu uyu akalimbulile Farao pakabalilo kalakala. Ifyakukongapo fyake, Yosefu akindilile ukuya mu jele kwa fyinja ifingi fibili. (Bwa. 40:23; 41:1, 14) Loli Yehova akindilile ukuntula. Bulebule?

11. Ngimba luso luliku ulwakulondiwa ulu Yehova alimpele Yosefu, kangi isi syatulile bulebule ukufwanisya ubwighane bwa Yehova?

 ¹¹ Bo Yosefu ali mu jele, Yehova apangisye ukuti umwalafyale wa ku Egiputi aghowe injosi isyakutamya fiyo. Farao alondagha ukumanya isi syasanusyagha. Bo asyaghenie ukuti Yosefu ali nuluso ulwakusanusya injosi, alinkolile. Nubutuli bwa Yehova, Yosefu asanwisye injosi isi kangi Farao ahobwike nubulongosi ubununu ubu alimpele. Panongwa yakuti aketagha ukuti Yehova antulagha uwakilumyana uyu, Farao alinsalile Yosefu ukuti ayabeghe ifyakulya mu Egiputi. (Bwa. 41:38, 41-44) Bo akabalilo kakindilepo, kwawile injala iyi yikapalamasisye ku Egiputi kwene loli na ku Kenani, ikisu iki aba mumbumba ya Yosefu bikalagha. Yosefu ali pamalo amanunu ukuti abapoke abandu ba mumbumba yake isi pabumalilo syafighilile abandu banduyungu lwa Mesiya.

12. Ngimba mo munjila siliku isi Yehova apangisye ukuti Yosefu ifindu fimwendele kanunu?

¹² Inong’onela ifyakubombiwa ifyakukindanakindana ifi fyabombiwe pa bumi bwa Yosefu. Ngimba yonani uyu apangisye ukuti Potifari apilikisye kwa Yosefu uyu ali ntumwa unsitambombo? Ngimba yonani uyu apangisye ukuti undindilili wa bapinyiwa annangisye ikisa Yosefu umpinyiwa uyu ali nsitambombo? Ngimba yonani uyu apangisye ukuti Farao aghowe injosi isyakutamya nukuntula Yosefu ukuti asanusye injosi isi? Ngimba yonani uyu alimpangisye Farao ukunsala Yosefu ukuti ayabeghe ifyakulya mu Egiputi? (Bwa. 45:5) Kisita kukayika, ali yo Yehova uyu apangisye kilikyosa ukuti ifindu fimwendele kanunu Yosefu. Nalinga ukuti abakulu ba Yosefu balondagha ukungogha, loli Yehova achenjile ifindu ukuti afwanisye ubwighane bwake.

13. Ngimba Yehova ikutufighilila ku ndamyo yiliyosa iyi tukwaghana nayo? Lingania.

¹³ Ngimba tukumanyilako isyafiki ku nkhani ya Yosefu? Ngimba Yehova ikutufighilila ku ndamyo yiliyosa iyi tukwaghana nayo? Ngimba Yehova yo uyu ikupangisya ukuti twaghaneghe ni ndamyo pa bumi bwitu, ukuti tumanye ukuti ifindu ifibibi fikubombiwa pakifukwa ikinunu? Hayi, Ibaibolo litikukolelana ni fundo iyi. (Ndumbi. 8:9; 9:11) Loli  tusimenye ukuti: Linga twaghene ni ndamyo, Yehova ikumanya kangi ikupilika inguto syitu ukuti atutule. (Sal. 34:15; 55:22; Yes. 59:1) Ukukinda fyosa, Yehova abaghile ukututula ukuti tufwanisye ukwifimbilisya ku ndamyo. Bulebule?

14. Ngimba Yehova ikututula bulebule pakabalilo aka twaghene ni ndamyo?

¹⁴ Injila yimo iyi Yehova ikututulila ko kutusubisya nukutukasya pakabalilo kake. (2 Kor. 1:3, 4) Syo isi syabombiwe kwa Eziz, unkamu uyu ikwikala ku Turkmenistan uyu balimbulile ukuti ikale mu jele kwa fyinja fibili panongwa ya lwitiko lwake. Umwene atile “Bo naghene ni ndamyo unkamu yumo alimbelengile ilemba lya Yesaya 30:15, ili likuti: ‘Mubikeghe ulusubilo lwinu pamyangu.’ Utubalilo tosa ivesi ili lyandulagha ukukindilila ukuya mololo nukunsubila Yehova pakilikyosa. Ukwinong’onela isya ivesi ili kundulile pakabalilo kosa aka nali mu jele.” Ngimba mubaghile ukwinong’onela akabalilo aka Yehova abatulile mwakubasubisya nukubakasya pakabalilo aka mwalondiwagha ubutuli?

15-16. Ngimba mukumanyilako isyafiki ku isi Tori alyaghene nasyo?

¹⁵ Utubalilo twingi, tutikumanya muno Yehova ikututulila ukwifimbilisya ku ndamyo ukufika apa simalikile. Umulumbu Tori aketile ukuti ifundo iyi yabwanaloli. Umwanake unnyambala, Mason atamiwe na kansa kwa fyinja 6 ukufika apa afwilile bo ali ni fyinja 14. Bwanaloli ukuti, Tori ali nikitima fiyo. Umwene atile, “Nginong’onagha ukuti mbaghile ukwaghana ni fyakubaba bo ifi pakuya mama.” Kangi alyongelile ukuti, “Ndinulusubilo ukuti abapapi abangi babaghile ukwitikisya ukuti ukuketa umwanabo ikutamiwa sikuya syakubaba fiyo ukukinda ukwaghana nasyo abene.”

¹⁶ Nalinga ukuti Tori ali nikitima bo ikuketa  umwanake ikutamiwa, loli umwene inong’onelagha muno Yehova alintulile ukuti ifimbilisye. Umwene atile “Linga ngwinong’onela isya kabalilo kala, nguketa muno Yehova alindulile pakabalilo aka umwanangu abinagha.” Mwakifwanikisyo, nalinga ukuti pakabalilo aka Mason abinagha akaghanagha na bandu, loli abakamu na balumbu babukagha nawe kukipatala kwa maawala mabili. Utubalilo tosa umundu yumo atughulilagha ku kipatala—ukuti atutule. Kangi abakamu na balumbu batupasikisyagha mwakutupa ifindu. Nalinga popakabalilo akakutamya fiyo, utubalilo tosa twayagha ni findu ifi twalondiwagha.” Yehova alimpele Tori ifindu ifi alondiwagha ukuti ifimbilisyeghe kangi abombile mwakufwana itolo na kwa Mason.—Keta ibokosi ilyakuti “ Yehova Atupagha ifi Twalondiwagha.”

17-18. Ngimba findu fiki fikuya pakututula ukuketa nukundaghisya ubutuli bwa Yehova pakabalilo ka ndamyo? (Salimo 40:5)

¹⁷ Belenga Salimo 40:5. Umundu uyu ikukwela ikyamba ikuya nubwighane ubwakuti akafike pamwanya. Loli umwene abaghile ukwima amalo mingi nukuhoboka ni findu ifinunu ifi ikuketa. Mwakufwana itolo, tuyeghe nakabalilo akakwinong’onela muno Yehova ikututulila pa bumi bwitu ukuti twifimbilisye ku ndamyo. Isiku lililyosa mwilalusyeghe ukuti: ‘Ngimba mo munjila yiliku iyi ngetile ulusayo lwa Yehova umwisyughu? Nalinga ukuti ngukindilila ukwaghana ni ndamyo, ngimba Yehova ikundula bulebule ukwifimbilisya?’ Inong’onela ikindu kimo iki muketile iki Yehova abombile ukuti abatule.

¹⁸ Bwanaloli ukuti mukwiputa kwa Kyala ukuti amasye indamyo isi mukwaghana nasyo. Isi syakupilikiwa kangi syakulondiwa fiyo. (Filip. 4:6) Loli tukulondiwa kangi ukumanya ulusayo ulu tuli nalo amasiku agha. Ukukinda fyosa, Yehova afingile ukuti ikuya pakutukasya nukututula ukuti twifimbilisyeghe. Yonongwa yake utubalilo tosa tundaghisyeghe kwa Yehova panongwa yakututula. Ukufuma apo, tukuya pakuketa muno Yehova ikututulila ukuti twifimbilisyeghe bo muno abombile na Yosefu.—Bwa. 41:51, 52.