Napapiwe mu 1935 ku Darlaston ikighaba kimo ikya ku England kuno kwali amafakitale mingi kangi ghasosyagha ilyosi ilititu fiyo. Bo ndi nifyinja 4, abapapi bangu balyandile ukumanyila Ibaibolo na Baketi ba Yehova. Bo ndi wakilumyana, nalyandile ukumanyila ubwanaloli kangi nalyosiwe mu 1952 bo ndi nifyinja 16.

Pakabalilo akakufwana itolo, nalyandile ukubomba imbombo pa kampani yimo inywamu iyi yikutendekesya ifibombelo fya magalimoto. Nali nesekeletale kangi nahobokagha fiyo.

Nalondiwagha ukusala ikindu ikyakulondiwa fiyo bo uwakwendela idela ambulile ukuti ndongosyeghe ukumanyila Ibaibolo kwa pa kipanga ikya Willenhall. Loli nalondiwagha ukusala ikindu kimokyene. Pakabalilo kamokene, nabunganagha ku fipanga fibili. Nkati sabata nabunganagha ikipanga ikya kubipipi na kuno nabombagha imbombo ku Bromsgrove, nendagha amakilomita aghakufwana 32 (amamayilo 20) ukufuma kukaya. Kangi kubumalilo bwa sabata, linga mbukile kukaya, nabunganagha ku kipanga kitu ikya Willenhall.

Panongwa yakuti nalondagha ukutula mu gulu lya Yehova, nalitikisye isi alimbulile uwakwendela idela, nalinga ukuti syalimbangisye ukuti ndeke imbombo iyi nahobokagha nayo. Ukwitikisya ukuti Yehova andongosyeghe kwalindulile ukuti nhobokeghe pa bumi bwangu.

Pakabalilo aka nabunganagha ku kipanga kya Bromsgrove, nalyaghene nu mulumbu ummoghi fiyo uyu ingamu yake yo Anne kangi iyipagha fiyo pakumbombela Yehova. Twalyeghene mu 1957 kangi twahobokagha ukumbombela Yehova pakuya bapayiniya bakabalilo kosa, bapayiniya bapadela, bakwendela idela kangi nububombeli bwa pa Beteli. Anne ikumbangisya ukuti nhobokeghe fiyo pa bumi bwangu.

Mu 1966, twahobwike fiyo ukwingila isukulu ya Gilead ya nambala 42. Batutumile ukuti tukabombeghe ububombeli ku Malawi, kuno abandu  bake balughano kangi bikwambilila kanunu abahesya. Kangi tukaghulilagha ukuti tutikuya pakufwanisya ukwikala akabalilo akatali.

Twafikile ku Malawi mu Febuluwale 1, 1967. Twamanyile injobelo kwa mwesi ghumowene, kangi twalyandile ububombeli ubwakwendela idela. Twali na ka galimoto aka Kaiser Jeep aka abandu bamo binong’onagha ukuti kabaghile ukwenda paliposa na mfisoko. Loli isi sikali sya bwanaloli. Twendesyegha itolo mmisi amanandi. Utubalilo tumo, twikolagha mmatope kangi twalondiwagha ukuya nikipepala iki twakupikilagha pamwanya ukuti amisi ghangingilagha linga ifula yikutima. Kukali kupepe ukubomba ububombeli bwa bumishonale ubu loli twabughanile fiyo.

Mu Epulelo, nasyaghenie ukuti tukuya pakwaghana ni ndamyo ukufuma ku boma. Napilike pa lediyo bo pulezidenti wa Malawi Dr. Hastings Banda ikuyoba. Umwene atile Abaketi ba Yehova batikubika isongo kangi bikwandisya indamyo ku boma. Loli isi syali syabutungulu. Twesa twasimenye ukuti iboma likahobokagha panongwa yakuti twakanagha ukula amakhadi.

Mu Seputembala, twabelengile mu nyuzipepala ukuti pulezidenti abapele inongwa abakamu ukuti bikwandisya indamyo. Umwene ayobile palukomano lwa ndyali ukuti iboma lyake likanisye imbombo iyakufumusya. Isi syabombiwe pa Okutobala 20, 1967. Bo akabalilo kakindilepo panandi, abapolisi balisile ukuti bighale ofesi yitu nukubakagha abamishonale.

Bo twikele amasiku matatu mujele, batutumile ku kisu iki kyali pasi pa Britain—Mauritius. Loli ku Mauritius bakatwitikisyagha ukubomba  ubumishonale. Yonongwa yake batutumile ku Rhodesia (kuno lino bikuti Zimbabwe). Bo tufikile kula twalyaghene nunkulumba wa boma uyu ikuketesya isya kwingila nukusoka kwa bandu nkisu. Umwene atile: “Babakaghile ku Malawi. Bakabaghila ukubitikisya ukwikala ku Mauritius, lino mwisile kuno panongwa yakuti kuno bakabaghila ukubakagha.” Anne alyandile ukulila. Akalipo uyu atulondagha. Pakabalilo kala nalondagha ukughomokela kumyitu ku England. Pabumalilo batwitikisye ukuti tubaghile ukughona ku ofesi yitu kangi isiku ilyakukongapo batubulile ukuti tubamanyisye ku ofesi yabo inywamu. Twakatele fiyo loli twakindilile ukunsubila Yehova. Isiku ilyakukongapo pamusi, batubulile ifindu ifi tukaghulilagha, batwitikisye ukuti tubaghile ukukindilila ukwikala ku Zimbabwe. Ndikwibwa isi syabombiwe pisiku lila, naketile ukuti Yehova atulongosyagha munjila iyi twalondiwagha ukwendamo.

Ku ofesi ya ku Zimbabwe, nabombagha ku Dipatimenti iyakuketesya ububombeli, mwakutula ku Malawi na ku Mozambique. Abakamu na balumbu ku Malawi bafwimiwagha fiyo. Ububombeli ubu nabombagha bwali bwakusanusya amalipoti agha babatumilagha abakwendela idela aba ku Malawi. Akabalilo kamo nabombile mpaka pakilo kangi nalyandile ukulila bo mbelengile ifindu ifyankhaza ifi bababombelagha abakamu na balumbu. * Loli nakasiwe fiyo panongwa ya busubiliwa, ulwitiko nukwifimbilisya kwabo.—2 Kor. 6:4, 5.

Twabombile kilikyosa iki twabaghile ukufwanisya ukuti tubape abakamu na balumbu ifyakulya fyamwambepo aba bali ku Malawi na aba babopile ku Mozambique. Aba bikusanusya injobelo ya Chichewa iyi yikuyobiwa na bandu bingi ku Malawi basamile nukubuka ku malo gha nkamu yumo ku Zimbabwe. Umwene abayengile inyumba ni ofesi. Abene bakindilile ukubomba imbombo iyakulondiwa fiyo iyakusanusya amabuku aghakulingania isya Baibolo.

Twatendekisye ukuti abakwendela idela ba ku Malawi baghiwengepo palukomano lwa Chichewa ikyinja kilikyosa ku Zimbabwe. Bo bali kula, balyambilile inkhani sya mu Baibolo isya palukomano. Bo bikughomokela ku Malawi, abene babapele abakamu inkhani sya mu Baibolo ukuti bakabakasyeghe abakamu na balumbu. Akabalilo kamo bo tukubuka ku Zimbabwe, twapangile imbatiko ya Sukulu ya Bafumusi ba Bunyafyale ukuti tubakasye abakwendela idela.

Mu Febuluwale 1975, nabukile ukwakubaketa Abaketi ku Malawi aba babopile ku msasa wa ku Mozambique. Abakamu aba bakongagha indaghilo isyakufuma ku gulu lya Yehova, ukongelelapo ukuya na kabughatila akapya ka bakulumba. Akabughatila ka bakulumba aka kapangile imbatiko bo ukuyoba inkhani sya mu Baibolo, ukuyobesania ilemba lya isiku ni siku, ukumanyila Ingasya ya Ndindilili nukupanga ingomano inywamu. Abene batendekisye umsasa uwakupangilapo ingomano, ni dipatimenti iyakutendekesya amalo, iyakuyabila ifyakulya ni yabulindilili. Abakamu abasubiliwa aba bafwanisye ukubomba ifindu fingi nubutuli bwa Yehova, kangi nakasiwe fiyo.

Mfyinja fya mma 1970, ofesi ya ku Zambia yalyandile ukubatula abakamu na balumbu ba ku Malawi. Nalinga syali bo ulu nakindilile ukubinong’onela abakamu na balumbu ba ku Malawi nukubiputila kangi syo isi bingi babombagha. Pafyakubombiwa fingi, pakuya yumo wa mu Komiti ya Ofesi ku Zimbabwe, naghanagha na bakamu aba bimilagha ofesi yitu inywamu pa kisu kyosa, pampene na bakamu aba bali nubudindo ku Malawi, South Africa, na Zambia. Akabalilo kosa, twayobesaniagha ilalusyo ilyakufwana itolo ilyakuti, “Ngimba tubaghile ukongelela isyafiki ukuti tubatule abakamu na balumbu ba ku Malawi?”

Bo akabalilo kakindilepo, balekile ukubafwima fiyo. Panandinapanandi abakamu na balumbu  balyandile ukughomokela ku Malawi, loli aba basyalikile balekile ukubafwima fiyo. Ifisu ifi fipalamene ni kisu kya Malawi fyabitikisyagha Abaketi ba Yehova ukufumusya nukwaghana pampene. Kangi ikisu kya Mozambique kyabombile isyakufwana itolo mu 1991. Loli twilalusyagha ukuti, ‘Ngimba Abaketi ba Yehova ku Malawi bikuya pakuya nubwabuke ndili?’

Iboma lya Malawi lyachenjile kangi mu 1993 lyalekile ukubakanisya Abaketi ba Yehova. Bo akabalilo kakindilepo, bo nguyobesania nu mishonale yumo, umwene alindalusisye ukuti, “Ngimba kuya pakubuka kangi ku Malawi?” Pakabalilo kala nali nifyinja 59, loli nalimwamwile ukuti, “Hayi, ngangele fiyo.” Loli isiku lilalila, twalyambilile imeseji ukufuma ku Kabughatila Kakulongosya iyakuti tukulondiwa ukughomokela ku Malawi.

Twabughanile fiyo ububombeli ubu twabombagha ku Zimbabwe, yonongwa yake kwali kukafu fiyo ukuti tusokeko. Twahobokagha fiyo ku Zimbabwe kangi twali na bamanyani abanunu fiyo. Mwakisa Akabughatila Kakulongosya katile tubaghile ukukindilila ukwikala ku Zimbabwe linga tukulonda. Yonongwa yake twalondiwagha ukusala kanunu linga twalondiwagha ukukindilila ukwikala ku Zimbabwe. Loli nalinong’onile ikifwanikisyo kya Abrahamu na Sara aba bakalekile akaya akanunu mwakukonga ubulongosi bwa Yehova nalinga ukuti bali bakangale.—Bwa. 12:1-5.

Twakongile ubulongosi ubwakufuma ku gulu lya Yehova kangi twaghomokile ku Malawi mu Febuluwale 1, 1995, bo ifyinja 28 fikindilepo. Une na bakamu babili twali mu Komiti ya Ofesi kangi mwanakalinga twalyandile ukumbombela Yehova.

Syali syakukasya fiyo ukuketa muno Yehova atutulile. Inambala ya bafumusi yalyongelile ukufuma pa 30,000 mu 1993 nukukinda pa 42,000 mu 1998. * Akabughatila Kakulongosya kalitikisye ukuyenga ofesi imbya ukuti yitule pambombo iyakufumusya. Twalyulile amalo aghakufwana amaekala 12 (30-ac) ku Lilongwe, kangi nasaliwe ukuti niye mu komiti yakuketesya ifyakuyenga.

Unkamu Guy Pierce uyu ali Wankabughatila Kakulongosya ayobile inkhani iyakwighulila ama  ofesi amapya mu Meyi 2001. Abaketi abakukinda 2,000 balyaghiwepo kangi bamo mwa aba balyosiwe bo ifyinja ifyakukinda 40 fikindilepo. Abakamu na balumbu abasubiliwa aba bifimbilisyagha ku nkhaza isi baghanagha nasyo kwa fyinja fingi pakabalilo aka bakanisye imbombo yitu. Abene bali balondo loli bali nulwitiko kangi bali pabumanyani ubwamaka na Yehova. Kangi lino bikuhoboka ukuketa ofesi yabo imbya. Amalo ghalighosa agha bendagha pa Beteli, bimbagha inyimbo sya Bunyafyale, isi syapangisye ukuti ikyakubombiwa iki kiye kyakuhobosya fiyo. Syanangisye ukuti Yehova ikubasaya bosa aba bikwifimbilisya ku ndamyo.

Bo imbombo iyakuyenga ofesi yimalike, nahobwike ukwambilila ububombeli ubwakwighulila Inyumba sya Bunyafyale. Imbombo iyakuyenga Inyumba sya Bunyafyale yakindilile ukubuka pankyeni ku Malawi nalinga ukuti abakamu bakali ni ndalama nyingi. Pakwanda abakamu na balumbu babunganagha mfitembe ifi bayengagha nifipiki. Abene bayengelagha ilyundu, indete kangi ifyakwikalapo fyali fya mfu. Lino abakamu na balumbu bikwiyipa fiyo ukubumba ingelwa isi bikuyengela Inyumba sya Bunyafyale namalo amanunu aghakubombelapo ingomano. Abakamu na balumbu banyonywagha ukuya nimipando iya mathabwa mu Nyumba sya Bunyafyale, panongwa yakuti abene balondagha ukuya namalo mingi.

Kangi nahobokagha fiyo ukuketa Yehova ikubatula abakamu na balumbu bo bikukula mwambepo. Nakasiwagha fiyo bo nguketa abakamu abakilumyana bikwiyipa pakumbombela Yehova. Ifyakukongapo fyake abene bafwanisyagha ubudindo ubu bali nabo pa Beteli na ku fipanga. Abakamu na balumbu bakasiwagha fiyo na bakwendela idela, aba bamo mwa aba bali pabweghi. Nalinga ukuti abandu bingi naba mumbumba syabo baghulilagha ukuti aba bali pabweghi bikuya pakuya nabana loli abakwendela idela aba basalile ukuleka ukuya nabana ukuti bafwanisye ukubomba nyingi pakumbombela Yehova.

Bo twikele ifyinja 52 ku Africa, nalyandile ukubina fiyo. Akabughatila kakulongosya katubulile ukuti tughomokele kangi ku Britain. Twasulumenie fiyo ukubuleka ububombeli ubu twabughanile, loli abakamu na balumbu ba ku ofesi ya ku Britain bikutupwelelela fiyo.

Nguhoboka fiyo panongwa yakuti nalimwitikisye Yehova ukuti andongosyeghe pa bumi bwangu. Linga nisubilagha nimwene, ngayagha pakufwanisya ukubomba kanunu ifindu pa bumi bwangu. Utubalilo tosa Yehova amanyagha isi nalondiwagha ukuti ‘njigholosyeghe injila yangu.’ (Mbu. 3:5, 6) Pakuya wakilumyana, nalondagha ukumanya muno imbombo ya pa kampani inywamu yikwendela. Loli igulu lya Yehova limmanyisye ifindu ifyakulondiwa fiyo ifi nguhoboka nafyo. Ukukindilila ukumbombela Yehova kyo kindu kyakulondiwa fiyo pa bumi bwangu.