1. Ngimba tuli nulusubilo luliku kangi nongwa yafiki?

 LINGA tukuketa muno ifindu fiyilile nkisu, ngimba tukuketa ukuti kukafu ukusubila ukuti ifindu fisakuya kanunu bo tukuketa indamyo isi sikubombiwa nkisu lino? Aba mumbumba batikunangisania ulughano bo muno babombelagha kunyuma. Abandu bikukindilila ukubomba ifyankhaza, bakwiyighana bene kangi bakali. Bingi bikuketa ukuti kukafu ukubasubila aba bali nubudindo. Loli tubaghile ukuya nulusubilo. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti abandu bikubomba ifindu ukufwana na isi Ibaibolo lyayobile ngani isyakufwana na “masiku aghabumalikisyo.” (2 Tim. 3:1-5) Akayapo umundu uyu abaghile ukukana ukuti ubusololi ubu bukufwanisiwa. Kangi isi sikunangisya ukuti Yesu Kristu yo Mwalafyale wa Bunyafyale bwa Kyala. Loli ubu bo bumo mwa busololi ubwakuyoba isya Bunyafyale. Tukuya pakukasiwa kangi linga tukwinong’onela isya busololi ubungi ubu bufwanisiwe mwalululu.

2. Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi kangi nongwa yafiki? (Keta ikithuzi kya pakikope.)

² Mu nkhani iyi tukuya pakuyobesania isya busololi ubu (1) bukututula ukumanya akabalilo aka Ubunyafyale bwa Kyala bwalyandile ukulaghila, (2) bukututula ukupilikisya kanunu ukuti Yesu yo Mwalafyale wa Bunyafyale bwa Kyala kumwanya kangi (3) bukuyoba isyakuti abalughu ba Kyala bisakupyutiwa. Tukuya pakuketa ukuti ubusololi ubu bukukolelana ukufwana ni fithuzi ifi filumikisenie pampene ifi fikupanga ikithuzi kimokyene  isi sikunangisya ukuti tukwikala nkabalilo akapalapala.

3. Ngimba ubusololi ubu buli pa Danieli 7:13, 14 bukutusimikisyila isyafiki isyakufwana nu Mwalafyale wa Bunyafyale bwa Kyala?

³ Ubusololi ubu buli pa Danieli 7:13, 14 bukutusimikisyila ukuti Yesu Kristu isakuya Ndaghili nnunu wa Bunyafyale bwa Kyala. Abandu abakufuma mfikolo fyosa bisakuhobokagha “pakumbombela umwene,” kangi atisakuyako Undaghili uyungi. Ubusololi ubungi ubu buli mu buku lya Danieli bwayobile ngani ukuti Yesu ikuya pakwanda ukulaghila mu Bunyafyale kwa bwila na bwila. Ngimba tubaghile ukumanya bulebule akabalilo aka Yesu abikiwe ukuya Mwalafyale?

4. Lingania muno ilemba lya Danieli 4:10-17 likututulila ukumanya ikyinja iki Yesu abikiwe ukuya Mwalafyale.

⁴ Belenga Danieli 4:10-17. “Ifyinja fihano na fibili (7)” fikwimila akabalilo akakufwana ifyinja 2,520. Akabalilo aka kalyandile mu 607 B.C.E. bo Abababeloni bansosisyepo umwalafyale wabumalilo pabulaghili ku Yerusalemu. Akabalilo aka kamalike mu 1914 C.E. bo Yehova ambikile Yesu ukuya “mwenenabo,” wa Bunyafyale bwa Kyala. *​—Eze. 21:25-27.

5. Ngimba tubaghile ukusayiwa bulebule nubusololi ubwakufwana nisya “fyinja fihano na fibili (7)”?

⁵ Ngimba tubaghile ukusayiwa bulebule nubusololi ubu? Ukumanya isyakufwana “nifyinja fihano na fibili” sikutusimikisyila ukuti Yehova ikufwanisya isi afingile pakabalilo kake. Yehova abikile akabalilo aka umwanake abikiwe ukuya Mwalafyale wa Bunyafyale bwake. Kangi bo akabalilo kafikile umwene afwanisye isi ayobile. Yonongwa yake tusimenye ukuti ikuya pakufwanisya kangi ubusololi bosa ubu afingile pakabalilo kake. Ukuyoba ubwanaloli isiku lya Yehova ‘litisa kukabila.’​—Haba. 2:3.

6. (a) Ngimba tukuketa isyafiki pa kisu isi sikunangisya ukuti Kristu ikulaghila kumwanya? (b) Ngimba ubuketi ubu bukusimikisyila bulebule isya busololi ubu buli pa Ubusetuli 6:2-8?

⁶ Bo asyele panandi ukumalisya ubufumusi bwake pa kisu, Yesu ayobile ngani isi sisakubombiwa nkisu nukubatula abamanyili bake ukumanya akabalilo aka alyandile ukulaghila kumwanya. Ifindu fimo ifi ayobile fyo ifi; ubwite, injala nutusenyenda. Kangi ayobile ukuti kwisakuya imbungo “mbuyo mbuyo” kangi imbungo ya COVID-19 iyi yibombiwe mwalululu kyo kifwanikisyo ikinunu pa nkhani iyi. Ifyakubombiwa ifi fyo ifi Ibaibolo likuti “kimanyilo kya kwisa kumanyilamo” ukwisa kwa Kristu. (Mat. 24:3, 7; Luka 21:7, 10, 11) Kwa fyinja ifyakukinda 60 bo asyukile nukubuka kumwanya, Yesu alimbulile untumiwa Yohani muno ifyakubombiwa ifi fisakuyila. (Belenga Ubusetuli 6:2-8.) Ifyakubombiwa fyosa ifi fyabombiwe bo Yesu abikiwe ukuya Mwalafyale mu 1914.

7. Nongwa yafiki ifindu ifibibi fikubombiwa pa kisu ukufuma apa Yesu abikiwe ukuya Mwalafyale?

⁷ Nongwa yafiki ifyakubombiwa fya nkisu fyalyandile ukuya fibibi fiyo bo Yesu abikiwe ukuya Mwalafyale? Pa Ubusetuli 6:2 pikuyoba ikindu ikyakwanda iki Yesu abombile bo abikiwe ukuya Mwalafyale wa Bunyafyale bwa Kyala iki kyo kulwa ubwite. Ngimba alwile nanani? Umwene alwile nu Mohesi ni mbepo inyali. Ukufwana na Ubusetuli 12, Setano atoliwe kangi umwene ni mbepo inyali basopiwe pa kisu. Ifyakukongapo fyake bo ‘butolwe ku kisu kyapasi’ panongwa yakuti Setano ali nubukali ubunywamu kangi ikubanyoza abandu.​—Ubuset. 12:7-12.

8. Ngimba tubaghile ukusayiwa bulebule bo tukuketa ubusololi ubwakuyoba isya Bunyafyale bukufwanisiwa?

 ⁸ Ngimba tubaghile ukusayiwa bulebule nubusololi ubu? Utuyilo utubibi utu abandu bikunangisya nkisu buketi ubwakuti Yesu abikiwe ukuya Mwalafyale. Yonongwa yake mmalo mwakukalala linga abandu bikwibona kangi bikubomba ifyankhaza, tukulondiwa ukukumbuka ukuti isi sikufwanisya ubusololi bwa mu Baibolo. Ubunyafyale bwa Kyala bukulaghila. (Sal. 37:1) Kangi tukughulila ukuti ifindu ifibibi fikuya pakukindilila bo ubwite bwa Armagedoni buseghelile. (Mar. 13:8; 2 Tim. 3:13) Tukundaghisya fiyo panongwa yakuti Tata witu wakumwanya ikututula ukumanya inongwa iyi indamyo nyingi fiyo nkisu iki.

9. Ngimba ubusololi bwa pa Danieli 2:28, 31-35, bukulingania bulebule isya bulaghili ubwa maka ubwa pa kisu nakabalilo aka bwalyandile ukulaghila?

⁹ Belenga Danieli 2:28, 31-35. Tukuketa kangi ukuti ubusololi ubu bukufwanisiwa amasiku agha. Injosi isi aghoghilwe Nebukadinezara syanangisye “isi syayagha pakuboneka nkyeni,” linga Kristu andile ukulaghila. Abalughu ba Yesu pa kisu bikongelelapo ubulaghili bwa maka ubu bwayobiwe ngani mu Baibolo, ubu bukwimila “inyayo sya kyela numfu.” Ubulaghili ubu bo bukulaghila. Ubwene bwalyandile ukulaghila pakabalilo ka bwite bwakwanda ubwa pa kisu kyosa bo ikisu kya Britain na United States fyandile ukukolelana. Kangi ikifwani iki akibwene Nebukadinezara mu njosi syake kyanangisyagha isya findu fibili ifya muno ubulaghili bwa maka bwisakukindana nu bunyafyale ubwakwanda.

10. (a) Ngimba findu fiki ifi fikubombiwa nu bulaghili bwa maka isi syayobiwe ngani mu busololi bwa mu buku lya Danieli? (b) Ngimba tukulondiwa ukuya maso ni findu fiki? (Keta ibokosi ilyakuti “ Tuyeghe Maso Numfu”)

¹⁰ Ikyakwanda, mwakukindana nu bulaghili ubwa maka ubu bukuyobiwa nkisetuka, ukukolelana  kwa Britain na America fitikusanusya ikyela kya golide pamo siliva loli ukonganikana kwa kyela numfu. Umfu ghukwimila “abandu ba mfikolo fyosa.” (Dan. 2:43) Amasiku agha, tubaghile ukuketa ukuti linga abandu bikuvota nukupanga imiywegho sikupangisya ukuti kuyeghe kukafu ku balaghili ba maka ukufwanisya isi bikulonda.

11. Ngimba ukulaghila kwa Britain na America kukukasya bulebule ulwitiko lwitu ulwakuti tukwikala mmasiku ghabumalikisyo?

¹¹ Ikyabubili ukukolelana kwa Britain na America, uku kukwimila inyayo sya kifwani, bo bulaghili bwa maka ubu bwayobiwe ngani mu Baibolo. Likayapo iboma ilingi ili lisakwingila mmalo mwa boma ili. Mmalo mwake, lisakupyutiwa ni boma lya Bunyafyale bwa Kyala pa Armagedoni, pampene na maboma ghosa gha bandu. *​—Ubuset. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Ngimba busololi buliku ubungi ubwa mu buku lya Danieli ubu bukutukasya nukutupa ulusubilo?

¹² Ngimba tubaghile ukusayiwa bulebule nubusololi ubu? Ubusololi bwa mu buku lya Danieli bukulingania ubuketi ubungi ubwakuti tukwikala mmasiku ghabumalikisyo. Kwa fyinja fyakukinda 2,500 Danieli ayobile ngani ukuti ukufuma pabulaghili bwa Babeloni, ubulaghili ubungi ubwa nambala 4 ubwa maka bwisakwanda ukubalaghila ababombi ba Kyala. Mwakongelelapo, alingenie kangi ukuti linga isi sibombiwe, ubulaghili bwa Britain na America bwisakuya bulaghili bumobwene bwamaka, linga Kristu andile ukulaghila. Isi sikutukasya nukutupa ulusubilo ulwakuti mwalululu Ubunyafyale bwa Kyala bukuya pakonanga amaboma ghosa gha bandu kangi ubwene bo bukuya pakwanda ukulaghila pa kisu kyosa.​—Dan. 2:44.

13. Ngimba “abanyafyale bahano na batatu (8)” kangi “abanyafyale kalongo,” ifi fikuyobiwa pa Ubusetuli 17:9-12, fikwimila ifindu fiki, kangi ngimba ubusololi ubu bukufwanisiwa bulebule?

¹³ Belenga Ubusetuli 17:9-12. Panongwa yakuti ubwite bwa kwanda ubwa pa kisu kyosa bwalyonangile fiyo ifindu, ikindu kimo kyabombiwe iki kyafwanisye ubusololi bwa mu Baibolo ubwakuyoba isya masiku ghabumalikisyo. Abalongosi ba nkisu balondagha ukutwala ulutengano nkisu. Yonongwa yake mu Januwale 1920, balyandisye akabughatila ka League of Nations, aka kalingile mmalo mwa United Nations mu Okutobala 1945. Akabughatila aka kikukoleliwa ukuya “banyafyale bahano nabatatu.” Loli kakaya namaka. Akene kikunangisya amaka panongwa ya butuli bwa maboma. Ibaibolo likughayoba amaboma agha ukuya “banyafyale 10.”

14-15. (a) Ngimba pa Ubusetuli 17:3-5 pikuyoba isyafiki isyakufwana na “Babeloni Unkulumba”? (b) Ngimba findu fiki fikubombiwa ku bandu aba bikukasya ukwiputa kwa butungulu?

¹⁴ Belenga Ubusetuli 17:3-5. Nkisetuka kya Kyala, untumiwa Yohani alimbwene unkikulu undowe, “Babeloni Unkulumba,” uyu ikwimila ubunyafyale bwa pa kisu kyosa ubwa tchalichi lya butungulu. Ngimba ikisetuka iki kikufwanisiwa bulebule? Kwa kabalilo akatali, amatchalichi ghabutungulu ghikukolelana kangi ghikughatula amaboma gha nkisu. Loli mwalululu, Yehova, ikuya pakusibika mundumbula sya bandyali “ukuti babombeghe sisyo inong’wine yuyo.” Ngimba ifyakukongapo fyake fisakuya fyo filiku? Abandyali aba, bo “banyafyale 10,” bisakughasambukila amatchalichi ghabutungulu nukughonanga.​—Ubuset. 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ Ngimba tusimenye bulebule ukuti ubumalilo bwa Babeloni Unkulumba buli pipi? Ukuti twamule ilalusyo ili, kwakulondiwa fiyo ukukumbuka ukuti itawuni ya Babeloni  yafighililiwagha na misi aghakufuma mu lusoko lwa Yufrate. Ibuku lya Ubusetuli likufwanikisya abandu bingi aba bikuntula Babeloni Unkulumba na “misi” agha ghikufighilila. (Ubuset. 17:15) Loli likulingania kangi ukuti amisi agha ghikuya ‘pakuma,’ ukunangisya ukuti itchalichi lya butungulu ilya pa kisu kyosa litikuya pakuya na bandu bingi abakulitula. (Ubuset. 16:12) Amasiku agha, ubusololi ubu bukufwanisiwa panongwa yakuti abandu bingi balekile ukulitula itchalichi lya butungulu kangi bikusyagha injila isingi ukuti sibatule pa ndamyo isi bikwaghana nasyo.

16. Ngimba tukusayiwa bulebule panongwa yakupilikisya kanunu ubusololi ubwakuyoba isya kwanda kwa kabughatila ka United Nations nukonangiwa kwa Babeloni Unkulumba?

¹⁶ Ngimba tubaghile ukusayiwa bulebule nubusololi ubu? Ukwanda kwa kabughatila ka United Nations ni fundo iyakuti abandu bingi balekile ukulitula itchalichi lya butungulu, sikunangisya ukuti tukwikala mmasiku ghabumalikisyo. Nalinga ukuti abandu bingi batikuntula Babeloni Unkulumba, sitikunangisya ukuti bo aba bikuya pakonanga itchalichi lya butungulu. Bo muno tumanyilile pabwandilo,  Yehova ikuya pakusibika mundumbula sya “banyafyale 10”, aba bikwimila abandyali aba bikukatula akabughatila ka United Nations “ukuti babombeghe sisyo inong’wine yuyo.” Ukufuma apo akabughatila aka kikuya pakumonanga Babeloni Unkulumba, isi sikwisa pakubaswighisya fiyo abandu. * (Ubuset. 18:8-10) Ukonangiwa kwa Babeloni Unkulumba kukwisa pakubapalamasya fiyo abandu kangi sikwisa pakwandisya indamyo loli ababombi ba Kyala bisakuya nififukwa fibili ifyakuyila balusekelo. Abalughu ba Yehova aba baliko kwa kabalilo akatali batisakuyako kangi, kangi mwalululu tukuya pakwabuliwa ku kisu ikibibi iki.​—Luka 21:28.

17-18. (a) Ngimba tubaghile ukukindilila bulebule ukukasya ulwitiko lwitu? (b) Ngimba tukwisa pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyakukongapo?

¹⁷ Danieli ayobile ngani ukuti “twisakusyaghania isi sikubombiwa.” Kangi syo isi sikubombiwa naloli. Lino tukupilikisya kanunu isi ubusololi bukuyoba isyakufwana na kabalilo aka tukwikala. (Dan. 12:4, 9, 10) Ubusololi ubu bukupilikiwa kanunu kangi bukututula ukuti tumpilikileghe Yehova na Masyu ghake. (Yes. 46:10; 55:11) Yonongwa yake tukulondiwa ukukindilila ukukasya ulwitiko lwitu mwakumanyila Amalemba nukubatula abangi ukukusya ubumanyani bwabo na Yehova. Umwene ikuya pakubafighilila bosa aba bikunsubila nindumbula yosa kangi ikuya pakubapa “ulutengano lwanaloli.”​—Yes. 26:3.

¹⁸ Mu nkhani iyakukongapo, tukwisa pakuyobesania ubusololi ubwakuyoba isya kipanga kya Bukristu nkabalilo akabumalikisyo aka. Bo muno tukwisa pakumanyilila, ubusololi ubu bukunangisya ukuti tukwikala mmasiku ghabumalikisyo. Tukwisa pakuketa kangi ubuketi ubwakuti Yesu, uyu yo Mwalafyale witu, ikubalongosya abamanyili bake abasubiliwa.