1. Ngimba Yehova abombile isyafiki bo Adamu na Eva babombile ubutulanongwa? (Ubwandilo 3:15)

 MWANAKALINGA bo Adamu na Eva babombile ubutulanongwa, Yehova abapele ulusubilo abanduyungu lwake ukwendela mu busololi ubwakulondiwa fiyo. Isi ayobile sikwaghiwa pa Ubwandilo 3:15.​—Belenga.

2. Nongwa yafiki ubusololi ubu bwakulondiwa?

² Ubusololi ubu buli mu buku lyakwanda mu Baibolo. Loli amabuku ghamo agha mu Baibolo ghikukolelana ni buku ili munjila simo. Mwakufwana itolo ni buku ili lipulintiwe ili amapepala ghake baghabikile pampene, amasyu agha ghali pa Ubwandilo 3:15 ghikukolelana na mabuku ghosa agha mu Baibolo. Amabuku agha ghikulingania ifundo iyakufwana itolo iyakuti Kyala ikuya pakuntuma Yesu uyu isakumpyuta Umohesi na bosa aba bikunkonga. Ulu lwisakuya lusayo lunywamu fiyo ku bosa aba banganile Yehova.

3. Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

³ Mu nkhani iyi, tukuya pakuyobesania amalalusyo aghakufwana nubusololi ubu bukwaghiwa pa Ubwandilo 3:15 aghakuti: Ngimba ubusololi ubu bukuyoba isya banani? Ngimba bukufwanisiwa bulebule? Kangi ngimba tukusayiwa bulebule?

4. Ngimba “injoka” yonani kangi tukumanya bulebule?

⁴ Ubusololi ubu buli pa Ubwandilo 3:14, 15 bukuyoba isya “njoka” na “banduyungu” lwake kangi “unkikulu” na “banduyungu”  lwake. Ibaibolo likututula ukuti tubamanye kanunu aliwesa pamwene. * Isagha twande ni njoka. Injoka yanaloli yikayagha pakupilikisya isi Yehova ayobile mu ngunda wa Edeni. Yonongwa yake isi Yehova abombile syanangisye ukuti wamahala fiyo. Ngimba Yehova ayobagha nanani? Pa Ubusetuli 12:9 pikulingania kanunu isya njoka iyi. Ilemba ili likunjoba “njokangulu” ukuya yo Setano Umohesi. Loli ngimba abanduyungu lwake bo banani?

5. Ngimba abanduyungu lwa njoka bo banani?

⁵ Utubalilo tumo Ibaibolo likubombesyela amasyu aghakuti “abanduyungu“ ukusanusya aba bikunkonga umundu yumo kangi babaghile ukuya banake. Yonongwa yake abanduyungu lwa njoka bo bandumi aba bakaya basubiliwa na bandu aba mwakufwana itolo na Setano bikunkana Yehova Kyala nukubasusya ababombi bake. Aba bikongelelapo abandumi aba basokileko kumwanya nkabalilo ka Nowa, kangi na bandu ababibi aba bikunkonga tata wabo Umohesi.​—Bwa. 6:1, 2; Yoh. 8:44; 1 Yoh. 5:19; Yuda 6.

6. Nongwa yafiki “unkikulu” akali yo Eva?

⁶ Lino tukulondiwa ukumanya isya “nkikulu.” Umwene akali yo Eva. Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu? Inong’onela isi. Ubusololi bukuyoba ukuti uwanduyungu lwa nkikulu “isakutayania” untu wa njoka. Bo muno tumanyilile, injoka yo wandumi umbibi Setano, kangi akayapo umundu unsitabugholofu uwanduyungu lwa Eva uyu ali namaka aghakuntayania Umohesi. Loli ngimba Setano ayagha pakupyutiwa bulebule?

7. Ukufwana na Ubusetuli 12:1, 2, 5, 10, ngimba unkikulu uyu ikuyobiwa pa Ubwandilo 3:15 yonani?

⁷ Ibuku ilyabumalilo ilya mu Baibolo  likutubula isyakufwana nunkikulu uyu. (Belenga Ubusetuli 12:1, 2, 5, 10.) Uyu akaya nkikulu wa pa kisu. Umwene ali numwesi kumalundi ghake kangi pantu afwele imbumbu ya ndondwa kalongo na ibili (12). Umwene alinkumpapa umwana ubu bo: Bunyafyale bwa Kyala. Ubunyafyale ubu buli kumwanya, yonongwa yake unkikulu yope ikulondiwa ukuya kumwanya. Umwene kighaba kya gulu lya Yehova lya kumwanya ili likwimila abandumi abasubiliwa.​—Gal. 4:26.

8. Ngimba yonani uyu ikwimila ikighaba ikyakulondiwa fiyo ikya banduyungu lwa nkikulu, kangi abikiwe ndili? (Ubwandilo 22:15-18)

⁸ Amasyu gha Kyala ghikututula kangi ukumanya isya banduyungu lwa nkikulu. Umwene alondiwagha ukuya wa nkikolo kya Abrahamu. (Belenga Ubwandilo 22:15-18.) Bo muno ubusololi bwayobile ngani, Yesu ali wankikolo ikisubiliwa iki. (Luka 3:23, 34) Loli abanduyungu lwake balondiwagha ukuya bamaka fiyo ukukinda abandu panongwa yakuti umwene alondiwagha ukuntayania Setano Umohesi. Yonongwa yake bo Yesu ali nifyinja 30, apakiwe na mbepo mwikemo nukuya mwana nganiwa wa Kyala. Bo apakiwe, Yesu ali kighaba kyakulondiwa fiyo kya banduyungu lwa nkikulu. (Gal. 3:16) Bo Yesu afwile kangi asyukile, Kyala “alimfwikile ubukulumba nulwimiko” kangi alimpele “amaka ghosa . . . kumwanya na pasi,” ukongelelapo amaka “aghakusipalaghania imbombo sya Mohesi.”​—Hib. 2:7; Mat. 28:18; 1 Yoh. 3:8.

9-10. (a) Ngimba bo banani abangi aba bali ku kighaba kya banduyungu lwa nkikulu, kangi babikiwe ndili? (b) Ngimba lino tukuya pakumanyila isyafiki?

⁹ Ukongelelapo pa Yesu balipo kangi abangi aba bali ku kighaba kya banduyungu. Untumiwa Pauli abayobile abanduyungu aba bo ikubabula bosa Abayuda na bapanja aba bali bapakiwa ukuti: “Linga muli ba Kristu, popapo muli mbeyu ya Abrahamu, bo muli benekilingo, ukufwana nulufingo.” (Gal. 3:28, 29) Linga Yehova ampakile Unkristu na mbepo mwikemo, umwene ikuya kighaba kya banduyungu lwa nkikulu. Yonongwa yake abanduyungu bikongelelapo Yesu na Bakristu ba 144,000 aba isakulaghilagha nabo kumwanya. (Ubuset. 14:1) Bosa aba bikughelaghela ukwinong’ona nukubomba ifindu bo Tata wabo, Yehova Kyala.

¹⁰ Lino panongwa yakuti tubamanye aba bikuyobiwa pa Ubwandilo 3:15, lino tukuya pakumanyila isi Yehova abombile ukuti afwanisye ubusololi ubu namuno bukututulila amasiku agha.

11. Ngimba ubusololi bwasanusyagha isyafiki apa bwayobagha ukuti abanduyungu lwa nkikulu bisakufulala “ikitende”?

¹¹ Ukufwana nubusololi ubu buli pa Ubwandilo 3:15, injoka yisakutayania abanduyungu lwa nkikulu nukumfulasya “ikitendene.” Setano abombile isi bo apangisye ukuti Abayuda na Baroma bangoghe umwana wa Kyala. (Luka 23:13, 20-24) Mwakufwana itolo nu mundu uyu afulele ikitende uyu akabaghila ukwenda, Yesu yope akafwanisye ukubomba kilikyosa bo afwile.​—Mat. 16:21.

12. Ngimba untu wa njoka wisakupyutiwa bulebule kangi ndili?

¹² Ubusololi ubu buli pa Ubwandilo 3:15 bukunangisya ukuti Yesu akayagha pakukindilila ukuya mwipumba. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti ukufwana nubusololi, abanduyungu bayagha pakutayania untu wa njoka. Isi syasanusyagha ukuti  Yesu ayagha pakusyuka. Kangi syo isi syabombiwe. Yesu asyukile pisiku lya butatu nukubuka kumwanya. Pakabalilo aka Kyala asalile, Yesu isakumpyuta Setano. (Hib. 2:14) Bosa aba bisakulaghilagha na Kristu bisakubapyuta abalughu ba Kyala aba bo banduyungu lwa njoka.​—Ubuset. 17:14; 20:4, 10. *

13. Ngimba tukusayiwa bulebule panongwa yakufwanisiwa kwa busololi ubu?

¹³ Linga mwaliyipile kwa Kyala, mukusayiwa fiyo nukufwanisiwa kwa busololi ubu. Yesu alisile pa kisu bo mundu. Umwene akongagha utuyilo utununu utwa Tata wake. (Yoh. 14:9) Yonongwa yake ukwendela mmyake tummenye kangi tunganile fiyo Yehova Kyala. Kangi tukusayiwa na isi Yesu amanyisyagha nubulongosi ubu ikutupa amasiku agha. Umwene atumanyisye muno tubaghile ukubombela ifindu pa bumi bwitu ukuti tunhobosyeghe Yehova. Kangi panongwa yakuti Yesu atufwilile, twesa tukusayiwa fiyo. Bulebule? Bo Yesu asyukile, Yehova apangisye ukuti ilopa lya mwanake “litwelusye ku mbibi syitu syosa.”​—1 Yoh. 1:7.

14. Ngimba tukumanya bulebule ukuti ubusololi ubu Yehova ayobile mu ngunda wa Edeni bukayagha pakufwanisiwa pakabalilo kalakala? Lingania.

¹⁴ Amasyu agha Yehova ayobile mu ngunda wa Edeni ghanangisye ukuti ghakayagha pakufwanisiwa pakabalilo kalakala. Syayagha pakwegha akabalilo ukuti unkikulu afwanisye ulufingo ulwakuya na banduyungu, ukuti Umohesi ababunganie abandu bake kangi ubulughu ubu bwayagha pakwanda pa magulu mabili agha. Linga tukupilikisya kanunu ubusololi ubu, bukututula ukumanya ukuti ikisu kikulongosiwa na Setano kangi kibabengile ababombi ba Yehova. Ukufuma apo Yesu abasokile abafundiwa bake isyakufwana na isi. (Mar. 13:13; Yoh. 17:14) Tuketile kangi ukufwanisiwa kwa kighaba kya busololi ubu, fiyofiyo ifyinja 100 ifi fikindilepo. Bulebule?

15. Nongwa yafiki ikisu kibabengile abanduyungu lwa nkikulu ukukinda kunyuma, loli nongwa yafiki tutikulondiwa ukuntila Setano?

¹⁵ Bo Yesu abikiwe itolo ukuya yo Mesiya mu 1914, Setano balinkaghile kumwanya. Lino umwene ikukisyoba ikisu kyosa, ikughulila akabalilo aka ikuya pakupyutiwa. (Ubuset. 12:9, 12) Loli ukufuma pakabalilo ako umwene ikukindilila ukusofania abandu. Setano ali ningalalisi si nyingi kangi ikubanyoza ababombi ba Kyala. (Ubuset. 12:13, 17) Yonongwa yake ikisu kya Setano kitubengile fiyo ukukinda kunyuma. Tutikulondiwa ukuntila Setano na bandu bake. Mmalo mwake tukulondiwa ukuya nulusubilo bo ulu untumiwa Paul ali nalo, umwene atile: “Apene apa linga Kyala ali kulubafu lwitu, po ywani ati akindaneghe nanuswe?” (Rom. 8:31) Tubaghile ukuya nulusubilo losa mwa Yehova bo muno tuketile ukuti ubusololi ubu buli pa Ubwandilo 3:15 bufwanisiwe kale.

16-18. Ngimba Curtis, Ursula na Jessica basayiwe bulebule panongwa yakupilikisya ilemba lya Ubwandilo 3:15?

¹⁶ Ulufingo lwa Yehova ulu luli pa Ubwandilo 3:15 lubaghile ukututula ukumalana ni ndamyo pa bumi bwitu. Curtis, uyu ikubomba ubumishonale ku Guam, atile: “Nalyaghene ni ndamyo pa bumi bwangu isi syapangisye  ukuti kuye kukafu ukuya nsubiliwa kwa Yehova. Loli ukwinong’onela ubusololi ubu buli pa Ubwandilo 3:15 kwalindulile ukukindilila ukunsubila Tata wangu wakumwanya.” Curtis ikughulila isiku ili Yehova isakumasya indamyo syosa.

¹⁷ Umulumbu Ursula uyu ikwikala ku Bavaria atile ukupilikisya kanunu ilemba lya Ubwandilo 3:15 kwalindulile ukusubila ukuti Ibaibolo Masyu gha Kyala. Umwene aketile muno ubusololi bosa bwa mu Baibolo bukukolelana nu busololi ubu kangi isi sikunkasya fiyo. Kangi atile: “Nakasiwe fiyo bo nsimenye ukuti Yehova abombilepo simo mwanakalinga ukuti atupe ulusubilo.”

¹⁸ Jessica uyu ikwikala ku Micronesia, atile: “Ngali ngukumbuka muno nalipilikile bo nsyaghenie ukuti mbwaghile ubwanaloli. Ubusololi ubu buli pa Ubwandilo 3:15 bufwanisiwe. Sindulile ukukumbukila ukuti indamyo isi tukwaghana nasyo amasiku agha bukaya bwighane bwa Yehova. Kangi ubusololi ubu bundulile ukumanya ukuti ukumbombela Yehova kyo kindu kyakulondiwa fiyo lino kangi ngwisakubwagha ubumi ubununu nkyeni.”

19. Nongwa yafiki tubaghile ukuya nulusubilo losa ukuti ikighaba ikyabumalilo ikya busololi kikuya pakufwanisiwa?

¹⁹ Bo muno tuketile, ikighaba kya busololi ubu buli pa Ubwandilo 3:15 kikuya pakufwanisiwa. Abanduyungu lwa nkikulu na banduyungu lwa njoka tubamenye kanunu. Yesu uyu yo kighaba kimo kya banduyungu lwa nkikulu, abumbulwike, umwene ali namaka kangi yo Mwalafyale. Lino Yehova asalile abandu bingi aba bisakulaghilagha nu mwanake kumwanya. Panongwa yakuti ikighaba kimo kya busololi ubu kifwanisiwe kale, tuli nulusubilo losa ukuti ikighaba ikyabumalilo iki ko kutayania untu wa njoka kikuya pakufwanisiwa. Ababombi ba Kyala bisakuya balusekelo linga Setano apyutiwe. Bo tukughulila akabalilo aka, tungawagha amaka. Tunsubileghe fiyo Kyala witu. Ukwendela nduyungu lwa nkikulu umwene ikuya pakubabombela ifindu ifinunu “ifikolo fyosa fya bandu.”​—Bwa. 22:18.