1. Nongwa yafiki ukwitendekesya ingozi kununu?

 UKWITENDEKESYA kukupoka ubumi. Mwakifwanikisyo, linga ingozi yibombiwe, abandu aba bitendekisye bo aba bikuya bakwanda ukupona nukubatula abinabo. Aba bali mu gulu ili likubatula abandu ku Europe batile: “Ukwitendekesya kanunu kukupoka ubumi.”

2. Nongwa yafiki tukulondiwa ukwitendekesya ubutolwe ubukulumba? (Matai 24:44)

² “Ubutolwe ubukulumba” bukuya pakwanda mwalululu. (Mat. 24:21) Loli ubutolwe ubukulumba bukindene ningozi nyingi, papo tusimenye ukuti bukuya pakwisa. Ifyinja 2,000 ifi fikindile, Yesu abasokile abamanyili bake ukuti bitendekesyeghe ubutolwe ubukulumba. (Belenga Matai 24:44.) Linga twitendekisye, kwisakuya kupepe ukwifimbilisya pakabalilo akapalapala nukubatula abinitu.​—Luka 21:36.

3. Ngimba ukwifimbilisya, ikisa nulughano fisakututula bulebule ukwitendekesya ubutolwe ubukulumba?

³ Tukulondiwa ukuya nutuyilo tutatu utu tubaghile ukututula ukwitendekesya ubutolwe ubukulumba. Ngimba twisakubomba isyafiki linga batubulile ukuti tufumusyeghe amasyu gha bulongi kangi abandu bamo bikutususya? (Ubuset. 16:21) Twisakulondiwa ukwifimbilisya ukuti tusampilikile Yehova nukusubila ukuti isakutufighilila. Ngimba twisakubomba isyafiki linga ifindu fya bakamu bitu fyonangike? (Haba. 3:17, 18) Twisakulondiwa ukuya nikisa, ukuti tusabatule. Ngimba twisakulondiwa ukubomba isyafiki linga ababoma batusambukile kangi twandile ukwikala pampene na bakamu na balumbu bitu kwakabalilo? (Eze. 38:10-12) Twisakulondiwa ukubaghana fiyo abakamu bitu ukuti tusafwanisye ukwifimbilisya utubalilo utupalapala utu.

4. Ngimba Ibaibolo likunangisya bulebule ukuti tukulondiwa ukukindilila ukwifimbilisya, ukuya bakisa kangi balughano?

⁴ Amasyu gha Kyala ghikutukasya ukuti tukindilileghe ukwifimbilisya, ukuya bakisa kangi balughano. Pa Luka 21:19 NWT,  pikuti: “Nkwifimbilisya kwinu mo mwisakukabilagha ubumi bwinu.” Pa Bakolosi 3:12 pikuti: “Amufwaleghe indumbula ya kibabilisi.” Kangi pa 1 Batesalonike 4:9, 10 pikuti: “Namanga umwe abamanyisye yu Kyala ukughanana. . . . Loli tukubapyelesya mwe bamyitu, ukuti mongelelengepo muli sisisi.” Amavesi ghosa agha ghabatulagha abafundiwa aba bali nato kale utuyilo bo ukwifimbilisya, ikisa nulughano. Loli pope balondiwagha ukukindilila ukumanyila ukuti banangisyeghe utuyilo utu. Nanuswe syo tukulondiwa ukubomba. Ukuti tufwanisye ukubomba isi, tukuya pakuyobesania muno Abakristu bakunyuma banangisyilagha utuyilo utu. Ukufuma apo, tukuya pakuketa muno tubaghile ukubakongela abafundiwa aba nukunangisya ukuti twitendekisye ubutolwe ubukulumba.

5. Ngimba Abakristu bakunyuma bifimbilisyagha bulebule kundamyo?

⁵ Abakristu ba nkabalilo ka Pauli balondiwagha ukwifimbilisya fiyo. (Hib. 10:36) Nalinga ukuti abene baghanagha nindamyo bo isi abandu amasiku agha bikwaghana nasyo, loli baghanagha kangi nindamyo isingi pakuya Bakristu. Bingi banyoziwagha na balongosi ba matchalichi gha Kiyuda, abakulumba ba boma lya Roma kangi naba mumbumba syabo. (Mat. 10:21) Kangi balondiwagha ukuketesya ukuti ifimanyisyo ifyabutungulu ifya bakususya fingabasofaniagha nkipanga. (Imbo. 20:29, 30) Abakristu aba balifimbilisye mbusubiliwa. (Ubuset. 2:3) Ngimba balifimbilisye bulebule? Binong’onelagha fiyo isya bandu aba bikuyobiwa mu Baibolo bo Yobu. (Yak. 5:10, 11) Bansumagha Kyala ukuti abape amaka. (Imbo. 4:29-31) Kangi bakumbukagha ukuti Yehova ikuya pakubasaya linga bikukindilila ukwifimbilisya.​—Imbo. 5:41.

6. Ngimba mukumanyilako isyafiki pa isi Merita abombile ukuti ifimbilisye bo ikususiwa?

⁶ Nanuswe tubaghile ukwifimbilisya linga utubalilo tosa tukumanyila ku bandu aba bikuyobiwa Mmasyu gha Kyala na mmabuku ghitu. Panongwa yakuti abombagha isi, umulumbu Merita uwa ku Albania afwanisye ukwifimbilisya bo aba mumbumba yake bikunsusya. Umwene atile: “Bo mbelengile inkhani ya Yobu mu Baibolo, nakasiwe fiyo. Yobu atamiwe fiyo nalinga ukuti akalimmenye uyu apangisyagha indamyo syake, umwene atile: ‘Nisakwendelelagha ukwiyoba ukuti ngaya nimbibi nasimo une ukufika apa ngwakufwilagha.’ (Jobu 27:5) Naketile ukuti indamyo sya Yobu syali nywamu fiyo ukukinda isyangu. Nalinga Yobu akalimmenye uyu apangisyagha indamyo syake loli une nalimmenye uyu apangisyagha ukuti ndamiweghe.”

7. Nalinga lino tutikwaghana nindamyo inywamu, ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki?

⁷ Tubaghile kangi ukuya bakwifimbilisya linga utubalilo tosa tukumbula Yehova isi tukwiyaya nasyo. (Filip. 4:6; 1 Tes. 5:17) Lumo pakabalilo kalino mutikwaghana nindamyo inywamu. Loli ngimba mukwiputa kwa Yehova nukumbula ukuti abatule pa syosa isi sibawisisye amaka? Linga akabalilo kosa mukwiputa kwa Kyala ukuti abatule pandamyo inandi, kwisakuya kupepe ukuti musansume mwanakalinga linga mwisilekwaghana nindamyo inywamu nkyeni. Mwisakuya nulusubilo losa ukuti umwene amenye akabalilo kakubapa ubutuli kangi na isi ikuya pakubomba ukuti abatule.​—Sal. 27:1, 3.

8. Ngimba isi alyaghene nasyo Mira sikunangisya bulebule ukuti twisakufwanisya ukwifimbilisya kundamyo sya nkyeni? (Yakobu 1:2-4) (Keta kangi ikithuzi.)

⁸ Twisakufwanisya ukwifimbilisya kubutolwe ubukulumba ubu bukwisa nkyeni linga tukufwanisya ukwifimbilisya kundamyo isi tukwaghana nasyo lino. (Rom. 5:3) Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu? Abakamu na balumbu bingi baketile ukuti akabalilo kalikosa aka bikwifimbilisya kundamyo, sikubatula ukuti bitendekesye ukwifimbilisya kundamyo iyingi. Linga bifimbilisye indamyo nubutuli bwa Yehova, bikuya nulwitiko  ukuti umwene ikuya pakubatula. Kangi panongwa yakuti bali nulwitiko mwa Yehova, bikufwanisya ukwifimbilisya kundamyo isi baghene nasyo. (Belenga Yakobu 1:2-4.) Mira, umulumbu uyu mpayiniya ku Albania, asyaghenie ukuti panongwa yakuti alifimbilisye kundamyo isi alyaghene nasyo kunyuma, sikuntula ukwifimbilisya kundamyo isingi. Umwene ayobile ukuti, “Utubalilo tumo nguketa ukuti ndipo nimwene ne ngutamiwa.” Loli ikukumbuka muno Yehova alintulile mfyinja 20 ifi fikindile. Mira alibulile mwene ukuti: ‘Uyeghe nsubiliwa. Ungalekagha ukumbombela Yehova lino, papo akutulile ukuti ufwanisye ukwifimbilisya kundamyo nyingi fiyo.’ Mwinong’oneleghe muno Yehova abatulile ukwifimbilisya. Musubileghe ukuti umwene ikumanya linga mukwifimbilisya kundamyo kangi isakubasaya nkyeni. (Mat. 5:10-12) Linga ubutolwe ubukulumba bwandile, mwisakufwanisya ukwifimbilisya papo syo isi mukubomba.

9. Ngimba Abakristu ba nkipanga kya ku Antiokia wa ku Siria banangisye bulebule ikisa?

⁹ Inong’onela isi syabombiwe ku Bakristu ba ku Yudai bo injala yiwile. Bo abakamu ba nkipanga kya ku Antiokia wa ku Siria bapilike isyakufwana ninjala iyi, tutikukayika ukuti babapelile ikisa abakamu babo aba ku Yudai. Yonongwa yake babombilepo simo ukuti babatule abakamu na balumbu babo. Abene “balinkwitikana ukubatumila ubutuli abamyabo aba bali nkisu mu Yudai.” (Imbo. 11:27-30) Nalinga ukuti abakamu aba bapalamasiwe ninjala bikalagha kubutali loli Abakristu ba ku Antiokia baliyipile ukubatula.​—1 Yoh. 3:17, 18.

10. Ngimba mo munjila siliku isi tubaghile ukunangisya ikisa ku Bakristu abinitu aba bapalamasiwe ningozi? (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁰ Nanuswe amasiku agha, tubaghile ukunangisya ikisa linga tusyaghenie ukuti Abakristu abinitu bapalamasiwe ningozi syakipeliwa. Mwanakalinga tukutulapo lumo mwakubasuma abakulumba linga tubaghile ukutulapo mwakubika ifyabupe pambombo iya pakisu kyosa pamo ukubiputila aba bapalamasiwe. b (Mbu. 17:17) Mwakifwanikisyo, mu 2020 Amakomiti aghakukinda 950 agha Ghikutula Linga Kubombiwe Ingozi, ghapangiwe pakisu kyosa ukuti ghabatuleghe aba bikulondiwa ubutuli panongwa ya mbungo ya COVID-19. Tukubandaghisya fiyo abakamu na balumbu aba balyeghilepo ikighaba pambombo iyi. Panongwa yakisa kyabo, abakamu na balumbu babikile ifindu fyabo ukuti babatule aba bapalamasiwe ukuti bakindilile ukumbombela Yehova. Mmalo ghamo, batendekisye nukuyenga inyumba namalo aghangi aghakwiputilapo.​—Fwanikisya na 2 Bakorinti 8:1-4.

11. Ngimba tukungindika bulebule Tata witu wakumwanya linga tukunangisya ikisa?

¹¹ Linga tukunangisya ikisa pakabalilo ka ngozi, abandu bikuketa ukwiyipa kwitu. Mwakifwanikisyo, mu 2019, umbelo wa Hurricane Dorian walyonangile Inyumba ya Bunyafyale ku Bahamas. Bo abakamu bitu bikuyitendekesya Inyumba ya Bunyafyale iyi, balindalusisye kontilakitala yumo uyu akaya Nketi ukuti ayobe indalama isi sibaghile ukulondiwa ukuti abombe imbombo iyi. Umwene abamwile ukuti: “Niyipile ukuti mbatule . . . kangi nguya pakubasima ifibombelo fyangu. . . . Ngulonda ukubomba isi ukuti nditule igulu linu. Mbalamasiwe fiyo panongwa yakisa iki mubanangisye abininu.” Abandu bingi nkisu iki bakammanya Yehova. Loli bingi bikuketa isi Abaketi ba Yehova bikubomba pakubatula abinabo. Tukuya  balusekelo fiyo linga tusyaghenie ukuti linga tubanangisye abangi ikisa, sibaghile ukubapangisya abandu ukummanya Yehova “uwalupakisyo lwingi.”​—Ef. 2:4.

12. Ngimba ukunangisya ikisa lino, kubaghile ukututula bulebule ukuti twitendekesye ubutolwe ubukulumba? (Ubusetuli 13:16, 17)

¹² Nongwa yafiki twisakulondiwa ukunangisya ikisa pabutolwe ubukulumba? Ibaibolo likunangisya ukuti aba batikukolelana namaboma bikuya pakwaghana nindamyo lino na pabutolwe ubukulumba. (Belenga Ubusetuli 13:16, 17.) Lumo abakamu na balumbu bitu bikulondiwa ubutuli bumo pabumi bwabo. Linga Umwalafyale witu Kristu Yesu ikwisa pakubalonga abandu, tukulonda ukuti asatwaghe tukubanangisya ikisa abinitu ukuti twise twingile “Mbunyafyale.”​—Mat. 25:34-40.

13. Ukufwana na Baroma 15:7, ngimba Abakristu bakunyuma bakasyagha bulebule ulughano lwabo?

¹³ Aliwesa asimenye ukuti Abakristu bakunyuma baghanene. Loli ngimba baketagha ukuti kupepe ukunangisania ulughano? Inong’onela indamyo isi syali nkipanga kya ku Roma. Bamo nkipanga iki bali Bayuda kangi bamanyisiwe Indaghilo sya Mose loli bamo bafumile mfikolo ifingi kangi bamanyisiwe inyiho isyakukindanakindana. Abakristu bamo bali batumwa, abangi bali babuke kangi bamo bali nabatumwa. Ngimba Abakristu aba bakindilile bulebule ukunangisania ulughano nalinga ukuti bakindene? Untumiwa Pauli ababulile ukuti “mwambililaneghe mwe babo batupu.” (Belenga Baroma 15:7.) Ngimba asanusyagha isyafiki? Ilisyu ili lisanusiwe ukuti “mwambililaneghe” likusanusya ukuya wakupa pamo ukubambilila abakamu pamo abamanyani bitu pakaya. Mwakifwanikisyo, Pauli alimbulile Filemoni muno abaghile ukumwambilila Onesimo untumwa uyu abopile. Pauli atile: “Umwambilileghe itolo.” (File. 17) Prisila na Akwila bope balimwambilile Apolo uyu akamenye nyingi isyakufwana nu Bukristu ukukinda abene, yonongwa yake “balinkumwegha” nukuyobesania nawe pambali. (Imbo. 18:26) Abakristu aba bakalitikisye ukuti ukukindana, kupangisye indamyo pakati pabo kangi bambililanagha.

14. Ngimba Anna nundume wake banangisye bulebule ulughano?

¹⁴ Nanuswe tubaghile ukubaghana abakamu na balumbu bitu mwakuya nabo pabumanyani nukwangala nabo. Isi sikuya pakubapangisya ukuti bope batughaneghe. (2 Kor. 6:11-13) Inong’onela isi alyaghene nasyo Anna nundume wake. Bo basamile itolo kubuyongelo isuba kwa Africa panongwa ya bumishonale, imbungo ya COVID-19 yalyandile. Panongwa ya mbungo iyi, bakabunganagha na bakamu na balumbu kangi kwali kukafu ukuti bamanyane. Ngimba abamishonale aba babombile isyafiki ukuti banangisyeghe ulughano lwabo? Bayobesaniagha na bakamu na balumbu ukwendela pavidiyokofelensi kangi bababulagha ukuti balondagha fiyo ukuti bamanyane kanunu. Imbumba isi syandaghisye fiyo panongwa yalughano ulu abamishonale aba babanangisye kangi utubalilo twingi bimbilanagha ifoni nukutumilana amameseji. Nongwa yafiki abamishonale aba babikilepo indumbula ukuti babamanye kanunu abakamu na balumbu ba nkipanga iki? Anna atile, “Ndisakubibwa abakamu na balumbu aba banangisye ulughano kumyangu na ku mbumba yitu ntubalilo utununu nutubibi. Isi simbangisye nanine ukuti mbaghaneghe.”

15. Ngimba mumanyile isyafiki kwa Vanessa pankhani yakubaghana abakamu na balumbu? (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁵ Twe bingi tuli mfipanga ifi balimo abakamu na balumbu aba tukindene nabo inyiho pamo uluko. Tukukasya ulughano lwitu ku myabo linga tukwinong’onela isya tuyilo twabo utununu.  Umulumbu Vanessa, uyu ikubomba ububombeli ku New Zealand, aketagha ukuti kukafu ukuya pabumanyani nabinake bamo nkipanga kyabo. Loli aketile ukuti mmalo mwakubaleka itolo aba akindene nabo uluko, umwene alyandile ukukolelana nabo. Ukubomba isi kwalintulile ukuti akete inongwa iyi Yehova abaghanile. Umwene atile: “Panongwa yakuti undume wangu wakwendela idela, tukwangala na bakamu na balumbu bingi fiyo aba tukindene nabo uluko kangi nguketa ukuti kupepe ukukolelana nabo. Lino ndughanile uluko lwabo. Yope Yehova abaghanile panongwa yakuti ikubakwaba abandu abaluko ulwakukindanakindana ukwisa mugulu lyake.” Linga tukubaketa abangi bo muno Yehova ikubaketela, tukunangisya ukuti tubaghanile.​—2 Kor. 8:24.

16. Nongwa yafiki twisakulondiwa ukubaghana fiyo abakamu na balumbu bitu pabutolwe ubukulumba? (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁶ Twisakulondiwa ukubaghana bakamu na balumbu bitu pabutolwe ubukulumba. Linga ubutolwe ubukulumba bwandile, ngimba Yehova isakutufighilila bulebule? Inong’onela isi Yehova ababulile ababombi bake bo akaya ka Babeloni bakasambukile. Umwene atile: “Mwe bandu bangu, amwingileghe nnyumba syinu po mwende nukwighalako ku fifigho. Pakabalilo kanandi mwibilileghe mumo, sibuye sikinde ingalalisi sya Yehova Kyala.” (Yes. 26:20) Lumo nanuswe twisakulondiwa ukukonga ubulongosi ubwakufwana itolo pabutolwe ubukulumba. “Inyumba” isi sikuyobiwa apa sibaghile ukwimila ifipanga fyitu. Pabutolwe ubukulumba, Yehova afingile ukuti isakutufighilila linga tukukindilila ukukolelana nukubaghana bakamu na balumbu. Yonongwa yake lino tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tubanangisyeghe ulughano. Isi sisakututula ukuti tusapone.

17. Linga twitendekisye lino, ngimba twisakufwanisya ukubomba isyafiki pabutolwe ubukulumba?

¹⁷ “Ilisiku lya Yehova ilikulumba” lisakuya ipalapala fiyo ku bandu bosa. (Zefa. 1:14, 15) Ababombi ba Yehova bope bisakutamiwa fiyo. Loli linga twitendekisye lino, twisakufwanisya ukuya bololo nukubatula abangi. Tukuya pakwifimbilisya indamyo yiliyosa iyi tukuya pakwaghana nayo. Linga Abakristu abinitu bikutamiwa, tukuya pakubomba syosa isi tubaghile ukufwanisya ukuti tubatule mwakubanangisya ikisa nukubapa ifi bikulondiwa. Kangi linga tubaghanile abakamu na balumbu bitu lino, kwisakuya kupepe ukubanangisya ulughano nkyeni. Ukufuma apo, Yehova isakutusaya fiyo nubumi ubununu nkisu iki ingozi syosa isyakipeliwa nubutolwe fitisakuyako kangi.​—Yes. 65:17.