INKHANI IYAKUMANYILA 30
ULWIMBO 36 Tikuvikilira Mitima Yithu
Ifundo Isyakulondiwa isi Tukumanyilako ku Banyafyale ba Israeli
“Abandu bangu bisakumanyagha ukukindana kwa isi sikubawila abagholofu na baniongafu, kumundu uyu ikumbombela une na uyu atikumbombela une.”—MALA. 3:18.
IFUNDO INYWAMU
Ukumanyila muno Yehova abaketelagha abanyafyale ba ku Israeli kukuya pakututula ukupilikisya kanunu isi Yehova ikulonda ukuti tubombeghe ukuti tunhobosyeghe amasiku agha.
1-2. Ngimba Ibaibolo likutubula isyafiki isyakufwana na banyafyale bamo ba Israeli?
IBAIBOLO likutubula ingamu isyakukinda 40 isya banyambala aba bali banyafyale ba Israeli. a Kangi likutubula kisitakufisa fimo mwa findu ifi abanyafyale aba babombile. Mwakifwanikisyo, abanyafyale abanunu bope babombile ifindu fimo ifibibi. Inong’onela isya Mwalafyale unnunu Davidi. Yehova atile: “Umbombi wangu Davidi . . . endagha mu ndaghilo syangu kangi asikongagha ni ndumbula yake yosa.” (1 Banyaf. 14:8) Loli Davidi abombile ubulowe nunkasi wamundu kangi atendekisye injila isyakuti angoghe undume wa nkikulu uyu kubwite.—2 Samu. 11:4, 14, 15.
2 Ibaibolo likutubula kangi isya banyafyale abangi aba bali banunu loli bakakindilile ukuya basubiliwa kwa Yehova. Inong’onela isya Rehoboamu. Yehova alinjobile Rehoboamu ukuya mwalafyale uyu “alinkubomba imbibi.” (2 Syambu. 12:14) Loli Rehoboamu abombile ifindu fimo ifinunu. Mwakifwanikisyo, alimpilikile Yehova bo ikumbula ukuti angalwagha ubwite nifikolo 10 ifya Israeli nukubabula ukuti basale umwalafyale uyungi. Umwene apangisye kangi ukuti utwaya twingi tuye twamaka fiyo mbunyafyale bwake ukuti abafighilile ababombi ba Kyala ku balughu babo.—1 Banyaf. 12:21-24; 2 Syambu. 11:5-12.
3. Ngimba ilalusyo liliku ilyakulondiwa ili lilipo, kangi tukuya pakuyobesania isyafiki munkhani iyi?
3 Kwakulondiwa fiyo ukumanya ansala wa ilalusyo ilyakukongapo ili. Linga abanyafyale ba Israeli babombagha ifindu ifinunu nifibibi, ngimba Yehova amanyagha bulebule ukuti umwalafyale uyu nsubiliwa? Ansala wa ilalusyo ili, ikuya pakututula nanuswe ukuti tumanye isi tubaghile ukubomba ukuti tunhobosyeghe Yehova. Tukuya pakuyobesania ifindu fitatu ifi fyantulagha Yehova ukumanya ukuti umwalafyale uyu nnunu pamo mbibi. Ikyakwanda, linga anganile Yehova nindumbula yosa, ikyabubili, linga asilekile naloli imbibi syake, kangi ikyabutatu, linga ikukindilila ukumwiputa Yehova munjila inunu.
TUNGANEGHE YEHOVA NINDUMBULA YITU YOSA
4. Ngimba kukindana kuliku uku kwalipo pakati pa banyafyale abasubiliwa na banyafyale aba bakali basubiliwa?
4 Abanyafyale aba banhobosyagha Yehova, bambombelagha nindumbula yabo yosa. b Umwalafyale unnunu Yehoshafati “andondagha Yehova.” (2 Syambu. 22:9) Pakuyoba isya Yosiya, Ibaibolo likuti: “Alinkunsita nukuyako nayumo uyungi panyuma pamyake uwakufwana nawe.” (2 Banyaf. 23:25) Bule pakuyoba isya Solomoni, uyu panyuma pake abombile ifindu ifibibi? Ibaibolo likuti: “Alinkusita nukubikapo indumbula yake pa Yehova Kyala.” (1 Banyaf. 11:4) Kangi pakuyoba isya mwalafyale Abiyamu, uyu yope akali nsubiliwa, Ibaibolo likuti: “Alinkusita nukumbombela Yehova Kyala wake ni ndumbula yosa”—1 Banyaf. 15:3.
5. Lingania isi ukumbombela Yehova nindumbula yosa kukusanusya.
5 Ngimba ukumbombela Yehova nindumbula yosa kukusanusya isyafiki? Umundu uyu ikumbombela Kyala nindumbula yosa, atikubomba isi ukuti afwanisye itolo ululaghilo. Mmalo mwake, ikumbombela Yehova panongwa yakuti anganile fiyo kangi ikungindika. Mwakongelelapo, umwene ikukindilila ukungana fiyo Yehova pabumi bwake bosa.
6. Ngimba tubaghile ukubomba bulebule ukuti tuye nindumbula yimoyene? (Isya Mbupingamu 4:23; Matai 5:29, 30)
6 Ngimba tubaghile ukubakonga bulebule abanyafyale aba bali basubiliwa kangi bakindilile ukungana Yehova nindumbula yabo yosa? Tukulondiwa ukuleka kilikyosa iki kibaghile ukutupangisya ukuti tungayagha basubiliwa kwa Yehova. Mwakifwanikisyo, tukulondiwa ukuya maso nifindu ifi tukuketelela pamo ifi tukubomba pakabalilo aka tukutusya. Tukulondiwa kangi ukuya maso nukusala mwamahala abamanyani ukuti tungandagha ukwinong’ona ukuti indalama kindu kyakulondiwa fiyo pabumi bwa mundu. Linga tusyaghenie ukuti ikindu kimo kikuya pakutupangisya ukuti tuleke ukungana Yehova, tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tuchenje mwanakalinga ukuti tukindilile ukungana Yehova.—Belenga Isya Mbupingamu 4:23; Matai 5:29, 30.
7. Nongwa yafiki tukulondiwa ukwepuka ku kindu kilikyosa iki kibaghile ukusofania ulughano lwitu kwa Yehova?
7 Tungitikisyagha ukuti indumbula yitu yiyabikane. Linga tukaya maso tubaghile ukwanda ukwinong’ona ukuti panongwa yakuti tukwiyipa fiyo pakumbombela Yehova, ifindu ifibibi fikabaghila ukutonanga. Mwakifwanikisyo, tufwanikisye ukuti mukwenda bo ulumu lukubala fiyo. Ukuti mwipilikeko kanunu, musalile ukuti munwe amisi mingi. Loli ngimba findu fiki fibaghile ukubombiwa linga mukukindilila ukuya palumu akabalilo akatali mmalo mwakubuka pakipepo? Ulumu lubaghile ukubapangisya ukuti mwipilike kangi ikyumilwa. Ngimba ifundo yake yo yakuti fiki? Tukulondiwa ukubomba nyingi ukukinda ukulya ifyakulya fya mwambepo ifi fikututula ukuti tuyeghe pabumanyani ubununu na Yehova. Tukulondiwa kangi ukuleka kilikyosa iki kibaghile ukutupangisya ukuti tuleke ukungana Kyala.—Ef. 2:2.
TUKULONDIWA UKULAPA UBUTULANONGWA BWITU
8-9. Ngimba Umwalafyale Davidi Numwalafyale Hezekiya babombile bulebule bo bambilile ulufundo? (Keta kyapakikope.)
8 Bo muno tuketile pakwanda, Umwalafyale Davidi abombile ubutulanongwa ubunywamu. Loli bo unsololi Natani ambulile muno Yehova alipilikile panongwa ya mbibi syake, Davidi alapile mwakwiyisya. (2 Samu. 12:13) Amasyu agha Davidi alembile pa Salimo 51, ghikunangisya ukuti ilumbusyagha pa isi abombile. Davidi akanangisye ikitima kyabutungulu ukuti Natani inong’oneghe ukuti alapile pamo ukuti aleke ukufundiwa. Mmalo mwake alapile ukufuma pasi pandumbula. Amasyu agha Davidi alembile pa Salimo 51, ghikunangisya ukuti iyipagha inongwa pa isi abombile.—Sal. 51:3, 4, 17 NWT, amasyu ghapamwanya.
9 Umwalafyale Hezekiya yope abombile ubutulanongwa ubunywamu kwa Yehova. Ibaibolo likuti: “Alinkusita nukunangisya indumbula ya kuwa ulupi, bunobuno aba nkisu kya Yuda naba mu Yerusalemu balinkwenda nukwambilila ulufundo panongwa yake.” (2 Syambu. 32:25) Nongwa yafiki Hezekiya ali wakwitufya? Lumo iketagha ukuya wapamwanya fiyo panongwa yakuti ali nikyuma, abatolile Abasiria pamo panongwa yakuti abumbulwike mwakuswighisya kumbungo yake. Kangi ukwitufya, kwalimpangisye ukuti abanangisye ikyuma kyake Abababeloni, isi syapangisye ukuti unsololi Yesaya ampe ubulongosi. (2 Banyaf. 20:12-18) Loli mwakufwana itolo na Davidi, Hezekiya anangisye ukwiyisya mwakulapa. (2 Syambu. 32:26) Isi syapangisye ukuti Yehova ande ukunketa ukuya mwalafyale unsubiliwa uyu, “alinkumbombela Yehova isya bugholofu.”—2 Banyaf. 18:3.
Umwalafyale Davidi Numwalafyale Hezekiya banangisye ukwiyisya mwakulapa bo babuliwe isya butulanongwa bwabo (Keta amapalagilafu 8-9)
10. Ngimba Umwalafyale Amaziya abombile bulebule bo ambilile ulufundo?
10 Mwakukindana na Davidi na Hezekiya, Umwalafyale Amaziya uwa ku Yuda abombile inunu “loli akafikilepo fiyo pabugholofu.” (2 Syambu. 25:2) Ngimba kindu kiliku ikibibi iki abombile? Bo Yehova antulile ukubatola Abaedomu, Amaziya alyandile ukwiputa ku bakyala bake ababutungulu. c Bo asokiwe nunsololi wa Yehova, umwene akanile ukupilikila.—2 Syambu. 25:14-16.
11. Ukufwana na 2 Bakorinti 7:9, 11, ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti Yehova atuhobokele? (Keta kangi ifithuzi.)
11 Ngimba tukumanyilako isyafiki kufifwanikisyo ifi? Tukulondiwa ukulapa ubutulanongwa bwitu nukubomba syosa isi tubaghile ukufwanisya ukuti tungandisyagha kangi. Bule linga twambilile ubulongosi ubwakufuma ku bakulumba bakipanga nalinga ukuti bubaghile ukuboneka ukuti bukaya nimbombo kumyitu? Tutikulondiwa ukwipilika ukuti Yehova akatughana pamo ukuti abakulumba bikulimbana itolo nanuswe. Tukumbukeghe ukuti nalinga bo banyafyale abanunu aba ku Israeli bope balondiwagha ubulongosi nulufundo. (Hib. 12:6) Linga twambilile ubulongosi, tukulondiwa (1) ukunangisya ukwiyisya mwakupilikila, (2) ukuchenja apa pikulondiwa, (3) nukukindilila ukumbombela Yehova nindumbula yosa. Linga tulapile ubutulanongwa bwitu, Yehova ikuya pakutuhobokela.—Belenga 2 Bakorinti 7:9, 11.
Linga twambilile ubulongosi, tukulondiwa (1) ukunangisya ukwiyisya mwakupilikila, (2) ukuchenja apa pikulondiwa, (3) nukukindilila ukumbombela Yehova nindumbula yosa (Keta ipalagilafu 11) f
TUMWIPUTEGHE YEHOVA MUNJILA INUNU
12. Ngimba findu fiki ifi fyabakindanisyagha abanyafyale abasubiliwa na aba bakali basubiliwa?
12 Abanyafyale aba Yehova abaketagha ukuti bali basubiliwa bakongagha ukwiputa kwa bwanaloli. Kangi abene babakasyagha ababombi ba Yehova ukuti bope babombeghe mwakufwana itolo. Bwanaloli ukuti bope basobagha bo muno tuyobile pakwanda. Loli biyipagha nindumbula yabo yosa kwa Yehova nukusosyamo ififwani nkisu kyabo. d
13. Nongwa yafiki Yehova alindongile Umwalafyale Ahabu ukuti akali nsubiliwa?
13 Loli nongwa yafiki Yehova abalongile abanyafyale bamo ukuti bakali basubiliwa? Bwanaloli ukuti fikali fyosa ifi babombile ifi fyali fibibi. Mwakifwanikisyo, bo Umwalafyale umbibi Ahabu apilike ukuti Naboti aghoghiwe panongwa yake, anangisye ukwiyisya kangi ali nikitima. (1 Banyaf. 21:27-29) Kangi ayengile amatawuni nukubatola Abaisraeli pabwite. (1 Banyaf. 20:21, 29; 22:39) Loli Ahabu alimfumuke fiyo panongwa yakuti akasyagha ukwiputa kwa butungulu mwakulongosiwa nunkasi wake. Panongwa yakubomba isi, umwene akalapile.—1 Banyaf. 21:25, 26.
14. (a) Nongwa yafiki Yehova anketagha Umwalafyale Rehoboamu ukuti akali nsubiliwa? (b) Ngimba abanyafyale bingi aba bakali basubiliwa babombagha ifindu fiki ifibibi?
14 Inong’onela kangi isya mwalafyale Rehoboamu uyu akanangisye ubusubiliwa. Bo muno tumanyilile pakwanda, umwene abombile ifindu fingi ifinunu pakabalilo aka alaghilagha. Loli bo andile ukuya namaka pabulaghili bwake, alekile ukupilikila indaghilo sya Yehova nukwanda ukwiputa ku bakyala babutungulu. (2 Syambu. 12:1) Utubalilo tumo iputagha kwa Yehova loli utubalilo tumo iputagha ku bakyala babutungulu. (1 Banyaf. 14:21-24) Rehoboamu na Ahabu bakali bo banyafyale bene aba balekile ukwiputa kwa Yehova munjila inunu. Loli balipo abanyafyale abangi aba bakanangisye ubusubiliwa kangi biputagha ku bakyala babutungulu kangi babakasyagha abangi ukuti babombeghe mwakufwana itolo. Bwanaloli ukuti Yehova aketagha ukuti ukumwiputa umwene kwantulagha ukumanya linga umwalafyale ali nnunu pamo mbibi.
15. Nongwa yafiki ukwiputa kwa bwanaloli kwakulondiwa fiyo kwa Yehova?
15 Nongwa yafiki ukwiputa kwali kwakulondiwa fiyo kwa Yehova? Ikifukwa kimo kyo kyakuti, abanyafyale bali nubudindo ubwakubalongosya ababombi ba Kyala ukuti bamwiputeghe mbwanaloli. Kangi linga abandu bikwiputa ku bakyala babutungulu, syapangisyagha ukuti babombeghe ubutulanongwa ubunywamu nukubabombela abangi ifindu ifibibi. (Hos. 4:1, 2) Mwakongelelapo, abanyafyale na Baisraeli baliyipile kwa Yehova. Yonongwa yake linga bikwiputa ku bakyala babutungulu, Ibaibolo likuti bafwanagha bikubomba ubulowe. (Yere. 3:8, 9) Linga umundu abombile ubulowe amonangilagha umwinake uwabweghi. Mwakufwana itolo, umbombi wakwiyipa kwa Yehova uyu ikweghapo ikighaba pakwiputa kwa butungulu, ikunkalalisya fiyo Yehova. e—Kukumbu. 4:23, 24.
16. Kwa Yehova, ngimba findu fiki fikubakindanisya abagholofu nababibi?
16 Ngimba tukumanyilako isyafiki? Tukulondiwa ukwepuka ku kindu kilikyosa iki kikukolelana nukwiputa kwa butungulu. Kangi akabalilo kosa tukulondiwa ukumwiputa Yehova munjila iyi umwene ikulonda nukwiyipa fiyo pakumbombela. Unsololi Malaki alingenie kanunu isi sikupangisya umundu unnunu ukukindana nu mundu umbibi. Umwene atile: “Bisakumanyagha ukukindana kwa isi sikubawila abagholofu na baniongafu, kumundu uyu ikumbombela une na uyu atikumbombela une.” (Mala. 3:18) Yonongwa yake tutikulondiwa ukwitikisya ikindu kilikyosa ukongelelapo ubusitabugholofu na isi tukusoba ukuti situwisye amaka nukuleka ukumbombela Yehova. Ukuleka ukumbombela Yehova bope butulanongwa bunywamu.
17. Ngimba ukusala umundu uwakweghana nawe kubaghile ukupalamasya bulebule ukwiyipa kwitu kwa Yehova?
17 Linga mukaya pabweghi loli mukwinong’ona isya kwingila mbweghi, amasyu gha Malaki ghabaghile ukubatula ukusala kanunu umundu uwakweghana nawe. Inong’onela isi: Umundu abaghile ukuya nutuyilo tumo utununu loli linga atikumbombela Kyala wanaloli, ngimba Yehova ikunketa ukuya ngulofu? (2 Kor. 6:14) Linga mweghene numundu bo uyu, ngimba abaghile ukubatula ukukindilila ukuya pabumanyani na Yehova? Inong’onela isi: Abakikulu bapanja aba Mwalafyale Solomoni babaghile ukuti bali nutuyilo tumo utununu. Loli bakamwiputagha Yehova kangi bankasyagha Solomoni ukuti iputeghe ku bakyala babutungulu.—1 Banyaf. 11:1, 4.
18. Ngimba abapapi bikulondiwa ukubamanyisya isyafiki abanabo?
18 Mwe bapapi, mubaghile ukubombela ififwanikisyo fya banyafyale aba bikuyobiwa mu Baibolo ukuti mubatule abaninu ukuya nubwighane ubwakumbombela Yehova. Mubatuleghe ukupilikisya kanunu ukuti Yehova ahobokagha nabanyafyale aba bamwiputagha umwene nukubakasya abangi ukubomba mwakufwana itolo. Mubamanyisyeghe abaninu ukwendela mu isi mukuyoba nukubomba nukubalingania isi sibatulile umwe ukuti muye pabumanyani na Yehova bo ukumanyila Ibaibolo, ukufika pangomano nukufumusya. (Mat. 6:33) Linga mutikubomba isi, abaninu babaghile ukwanda ukuketa ukuti bikumwiputa Yehova panongwa yakuti ababapi babo Baketi. Ifyakukongapo fyake babaghile ukuketa ukuti ukumwiputa Yehova kukaya kwakulondiwa fiyo kangi lumo babaghile ukuleka ukumbombela.
19. Ngimba aba balekile ukumbombela Yehova bali nulusubilo luliku? (Keta kangi ibokosi ilyakuti “ Mubaghile Ukughomokela kwa Yehova”)
19 Linga umundu yumo alekile ukumbombela Yehova, ngimba sikusanusya ukuti akabaghila ukuya kangi pabumanyani na Yehova? Hayi, panongwa yakuti abaghile ukulapa nukughomokela kwa Yehova. Ukuti abombe isi, ikulondiwa ukuya wakwiyisya nukwitikisya ubutuli ubwakufuma ku bakulumba bakipanga. (Yak. 5:14) Ukuti aye pabumanyani kangi na Yehova ikulondiwa ukubomba nyingi.
20. Linga tukubakonga abanyafyale abasubiliwa, ngimba Yehova abaghile ukutuketa bulebule?
20 Ngimba tumanyile isyafiki ukufuma ku banyafyale ba ku Israeli? Tubaghile ukufwana na banyafyale abasubiliwa linga tukunangisya indumbula yakwiyipa kwa Yehova. Tumanyileghe ukufuma ku isi tukusoba, tulapeghe nukuchenja. Kangi tukumbukeghe ukulondiwa kwa kumwiputa Kyala wanaloli mwene. Linga mukukindilila ukuya basubiliwa kwa Yehova, umwene ikuya pakubaketa ukuya mundu unnunu kumyake.
ULWIMBO 45 Maghanoghano gha Mtima Wane
a Munkhani iyi, amasyu aghakuti “abanyafyale ba Israeli” ghikwimila abanyafyale bosa aba babalaghilagha ababombi ba Yehova kali balaghile ifikolo fibili fya Yuda, kali ubunyafyale bwa Israeli ubwa fikolo 10 pamo ifikolo fyosa 12.
b ISI AMASYU GHAMO GHIKULINGANIA: Utubalilo twingi Ibaibolo likubombesyela amasyu aghakuti “indumbula” ukusanusya ubundu bwankati. Isi sikongelelapo ubwighane bwitu, isi tukwinong’ona, na isi tukulonda ukufwanisya.
c Pakabalilo kala, abanyafyale bapanja utubalilo twingi biputagha ku bakyala ba fikolo fyabo.
d Umwalafyale Asa abombile ubutulanongwa ubunywamu. (2 Syambu. 16:7, 10) Loli Ibaibolo likuyoba ukuti Asa abombile inunu mmaso gha Yehova. Nalinga ukuti pakwanda akanile ubulongosi, loli sibaghile ukubombiwa ukuti pabumalilo alapile. Yehova aketagha ifindu fingi ifinunu mmyake ukukinda ifibibi. Syakuswighisya ukuti Asa amwiputagha Yehova mwene kangi aliyipile ukusosyapo ififwani mu bunyafyale bwake.—1 Banyaf. 15:11-13; 2 Syambu. 14:2-5.
e Tukulondiwa ukuketa ukuti ukwiputa kwakulondiwa fiyo kwa Yehova panongwa yakuti indaghilo ibili isyakwanda isi Kyala alimpele Mose syakanisyagha ukwiputa ku mundu pamo ikindu kilikyosa loli kwene kwa Yehova.—Kuso. 20:1-6.
f ISI IKITHUZI KIKULINGANIA: Unkulumba wakilumyana ikulingania muno ikwipilikila isyakufwana nakayilo aka unkamu ali nako akakunwa fiyo ubwalwa. Mwakwiyisya unkamu ambilile ubulongosi, achenjile kangi ikukindilila ukumbombela Yehova mbusubiliwa.
