1-2. Ngimba Zadoki ali yonani? (1 Syambukulu 12:​22, 26-28)

 INONG’ONELA ukuti mukukibona ikilundilo kya bandu abakukinda 340,000, aba babungene ukuti bambike Davidi ukuya mwalafyale wa Israeli. Kwa masiku matatu, abanyambala aba balikele mfyamba fya mabwe pabupipi na Hebroni. Abene bahobokagha, bayobesaniagha nukwimba inyimbo isyakumpala Yehova. (1 Syambu. 12:39) Nkati nkilundilo iki alimo Zadoki uyu ali ndumyana. Abandu bingi bakalimbwene. Loli Yehova alimbwene kangi ikulonda ukuti nanuswe tusimanye ukuti Zadoki alipo. (Belenga 1 Syambukulu 12:​22, 26-28.) Ngimba Zadoki ali yonani?

² Zadoki ali mputi uyu abombagha nu Mputi Unkulumba Abiatara. Kyala alimpele kangi Zadoki amahala mingi namaka ukuti abwaghanieghe ubwighane bwa Yehova. (2 Samu. 15:27) Abandu basumagha ubulongosi bwamahala kwa Zadoki linga bikulondiwa ubutuli. Kangi ali mundu nkifu fiyo. Munkhani iyi tukuya pakuyobesania muno Zadoki anangisyile ubukifu.

3. (a) Nongwa yafiki ababombi ba Yehova bikulondiwa ukuya bakifu? (b) Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki munkhani iyi?

³ Mmasiku aghabumalikisyo agha, Setano ikughelaghela fiyo ukuti onange ulwitiko lwitu mwa Yehova. (1 Pet. 5:8) Yonongwa yake tukulondiwa ukuya bakifu fiyo bo tukughulila ukuti Yehova ansosyepo Setano nikisu kyake ikibibi iki. (Sal. 31:24) Isagha tuyobesanie injila sitatu isi tubaghile ukunkonga Zadoki pankhani iyakunangisya ubukifu.

TUBUTULEGHE UBUNYAFYALE BWA KYALA

4. Nongwa yafiki ababombi ba Yehova bikulondiwa ukuya bakifu ukuti babutule Ubunyafyale bwa Kyala? (Keta kangi ikithuzi.)

⁴ Pakuya babombi ba Yehova, tukulondiwa ukubutula ubunyafyale bwa Kyala nindumbula yitu yosa. Loli ukuti tufwanisye isi, utubalilo tosa tukulondiwa ukuya bakifu. (Mat. 6:33) Mwakifwanikisyo, nkisu ikibibi iki, tukulondiwa ukuya bakifu ukuti  tukongeghe ifundo sya Yehova nukufumusya amasyu amanunu agha Bunyafyale. (1 Tes. 2:2) Mwakongelelapo, abandu nkisu iki batikukolelana panongwa ya fyandyali. Yonongwa yake tukulondiwa ukuya bakifu ukuti tuleke ukuya kulubafu lumo. (Yoh. 18:36) Bamo mwa babombi ba Yehova balondo fiyo, bikunyoziwa fiyo, bikupinyiwa panongwa ya kukana ukwingililapo pa fyandyali pamo ukukana ukwingila ubusilikali.

5. Nongwa yafiki Zadoki alondiwagha ukuya nkifu ukuti antule Davidi?

⁵ Zadoki akabukile itolo ku Hebroni ukuti akasekele ubunyafyale bwa Davidi. Mmalo mwake, umwene apimbile ifilwilo fyake kangi alitendekisye ukulwa ubwite. (1 Syambu. 12:38) Iyipagha ukubuka na Davidi kubwite nukukafighilila akaya ka Israeli kubalughu babo. Zadoki abaghile ukuti ali nsilikali uyu akamenye nyingi pankhani ya kulwa ubwite. Loli ali mundu nkifu fiyo.

6. Ngimba Davidi anangisye bulebule ikifwanikisyo ikinunu iki kyalinkasisye Zadoki pankhani yakunangisya ubukifu? (Salimo 138:3)

⁶ Ngimba umputi Zadoki amanyile kwanani ukuya nkifu? Umwene abamenye abanyambala bingi aba bali bamaka kangi bali bakifu. Sikunangisya ukuti ko kuno amanyile. Mwakifwanikisyo, panongwa yakuti Davidi ali ndongosi kangi ali ndwabwite unkifu fiyo, Abaisraeli bosa balondagha ukuti aye mwalafyale wabo. (1 Syambu. 11:​1, 2) Utubalilo tosa, Davidi ansubilagha Yehova ukuti antule ukubatola abalughu bake. (Sal. 28:7; belenga Salimo 138:3.) Zadoki amanyile ukufuma kubanyambala abangi bo Yehoyada numwanake unsilikali Benaya. Mwakongelelapo, amanyile kubakulumba 22 abafikolo ifingi aba bantulagha Davidi. (1 Syambu. 11:​22-25; 12:​26-28) Abanyambala bosa aba, babikilepo indumbula ukuti Davidi imikiwe ukuya mwalafyale wabo kangi bamfighililagha.

7. (a) Ngimba fifwanikisyo filiku ifi tubaghile ukufikonga amasiku agha? (b) Ngimba tukumanyilako isyafiki ku Nkamu Nsilu, ukufwana na isi sili muvidiyo?

⁷ Linga tukwinong’onela muno bamo banangisyilagha amaka nubukifu ukuti bakindilile ukuya basubiliwa kwa Yehova nu Bunyafyale bwake, tukukasiwa ukuti mo nanuswe tubombeleghe.  Umwalafyale witu Kristu Yesu, akanile mbukifu ukuya kulubafu lwa ndyali sya nkisu kya Setano pakabalilo aka ali pakisu kyapasi. (Mat. 4:​8-11; Yoh. 6:​14, 15) Utubalilo tosa, Yesu ansubilagha Yehova ukuti antule ukuya nkifu ukubomba inunu. Amasiku agha, tuli nabakilumyana bingi aba bikukana ukwingila ubusilikali pamo ukubombako ifyandyali. Mubaghile ukubelenga inkhani syabo pa jw.org. a

TUBATULEGHE ABAKAMU BITU

8. Ngimba po pakabalilo kaliku apa abakulumba babaghile ukulondiwa ukuya bakifu ukuti babatule abakamu na balumbu?

⁸ Ababombi ba Yehova bighanile ukutulana. (2 Kor. 8:4) Loli utubalilo tumo kukuya kukafu ukutulana. Mwakifwanikisyo, linga ubwite bwandile ukubombiwa, abakulumba bakipanga bikumanya ukuti abakamu na balumbu bikulondiwa ukukasiwa, ukubatula nukuketesya ukuti bali na Mabaibolo namabuku ghitu, kangi bali nifyakulya, imyenda namalo aghakwikalapo. Abakulumba babaghanile abakamu na balumbu. Yonongwa yake bikubapa ifindu ifi bikulondiwa nalinga ukuti ubumi bwabo bubaghile ukuya pangozi. (Yoh. 15:​12, 13) Linga bikubomba isi, ko kuti bikunkonga Zadoki pankhani yakunangisya ubukifu.

9. Bo muno pikuyobela pa 2 Samueli 15:​27-29, ngimba Davidi alimbulile Zadoki ukuti abombe isyafiki? (Keta kangi ikithuzi.)

⁹ Ubumi bwa Davidi bwali pangozi. Inong’onela muno Zadoki abatulile abakamu bake ntubalilo utupalapala. Umwana wa Davidi Abisalomu alondagha ukungogha tata wake ukuti aye mwalafyale. (2 Samu. 15:​12, 13) Davidi alondiwagha ukusokamo mu Yerusalemu mwanakalinga fiyo. Umwene ababulile ababombi bake ukuti: “Oko, tusokemo muno mbibimbibi kokuti tupone kwa Abisalomu.” (2 Samu. 15:14) Bo ababombi bake bikusumuka, Davidi asyaghenie ukuti yumo alondiwagha ukughomokela ukuti akikaleghe ku Yerusalemu nukuketesya isi Abisalomu ayagha pakubomba. Polelo Davidi alintumile Zadoki nabaputi abangi  ukuti bakafufuzeghe muno ifindu fyendelagha nkaya ka Yerusalemu. (Belenga 2 Samueli 15:​27-29.) Balondiwagha ukuya maso fiyo ukuti baleke ukukoliwa. Davidi ababulile ukuti ubumi bwabo buli pangozi panongwa ya mbombo yabo. Abisalomu abughanile ubwite kangi alondagha ukuti fyosa fiyeghe fyake yonongwa yake alinsambukile tata wake uwakumpapa. Inong’onela itolo isi ayagha pakumbombela Zadoki na baputi abangi linga asyaghaniagha ukuti batumiwe ukuti bafufuzeghe nukumfighilila Davidi.

10. Ngimba Zadoki na aba ali nabo, balimfighilile bulebule Davidi?

¹⁰ Davidi alinsumile Zadoki nummanyani wake unsubiliwa, Hushai, ukuti bantule ukupanga ipulani. (2 Samu. 15:​32-37) Hushai akongile ipulani iyi bakolelene papo afwanagha ikuntula Abisalomu nukumpa ubulongosi ubwa muno abaghile ukuntolela Davidi. Isi syapangisye ukuti Davidi aye nakabalilo kakwitendekesya ukungogha Abisalomu. Bo Abisalomu akongile ubulongosi bwa Hushai, Hushai alimbulile Zadoki na Abiatara isi syabombiwe. (2 Samu. 17:​8-16) Ukufuma apo, balimbulile Davidi isi Abisalomu ayagha pakubomba. (2 Samu. 17:17) Nubutuli bwa Yehova, Zadoki nabaputi abinake, babombile imbombo iyakulondiwa fiyo pakufighilila ubumi bwa Davidi.—2 Samu. 17:​21, 22.

11. Ngimba tubaghile ukunkonga bulebule Zadoki pankhani yakunangisya ubukifu linga tukubatula abakamu bitu?

¹¹ Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ukuti tuli bakifu bo muno abombile Zadoki linga abakamu na balumbu bitu bikulondiwa ubutuli? (1) Tukongeghe ubulongosi. Ntubalilo utupalapala bo utu, tukulondiwa ukupilikila ukuti tukindilile ukukolelana. Tupilikileghe ubulongosi ubu bufumile ku ofesi ya nkisu kyitu. (Hib. 13:17) Utubalilo tosa, abakulumba bikulondiwa ukughomokelamo mubulongosi ubwa muno babaghile ukwitendekesya kungozi na isi babaghile ukubomba linga ingozi yandile ukubombiwa. (1 Kor. 14:​33, 40) (2) Tuyeghe bakifu kangi bamahala. (Mbu. 22:3)  Mwinong’onelengepo tasi bo mukali ukubomba ifindu fimo. Mungabombagha ifindu ifi fibaghile ukubapangisya ukuti mwaghane nindamyo. (3) Tunsubileghe Yehova. Kumbuka ukuti Yehova ikulonda fiyo ukuti uswe na bakamu bitu tuyeghe bakufighililiwa. Abaghile ukututula ukuti tubatuleghe kanunu abakamu na balumbu bitu ukuti baye bakufighililiwa.

12-13. Ngimba tukumanyilako isyafiki pa isi alyaghene nasyo Viktor na Vitalii? (Keta kangi ikithuzi.)

¹² Inong’onela isi alyaghene nasyo Viktor na Vitalii. Abakamu babili aba babombagha imbombo iyakubatwalila ifyakulya na misi abakamu na balumbu ku Ukraine kangi abene bakulumba ba kipanga. Viktor atile: “Twalondagha ifyakulya mmalo mingi. Utubalilo twingi twapilikagha indusu syalilagha pabupipi nanuswe. Unkamu yumo atupele ifyakulya ukufuma mu shopu yake ukuya fyabupe. Ifyabupe ifi fyabatulile abafumusi bingi ukuya nubumi kwakabalilo. Bo tukupakila katundu mu galimoto yitu, ibomba lyapundile pabupipi nanuswe amamita 20. Naliputile isiku lyosa ukunsuma Yehova ukuti andule ukuya nkifu nukukindilila ukubatula abafumusi.”

¹³ Vitalii atile: “Twalondiwagha ukuya bakifu fiyo. Pabulendo ubwakwanda nalyendile amaawala 12. Naliputile kwa Yehova injila yosa.” Vitalii abombagha ifindu mbukifu kangi mwamahala. Umwene atile: “Nakindilile ukunsuma Yehova ukuti ambepo amahala nukwiyisya. Nendesyagha igalimoto munsebo wene ughu ababoma balitikisye. Ulwitiko lwangu lwakasiwe fiyo bo ngetile muno abakamu na balumbu bakolelanagha pakubomba ifindu. Basosyagha ifindu ifi fyasighilagha munsebo, basangulagha nukupimba ifyakulya, imyenda nifindu ifingi ifyakulondiwa nukufipakila mu galimoto. Kangi bambagha une na Viktor ifyakulya na malo aghakutusya bo tukwenda munjila.”

TUKINDILILEGHE UKUYA BASUBILIWA KWA YEHOVA

14. Ngimba tubaghile ukwipilika bulebule linga umundu uyu tunganile alekile ukuya nsubiliwa kwa Yehova?

¹⁴ Indamyo yimo inywamu iyi yibaghile ukutupangisya ukuti tuwe fiyo amaka, ko kabalilo aka uwa mumbumba yitu pamo ummanyani witu yumo andekile Yehova. (Sal. 78:40; Mbu. 24:10) Linga tunganile fiyo umundu yumo kukuya kukafu ikwifimbilisya pakabalilo bo aka. Linga mwaghenemo nindamyo iyakubaba bo iyi, ikifwanikisyo kya Zadoki pankhani ya busubiliwa kibaghile ukubakasya.

15. Nongwa yafiki Zadoki alondiwagha ukuya nkifu ukuti akindilile ukuya nsubiliwa kwa Yehova? (1 Banyafyale 1:​5-8)

¹⁵ Zadoki akindilile ukuya nsubiliwa kwa Yehova bo ummanyani wake uwapandumbula Abiatara andekile Kyala. Isi syabombiwe kubumalilo bwa bulaghili bwa Davidi. Bo Davidi asyele panandi ukufwa, umwanake Adoniya alondagha ukwibika mwene ukuya mwalafyale nalinga ukuti Yehova alondagha ukuti Solomoni yo aye mwalafyale. (1 Syambu. 22:​9, 10) Abiatara asalile ukukolelana na Adoniya. (Belenga 1 Banyafyale 1:​5-8.) Abiatara anangisye ukuti akali nsubiliwa kwa Davidi na kwa Yehova. Zadoki abaghile ukuti ali nikitima fiyo kangi awile amaka. Kwa fyinja ifyakukinda 40, Abiatara na Zadoki babombelagha pampene imbombo ya buputi. (2 Samu. 8:17) Balipwelelelagha pampene ‘Ibokosi lya Kyala.’ (2 Samu. 15:29) Pakwanda bosa babili bantulagha Davidi pakuya mwalafyale wabo kangi balimbombile ifindu fingi Yehova.—2 Samu. 19:​11-14.

16. Ngimba findu fiki ifi fibaghile ukuti fyalintulile Zadoki ukuti akindilile ukuya nsubiliwa?

¹⁶ Nalinga ukuti Abiatara alekile ukuya nsubiliwa kwa Yehova mwakunsambukila Davidi loli Zadoki akindilile ukuya nsubiliwa kwa Yehova. Davidi asimenye ukuti Zadoki ikuya pakukindilila ukuya nsubiliwa. Bo isi Adoniya alondagha  ukubomba simanyiwe, Davidi alinsalile Zadoki, Natani na Benaya ukuti bampake Solomoni ukuya mwalafyale. (1 Banyaf. 1:​38, 39) Zadoki abaghile ukuti akasiwe fiyo nififwanikisyo ifinunu fya babombi ba Yehova, bo Natani, uyu alinsubiliwa kwa Yehova kangi antulagha Umwalafyale Davidi. (1 Banyaf. 1:​38, 39) Bo Solomoni imikiwe ukuya mwalafyale, “alinkumwimika Zadoki ukuya mputi mbuyo bwa Abiatara.”—1 Banyaf. 2:35.

17. Ngimba tubaghile ukunkonga bulebule Zadoki linga unkamu winu alekile ukuya nsubiliwa kwa Yehova?

¹⁷ Ngimba mubaghile ukunkonga bulebule Zadoki? Linga umwininu yumo andekile Yehova, munangisyeghe ukuti muli basubiliwa kwa Yehova. (Yos. 24:15) Yehova ikuya pakubapa amaka nubukifu ukuti mubombeghe inunu. Munsumeghe Yehova kangi mukindilileghe ukuya pabumanyani na bandu aba bikunangisya ukuti basubiliwa kumyake. Yehova ikuhoboka fiyo panongwa yabusubiliwa bwinu kangi isakubasaya fiyo.—2 Samu. 22:26.

18. Ngimba mukumanyilako isyafiki ku isi syalimbonekile Marco na Sidse?

¹⁸ Inong’onela isi alyaghene nasyo unkamu Marco nunkasi wake Sidse, aba abanabo babili abakikulu balekile ukumbombela Yehova. Marco atile: “Ukufuma itolo pisiku ili abana bikupapiwa tukubaghana fiyo. Tukubomba kilikyosa ukuti tubafighilileghe ukuti bangaghanagha nindamyo. Yonongwa yake linga basalile ukundeka Yehova, sikubaba fiyo mundumbula.” Akindilile ukuyoba ukuti: “Loli Yehova atutulile fiyo ukuti twifimbilisyeghe. Yehova aketesyagha ukuti une nunkasi wangu tukukasania. Linga ikitima kingolile panongwa ya isi syabombiwe, unkasi wangu ansubisyagha nukungasya ukuti mbombeghe inunu. Kangi linga unkasi wangu yope ikutamiwa naminong’ono une nankasyagha.” Sidse alyongelilepo ukuti: “Tukayagha pakufwanisya ukwifimbilisya linga Yehova akatupagha amaka agha twalondiwagha. Ikitima kyalingolile fiyo kangi nalyandile ukwiyipa inongwa bo abanangu aba bandekile Yehova, yonongwa yake nalimbulile Yehova muno nipilikilagha. Bo akabalilo kanandi kakindilepo, umulumbu uyu tukalyaghenepo kwa fyinja fingi alisile pabupipi nanine, alingolile pakibegha namaboko ghake, alingetile mmaso ghangu kangi atile, ‘Sidse kumbuka ukuti ukaya yowe upangisye isi.’ Nubutuli bwa Yehova, ngukindilila ukuya walusekelo pakumbombela Kyala.”

19. Ngimba musalile ukubomba isyafiki?

¹⁹ Yehova ikulonda ukuti ababombi bake bosa bayeghe bakifu bo muno ayilile Zadoki. (2 Tim. 1:7) Loli atikulonda ukuti tusubileghe amaka ghitu. Ikulonda ukuti tunsubileghe umwene. Yonongwa yake linga mwaghene nindamyo yimo, mukulondiwa ukunsuma Yehova ukuti abatuleghe ukuya bakifu. Musubileghe ukuti ikuya pakubatula ukuti muye bakifu fiyo bo muno ayilile Zadoki.—1 Pet. 5:10.