1. Ngimba ukuntila Kyala kukusanusya isyafiki, kangi nongwa yafiki kwakulondiwa kubandu aba banganile Yehova?

ABAKRISTU banganile Kyala kangi abene bikuntila umwene. Kubandu bamo sibaghile ukuboneka ukuti bikukayikila. Loli tutikuyoba ubogha ubu bukututilisya. M’malo mwake, tukuya pakuyobesania isyakufwana nubogha ubwakuntila Yehova. Abandu aba bali nubogha bo ubu, bikunangisya ukuti bikuntila nukungindika Kyala. Abene batikulonda ukunkalalisya Tata wabo wakumwanya panongwa yakuti batikulonda ukonanga ubumanyani bwabo numwene.—Sal. 111:10; Mbu. 8:13.

2. Ukufwana na masyu gha Davidi agha ghali pa Masalimo 86:11, ngimba findu fibili filiku ifi tukuya pakuyobesania?

² Belenga Masalimo 86:11. Bo mukwinong’onela amasyu agha, mubaghile ukuyoba ukuti Mwalafyale Davidi uyu ali nsubiliwa apilikisye ukulondiwa kwakuntila Kyala. Isagha tuyobesanie muno tubaghile ukukongela amasyu gha mu lwiputo lwa Davidi. Ikyakwanda, tukuya pakuyobesania ififukwa fimo ifi tukulondiwa ukuyighindika fiyo ingamu ya Kyala. Ikyabubili, tukuya pakuyobesania muno tubaghile ukunangisyila ukuti tukuyighindika ingamu ya Kyala pabumi bwitu.

3. Ngimba fyakubombiwa filiku ifi fyayagha pakumpangisya Mose ukuti ayighindikeghe ingamu ya Kyala?

³ Inong’onela muno Mose alipilikile bo afugheme pa libwe kangi umwene aketile ikisetuka kya bukulumba bwa Yehova. Iki kyali kyakubombiwa kyakuhobosya fiyo iki umundu aketile  bo Yesu akali ukwisa pa kisu. Mose apilike amasyu aghakukongapo agha uwandumi ayobile: “Une ne Yehova, Kyala wakibabilisi nuwa kisa, ne ndikukalala mbibimbibi ne niswile nikibabilisi nubwanaloli nikubanangisyagha abandu aba elufu abingi itolo ikisa kyangu, pakubaswa imbibi syabo.” (Kuso. 33:17-23; 34:5-7) Mose abaghile ukuti inong’onelangapo ikyakubombiwa iki linga ikubombela ingamu ya Yehova. Sikaya syakuswighisya ukuti Mose pabumalilo abasokile Abaisraeli ukuti ‘bayighindikeghe ingamu ya Kyala imbelalutende.’—Kukumbu. 28:58.

4. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukungindika fiyo Yehova?

⁴ Linga tukwinong’onela ingamu ya Yehova, tukulondiwa ukwinong’onelapo muno umwene ayilile. Tukulondiwa ukukumbukila utuyilo twake utununu bo amaka ghake, amahala ghake, ubwanaloli bwake nulughano lwake. Linga tukwinong’onelapo utuyilo utununu utu, nutungi tubaghile ukutupangisya ukuti tungindikeghe fiyo.—Sal. 77:11-15.

5-6. (a) Ngimba ingamu ya Kyala yikusanusya isyafiki? (b) Ukufwana na Ukusoka 3:13, 14 na Yesaya 64:8, ngimba mo munjila siliku isi Yehova ikufwanisyila ubwighane bwake?

⁵ Ngimba tusimenye isyafiki isyakufwana na isi ingamu ya Kyala yikusanusya? Abamanyili bingi bikwitikisya ukuti ingamu ya Yehova yikusanusya ukuti “Uyu Ikupangisya Ukuyako.” Amasyu agha ghikutukumbusya ukuti kikayapo iki kibaghile ukuntolesya Yehova ukuti afwanisye ubwighane bwake kangi umwene ikupangisya ifindu ukuti fiyeko. Bulebule?

⁶ Yehova ikupangisya ifindu ukuti fibombiwe mwakuya kilikyosa iki umwene ikulonda ukuti afwanisye ubwighane bwake. (Belenga Ukusoka 3:13, 14.) Utubalilo twingi tukukumbusiwa mu mabuku ghitu aghakulingania isya Baibolo ukuti twinong’oneleghe utuyilo twakuswighisya utwa Yehova. Kangi umwene abaghile ukubombela ababombi bake abasitabugholofu ukuti bambombeleghe nukufwanisya ubwighane bwake. (Belenga Yesaya 64:8.) Munjila isi, Yehova ikufwanisya ubwighane bwake. Kikayapo iki kibaghile ukuntolesya  ukuti ubwighane bwake bungafwanisiwagha.—Yes. 46:10, 11.

7. Ngimba tubaghile ukunndaghisya bulebule Tata witu wakumwanya?

⁷ Tubaghile ukundaghisya kwa Tata witu wakumwanya mwakwinong’onela ifindu ifi abombile na isi atutulile ukuti tubombe. Mwakifwanikisyo, linga tukwinong’onelapo pa findu fyosa ifi Yehova apelile, tukundaghisya fiyo. (Sal. 8:3, 4) Kangi linga tukwinong’onela muno Yehova atutulile ukuti tufwanisye ubwighane bwake, tukungindika fiyo. Naloli ingamu ya Yehova yapamwanya fiyo. Isi sikusanusya ukuti yo Tata witu ukufwana na isi abombile na syosa isi ikuya pakubomba.— Sal. 89:7, 8.

8. Ngimba ilemba lya Ukukumbusya Indaghilo 32:2, 3 likuyoba isyafiki isyakufwana ningamu ya Yehova?

⁸ Bo Abaisraeli bingile Nkisu kya Lufingo, Yehova alimbulile Mose amasyu agha ghali mu lwimbo. (Kukumbu. 31:19) Ukufuma apo, Mose alondiwagha ukubamanyisya abandu ukwimba ulwimbo. (Belenga Ukukumbusya Indaghilo 32:2, 3.) Linga tukwinong’onelapo ivesi 2 na 3 bwanaloli ukuti Yehova atikulonda ukuti ingamu yake yingamanyiwagha mwakupangisya ukuti tutoliweghe ukuyiyoba. Umwene ikulonda ukuti ingamu yake yimanyiweghe ku mundu aliwesa. Abaisraeli bahobwike fiyo bo bapilike kwa Mose isyakufwana na Yehova nubukulumba bwa ngamu yake. Isi Mose abamanyisye syabatulile ukuti baye nulwitiko ulwamaka bo muno ifula yikupangisya ifyakumela ukukula. Ngimba uswe tukumanyilako isyafiki?

9. Ngimba tubaghile ukutulapo bulebule pakuyikemesya ingamu ya Yehova?

⁹ Linga tuli mubufumusi, tukulondiwa ukubombela Ibaibolo ukuti tubanangisye abandu ingamu ya Kyala. Tubaghile ukubapa amabuku, amavidiyo nifindu ifi fikwaghiwa pa webusayiti yitu. Linga tuli kumbombo, kusukulu pamo pabulendo, tubaghile ukuya nulusako ulwakuyoba isyakufwana na Yehova. Linga tukubafumukisyila abandu aba tukwaghana nabo isya bwighane bwa Yehova ku bandu na pa kisu, abene babaghile ukumanya ukuti abaghanile. Linga tukubabula abangi isyakufwana na Tata witu walughano, tukupangisya ukuti ingamu ya Kyala yikemesiweghe. Kangi tukubatula abandu ukuti bangasubilagha ifimanyisyo fyabutungulu ifi bikumanyisiwa. Ifundo isyakufuma mu Baibolo isi tukubamanyisya abandu, syakulondiwa fiyo.—Yes. 65:13, 14.

10. Nongwa yafiki kukaya kwakufwana ukubamanyisya itolo abamanyili ba Baibolo ifundo sya Kyala?

¹⁰ Linga tukumanyila nabandu Ibaibolo, tukulonda ukubatula abamanyili bitu ukumanya ingamu ya Yehova namuno babaghile ukuyibombela. Mwakongelelapo, tukulondiwa ukubatula ukuti bamanye isi ingamu yake yikusanusya. Ngimba tukuya pakufwanisya linga tukubamanyisya syene indaghilo nifundo syake sya pamwanya? Ummanyili uyu ikukula mwambepo abaghile ukumanyila isya ndaghilo sya Kyala. Loli ngimba ummanyili ikuya pakumpilikila Yehova panongwa yakuti anganile? Kumbukila ukuti Eva asimenye indaghilo sya Kyala loli akalinganile; syo isi abombile na Adamu. (Bwa. 3:1-6) Yonongwa yake tukulondiwa ukubomba nyingi ukukinda ukubamanyisya itolo isyakufwana nubugholofu bwa Kyala nifundo syake.

11. Linga tukubamanyisya ubugholofu nifundo sya Kyala, ngimba tubaghile ukubatula bulebule abamanyili bitu ukungana Kyala?

¹¹ Akabalilo kosa ubugholofu nifundo sya Yehova fyakulondiwa fiyo kumyitu. (Sal. 119:97, 111, 112) Loli abamanyili bitu bakabaghila ukuketa munjila bo iyi, pene apa linga baketile ukuti Yehova ikubatula panongwa yakukonga indaghilo syake. Yonongwa yake tubaghile ukubalalusya abamanyili bitu ukuti: “Nongwa yafiki  Kyala ikulonda ukuti ababombi bake babombeghe isi pamo bangabombagha isi? Ngimba isi sikutubula isyafiki isyakufwana numwene?” Linga tukubatula abamanyili bitu ukwinong’onela isya Yehova nukubakasya ukukusya ulughano lwabo kumyake, sikututula ukuti tubafikeghe pandumbula. Abene bakabaghila ukusighana indaghilo syake syene loli na uyu ikutupa indaghilo. (Sal. 119:68) Abene bikuya pakuya nulwitiko lwamaka kangi bikuya pakwifimbilisya indamyo isi bikuya pakwaghana nasyo.—1 Kor. 3:12-15.

12. Ngimba Davidi atoliwe bulebule ukukindilila ukuya nindumbula yimoyene, kangi fyakukongapo fyake fyali fyo filiku?

¹² Amasyu agha ghali pa Masalimo 86:11 aghakuti, ‘indumbula yangu yiyeghe yimoyene itolo ukukutila uwe’ ghakulondiwa fiyo. Mwalafyale Davidi akasiwe ukulemba amasyu agha. Pabumi bwake, Davidi aketile ukuti kupepe ukwanda ukubomba ifindu ifibibi. Pakabalilo kamo, umwene bo ali pamwanya pa nyumba alimbwene unkasi wa mwinake bo ikogha. Ngimba pakabalilo aka indumbula ya Davidi yali bulebule? Umwene ayimenye ifundo ya Yehova iyakuti: “Ungatotomelagha unkasi wa nnino.” (Kuso. 20:17) Loli umwene akindilile ukunketa unkikulu yula. Indumbula yake yalondagha ukunhobosya Batisheba kangi nukunhosya Yehova. Nalinga ukuti Davidi ali nulughano kangi antilagha Yehova, loli umwene akabombile kanunu. Panongwa ya isi, umwene abombile ifindu ifibibi. Isi syapangisye ukuti ingamu ya Yehova yinyoziwe. Kangi Davidi atwele indamyo nyingi ku bandu abasitakonanga ukongelelapo aba mumbumba yake.—2 Samu. 11:1-5, 14-17; 12:7-12.

13. Ngimba tukumanya bulebule ukuti Davidi ali nindumbula yimoyene?

¹³ Yehova alimfundile Davidi isi syalintulile ukuti aye kangi pabumanyani ubununu numwene. (2 Samu. 12:13; Sal. 51:2-4, 17) Davidi akumbukile indamyo isi alyaghene nasyo panongwa yakuti abombile ifindu ifibibi. Amasyu agha ghali pa Masalimo 86:11 ghabaghile ukuyobiwa kangi ukuti: “Umbeghe indumbula yimoyene.” Ngimba Yehova alintulile Davidi ukuti aye nindumbula yimoyene? Ena, panongwa yakuti amasyu gha Yehova ghikunjoba Davidi ukuya mundu uyu ‘ambombelagha Yehova nindumbula yosa.’—1 Banyaf. 11:4; 15:3.

14. Ngimba tukulondiwa ukwilalusya isyafiki, kangi nongwa yafiki?

¹⁴ Ikifwanikisyo kya Davidi kikutukasya kangi kikutusoka. Amasiku agha ababombi ba Kyala bikusokiwa fiyo ukufwana nubutulanongwa ubunywamu ubu Davidi abombile. Kali twandile ukumbombela Yehova mwalululu  pamo kwakabalilo akatali, tukulondiwa ukwilalusya ukuti, ‘Ngimba ngwepuka ku findu ifibibi ifya Setano?’

15. Ngimba ukuntila Kyala kubaghile ukututula bulebule linga tuketile ifithuzi fyamwiko?

¹⁵ Mwakifwanikisyo, linga muketile ikithuzi pa TV pamo pa intaneti iki kikubapangisya ukuti mwande ukwinong’ona ifyabulowe, ngimba mukubomba isyafiki? Kubaghile ukuya kupepe ukwinong’ona ukuti ikithuzi pamo ividiyo iyi yitikunangisya ifyamwiko. Loli ngimba ikithuzi iki kikukolelana nubwighane bwa Setano iki kibaghile ukutupangisya ukuti tubombe ifindu ifibibi? (2 Kor. 2:11) Ikithuzi iki kibaghile ukufwana itolo nindwanga iyi umundu ikubombela pa kubalula ikipiki ikinywamu. Umwene ikwanda panandi panandi ukubalula ikipiki nindwanga inyughi fiyo. Bo ikukindilila ukubalula pabumalilo ikipiki kikubaluka. Ngimba ifithuzi fyamwiko fifwene bulebule nindwanga inyughi? Linga tukukindilila ukuketelela ifithuzi bo ifi, fibaghile ukutupangisya ukuti tubombe ubutulanongwa nukonanga ubumanyani bwitu na Yehova. Yonongwa yake tukulondiwa ukukana ikindu kilikyosa ikibibi iki kibaghile ukutufulasya mwambepo. Isagha tukindilileghe ukuya nindumbula yimoyene mwakuyighindika ingamu ya Yehova.

16. Linga tugheliwe ukubomba ifindu ifibibi, ngimba malalusyo ghaliku agha tukulondiwa ukwilalusya?

¹⁶ Padela pakutughela nifindu fyamwiko, Setano ikubombela kangi ifindu ifyakukindanakindana ukuti tugheliwe. Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki? Kupepe fiyo ukwinong’ona ukuti fikaya fibibi. Mwakifwanikisyo, tubaghile ukwinong’ona ukuti: ‘Ngabaghila ukwepusiwa nkipanga panongwa yakubomba isi, bukaya butulanongwa bunywamu.’ Ukwinong’ona bo ulu kukaya kununu. Kununu ukwilalusya amalalusyo bo agha: ‘Ngimba Setano ikubombela injila iyi ukuti mbombeghe ifindu ifibibi? Linga mbombile bo ulu, ngimba nguya pakuyighindika  ingamu ya Yehova? Ngimba ukubomba isi kukuya pakumbangisya ukuti niye pabupipi na Kyala wangu pamo ubumanyani bukuya pakumalika?’ Twinong’oneleghe amalalusyo agha. Twiputeghe mwakusuma amahala. (Yak. 1:5) Linga tukubomba isi tukuya pakufighililiwa. Kangi sikuya pakututula ukukana ingelo bo muno Yesu abombile bo ikuyoba ukuti: “Sokapo we Setano!”—Mat. 4:10.

17. Nongwa yafiki kukaya kwakulondiwa ukubomba ifindu ifibibi? Yoba ikifwanikisyo.

¹⁷ Ukubomba ifindu ifibibi ukaya kwakulondiwa. Inong’onela isya aba bikukoma ibola aba batikukolelana. Bamo bikulonda ulughindiko, bamo batikulonda ukukonga indaghilo kangi bamo batikupilikila undongosi wa bola. Itimu bo iyi yikabaghila ukutola umpalano. Mwakukindana na isi, itimu iyi yikukolelana kukuya kupepe ukutola. Indumbula yitu yikuya pakuya bo itimu inunu linga aminong’ono ghitu, ubwighane kangi namuno tukwipilikila fikukolelana nubwighane bwa Yehova. Tukumbukileghe ukuti Setano ikulonda ukuti atupaghule kwa Yehova. Umwene ikulonda aminong’ono, ubwighane namuno tukwipilikila ukuti fingakolelanagha na ifi Yehova ikulonda. Loli tukulondiwa ukumbombela Yehova nindumbula yosa. (Mat. 22:36-38) Tungamwitikisyagha Setano ukuti atupaghule kwa Yehova.

18. Ukufwana na Mika 4:5, ngimba mukuya pakubomba isyafiki?

¹⁸ Twiputeghe kwa Yehova bo muno Davidi abombile, umwene atile: ‘Indumbula yangu yiyeghe yimoyene itolo ukukutila uwe.’ Tubombeghe syosa isi tubaghile ukufwanisya ukuti tukongeghe ulwiputo ulu pabumi bwitu. Isiku lililyosa tukumbukeghe ukuti ifi tukusala, fikunangisya ukuti tukuyighindika ingamu ya Yehova. Mwakubomba isi pakuya yumo wa Baketi ba Yehova, tukuya pakuyighindika ingamu yake. (Mbu. 27:11) Kangi twesa tukuya pakufwanisya ukuyoba bo unsololi Mika uyu atile: “Uswe tukuya pakwenda mungamu ya Yehova bwila na bwila.”—Mika. 4:5.