1. Ngimba Adamu na Eva bataghile ulusako luliku, kangi ngimba ifyakukongapo fyake fyali fyo filiku?

Ngimba mukwinong’ona ukuti yonani uyu abaghile ukubapa ifundo isyakuti musaleghe ukubomba inunu pamo imbibi? Pakabalilo aka Adamu na Eva balile uluseke ulwa mu mpiki uwa kusimanyilamo inunu ni mbibi, abene banangisye kanunu ifyakukongapo fyake: Abene bakalinsubile Yehova ni fundo syake. Basalile ukwendela ifundo syabo mwakubomba inunu ni mbibi (Ubwa. 3:22) Loli inong’onela isi bataghile. Abene bataghile ubumanyani bwabo na Yehova. Kangi bataghile ulusako ulwakwikala nubumi bwa bwila na bwila, isi syapangisye ukuti ubutulanongwa bwabo nubufwe fisatanile ku banabo. (Rom. 5:12) Isi Adamu na Eva basalile syali sya kitima fiyo.

2-3. (a) Ngimba Umwitiopia umfule abombile isyafiki bo Filipu amfumukisyile? (b) Ngimba lusayo luliku ulu tukuya nalo linga tosiwe, kangi ngimba malalusyo ghaliku agha tukuya pakuyobesania?

² Fwanikisya muno Adamu na Eva babombile namuno Umwitiopia umfule abombile bo Filipu amfumukisyile. Umwitiopia uyu andaghisye fiyo isi Yehova na Yesu balimbombile isi syalimpangisye ukuti osiwe mwanakalinga. (Imbombo sya Batumiwa 8:34-38) Ukufwana nu Mwitiopia, linga tukwiyipa kwa Yehova mwakosiwa tukunangisya kanunu ukuti umwene wakulondiwa fiyo. Tukunangisya ukuti tukundaghisya kwa Yehova na Yesu pa isi bikutubombela. Kangi tukunangisya ukuti tukunsubila Yehova nukumanya ukuti yo mwene uyu ikulondiwa ukutupa ifundo isyamuno tubaghile ukusalila inunu ni mbibi.

³ Inong’onela isya lusayo ulu tukuyanalo linga tukumbombela Yehova! Ikindu kimo, lo lusako ulwakuti tukuya pakukaba ifindu  fyosa ifi Adamu na Eva bataghile ukongelelapo ulusako ulwakwikala nubumi bwa bwila na bwila. Panongwa ya lwitiko lwitu mwa Yesu Kristu, Yehova ikutuhobokela imbibi syitu kangi ikutupako amabyebye amanunu. (Mat. 20:28; Imbombo Sya batumiwa 10:43) Ikindu ikingi kyo kyakuti tukuya kangi mbumba yimoyene ya Yehova ukuya babombi bake, aba basaliwe numwene, aba bikughulila ifindu ifinunu nkyeni. (Yoh. 10:14-16; Rom. 8:20, 21) Nalinga ukuti isi sikutwala ulusayo ulunywamu, loli bamo aba bam’menye Yehova bikukana ukukonga ikifwanikisyo ikinunu ikya Mwitiopia umfule. Ngimba findu fiki ifi fibaghile ukubapangisya ukuti bangosiwagha? Kangi ngimba babaghile ukumalana bulebule nindamyo isi?

4-5. Ngimba ndamyo siliku isi Avery na Hannah balyaghene nasyo?

⁴ Ukusita kuya nulusubilo. Abapapi ba Avery Baketi ba Yehova. Tata wake alinakayilo akanunu fiyo, umwene ali nulughano kangi nkulumba wakipanga. Loli Avery akali naminong’ono ghakuti osiwe. Nongwa yafiki? Umwene atile “Ngalinong’winepo ukuti mbaghile ukufwanisya ukuya nakayilo akanunu aka tata alinako.” Kangi Avery akali nulusubilo ulwakuti ayagha pakufwanisya amabudindo agha ayagha pakupeliwa nkyeni. Kangi ayobile ukuti “Napasyagha ukuti bayagha pakunsuma ukwiputa pakilundilo, ukuyoba inkhani pamo pakubalongosya abakamu nabalumbu palukomano ulwakwitendekesya mubufumusi.”

⁵ Hannah uyu ali nifyinja 18, akali nulusubilo. Umwene aleliwe nabapapi aba bambombelagha Yehova. Nalinga syali bo ulu, loli akasubilagha ukuti abaghile ukufwanisya ukukonga ifundo sya Yehova. Nongwa yafiki? Hannah akali naminong’ono aghakuti abaghile ukufwanisya ukumbombela Kyala. Akabalilo kamo, alinong’wine ukuti ifulasye mwene panongwa yandamyo isi alinasyo, isi syapangisye ukuti ifindu fingayagha kanunu pabumi bwake. Umwene ayobile ukuti “Ngalimbulilemo umundu nayumo isi nabombile pamo abapapi bangu” kangi atile “Ninong’onagha ukuti Yehova akabaghila ukwitikisya ukutiniye mbombi wake panongwa ya isi nabombagha.”

6. Ngimba findu fiki ifi fyampangisyagha Vanessa ukuti angosiwagha?

⁶ Ukusofaniwa nabamanyani. Vanessa uyu ali ni fyinja 22, atile, “Nali nummanyani ununu uyu twaghanene fiyo.” Loli abamanyani ba Vanessa bakantulagha ukuti aye naminong’ono aghakuti osiwe. Isi syalimbabile fiyo Vanessa kangi atile, “Kwali kukafu fiyo ukuti niye nabamanyani, kangi natilagha ukuti linga masisye ubumanyani ubu, ngayagha pakuya kangi num’manyani uyungi ununu.”

7. Ngimba Makayla atilagha ifindu fiki, kangi nongwa yafiki?

 ⁷ Ukutila ukuti bikuya pakonanga. Makayla ali ni fyinja 5 bo umulumbu wake epusiwe nkipanga. Bo akulile, umwene aketile ifyakukongapo fyake muno abapapi bake bipilikilagha panongwa ya isi ilumbu wake abombile. Umwene atile “Natilagha ukuti linga nosiwe, “Nayagha pakonanga, nayagha pakwepusiwa nkipanga kangi nayagha pakubapangisya abapapi bangu ukuti baye nikitima fiyo.”

8. Ngimba Miles atilagha isyafiki?

⁸ Ukutila ukususiwa. Tata na Mama uwa bubili uwa Miles bambombelagha Yehova, loli mama wake akaya Nketi wa Yehova. Umwene atile “Nalikele na mama wangu kwa fyinja 18,” kangi “Natilagha ukumbula ukuti ngulonda ukosiwa. Naketile muno abombelagha ifindu bo tata wangu amanyile ubwanaloli. Natilagha ukuti ayagha pakwanda ukundamya.”

9. Ngimba findu fiki ifi fibaghile ukubombiwa linga tumanyile isya lughano nubufisalyoyo bwa Yehova?

⁹ Adamu na Eva basalile ukuleka ukumbombela Yehova panongwa yakuti batoliwe ukunangisya ulughano kumyake. Nalinga ukuti mo syayilile, Yehova abitikisye ukwikala ubumi ubutali nukupapa abana kangi nukupanga ifundo syabo isya muno babaghile ukulelela abanabo. Isi Adamu na Eva basalile ukuti baleke ukuya kubulaghili bwa Yehova, syabapangisye ukuti bamanye ukuti isi basalile syali syabukonyofu. Umwanabo unkulumba alingoghile unung’una wake unsita nongwa, kangi ukufuma pakabalilo kala ifindu ifyankhaza kangi nukwibona fyakindilile ku bandu bosa. (Ubwa. 4:8; 6:11-13) Loli Yehova ali ninjila isyakubapokela abana bosa ba Adamu na Eva aba bikulonda ukumbombela umwene. (Yoh 6:38-40, 57, 58) Linga mukumanyila nyingi isya bufisalyoyo nulughano lwa Yehova, ulughano lwinu kumyake lukuya pakukula. Kangi tukuya pakukana ukubomba isi Adamu na Eva basalile nukwiyipa kwa Yehova.

10. Nongwa yafiki ukukonga isi sili pilemba lya Salimo 19:7 kubaghile ukubatula ukuti mumbombeleghe Yehova?

¹⁰ Mukindilileghe ukumanyila isya Yehova. Linga mukumanyila nyingi isya Yehova, mukuya pakuya nulusubilo ulu lukuya pakubapangisya ukuti mumbombeleghe kanunu umwene. Avery, uyu ayobiwe pabwandilo atile: “Nalyandile ukuya  nulusubilo mwakubelenga nukwinong’onelapo isya lufingo ulu lukwaghiwa pilemba lya Salimo 19:7.” (Belenga.) Bo Avery aketile muno Yehova afwanisyile ulufingo, ulughano lwake kwa Kyala lwakindilile ukuya lwamaka. Ulughano lutikuyenga ulusubilo lwene loli lukutula kangi ukuti twinong’oneleghe fiyo isya Yehova na isi umwene ikulonda. Hannah, uyu ayobiwe pabwandilo atile: “Ukumanyila Ibaibolo kwa panimwene nukwinong’onelapo kwalindulile ukumanya ukuti linga ngwifulasya nimwene, kokuti ngumfulasya Yehova.” (1 Pet. 5:7) Hannah alyandile ‘ukumbombela Kyala.’ (Yak. 1:22) Ngimba syakongilepo isyafiki? Umwene atile: “Bo ngetile muno ukumbombela Yehova kuyilile kununu nalyandile ukungana fiyo. Lino ngusubila ukuti Yehova ikuya pakundula akabalilo kosa aka ngulonda ubutuli bwake.” Hannah afwanisye ukumalana naminong’ono aghakwifulasya mwene. Umwene aliyipile kwa Yehova nukosiwa

11. Ngimba Vanessa abombile isyafiki ukuti aye nabamanyani abanunu, kangi ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki kumyake?

¹¹ Musaleghe mwamahala abamanyani. Vanessa, pabumalilo umwene aketile ukuti umanyani wake uyu angalagha nawe angomokesyagha kunyuma ukuti angambombelagha Yehova. Umwene amasisye ubumanyani. Kangi Vanessa abombile nyingi fiyo bo amasisye ubumanyani. Abikilepo indumbula pakulonda abamanyani abangi abanunu nkipanga. Vanessa ayobile ukuti ikifwanikisyo kya Nowa nimbumba yake kyalintulile fiyo umwene. “Nowa ikalagha na bandu aba bakamughanile Yehova, loli umwene nimbumba yake bali pabumanyani ubununu fiyo.” Vanessa bo osiwe alyeghile ubupayiniya. Umwene ayobile atile, “Isi syalimbonekile syalindulile ukuti niye nabamanyani abanunu nkipanga kitu kangi nabakamu na balumbu aba mfipanga ifingi.” Nanumwe mubaghile ukuya pabumanyani na Yehova linga mukwiyipa pakubomba ububombeli ubu mupeliwe ukuti mubombe.—Mat. 24:14.

12. Ngimba bogha buliku ubu Adamu na Eva bakali nabo, kangi findu fiki ifi fyakongilepo?

¹² Mufiketeghe kanunu ifindu. Ukuntila Kyala kwakulondiwa fiyo kumyitu. Mwakifwanikisyo tukulondiwa ukuntila Yehova mwakumpa ulughindiko ukuti tukindilileghe ukunhobosya. (Sal. 111:10) Linga Adam na Eva bakindilile  ukuntila Yehova ngali bakalinsambukile. Loli abene balinsambukile. Abene bo babombile isi amaso ghabo ghaliwike nukumanya ukuti balyonangile. Abene bapangisye ukuti ubutulanongwa bwabo ni nifwa fibapalamasye abanabo. Panongwa yakuti amaso ghabo ghaliwike, abene balinkwimanya ukuti bakafwala nakamo nukwanda ukusona amani gha nkuyu gho ghalinkuya fisepe fyakufwala.—Bwa. 3:7, 21.

13-14. (a) Ukufwana nilemba lya 1 Peteri 3: 21, nongwa yafiki tutikulondiwa ukutila inifwa? (b) Ngimba tuli nififukwa filiku ifi tunganile Yehova?

¹³ Tukulondiwa ukuntila Yehova mwakumpa ulughindiko ukuti tukindilileghe ukunhobosya loli tutikulondiwa ukutila inifwa. Yehova atupele injila ukuti tubwaghe ubumi bwa bwila na bwila. Linga tutulile ubutulanongwa kangi tupelile, Yehova ikuya pakutuhobokela. Umwene ikuya pakutuhobokela ukufwana nulwitiko lwitu ukwendela nkitabulilo ikya mwanake Yesu. Injila inunu iyi tukunangisyila ulwitiko ko kwiyipa kwa Kyala nukosiwa.—Belenga 1 Peteri 3:21.

¹⁴ Tuli nififukwa fyingi ifyakunganila Yehova. Komma panongwa yene iyakuti ikutupa ifindu ifinunu pabumi bwitu loli panongwa yakuti umwene ikutumanyisya ubwanaloli ubwakuyoba isya umwene nubwighane bwake. (Yoh. 8:31, 32) Umwene atupele abakamu na balumbu nkipanga aba bikututula nukutukasya. Yehova ikututula ukuti twifimbilisyeghe indamyo lino kangi ikutupa ulusubilo ulwakwikala nubumi kwa bwila na bwila nkyeni. (Sal. 68:19; Ubu. 21:3, 4) Linga tukwinong’onelapo pa isi Yehova atubombile tukunangisya ukuti tunganile, tukuya pakukindilila ukungana fiyo. Kangi linga tunganile Yehova, tukukindilila ukumpa ulughindiko. Tukutila ukumfulasya mundumbula umundu uyu tunganile fiyo.

15. Ngimba Makayla amalene bulebule nindamyo ya bogha?

¹⁵ Makayla, uyu tumuyobile pabwandilo, amalene nindamyo ya bogha bo asyaghenie ukuti Yehova ikuhobokela. Umwene atile “Naketile ukuti twesa tukaya bagholofu kangi tukusoba. Nasyaghenie ukuti Yehova atughanile kangi ikuya pakutuhobokela ukwendela nkitabulilo.” Ulughano lwake kwa Yehova lwalimpangisye ukuti iyipe kumyake nukosiwa.

16. Ngimba findu fiki ifi fyalintulile Miles ukuti amalane nindamyo iyakususiwa?

¹⁶ Miles, uyu atilagha ukuti mama wake ikuya pakususya pa isi asalile ukuti osiwe, abwaghile ubutuli ukufuma ku wakwendela idela. Miles atile “Umwene yope akulile mumbumba iyi umpapi wake yumoywene ali nketi.” “Alindulile ukwinong’onela muno mbaghile ukuyobela kwa mama wangu ukuti apilikisye ukuti nalighanile nimwene ukuti nosiwe kangi akali yo tata wangu uyu alimfimbilisye ukuti nosiwe.” Mama wa Miles akahobwike na isi umwanake asalile. Pabumalilo umwene asokilepo pakaya, loli akachenjile isi asalile. Umwene atile “Ukumanyila isya findu ifinunu ifi Yehova ambombile fyalimfikile pandumbula. “Bo ninong’onile fiyo isya kitabulilo kya ikemo lya Yesu, nasyaghenie muno Yehova anganile. Aminong’ono agha  ghalimbangisye ukuti niyipe kwa Yehova nukosiwa.”

17. Ngimba lusako luliku ulu tuli nalo?

¹⁷ Pakabalilo aka Eva alile iseke isya mu mpiki ughu wali mu Edeni, umwene alinkanile Tata wake. Bo Adamu yope akolelene nawe, umwene anangisye ukuti akandaghisyagha pa findu ifinunu fyosa ifi Yehova alimbombile. Twesa tuli nulusako ulwakunangisya ukuti tutikukolelana na isi Adamu na Eva basalile. Linga tukosiwa, tukunangisya ukuti tuli nulusubilo mwa Yehova ukuti mwene yo ali namaka aghakutupa ifundo isya muno tubaghile ukusalila pakati pa nunu nimbibi. Tukunangisya ukuti tunganile Tata witu kangi tukunsubila.

18. Ngimba mubaghile ukusayiwa bulebule linga mukumbombela Yehova?

¹⁸ Linga tosiwe tukulondiwa ukukindilila ukukonga ifundo sya Yehova isiku lililyosa, komma ifundo syitu. Ababombi ba Yehova bingi bikubomba bo isi ikyinja kilikyosa. Numwe mubaghile ukufwana nabo linga mukukindilila ukukusya ubumanyi bwinu ubwa m’masyu gha Kyala, Ibaibolo; likubatula abakamu na balumbu ukuti bakolelaneghe akabalilo kosa; kangi likututula ukuti twiyipeghe mwakubatula abangi ukuti bamanye isi tumanyile isya Tata witu walughano. (Hib. 10:24, 25) Linga mukusala ifyakubomba, mupilikisyeghe ubulongosi ubu Yehova ikubapa ukwendela M’masyu na mu gulu lyake. (Yes. 30:21) Pabumalilo syosa isi mukubomba mukuya pakusayiwa nasyo.—Mbu. 16:3, 20.

19. Ngimba mukulondiwa ukukindilila ukwinong’onela isyafiki, kangi nongwa yafiki?

¹⁹ Linga mukukindilila ukuketa muno mukusayiliwa nubulongosi bwa Yehova, ulughano lwinu kumyake lukuya pakukula kangi nifundo syake sikuya pakubatula. Kikayapo nakimo iki Setano abaghile ukupangisya ukuti muleke ukumbombela Yehova. Inong’onela pamwibene ifyinja ifi fikindilepo ukufuma lino. Mubaghile ukwinong’onela isi syabapangisye ukuti mosiwe ukuya kindu kyakulondiwa fiyo iki mwasalile ukukinda fyosa!