1. Ukufwana nilemba lya 1 Peteri 3:8, nongwa yafiki tukuhoboka ukuya na bandu aba bikutupasikisya nukutulondela ifinunu?

TUKUHOBOKA fiyo ukuya na bandu aba bikutupasikisya nukutulondela ifinunu. Abene bikughelaghela ukubika ifi tukulonda pamalo ghakwanda, mwakumanya isi tukwinong’ona namuno tukwipilikila. Abene bikutupa ifi tukulondiwa, utubalilo tumo bikutupa ifi tukulondiwa nalinga tukabasuma. Tukuhoboka kangi tukubandaghisya abandu aba “bikutupasikisya” *.—Belenga 1 Peteri 3:8.

2. Nongwa yafiki tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tunangisyeghe ikisa?

² Pakuya Bakristu, twesa tunangisyeghe ikisa kangi tubapasikisyeghe abangi. Ukuyoba ubwanaloli, kukaya kupepe ukubomba bo isi loli tukulondiwa ukwiyipa fiyo. Nongwa yafiki? Nongwa yakuti tuli bandu basitabugholofu. (Rom. 3:23) Yonongwa yake tukulondiwa ukubikapo indumbula mwakubinong’onela abangi. Lumo bamo mwa uswe tubaghile ukutamiwa ukuti tunangisye ikisa, panongwa yamuno tukulile kangi ninyiho syitu pamo indamyo isi twalyaghenepo nasyo kunyuma. Pabumalilo, tubaghile ukusofaniwa nakayilo ka bandu aba batusyungutile. M’masiku gha kubumalikisyo agha, abandu bingi batikubinong’onela abangi. M’malo mwake, abene ‘bikwiyighana bene.’ (2 Tim. 3:1, 2) Ngimba findu fiki ifi fibaghile ukututula ukuti tumalane nindamyo bo isi ukuti tukindilileghe ukubinong’onela abangi?

3. (a) Ngimba tubaghile ukufwanisya bulebule ukuti tubapasikisyeghe abangi? (b) Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

³ Tubaghile ukufwanisya ukubapasikisya abangi mwakunkonga Yehova numwanake Yesu Kristu. Yehova yo Kyala walughano  kangi umwene ikutupa ikifwanikisyo ikinunu ikyakunangisya muno ikubapasikisyila abangi. (1 Yoh. 4:8) Yesu akongile kanunu fiyo akayilo ka Tata wake. (Yoh. 14:9) Bo ali pa kisu kyapasi, umwene anangisye kanunu muno abandu babaghile ukunangisyila ikisa. Mu nkhani iyi, ikyakwanda tukuya pakuyobesania muno Yehova na Yesu bikunangisyila ukuti bikubapasikisya abangi. Pabumalilo tukuya pakuyobesania muno tubaghile ukukongela ififwanikisyo fyabo.

4. Ngimba ilemba lya Yesaya 63:7-9 likunangisya bulebule ukuti Yehova ikubapasikisya ababombi bake?

⁴ Ibaibolo likutumanyisya ukuti Yehova ikubapasikisya ababombi bake. Mwakifwanikisyo, inong’onela muno Yehova alipilikile bo Abaisraeli bakunyuma baghene nindamyo isyakukindanakindana. Amasyu gha Kyala ghikuti “Kungubilo syabo syosa abapokile,”. (Belenga Yesaya 63:7-9.) Ukufuma apo, ukwendela munsololi Zekariya, Yehova ayobile amasyu aghakuti, linga abandu bake bikunyoziwa, syafwanagha itolo bikunnyoza umwene. Yehova ababulile ababombi bake ukuti: ‘Uyu linga ikubabombela umwe simo imbibi bo ikumbombela une.’ (Zek. 2:8) Iki kifwanikisyo kinunu fiyo iki Yehova anangisye ukuti ikubapasikisya abandu bake!

5. Yoba ikifwanikisyo ikyamuno Yehova abombile ukuti abatule ababombi bake aba batamiwagha.

⁵ Yehova ikubomba nyingi ukukinda itolo ukunangisya ikisa ku babombi bake aba bikutamiwa. Umwene ikubombapo simo ukuti abatule. Mwakifwanikisyo, pakabalilo aka Abaisraeli batamiwagha kubutumwa ku Egiputi, Yehova asimenye indamyo isi baghanagha nasyo kangi anangisye ikisa mwakubatula. Yehova ayobile kwa Mose ukuti: ‘Mbubwene ubutolwe ubwa bandu bangu kangi mbilike inguto yabo iyi bikukuta. Nsibwene ingubilo syabo. Po lelo nsulwike ukwisa kukubapoka kuba Egiputi.’ (Kus. 3:7, 8) Panongwa yakuti Yehova anangisye ikisa ku bandu bake, umwene abatabwile kubutumwa. Bo ifyinja fikindilepo, Abaisraeli bo bali nkisu kya lufingo, bakoliwe nabalughu. Ngimba Yehova alipilike bulebule? Umwene ‘alinkubapakisya bo bikulila mbukamandaniwa ubu abalughu babo babingisyemo.’ Apa Yehova anangisye kangi ikisa ukuti abatule abandu bake. Umwene abatumile abalongi ukuti bakabapoke Abaisraeli kubalughu babo.—Bal. 2:16, 18.

6. Yoba ikifwanikisyo ikya muno Yehova anangisyile ukuti alimpasikisye umundu yumo uyu aminong’ono ghake ghakali manunu.

 ⁶ Yehova ikunangisya ukuti ikubapasikisya abandu bake nalinga ukuti aminong’ono ghabo utubalilo tumo ghatikuya manunu. Inong’onela isya nkhani ya Yona. Kyala alintumile unsololi uyu ukuti akafumusye amasyu gha lufundo ku bandu ba ku Ninive. Bo balapile imbibi syabo, Kyala aghomwikeko kubukalale bwake nukuleka ukubapyuta. Loli Yona alinkusita nukuhoboka, alinkwenda nukukalala. Umwene ‘alinkukalala fiyo’ panongwa yakuti isi asolwile sikafwanisiwe. Loli Yehova anangisye ubololo kwa Yona kangi alintulile ukuti achenje aminong’ono agha alinagho. (Yona 3:10–4:11) Bo akabalilo kakindilepo, Yona apilikisye kanunu isi Yehova am’manyisyagha, kangi Yehova alimbombesyile imbombo ukuti alembe inkhani yake ukuti luye lumanyisyo kumyitu.—Rom. 15:4. *

7. Ngimba injila iyi Yehova ikubabombela ababombi bake yikutusimikisyila isyafiki?

⁷ Isi Yehova ikubabombela abandu bake sikutusimikisyila ukuti umwene ali nikisa ku babombi bake. Umwene ikumanya ifyakubaba nukutamiwa uku umundu aliwesa ikwaghana nako. Yehova ‘ikumanya kanunu indumbula sya bandu.’ (2 Kub. 6:30) Umwene asimenye kanunu inyinong’ono syitu, kangi namuno tukwipilikila. Kangi “atisakubaleka ukuti mugheliweghe ukukinda pa maka ghinu.” (1 Kor. 10:13) Amasyu agha ghakukasya fiyo!

8-10. Ngimba findu fiki ifi fyampangisyagha Yesu ukuti abapasikisyeghe abangi?

⁸ Bo Yesu ali pa kisu kyapasi, umwene abapasikisyagha abangi. Filipo ifindu fitatu ifi fyampangisyagha Yesu ukuti abapasikisyeghe abangi. Ikyakwanda kyo kyakuti, Yesu akongagha kanunu akayilo ka Tata wake wakumwanya. Ukufwana na Tata wake, Yesu abaghanile abandu. Nalinga ukuti umwene ahobokagha mwakuntula Yehova ukupela kilikyosa, Yesu “ikyelagha na bandu ba nkisu.” (Mbu. 8:31) Ulughano lwampangisyagha Yesu ukuti abapasikisyeghe abangi.

⁹ Ikyabubili kyo kyakuti, ukufwana na Yehova, Yesu amanyagha aminong’ono gha bandu. Umwene amanyagha muno abandu bipilikilagha. (Mat. 9:4; Yoh. 13:10, 11) Yonongwa yake, linga Yesu asyaghenie ukuti abandu indumbula syabo siyetile, ikisa kyampangisyagha ukuti abakasye.—Yes. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

¹⁰ Ikyabutatu kyo kyakuti, Yesu yope alyaghenepo nindamyo isi abandu baghanagha nasyo. Mwakifwanikisyo, Yesu akulile mumbumba iyi yali ndondo. Pakabalilo aka abombagha na tata wake Yosefu, Yesu amanyile ukubomba imbombo ingafu isya kumbili. (Mat. 13:55; Mar. 6:3) Kangi sikuboneka ukuti Yosefu afwile bo Yesu akali ukumalisya imbombo yake iyakufumusya. Yonongwa yake Yesu yope alipilike ifyakubaba bo tata wake uyu andelagha, afwile. Kangi Yesu asimenye muno sikuyila mumbumba iyi mukindene ulwitiko. (Yoh. 7:5) Indamyo syosa isi ni singi syalintulile Yesu ukuti amanye muno abandu bikwipilikila linga baghene nindamyo.

11. Ngimba po pakabalilo kaliku aka Yesu anangisye ukuti abapasikisyagha abandu? Lingania. (Keta ikithuzi kya pakikope.)

¹¹ Yesu anangisye kangi ukuti abinong’onelagha abangi fiyofiyo pakabalilo aka abombile ikika. Yesu akabombile ikika ukuti abandu binong’oneghe ukuti yo yali mbombo yake. Umwene ‘ali nikisa fiyo’ ku bandu bosa aba baghanagha nindamyo. (Mat. 20:29-34; Mar. 1:40-42) Mwakifwanikisyo, inong’onela muno Yesu alipilikile bo ansosisyepo pakilundilo umundu uyu akapilikagha nukumbumbulusya kangi bo ansusyisye umwana yumoywene unnyambala uwankikulu umfwilwe. (Mar. 7:32-35; Luka 7:12-15) Yesu ali nikisa na bandu bosa kangi umwene alondagha ukubatula.

12. Ngimba ilemba lya Yohani 11:32-35 likunangisya bulebule ukuti Yesu abapasikisyagha Marta na Maria?

 ¹² Yesu anangisye ukuti ampasikisyagha Marta na Maria. Umwene bo ababwene bikulila panongwa ya nifwa ya mulumbu wabo Lazaro, “Yesu alilile.” (Belenga Yohani 11:32-35.) Umwene akalilile itolo panongwa yakuti um’manyani wake uwa pandumbula afwile. Asimenye ukuti, ikuya pakunsusya Lazaro. Loli umwene, alilile panongwa yakuti ali nikitima kangi apalamasiwe mundumbula nabamanyani bake.

13. Ngimba tukukasiwa bulebule linga tukumanya ukuti Yesu abapasikisyagha abangi?

¹³ Tukukasiwa fiyo linga tukumanyila isya kufwana nikisa iki Yesu alinakyo kubandu. Ukuyoba ubwanaloli, tukaya bagholofu ukufwana na Yesu muno ayilile. Loli tunganile fiyo umwene ukufwana namuno abombelagha na bangi mwakubanangisya ikisa. (1 Pet. 1:8) Tukukasiwa fiyo mwakumanya ukuti lino ikulaghila ukuya Mwalafyale wa Bunyafyale bwa Kyala. Umwene ikuya pakusosyapo indamyo syosa mwalululu. Kangi ali pamalo amanunu fiyo ukuti abatule abandu kufyakubaba ifi Setano nubulaghili bwake ikupangisya. Kisita kukayika, tukusayiwa fiyo ukuya nu Ndaghili ununu uyu ‘ikutupakisya mbonywa bwitu.’—Hib. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Ukufwana nilemba lya Baefesi 5:1, 2, ngimba uswe tukukasiwa ukuti tubombeghe isyafiki?

¹⁴ Linga tukwinong’onela ikifwanikisyo iki Yehova na Yesu banangisye, nanuswe tukukasiwa ukuti tughelegheleghe fiyo ukunangisya ukuti tukubapasikisya abangi. (Belenga Baefesi 5:1, 2.) Uswe tukabaghila ukumanya isi sili mundumbula sya bandu bo muno bikubombela Yesu na Yehova. Nalinga ukuti mo siyilile, loli tubaghile ukumanya muno bikwipilikila kangi na isi bikulonda. (2 Kor. 11:29) Mwakukindana na bandu ba nkisu iki aba bikwiyinong’onela bene, uswe ‘tutikwinong’onela si syitu syene loli na si sya binitu.’—Fil. 2:4.

15. Ngimba bo baliku aba bikulondiwa ukunangisya ukuti bikubapasikisya abangi?

¹⁵ Abakulumba bakipanga bope bikulondiwa ukunangisya ukuti bikubapasikisya abangi. Abene basimenye kanunu ukuti bali nubudindo ubwakusipasikisya kangi nukuya basubiliwa ku ng’osi syake. (Hib. 13:17) Mwakubatula abakamu na balumbu, abakulumba ba kipanga bikulondiwa ukuya nikisa. Ngimba abakulumba ba kipanga babaghile ukunangisya bulebule ukuti bikubapasikisya abangi?

16. Ngimba kisa kiliku iki unkulumba wakipanga ikunangisya, kangi nongwa yafiki isi syakulondiwa fiyo?

¹⁶ Unkulumba uyu ali nikisa ikumalila akabalilo akakwangala na bakamu na balumbu. Umwene ikubalalusya amalalusyo kangi pabumalilo ikubapilikisya kanunu nambutengamoyo. Isi syo syakulondiwa fiyo linga yimo mwa ng’osi yikulonda ukuyoba isya minong’ono ghake namuno ikwipilikila loli ikutamiwa ukuti aghaghe amasyu aghakulondiwa. (Mbu. 20:5) Linga unkulumba wakipanga ikwiyipa mwakuya na kabalilo kakwangala na bakamu na balumbu, umwene ikupangisya ukuti aye nsubiliwa fiyo, mmanyani, kangi aghaniweghe na bakamu na balumbu.—Imb. 20:37.

17. Ngimba abakamu na balumbu bingi bikuyoba ukuti abakulumba bakipanga bikulondiwa ukunangisya kayilo kaliku akanunu? Yoba ikifwanikisyo.

¹⁷ Abakamu na balumbu bingi bikuyoba ukuti akayilo akakulondiwa fiyo aka abakulumba bakipanga bikulondiwa ukuti banangisyeghe ko kubapasikisya abangi. Nongwa yafiki? Adelaide atile “Kukuya kupepe ukuyobesania nabo, panongwa yakuti kumanya ukuti bikuya pakukupilikisya, umwene alyongelile ukuti: “Ubaghile ukumanya ukuti bikukupasikisya ukufwana namuno bikwamulila linga kuyobesania nabo.” Unkamu yumo uyu anangisiwe ikisa nunkulumba wakipanga atile: “Naketile amasosi m’maso mwa nkulumba yumo uwakipanga bo numbulile muno nipilikilagha. Akabalilo kosa ngukumbukila isi.”—Rom. 12:15.

18. Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ukuti tukubapasikisya abangi?

 ¹⁸ Bwanaloli ukuti, bakaya bakulumba bakipanga bene aba bikulondiwa ukuti banangisyeghe ukuti bikubapasikisya abangi. Twesa tubaghile ukunangisya akayilo aka. Bulebule? Tugheleghe ukupilikisya isi aba mumbumba na Bakristu abinitu bikwaghana nasyo. Tunangisyeghe ukuti tukubapasikisya abakilumyana nkipanga ukongelelapo ababine, abakangale kangi na bosa aba abakamu babo bafwile. Tubalalusyeghe muno bikwipilikila. Tubapilikisyeghe kanunu linga bikulingania muno abene bikwipilikila. Tunangisyeghe ukuti tukubinong’onela pandamyo isi bikwaghana nasyo. Tughelegheleghe ukubatula munjila yiliyosa iyi tubaghile ukufwanisya. Linga tukubomba isi, tukunangisya ulughano lwa bwanaloli.—1 Yoh. 3:18.

19. Nongwa yafiki tukulondiwa ukuya babuke linga tukughelaghela ukubatula abangi?

¹⁹ Tukulondiwa ukuya babuke linga tukulonda ukuti tubatule abangi. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti abandu bikutamiwa munjila isyakukindanakindana. Bamo bighanile ukuyoba, loli bamo bakighana ukuyoba isyakufwana nindamyo isi bikwaghana nasyo. Nalinga ukuti tukulondiwa ukubatula abangi, loli tutikulondiwa ukuti tubalalusyeghe amalalusyo mingi agha ghabaghile ukubapangisya ukuti bakosiwe isoni. (1 Tes. 4:11) Nalinga ukuti abangi babaghile ukutubula muno bikwipilikila loli tutikulondiwa ukwitikisya kilikyosa iki babaghile ukuyoba. Loli tukulondiwa ukukumbuka ukuti umu momuno abene bikwipilikila. Tukulondiwa ukuti tuyeghe bengo ukupilika kangi tuyobeghe mbololo .—Mat. 7:1; Yak. 1:19.

20. Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyakukongapo?

²⁰ Nalinga ukuti tukunangisya ukuti tukubapasikisya abakamu na balumbu nkipanga, loli tukulondiwa kangi ukunangisya akayilo akanunu aka mubufumusi. Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ukuti tukubapasikisya abangi linga tukupanga abamanyili? Tukuya pakuyobesania isi mu nkhani iyakukongapo.