1. Ngimba abandu bikuhoboka nifiki linga babungene akakwanda pangomano syitu? (Keta kangi ikithuzi.)

 INONG’ONELA isya mbumba iyi yibungene akakwanda ku Nyumba ya Bunyafyale iya Baketi ba Yehova. Imbumba iyi yihobwike fiyo bo yikuketa ubumanyani nulughano ulu abakamu na balumbu bikunangisania. Bo bikughomokela kukaya, unkikulu ikumbula undume wake ukuti, ‘Abandu aba bakindene fiyo na bandu abangi aba twaghenemo nabo kangi nhobwike fiyo ukuya nabo.’

2. Nongwa yafiki bamo bikuleka ukumbombela Yehova?

² Ulughano ulu luli pakati pababombi ba Yehova lwakulondiwa fiyo. Bwanaloli ukuti Abaketi ba Yehova bakaya bagholofu. (1 Yoh. 1:8) Yonongwa yake linga tubamenye kanunu aba tukubungana nabo, tukumanya isi bikusoba. (Rom. 3:23) Syakitima ukuti, bamo bikwitikisya ukuti isi abangi bikusoba sibatolesye ukumbombela Yehova.

3. Ngimba Abakristu banaloli tubaghile ukubamanya bulebule? (Yohani 13:34, 35)

³ Keta kangi amasyu gha mwilemba apa pafumile umutu ughu. (Belenga Yohani 13:34, 35.) Ngimba abandu babaghile ukubamanya bulebule Abakristu banaloli? Abene bikunangisania ulughano. Ibaibolo litikuyoba ukuti bikulondiwa ukuya bagholofu. Keta kangi isi Yesu ayobile, umwene akayobile ukuti: ‘Bisakubamanyagha ukuti muli bafundiwa bangu.’ Loli atile: “Bisakubamanyagha bosa abandu ukuti muli bafundiwa bangu.” Yesu anangisye ukuti bakali bafundiwa bene loli nabandu bosa aba bakali Bakristu aba bayagha pakubamanya abafundiwa bake  panongwa yakunangisania ulughano ulusitabusyobi.

4. Nongwa yafiki bamo bikulonda ukumanya isyakufwana na Bakristu banaloli?

⁴ Bamo aba bakaya Baketi ba Yehova babaghile ukulalusya ukuti: ‘Ngimba ulughano lubaghile ukututula bulebule ukubamanya abamanyili banaloli ba Yesu? Ngimba Yesu anangisye bulebule ulughano ku batumiwa bake? Kangi ngimba tubaghile ukufwanisya bulebule ukukonga ikifwanikisyo kya Yesu amasiku agha?’ Abaketi bikulondiwa ukwinong’onela abaansala bamalalusyo agha. Ukubomba isi kukuya pakututula ukuti tunangisyeghe fiyo ulughano, fiyofiyo linga tukulimbana nubusitabugholofu bwa bangi.​—Ef. 5:2.

5. Lingania amasyu gha Yesu agha ghikwaghiwa pa Yohani 15:12, 13.

⁵ Yesu alingenie kanunu ukuti abamanyili bake bikunangisania ulughano munjila inunu. (Belenga Yohani 15:12, 13.) Umwene abapele ululaghilo ulwakuti: “Amughananeghe bo papo nanine mbaghanile umwe.” Ngimba isi sikusanusya isyafiki? Yesu alingenie ukuti ulughano ulu ko kubaghana abangi ukukinda muno twighanile twibene pamo ukuti lughano ulu lukumpangisya Unkristu ukumfwila Unkristu unnine. b

6. Ngimba amasyu gha Kyala ghikulingania bulebule ukulondiwa kwa lughano?

⁶ Amasyu gha Kyala ghikutumanyisya ukuti ulughano lwakulondiwa fiyo. Mwakifwanikisyo abandu bingi balighanile fiyo ivesi lya mu Baibolo ilyakuti: “Kyala yo lughano.” (1 Yoh. 4:8) “Unganeghe unnino bo papo wighanile wimwene.” (Mat. 22:39) “Ulughano lukusikupikila imbibi sinyingi itolo.” (1 Pet. 4:8) “Ulughano lutikumalikamo siku.” (1 Kor. 13:8) Amavesi agha naghangi ghikulingania kanunu ukulondiwa kwakunangisya akayilo akanunu aka.

7. Nongwa yafiki Setano atikubatula abandu ukuti bakolelaneghe nukunangisania ulughano?

 ⁷ Abandu bingi bikulalusya ukuti: ‘Ngimba mbaghile ukukimanya bulebule ikipanga kyanaloli? Ifipanga fyosa fikuti fikumanyisya ubwanaloli, loli kilikyosa kikumanyisya ikindu kimo ikyakukindana na Kyala.’ Setano andisye ifipanga fingi fyabutungulu yonongwa yake kukuya kukafu ku bandu ukumanya ikipanga kyabwanaloli. Loli umwene akabaghila ukubapangisya Abakristu pakisu kyosa ukuti banangisanieghe ulughano. Yehova mwene yo abaghile ukubomba isi. Ifundo iyi yakupilikiwa panongwa yakuti ulughano lwanaloli lukufuma kwa Yehova. Bene aba Yehova ikubatula na mbepo wake nukubasaya bo bali nulughano ulu. (1 Yoh. 4:7) Yonongwa yake Yesu ayobile ukuti abamanyili bake bene bo bikunangisania ulughano lwanaloli?

8-9. Ngimba abandu bingi bikupalamasiwa bulebule nulughano ulu bikuketa ku Baketi ba Yehova?

⁸ Bo muno Yesu ayobile, abandu bingi bikubamanya Abakristu banaloli ukwendela ndughano ulu bikunangisania. Mwakifwanikisyo, unkamu Ian ikukumbukila ulukomano ulwakwanda ulwakighaba ulu abukileko, ulu lwabombiwe ku sitediyamu pabupipi ninyumba yake. Ian abukileko ku malo agha kwa myesi minandi iyi yikindilepo pakuketelela ibola. Umwene atile: “Abandu aba bali palukomano bakindene fiyo nabandu aba twaketelelagha nabo ibola. Abaketi bali bololo, bafwele kanunu kangi abanabo bope bali nakayilo akanunu.” Kangi alyongelile ukuti: “Ukukinda fyosa, abandu aba bali balusekelo kangi balutengano. Isi syo nalondagha pabumi bwangu. Ndikukumbukila inkhani yiliyosa iyi yayobiwe pakabalilo kala, loli ngukumbukila muno Abaketi aba banangisyilagha akayilo kabo akanunu.” c Isi syanangisyagha ukuti bali nulughano lwanaloli. Panongwa yakuti tubaghanile abakamu na balumbu bitu, tukubanangisya ikisa nulughindiko.

⁹ Unkamu John yope ipilikagha mwakufwana itolo bo andile ukubuka kungomano syakipanga. Umwene atile: “Nahobwike fiyo nubumanyani ubu bali nabo. Abene bali bandu banunu yonongwa yake nalyandile ukwinong’ona ukuti babaghile ukuya bagholofu. Ulughano lwabo lwanaloli lwalinsimikisyile ukuti nkyaghile ikipanga kyanaloli.” d Utubalilo twingi ifyakubomba fyabo fyanangisyagha ukuti abene Bakristu banaloli.

10. Ngimba po pakabalilo kaliku aka tukulondiwa ukunangisya ulughano lwa Bukristu? (Keta kangi amasyu ghapasi.)

¹⁰ Bo muno tuketile, akayapo Unkristu umwinitu uyu ngolofu. Utubalilo tumo, abakamu na balumbu babaghile ukutubombela ifindu ifi fibaghile ukutukalalisya. e (Yak. 3:2) Pafyakubombiwa bo ifi, tukulondiwa ukunangisya ukuti tubaghanile ukwendela mu isi tukuyoba nukubomba. Mwakufwana na isi, ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki kukifwanikisyo kya Yesu?​—Yoh. 13:15.

11. Ngimba kayilo kaliku akabibi aka Yakobu na Yohani banangisye? (Keta kangi ikithuzi.)

¹¹ Yesu akaghulilagha ukuti abafundiwa bake bikuya pakubomba ifindu mwabugholofu. Mmalo mwake umwene abatulile mwalughano  ukuti bangabombagha ifindu ifibibi nukuchenja ukuti banhobosyeghe Yehova. Isiku limo, abafundiwa bake babili, Yakobu na Yohani, balimbulile mama wabo ukuti akabasumile kwa Yesu ukuti abape ubudindo mu Bunyafyale bwa kumwanya. (Mat. 20:20, 21) Isi Yakobu na Yohani babombile syanangisye ukuti bali bakwibona kangi balondagha ukuya bakulondiwa fiyo ukukinda abangi.​—Mbu. 16:18.

12. Ngimba yo Yakobu na Yohani bene aba banangisye utuyilo utubibi? Lingania.

¹² Akali yo Yakobu na Yohani bene aba banangisye utuyilo utubibi pakabalilo kala. Keta muno babombile abafundiwa abangi: “Lelo bala kalongo (10) bo bapilike sisisi, popapo balinkubakalalila abanyamundu babili bala.” (Mat. 20:24) Tubaghile ukuketa ukuti Yakobu na Yohani ukongelelapo abafundiwa abangi bakalalisenie. Lumo abangi balalusisye ukuti: ‘Ngimba mukwinong’ona ukuti muli bakulondiwa fiyo ukukinda uswe? Ngimba yonongwa yake mukusuma ukuti abape ubudindo ubwapamwanya ukukinda uswe? Mukaya mwibene umwe mwiyipagha pakubomba na Yesu. Nanuswe tubaghiliwe ubudindo ubwakulondiwa fiyo bo muno mukulondela.’ Kisita kwinong’onela isi bayobile pakabalilo kala, abene balibibwe ukuti balondiwagha ukunangisania ulughano nikisa akabalilo kosa.

13. Ngimba Yesu abombile bulebule bo abafundiwa bake bikulimbana? (Matai 20:25-28)

¹³ Ngimba Yesu abombile bulebule na isi  syabombiwe? Umwene akakalele. Akayobile ukuti ikuya pakusala abafundiwa abangi aba bali bakwiyisya kangi balughano. Mmalo mwake, Yesu ayobile nabo mwakisa panongwa yakuti asyaghenie ukuti balondagha ukubomba inunu. (Belenga Matai 20:25-28.) Yesu akindilile ukubomba nabo kanunu ifindu munjila yalughano nalinga ukuti abene utubalilo twingi balimbanagha ukuti kali ywani uyu ikuyagha yo nkulumba kuli bosa.​—Mar. 9:34; Luka 22:24.

14. Ngimba abafundiwa ba Yesu bakulile amalo ghaliku?

¹⁴ Kisita kukayika, Yesu asyaghenie muno inyiho syabapalamasyilagha abafundiwa bake. (Yoh. 2:24, 25) Abene bakulile kuno abalongosi bamatchalichi babamanyisyagha abandu ukuti bali bakulondiwa fiyo pene apa linga bali nubudindo bwapamwanya. (Mat. 23:6) Abalongosi ba Kiyuda biketagha ukuya bakulondiwa fiyo ukukinda abangi. f (Luka 18:9-12) Yesu asimenye ukuti isi syabapalamasyagha abafundiwa bake muno biketelagha. (Mbu. 19:11) Umwene akaghulilagha ukuti abafundiwa bake batikuya pakusobapo kangi linga basobile abanangisyagha ubololo. Yesu asimenye ukuti balondagha ukubomba inunu. Yonongwa yake abamanyisye mwakisa ukuti bayeghe bololo nukunangisania ulughano mmalo mwakulimbana.

15. Ngimba tukumanyilako isyafiki ukufwana na isi syabombiwe kwa Yakobu na Yohani?

¹⁵ Tubaghile ukumanyila nyingi ukufwana na isi syabombiwe kwa Yakobu na Yohani. Abene bakabombile kanunu ukunsuma Yesu ukuti abape ubudindo ubwapamwanya. Kangi abafundiwa abangi bope bakabombile kanunu panongwa yakuti bakakindilile ukuya palutengano. Loli Yesu abanangisye ikisa nulughano abafundiwa bosa 12. Ngimba tukumanyilapo isyafiki? Tutikulondiwa ukwinong’onela itolo ifi abandu bikubomba loli muno tukubombela linga batonangile. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula? Linga Unkristu umwinitu atonangile tubaghile ukwilalusya ukuti: ‘Nongwa yafiki isi unkamu abombile singalalisye fiyo? Ngimba sikunangisya akayilo akabibi aka ngulondiwa ukuchenja? Ngimba umundu uyu angalalisye ali nindamyo simo? Nalinga ukuti angalalisye, ngimba ngunangisya ulughano nukunhobokela umundu uyu?’ Linga tukunangisania ulughano tukunangisya ukuti tuli bafundiwa ba Yesu banaloli.

16. Ngimba tukumanyilako kangi isyafiki kukifwanikisyo kya Yesu?

¹⁶ Ikifwanikisyo kya Yesu kikutumanyisya ukuti tukulondiwa ukubamanya kanunu Abakristu abinitu. (Mbu. 20:5) Bwanaloli ukuti Yesu aketagha isi sili mundumbula ya mundu. Uswe tukabaghila. Loli tubaghile ukubanangisya ubololo abakamu na balumbu bitu linga batukalalisye. (Ef. 4:1, 2; 1 Pet. 3:8) Kubaghile ukuya kupepe ukubomba isi linga tubamenye kanunu. Isagha tukete ikifwanikisyo kimo.

17. Ngimba uwakwendela idela yumo asayiwe bulebule panongwa yakummanya kanunu Unkristu umwinake?

¹⁷ Uwakwendela idela ikukumbukila isi unkamu uwa kukipanga ikya ku East Africa abombile. Pakwanda, uwakwendela idela uyu inong’onagha ukuti unkamu uyu akali nikisa. Ngimba uwakwendela idela uyu abombile bulebule? Umwene atile: “Mmalo mwakuleka ukwangala nunkamu uyu, nalinong’wine ukuti nummanye  kanunu.” Bo uwakwendela idela andile ukwangala nunkamu uyu, asyaghenie muno unkamu uyu akulile namuno abombelagha ifindu nabangi. Kangi atile: “Bo nsyaghenie ukuti kwali kukafu kumyake ukuti achenje pa isi alondiwagha ukuti ande ukwangala na bandu kangi na isi achenjile, alinhobwisye fiyo. Twali pabumanyani ubununu.” Bwanaloli ukuti linga tukughelaghela ukubamanya kanunu abakamu na balumbu bitu, kukuya kupepe ukubanangisya ulughano.

18. Ngimba malalusyo ghaliku agha tukulondiwa ukwilalusya linga Unkristu umwinitu atonangile? (Isya Mbupingamu 26:20)

¹⁸ Utubalilo tumo tubaghile ukulonda ukuti tuyobesanie nu Nkristu umwinitu uyu atonangile. Loli ikyakwanda, tubaghile ukubomba kanunu ukwilalusya amalalusyo agha: ‘Ngimba nsimenye kanunu isi sibombiwe?’ (Mbu. 18:13) ‘Ngimba bwighane bwake ukuti anyonangile?’ (Ndumbi. 7:20) ‘Ngimba nine nonangilemo bo isi?’ (Ndumbi. 7:21, 22) ‘Linga nguya pakuyobesania nawe isyakufwana ninkhani iyi, ngimba sikuya pakupangisya indamyo nywamu?’ (Belenga Isya Mbupingamu 26:20.) Linga tukuya nakabalilo akakwinong’onela amalalusyo bo agha, ulughano lubaghile ukututula ukuti tunhobokele isi atonangile.

19. Ngimba tukuya pakukindilila ukubomba isyafiki?

¹⁹ Abaketi ba Yehova bikunangisya ukuti bafundiwa ba Yesu banaloli mwakunangisania ulughano. Aliwesa ikunangisya ukuti mmanyili wa Yesu linga ikubanangisya ulughano abakamu na balumbu nalinga ukuti abakaya bagholofu. Linga tukunangisania ulughano, abandu babaghile ukumanya ikipanga kyanaloli nukwanda ukumwiputa Yehova Kyala walughano. Isagha tukindilileghe ukunangisania ulughano ulu Abakristu banaloli bikunangisya.